Từ quyển tiểu tử về Rumi đến bản dịch từ lâu mong đợi của một kiệt tác Mexico, đây là những quyển sách nên có mặt trên kệ sách của bạn năm sau do BBC tuyển chọn.

1. Rumi’s Secret – Brad Gooch

Jalal ad-Din Muhammad Rumi, thi hào Ba Tư cổ đại, bậc thầy Sufi giáo, nổi tiếng với tác phẩm The Masnavi, sáu tập thơ đồ sộ về chủ đề tâm linh, hướng thượng và hàng ngàn bài thơ ngất ngây siêu thoát khác.

Trong cuốn tiểu sử toàn diện của mình, Gooch đã theo chân Rumi, đi từ Vakhsh (ngày nay là Tajikistan), nơi ông sinh ra vào năm 1207, rồi đến Samarkand và Syria, nơi Rumi bấy giờ đang độ 20 học tập tại Damascus và Aleppo, cuối cùng dừng chân ở Turkey, nơi Rumi gắn bó trong suốt 50 năm cuối đời. Những biến cố thời đại – cuộc vây hãm của Thành Cát Tư Hãn và cuộc nổi loạn năm 1244 đã đưa Rumi, một học giả-nhà truyền giáo đạo Hồi truyền thống, đến gặp Shams Tabrizi, nhà thần bí lang thang – tất cả đều trở nên cụ thể, sống động dưới ngòi bút của Gooch.

Ba năm sau, Shams biến mất và nguồn cảm hứng trong Rumi bắt đầu trào tuôn, cho ra đời vô số bài thơ. Vậy thì bí mật là gì? Theo lời dịch của Gooch, câu trả lời là đây: “Nhiều chuyện sẽ trở nên sáng tỏ với lời giải thích/chỉ có tình yêu là sáng tỏ trong im lặng”.

2. Once We Were Sisters – Sheila Kohler

Tiểu thuyết gia gốc Nam Phi, Kohler đã tìm về quá khứ của mình để chấp bút viết nên một hồi ký riêng tư và dữ dội về tình yêu chết chóc. Những trải nghiệm cá nhân là nguồn cảm hứng cho tiểu thuyết của bà, Becoming Jane Eyre và Love Child cũng ra đời như thế.

Bà và người chị, Maxine được nuôi dạy tại nhà, một điền trang ở Johannesburg đến khi cha bà qua đời, rồi được gửi đến trường nội trú. Cả hai lấy chồng và làm mẹ từ khi còn trẻ. Kohler chuyển đến Paris, rồi sang Mỹ; Maxine ở lại Nam Phi. Kohler cảm nhận được cuộc hôn nhân của chị không hạnh phúc. Thế nhưng, bà vẫn bị sốc và phẫn nộ bởi cái chết của Maxine ở độ tuổi 30, khi chồng chị lái xe trệch khỏi đường. Khi bà muốn điều tra thêm, bà bị gia đình ngăn cản.

Câu chuyện đầy sức nặng của bà đã cho thấy sự tương phản sâu sắc giữa tình yêu bền bỉ của một người chị và cách mà xã hội bảo vệ một tên đàn ông bạo lực.

3. The Golden Cockerel and Other Writings – Juan Rulfo

Tiểu thuyết mang tính đột phá năm 1955 của bậc thầy người Mexico Rulfo, Pedro Paramo, mà ảnh hưởng của nó có thể tìm thấy trong Trăm năm cô đơn của Gabriel Garcia Marquez, được đánh giá là có công khởi xướng “sự bùng nổ của văn học Mỹ Latinh” trên văn đàn những năm 1960-1970.

The Golden Cockerel là quyển tiểu thuyết thứ hai của Rulfo, ban đầu được viết dưới dạng kịch bản phim cùng với Marquez và Carlos Fuentes vào những năm 1950. Rulfo đã lấy những vòng đấu đá gà, quán rượu nhỏ và các phòng bài của trung tâm Mexico sau Cách mạng làm bối cảnh cho câu chuyện của ông.

Trong năm 2017, bản tiếng Anh đầu tiên do Douglas J Weatherford chuyển ngữ sẽ được Quỹ Juan Rulfo hợp tác xuất bản để kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Rulfo và khởi động một chuỗi các sự kiện quốc tế để tái giới thiệu Rulfo với bạn đọc.

