Các bạn thân mến, hạnh phúc của mỗi chúng ta khi có mặt trên cõi đời này là niềm vui sướng, hạnh phúc của cha mẹ. Khoảng khắc một sinh linh bé nhỏ ra đời trong niềm hân hoan vỡ òa của bố, giọt nước mắt vì hạnh phúc của mẹ sau chín tháng mang nặng đẻ đau, cưu mang, đùm bọc. Là bậc cha mẹ, ai cũng muốn con mình sinh ra được khỏe mạnh, được nuôi nấng trong điều kiện chăm sóc tốt nhất, rồi lớn lên trở thành người công dân tốt trong xã hội. Con cái là món quà của Chúa ban tặng, là thiên thần đến với cuộc sống của chúng ta “Khi ta bước vào thế giới, riêng mình ta khóc, còn mọi người đều mỉm cười hạnh phúc”. Tuy nhiên, không phải bậc làm cha, làm mẹ nào cũng có được niềm vui trọn vẹn ấy. Khi những đứa con của họ sinh ra không may mắn như bao đứa trẻ khác: chúng bị dị tật bẩm sinh, tật nguyền.

Ba ơi, mình đi đâu ? là tác phẩm đẫm nước mắt được viết bởi nhà văn trào lộng kiêm đạo diễn phim truyền hình Jean – Louis Fournier. Ông viết tác phẩm này ở tuổi 70. Ba ơi, mình đi đâu ? đã mở ra một thế giới nơi bóng tối ngự trị: thế giới của tật nguyền, của nỗi đau, của day dứt, của thất vọng. Nhưng lối dẫn dắt của  Jean – Louis Fournier, một bậc thầy trào phúng đen, lại khiến ta phải cười, phải khóc, phải suy ngẫm và khi gấp sách lại cũng chính là lúc ta thôi bi lụy. Khi sinh ra một người con tật nguyền, ắt hẳn những người làm cha mẹ sẽ rất đau khổ về mặt tinh thần cũng như thể chất. Ấy vậy mà ông lại là người có đến hai người con tật nguyền hay như cách nói của ông đó chính là “hai ngày tận thế”. Bằng cuốn sách mỏng nhưng lay động tâm can này, đã thắp lên niềm vui sống căn bản, dù mong manh nhưng không bao giờ lụi tắt – Một cuốn sách nhỏ đến với những điều cốt tủy. Tác giả của nó đã muốn nói như thế khi lần đầu tiên đối diện với nỗi đau tật nguyền của các con trai bằng văn chương. Sự dung dị, cảm động và độc đáo tràn đầy ở đó đã khiến Ba ơi, mình đi đâu trở thành một kiệt tác nhỏ, đoạt giải Fémina, là tâm điểm của mùa sách văn học Pháp năm 2008.

Mỗi trang trong cuốn sách đều là những mẩu chuyện cảm động được ông ghi lại ngày qua ngày như một cuốn nhật ký. Ông đặt vào đó tất cả tình thương dành cho hai người con trai tật nguyền của mình. Từng con chữ, từng dấu câu, cái cách ông gọi hai người con trai của mình đều toát lên lòng thương vô bờ của người cha với con trai. Từ những ngày đầu, khi biết rằng mình sinh ra hai người con trai đều tật nguyền, cũng như cảm xúc của bao người, ông rất đau lòng và thống khổ, từng suy nghĩ cứ hiện về qua bao dòng hồi tưởng:

Mathieu yêu quý, Thomas yêu quý

Khi các con còn nhỏ, thỉnh thoảng, vào dịp Noel, ba lại có ý định tặng các con một cuốn sách, một cuốn Tintin chằng hạn. Rồi sau đó, hẳn chúng ta sẽ có thể trò chuyện cùng nhau. Ba biết rất rõ Tintin, ba đã đọc nhiều lần tất cả các tập. Nhưng ba không bao giờ thực hiện ý định đó cả, chẳng mất công làm gì, các con không biết đọc. Các con sẽ chẳng bao giờ biết đọc. Đến phút giây cuối cùng, quà Noel cho các con lại sẽ là những khối hộp hoặc những chiêc ô tô nhỏ. Giời thì Mathieu đã tìm kiếm ra quả bóng của mình ở một nơi mà người ta không thể giúp thằng bé lấy lại nó được, giờ thì Thomas dù vẫn luôn hiện diện trên Trái Đất, nhưng tâm hồn đã ngày càng phiêu du giữa những đám mây.

