Xấu là một cái tội?

Hằng ngày đi ra khỏi nhà, những câu chào hỏi xung quanh chúng ta thay vì: Xin chào! Một ngày mới tốt lành nhé! bằng: Sao hôm xinh/xấu thế?/ Dạo này béo/gầy thế? hay những câu tương tự như vậy, làm không ít người nghe cảm thấy mặc cảm, tự ti, như việc béo hay gầy đều là lỗi của họ vậy.

Cụ thể ở đây là những ngôi sao nổi tiếng, với một số lượng fan khủng, họ phải không ngừng trau dồi bản thân, nhất là ngoại hình để đáp ứng thị hiếu những như kỳ vọng của những người hâm mộ mình. Đơn cử như ở Việt Nam, hầu hết những nghệ sỹ nổi tiếng, đều có ngoại hình ưa nhìn, nếu không gọi là xuất sắc. Ngoại hình của ai càng đẹp, số lượng fan càng nhiều. Tài năng ít khi được mang ra bình chọn so với ngoại hình của một nghệ sỹ. Cũng có những ca sĩ, vì muốn thúc đẩy sự nghiệp của mình đi nhanh hơn, mà không ít người đến các cơ sở thẩm mỹ để phẫu thuật. 

Phải chăng ấn tượng ban đầu có ý nghĩa quan trọng đối với chúng ta như vậy? Nếu thử search trên google từ khoá “ gây ấn tượng” thì không ở đâu là không hiện lên những cách để bạn cải thiện vẻ bề ngoài một cách tốt hơn hay làm thế nào để “yêu từ cái nhìn đầu tiên”. Không một bộ phim ảnh nào dám lấy một diễn viên không có ngoại hình ưa nhìn để diễn hay không có một thương hiệu nào lấy một gương mặt quá phổ thông để quảng cáo thương hiệu. Ngay cả ở một số trường học, vẻ ngoài của thầy cô giáo cũng ảnh hưởng tới số lượng học sinh đến lớp, thậm chí một số doanh nghiệp cũng yêu cầu chiều cao, ngoại hình của nhân viên, trong khi nó chẳng liên quan đến công việc là mấy.

Còn những người không có ngoại hình ưa nhìn thì sao? Họ vốn không được làm những công việc họ hằng mong ước đã đành (như người mẫu đòi hỏi chiều cao, lễ tân hay tiếp viên hàng không cũng có những tiêu chuẩn nhất định), thử hỏi còn việc gì tồi tệ hơn khi bị từ chối hay bị chế nhạo về cơ thể mình, mà hầu hết từ bạn bè đến người yêu, từ nhà tuyển dụng cho đến những người đồng nghiệp,.. trong khi họ hoàn-toàn-không-có-lỗi?

Trước khi phán xét một ai đó, chúng ta đã từng một lần thử cảm giác của họ chưa? Có chăng chúng ta đã từng trải qua cảm giác ấy rồi mà vẫn muốn gây ra sự đau đớn cho người khác?

Về body-shame

Theo từ điển Macmillan, Body-shaming là hành động chỉ trích người khác, thường dựa vào việc người đó quá béo hoặc gầy. (Một dạng phổ biến của body-shaming là fat-shaming, là hành động chỉ trích một người vì họ quá nặng cân). Ví dụ mấy câu bông đùa như : Béo như lợn!  hoặc Mày không cần đi đâu, lăn sẽ nhanh hơn đấy! hay Mày bị lép à? Sao dạo này mặt nhiều mụn thế? Trông mày đen như mới từ Châu Phi về ấy?… đều là những con dao vô hình đâm vào lòng tự trọng của người nghe. Dẫu là những câu mà chúng ta hay gọi là “hỏi thăm” đó, nếu không gọi là bất lịch sự, đều vô tình làm người khác bị thương tổn.

Trong một nghiên cứu khác của Hiệp hội Tâm lý Mỹ, body-shame cũng được trích dẫn là cảm xúc tiêu cực từ việc so sánh bản thân với một tiêu chuẩn văn hóa (Szymanski, Moffitt & Carr, 2011, tr.8). Như ở Việt Nam, một khuôn mặt đẹp là có đôi mắt to đen láy với đôi lông mày hình lá liễu, chiếc mũi cao dọc dừa, một đôi môi đỏ hình trái tim và làn da mịn màng trắng trẻo không tì vết, hay một người được coi là chuẩn “men” thì phải có dáng người cao ráo, cơ bắp săn chắc cuồn cuộn, làn da ngăm ngăm khoẻ mạnh. Còn ở một số nơi họ lại có quan niệm khác, con gái cơ thể phải khoẻ mạnh đầy đặn, có đôi chút mũm mĩm thì mới được coi là đẹp…