4. Difficult Women – Roxane Gay

Gay đưa chất giọng hùng hồn vốn âm vang xuyên suốt các tác phẩm của cô – một tiểu thuyết gia và nhà phê bình văn hóa – vào tập truyện ngắn đầu tiên, gồm 21 truyện của mình.

Một số truyện đi vào khám phá quá trình một cá nhân vượt qua nỗi sợ và niềm đau để sinh tồn mạnh mẽ. Trong truyện I Will Follow You, bà viết về hai chị em mà tuổi thơ của hai người phải chịu bạo hành kinh khủng khó thể nói ra, và cách họ bảo vệ nhau khi trưởng thành; trong I am a Knife, bà viết về một người phụ nữ mà những mất mát mài sắc con người cô.

Những câu chuyện khác đào sâu, tìm hiểu những sắc thái của sức hấp dẫn về mặt thể xác và tính dễ bị tổn thương: trong La Negra Blanca, một sinh viên có dòng máu pha trộn nhiều chủng tộc phải đi múa thoát y để kiếm tiền học đại học bất ngờ trở thành mục tiêu của một kẻ bám đuôi. “Những người phụ nữ khó khăn” của bà thật khó mà quên được.

5. Exit West – Mohsin Hamid

Cây bút lọt vào danh sách chung khảo giải Man Booker nhờ The Reluctant Fundamentalist sắp cho xuất bản một tiểu thuyết hiếm hoi bàn về tình trạng khủng hoảng toàn cầu hiện tại, “thời đại nhập cư”.

Ở một thành phố không tên, trong một đất nước không tên, nội chiến nổ ra. Nadia và Saeed gặp nhau khi còn là học sinh, bạo lực đã đẩy mối quan hệ của họ tiến nhanh hơn. Mẹ của chàng bị giết, Nadia chuyển vào sống trong nhà Saeed. Cha chàng nhờ nàng đưa ông tới nơi an toàn. Họ nhập bọn với những người tị nạn khác, trả tiền để được qua “những cánh cửa” bí hiểm dẫn đến nơi an toàn hơn. Qua một cửa, họ tới bờ biển Mykonos; qua cửa khác, họ tới một biệt thự London. Dân nhập cư tụ về quá đông khiến thành phố trở nên hỗn loạn. Khi Nadia đề nghị họ thử một cánh cửa mới, dẫn tới thành phố Marin bên bờ Thái Bình Dương, Saeed buồn bã đồng ý. Tiểu thuyết mới của Hamid chân thực, đầy chất thơ và mang tính dự báo một cách đáng sợ.

6. Running – Cara Hoffman

Tiểu thuyết mới u ám và sâu sắc của Hoffman lấy bối cảnh Athens năm 1988. Ba kẻ nổi loạn trẻ tuổi – Bridey, Jasper và Milo – sống chung với nhau ở tầng trên cùng xập xệ của một khách sạn tồi tàn tại phố đèn đỏ. Họ được sống ở đó miễn phí và được trả một khoảng lương ít ỏi nhờ công việc “runners” (tạm dịch: người chạy), dụ khách du lịch tới khách sạn giá rẻ.

Thoạt nghe thì sống như thế có vẻ thảnh thơi, nhưng cũng có nhiều mặt trái: cướp bóc, đánh đập, đói khát. Khi cậu Declan người Ireland chuyển vào sống ở đó, họ nhận ra cậu ta đã được rèn luyện để giết chóc. “Sợ Declan khác gì sợ không khí,” Bridey nghĩ.

Hoffman hé lộ dần cốt truyện đã được tính toán chi li bằng cách lần lượt để từng người trong bọn họ kể câu chuyện của mình – Bridey những năm 1980, Milo ở hiện tại – bút pháp này đã tạo nên một cuốn tiểu thuyết sắc bén và gợi nhiều suy nghĩ.

7. Anything Is Possible – Elizabeth Strout

Các nhân vật chủ chốt từng được nhắc tới trong cuốn tiểu thuyết bán chạy My Name Is Lucy Barton của Strout đóng vai trò trung tâm trong cuốn tiểu-thuyết-trong-truyện này, mà bối cảnh cũng chính là quê nhà của Lucy, Amgash, Illinois.

Trong truyện bạn sẽ gặp lại Tommy, bảo vệ trường trung học, người cảm nhận được rằng Lucy rất dễ bị tổn thương và mừng vui khi cô trở thành một nhà văn thành đạt sau này. Nhiều bạn học của Lucy ở lại trường (một người trở thành cố vấn học đường). Những người khác đã bước tiếp đường đời của họ – Carol, cô bạn học từng đối xử rất tệ với Lucy, xuất hiện tại buổi ký tặng sách của cô ở Houston và nói rằng cô ấy rất “tự hào”.