Từng dòng chữ như xoáy sâu vào tâm can người đọc khi nghe ông trải lòng. Còn gì đau khổ hơn khi cảm giác hạnh phúc được làm cha chỉ ngắn ngủi như khoảnh khắc, và rồi sau đó lại là những tháng ngày u tối trước dông bão cuộc đời. Hai đứa trẻ còn nhỏ quá, còn ngây thơ quá, chúng sẽ không bao giờ ý thức được viện mình làm, về sự hiện diện của mình trên cõi đời này. Thật tội nghiệp làm sao! Nhưng người cha là người đau lòng hơn cả. Vì sự thực này quá xót xa, nỗi đau này quá lớn, sự mạnh mẽ của một người trụ cột gia đình cũng đến ngày ngã khụy. Ông tự trách bản thân mình vì đã lỡ đưa các con đến với một thế giới của niềm đau, của nước mắt:

Có lẽ là những nỗi niềm ăn năn. Ba không phải là một người cha tốt cho lắm. Thường thì ba không chịu đựng nổi các con, thật khó có thể yêu thương được các con. Với các con thì phải có lòng kiên nhẫn vô tận của một thiên thần, mà ba thì không phải là một thiên thần. Để nói với các con rằng ba rất tiếc vì chúng ta không thể cùng nhau hạnh phúc, và có lẽ, cũng là để xin lỗi vì ba đã làm hư các con. Các con và ba mẹ, chúng ta đều không có cơ hội. Trời đã định như vậy, điều đó được gọi là họa vô đơn chí

Ba ơi mình đi đâu ? là câu hỏi tròn vẹn duy nhất của những đứa trẻ tật nguyền làm được mỗi khi ông đưa chúng đi dạo chơi hoặc đi kiểm tra bệnh tình. Câu hỏi cứ lặp đi lặp lại mặc dù ông đã trả lời chúng không biết bao nhiêu lần. Câu hỏi tu từ này sẽ còn vang vọng mãi trong tâm trí người làm cha, hay cũng chính là những độc giả đã, đang và sẽ làm cha về hình ảnh thân thương nhất từ người con của mình. Đó cũng chính là lý do tại sao câu hỏi này được lấy làm tựa đề tác phẩm: “Òu on va, papa“ ? (Ba ơi, mình đi đâu)?

Ba ơi mình đi đâu? 

Mình đi ngược chiều trên xa lộ 

Mình đi đến Alaska, mình vuốt ve lũ gấu.

Mình sẽ bị chúng xé xác 

Mình đi hái nấm, mình hái các loại nấm tử thần và mình sẽ làm món ốp lếp ngon lành 

Mình đi đến bể bơi, mình đi lao xuống bể cạn từ một cái ván nhún 

Mình đi ra biển, mình đi đến làng Mont – Saint – Michel.

Mình sẽ đi dạo trong cát lún, mình sẽ đi trong sa lầy, mình sẽ đi xuống địa ngục 

Hành trình của người cha có hai đứa con tật nguyền đã được dự báo trước là mộ hành trình rất dài và khó khăn. Tuy giữa những biến cố xảy ra đến với mình, tác giả không ngừng tìm kiếm, không ngừng hy vọng về một phương pháp chữa trị hay thậm chí là một điều kỳ diệu có thể xảy ra. Tôi đã được học một bài học về sự lạc quan, một cái nhìn tích cực về thế giới này của tác giả. Cho dù ngày ấy có đến sớm hay muộn đi chăng nữa, chúng ta vẫn sẽ đón nhận một cách bình tâm, thoải mái vượt qua chúng với tâm thế sẵn sàng.

Mathieu và Thomas đang ngủ, tôi ngắm nhìn chúngChúng mơ gì nhỉ ?Chúng có mơ như những đứa trẻ khác không ?Có lẽ về đêm, chúng mơ mình trở nên thông minhCó lẽ về đếm chúng bắt đầu phục thù, chúng mơ những giấc mơ của những thiên tàiCó lẽ về đêm, chúng trở thành sinh viên Đại Học Bách Khoa, nhà bác học, nhà nghiên cứu và nhà phát minh Có lẽ về đêm, chúng khám phá ra các định luật, các nguyên tắc, các định đề, định lý Có lẽ về đêm, chúng tiến hành các phép tính uyên bác bất tậnCó lẽ về đêm, chúng nói tiếng Hy Lạp và tiếng La Tin

Yêu thương, dằn vặt, đau đớn, tủi hổ, oán hờn…. tất cả những cảm xúc vô hình dường như quá đỗi nặng nề khi đặt lên vai của một người làm cha này. Càng đọc, ta sẽ càng thấy trân trọng cuộc sống và niềm hạnh phúc giản đơn mà mình đang có. Những điều hạnh phúc tưởng chừng như đơn sơ, dung dị mà hằng ngày ta đang hưởng thụ đôi khi lại là mơ ước của biết bao người khác. Ta cũng sẽ thôi so sánh, ganh đua với cuộc sống để về an trú với niềm hạnh phúc thực tại.

Khi có con bị tật nguyền, người ta phải chịu không ít những lời ngu ngốc. Có người nghĩ rằng chúng tôi đáng bị như thế. Có người nói rằng không phải ngẫu nhiên mà bạn lại sinh ra những đứa con tật nguyền, "Lỗi là do ba của anh". Cũng có người nói: "Con cái tật nguyền là món quà của chúa trời". Và họ nói thế không phải để đùa cợt. Đó hiếm khi là những người có con cái tật nguyền. Lúc nhận món quà đó, chúng ta muốn thốt lên với chúa trời: "Ôi !, không cần phải" ... 

