85-95% số người tham gia khảo sát đã trả lời sai ba câu hỏi này, bạn thì sao?

 

Câu hỏi 1:

Tại một bữa tiệc tối cuối tuần này, một người bạn giới thiệu cho bạn một cô gái tên Genevieve. Cậu bạn nói rằng Genevieve mới tốt nghiệp Đại học Bryn Mawr chuyên ngành Triết học. Khi còn đi học, cô là một tình nguyện viên tích cực của một nhóm vận động vì sức khỏe phụ nữ đồng thời là biên tập viên của một tạp chí văn học.

 

Bạn thích thú tán gẫu với Genevieve về [Georg] Hegel - nhân vật trung tâm trong luận văn tốt nghiệp của cô, nhưng cậu bạn nhảy vào và yêu cầu bạn đánh giá những nhận định về Genevieve như sau:

1. Genevieve là người theo chủ nghĩa nữ quyền
2. Genevieve đang tính làm công nhân vệ sinh
3. Genevieve là người theo chủ nghĩa nữ quyền đang muốn làm công nhân vệ sinh

Theo những hiểu biết của bạn về Genevieve, hãy sắp xếp các nhận định từ có khả năng nhất đến ít khả năng nhất.

Câu hỏi 2: 

Tối đó, người bạn cho bạn xem một số tấm thẻ có hai mặt, một mặt có một con số và một mặt chứa một chữ cái. Cậu ta chia cho bạn 4 tấm thẻ. Đây là những gì bạn thấy khi một mặt thẻ được lật lên:

9 J U 2

Cậu bạn đố bạn xem bạn cần lật tấm thẻ nào để xác định xem qui luật “Nếu trên một mặt của thẻ có một nguyên âm thì mặt còn lại sẽ có một số chẵn” có áp dụng cho cả bộ thẻ không (giả sử rằng 4 tấm thẻ đại diện cho những thẻ còn lại)

Hỏi cần lật thẻ nào để kiểm tra qui luật này?

Câu hỏi 3:

Genevieve đánh cược với bạn: “Giờ mình tung đồng xu này. Nếu mở ra là mặt ngửa, em đưa anh 10 triệu. Nếu là mặt sấp, anh đưa em 5 triệu.”

Bạn có nên nhận lời không?

  

Đáp án:

  

Câu hỏi 1: Câu hỏi này thể hiện “Vấn đề Linda”, hay “Nghịch lý liên hợp” và đánh giá mức độ lý tính của chúng ta đối với những lý thuyết xác suất. Trong thí nghiệm năm 1983 của Kahneman và Amos Tversky, 85% người tham gia nghiên cứu đã trả lời sai.

Bạn cũng trả lời sai nếu bạn xếp nhận định (3) ở vị trí đầu tiên hoặc thứ hai. Theo logic, nhận định (3) có xác suất thấp nhất vì khả năng hai điều kiện đều đúng lúc nào cũng thấp hơn chỉ một vế đúng.

Nếu bạn đúng nhận định (3) thì bạn có xếp nhận định (1) hay (2) lên đầu cũng không thành vấn đề, miễn sao bạn xếp (3) cuối thì xin chúc mừng.

 

Nếu chưa đúng thì đừng buồn, có một tá người cũng như bạn, chỉ có 15% sinh viên trường Kinh doanh Stanford đã được huấn luyện về lý thuyết xác suất đúng thôi.

 

Câu hỏi 2 về những tấm thẻ được Peter Wason khảo sát lần đầu tiên vào năm 1966 để kiểm tra kĩ năng suy luận của con người. Kết quả nghiên cứu cho thấy chỉ 5% người tham gia trả lời đúng những câu hỏi kiểu này.

Cái sai thường thấy nhất của mọi người là lật tấm thẻ U và 2 vì gợi ý mối quan hệ giữa nguyên âm và số chẵn.