Mười bảy năm sau khi rời khỏi nhà, Lucy trở lại Amgash trong một lần ngẫu hứng về thăm em trai Paul và chị gái Vicky – một buổi chiều khiến cả ba rúng động. Những câu chuyện sáng suốt được Strout khéo léo đan xen với những khoảnh khắc sự thật bất ngờ hé lộ.

8. Between Them – Richard Ford

Tiểu thuyết gia được giải Pulitzer, Richard Ford đã gửi gắm những kỷ niệm về cha mẹ ông trong hồi ký súc tích và sâu sắc này.

Ông hồi tưởng lại cha ông, Parker, một người bán hàng lưu động với “sự ngọt ngào cởi mở”, và mẹ của ông, Edna xinh đẹp, sôi nổi, bất cần, người đã đồng hành cùng cha ông rong ruổi khắp mọi nẻo đường suốt 15 năm trời cho đến khi bà mang thai đứa con duy nhất. Parker bị đau tim lần đầu ở tuổi 43, khi Ford đến tuổi thiếu niên thì ông đã qua đời, để lại cậu con trai với niềm trăn trở: có lẽ mình sẽ chẳng bao giờ cầm bút viết văn nếu cha còn sống và định hướng cuộc đời mình.

“Tôi là một người duy nhất, được nuôi dưỡng bởi hai người vô cùng khác biệt,” ông viết, “mỗi người có một quan điểm riêng để áp đặt lên tôi…” Một bức chân dung chứa chan tình yêu thương, niềm tiếc nuối và đầy trải nghiệm.

9. Pachinko – Min Jin Lee

Tiểu thuyết mê hoặc và cuốn hút này xoay quanh 4 thế hệ một gia đình Hàn Quốc, bắt đầu từ năm 1910, khi Nhật Bản thôn tính Nam Hàn và tiếp tục qua phần lớn thế kỷ 20. Một người đánh cá tuổi xế chiều cùng vợ quản lý nhà trọ ở ngôi làng gần thành phố cảng Busan.

Đứa con trai duy nhất còn sống sót của họ, bẩm sinh bị hở vòm miệng và vẹo chân, rốt cuộc cũng lấy được vợ. Khi đứa con gái mới tuổi thanh thiếu niên của ông, Sunja, trót mang thai con một doanh nhân tình cờ ghé lại nhà trọ, một vị mục sư tốt bụng đã cưới cô và đưa cô đến sống ở Osaka. Sau khi ông này mất, Sunja đã kiên cường làm việc chăm chỉ để nuôi sống gia đình trong những năm chiến tranh khốc liệt. Con trai lớn của bà đỗ Đại học Waseda. Con trai út phát đạt nhờ mở hàng chơi pachinko, nơi các con bạc dùng các cỗ máy chơi một trò tương tự pinball. Thế nhưng tương lai của họ lại bị những bí mật và sự bội phản trong quá khứ phủ lên một bóng đen u ám.

10. The Refugees – Nguyễn Thanh Việt

Tiểu thuyết gia được giải Pulitzer (The Sympathizer) lấy không gian những cộng đồng người Việt nhập cư ở California làm bối cảnh cho phần lớn các truyện trong tuyển tập đầu tay của ông.

Một người viết thuê, mà chuyến đi thuyền rời bỏ Việt Nam đã khiến cô trở nên tàn nhẫn, được bóng ma của người anh trai từng cố gắng bảo vệ cô ghé thăm. Một cậu học sinh có bố mẹ là người quản lý Chợ Mới Sài Gòn ở San Jose phải chứng kiến mẹ mình khổ sở trong cố gắng bỏ lại phía sau quá khứ.

Một vị giáo sư và vợ, từng trốn đi bằng tàu thủy nhiều thế kỷ trước, bỗng dưng đắm vào hoang mang tột độ khi người vợ nhận ra tâm trí chồng đang để ở đâu đâu – ông gọi bà bằng tên một người phụ nữ khác – trong khi chính ông lại viết trong nhật ký, “bà ấy không biết mình là ai nữa rồi”. Các nhân vật của Nguyễn Thanh Việt đều bị quá khứ ám ảnh, phải cố gắng hết sức để trông thấy tương lai.

Uyên Phương (theo BBC)/Bookaholic.vn