Đã đến lúc chúng ta cần thay đổi hành vi ứng xử với những người khác

Chúng ta vốn nghĩ làm nghệ sĩ thì  đẹp là điều tất yếu hoặc, đẹp – là tiêu chí lớn nhất để đánh giá mức độ thành công của một người. Nhưng cũng chính họ - những người nghệ sỹ, lại là những người bị nhiều áp lực từ dư luận nhất. Có không ít nghệ sĩ nổi tiếng đã bị trầm cảm, thậm chí tự tử vì không vượt qua khỏi scandal vì body-shame. Hoa hậu không được gầy cũng chẳng được thừa (một chút) cân, gương mặt phải hoàn mỹ với đôi mắt biết nói và đôi môi gợi cảm. Đúng là để làm hoa hậu thì phải đẹp, nhưng từ bao giờ chúng ta cho phép mình quyền phán xét người khác không xứng đáng chỉ vì họ có một chút khuyết điểm ở đôi môi, trong tiêu chí đánh giá một hoa hậu còn có một trí tuệ cao, hơn những người khác?

Có nhiều bằng chứng cho thấy, sự chế giễu/chỉ trích về cân nặng không làm cho đối tượng có tiến triển về hình thể. Ngược lại, nó gây ra sự mặc cảm, suy sụp, rối loạn ăn uống và thậm chí tăng cân. (Gunnars, n.d). Cũng như gần đây có một nghiên cứu được quan tâm nhiều đấy là khi chúng ta càng chê ai đó béo, thì người ấy càng có xu hướng tăng thêm cân. Thậm chí như một người chị tôi từng quen biết, chị bị ám ảnh bởi cân nặng đến nỗi lúc nào cũng phải tính hôm nay ăn gì vẫn đảm bảo đủ chất mà lượng calo phải thấp nhất, mặc dù đã giảm được cân mà chị vẫn nghĩ mình béo. Vẫn đều đặn ăn theo chế độ hà khắc để tiếp tục giảm cân, mặc cho mọi người can ngăn khuyên bảo, nỗi ám ảnh đã theo bám lấy chị đến mức không thể làm khác. Cho đến khi nhìn vào gương chả thấy thịt ở đâu, người chị gần như bộ xương di động, lúc ấy chị mới giật mình hốt hoảng, cố gắng ăn nhiều để tăng lại cân nhưng đã quá muộn. Cơ thể chị không còn hấp thụ được bất cứ thứ gì nữa, ăn nhiều đến mấy cũng chỉ để nuôi sống cơ thể.

Tờ Huffington Post giới thiệu một nghiên cứu của nhà nghiên cứu Jean Lamont, đại học Bucknell, về ảnh hưởng của body-shame tới phụ nữ. Nghiên cứu chỉ ra rằng những phụ nữ có cường độ body-shame cao có biểu hiện giảm sức khỏe và một số gia tăng các bệnh nhiễm trùng từ độ tuổi teen. Những phụ nữ có trình độ cao hơn của cơ thể xấu hổ, nhiễm trùng tăng giữa các lần đầu tiên và thứ hai của câu hỏi được phân phối. Tự xấu hổ về hình thể dẫn đến sức khỏe thể chất kém, vì những cảm xúc tiêu cực có thể làm phụ nữ là thiếu chú tâm với cơ thể của họ và khó chăm lo sức khỏe hơn. Dù chỉ là nghiên cứu quy mô nhỏ, những nghiên cứu này báo động về ảnh hưởng tiêu cực của việc xấu hổ về hình thể lên chính sức khỏe. (Adams, 2015). Và cũng không chỉ với riêng phụ nữ, bài báo làm mưa làm gió gần đây làm cho người đọc không khỏi đau lòng khi viết về cậu bé trai 16 tuổi đã giết chết bạn mình chỉ vì bị chê là béo, đã thay đổi suy nghĩ về tầm quan trọng của body-shame tới cộng đồng rất nhiều.

Việc chúng ta có những lời nói hay thái độ giao tiếp như thế nào với người nghe dù trực tiếp hay gián tiếp đều mang lại một ý nghĩa và kết quả khác nhau. Người mẫu hay phục vụ, ca sỹ hay đầu bếp, giáo viên hay nhân viên kinh doanh,… họ cũng đều là những người bình thường, có một đam mê để theo đuổi, một sự nghiệp để cống hiến, có quyền được đối xử như nhau, được tôn trọng như nhau. Đừng vì một chút thú vui quái gở mà trở thành người vô duyên trước người khác. Vì thẩm mỹ của mỗi người là khác nhau, không có đúng sai khi phán xét vẻ bề ngoài của một người! Vậy nên, từ giây phút, chúng ta hãy cứ cư xử như những người lịch sự với nhau.

Tác Giả: Nông Thị Yến Nhi-ĐHKHXH&NV

Kết bạn và theo dõi facebook của tác giả tại link: https://www.facebook.com/my.ruly.5

 --------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (1 triệu VNĐ / tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info