Bạn cần lật tấm thẻ U để xem mặt kia có phải số chẵn không (như chỉ dẫn của câu hỏi). Nhưng bạn không cần phải xem mặt kia của thẻ số 2 vì qui tắc ở đây không nói rằng một mặt là số chẵn thì mặt kia sẽ là nguyên âm. Tuy nhiên bạn cần lật thẻ số 9 vì nếu có một nguyên âm ở mặt sau, bạn có thể phủ nhận qui tắc.

Vậy câu trả lời ở đây sẽ là lật hai tấm thẻ: chữ U và số 9.

 

Câu hỏi 3: Câu này không có câu trả lời đúng hay sai nhưng nó chứng minh cái Kahneman gọi là “ác cảm mất mát” mà ai cũng từng có dù ít dù nhiều. Bất cứ vụ đặt cược nào mà tiền cược lớn hơn tiền mất, tỉ lệ thắng thua là 50 - 50 thì đều đáng cược. Viễn cảnh thắng được 10 triệu là một phần thưởng vô cùng hấp dẫn dễ dàng đè bẹp 5 triệu tiền cược thua.

Giả sử rằng cái giá 5 triệu là chấp nhận được - bạn không phải chạy ăn từng bữa, bạn không cần bỏ tiền đi thuê nhà - bạn nên chấp nhận đánh cược.

Trên thực tế, vấn đề với ác cảm mất mát không phải là bạn bỏ qua một vụ hời như thế này - Genevieve có điên mới ngỏ ý thế. Ác cảm mất mát sẽ cướp đi của bạn nhiều thứ nếu bạn lúc nào cũng chăm chăm bảo vệ tài sản của mình trong khi bạn nên cần mẫn khai thác những mỏ vàng mới. Tôi từng dành khoảng ba tiếng, trong vài tuần gì đó, để gọi điện cho một người bán hàng tính phí ship trong khi tôi được miễn phí ship. Cuối cùng tôi đã nhận lại được tiền ship, nhưng nếu có ai bảo tôi làm dịch vụ khách hàng gọi điện cho khách các kiểu để lấy ngần đấy tiền, không đời nào tôi chấp nhận.

  

Giải thích:

 

Bạn đã làm như thế nào? Nếu bạn không rơi vào bẫy tư duy ở trên, bạn có thể vui mừng một chút (nhưng chỉ một chút thôi vì những người thông minh cũng có lúc bị những cái bẫy này quấn chân.)

  

Nếu bạn trả lời sai một hoặc hơn một câu thì vấn đề ở đây là cái sai của bạn nói gì về bản thân bạn và con người nói chung. Những thí nghiệm này chống lại niềm tin của các nhà triết học và nhà khoa học xã hội về nền tảng lý tính của con người? Những kết quả này chứng minh rằng chỉ có một số người (theo như nghiên cứu là khoảng 5 - 15%) được coi là người “lý tính”?

Phủ nhận rằng những thí nghiệm này không thực sự đo độ lý tính của con người cho chúng ta một lối thoát. Nhưng nếu muốn phân biệt rạch ròi lý tính khỏi suy luận logic và lý thuyết xác suất, lí do của ta không đủ xác đáng. Lý tính có thể không đơn thuần là về logic, nhưng nếu không có logic làm nền tảng, nói lý tính không phải rất buồn cười ư?

Robert Nozick đã đưa ra khái niệm “lợi ích biểu tượng” trong đó sự phi lý một cách hợp lý không còn là một nghịch lý mà trở thành một sự thật.

Bạn từ chối lời mời đánh cược của Genevieve thể hiện rằng bạn không có lòng tham, tính bạn dè dặt hoặc niềm kiêu hãnh bảo vệ số tài sản bạn phải vất vả mới kiếm được. Bạn có thể được lợi nhiều đường khi có một hoặc nhiều hơn những quan niệm về bản thân như thế này.

Tư tưởng của Nozick đặt ra một loạt các câu hỏi và góc nhìn trí tuệ, tối thiểu là nó phủ nhận con người có thể tập trung suy nghĩ thông suốt.

 

Nguồn: Trạm Đọc

Theo Big Think