Có lẽ cảm thấy người đàn ông ấy chưa đủ bất hạnh mà cuộc đời lại giáng thêm cho ông một bi kịch nữa: người mẹ của hai đứa con tật nguyền, người vợ của ông bố đáng thuơng quyết định dứt áo ra đi. Là đáng thương hay đáng trách? Nhà văn Nam Cao từng nói: "Khi một người bị đau chân, người ta không nghĩ đến cái chân đau của người khác". Hẳn khi đọc đến đây, độc giả cũng sẽ cảm thấy người vợ thật đáng trách khi rũ bỏ trách nhiệm của một người mẹ, người vợ. Nhưng Jean Founier lại cho chúng ta thấy một khía cạnh khác của cuộc sống. Ông không trách người vợ của mình vì đã nhẫn tâm rời bỏ đi, ông chỉ trách mình chưa đủ tốt. Phải trải qua rất nhiều biến cố lớn của cuộc đời, là một người từng trải, ngậm đăng nuốt cay giữa biết bao gian truân thử thách, ông mới có được một sự bao dung và quảng đại kì diệu đến như vậy:

Mẹ của các con tôi, người từng bị tôi làm cho phát bực, đã rất chán nản. Cô ấy chia tay tôi. Cô ấy đi tìm tiếng cười ở nơi khác. Đáng đời tôi, tôi đáng bị thế lắm. Tôi còn lại một mình, tôi khốn đốn. Những chú chim bé nhỏ của ba, ba rất buồn khi nghĩ rằng các con không biết điều gì đã làm nên những khoảnh khắc tuyệt vời nhất của ba. Những khoảnh khắc tuyệt vời ấy là những khoảnh khắc mà ở đó thế giới thu bé lại bằng một người duy nhất, ở đó chúng ta chỉ sống vì người ấy và nhờ vào người ấy, ở đó chúng ta run run mỗi lần nghe tiếng bước chân người ấy, giọng nói người ấy, chúng ta ngây ngất mỗi lần trông thấy người ấy. Chúng ta sợ làm đau người ấy nếu ôm quá chặt, chúng ta rạo rực mỗi lần ôm hôn người ấy và thế giới xung quanh bỗng trở nên nhạt nhòa. Bỡi lẽ thế đấy, những chú chim bé nhỏ của ba, các con sẽ chẳng bao giờ biết chia ở ngôi thứ nhất số ít và ở thức trình bày hiện tại động từ thuộc nhóm thứ nhất này: Yêu.

Ai đó đã từng nói "Đau lòng nhất không phải là khi không còn được gặp nhau mỗi ngày mà đó chính là người thân chúng ta không còn nữa trên đời". Đau đớn thay, cùng cực thay khi Mathieu – người con trai tật nguyền của ông đã ra đi. Dường như mọi ngôn từ lúc này không thể diễn tả hết tâm trạng của người cha già lúc này. Có một điều gì đó nhói lên trong lòng khi tôi đọc đến những dòng này. Còn gì chua xót hơn cảnh kẻ đầu bạc tiễn đưa người đầu xanh về nơi cùng trời cuối đất?

Dường như một ngày nào đó cả ba chúng ta sẽ gặp lại nhau. Liệu chúng ta có nhận ra nhau không ? Các con nom sẽ thế nào, các con sẽ mặc đồ gì ? Ba vẫn quen hình ảnh các con trong bộ quần yếm, biết đâu các con sẽ mặc comple hoặc áo lễ trắng như các thiên thần ?Ba sẽ không dám hỏi các con liệu rằng các con có còn tật nguyền không ? Liệu rằng trên trời có tồn tại những kẻ tật nguyền. Biết đâu các con sẽ trở nên giống như những người khác ?Không nên nghĩ rằng cái chết của một đứa trẻ tật nguyền thì ít buồn hơn. Nó cũng buồn như cái chết của một đứa trẻ bình thường vậy. Thật khủng khiếp, cái chết của kẻ chưa bao giờ được hạnh phúc, kẻ đến Trái Đất dạo thoáng qua một vòng chỉ đẻ chịu đau khổ. Từ kẻ ấy, chúng ta khó lòng giữ được ký ức nào về một nụ cười.

Ngày tháng cứ dần qua, cuộc sống vẫn cứ tiếp diễn, duy chỉ có tình thương phụ tử sẽ là mãi mãi. Thomas dần dần lớn lên, nhưng sẽ vẫn mãi mang tâm hồn của một đứa trẻ trong thân xác của người trưởng thành. Người bố năm xưa nay cũng già đi, mái tóc đã điểm bạc, da cũng thêm phần nhăn nheo. Ông quyết định gửi Thomas đi nơi khác. Khoảnh khắc gặp lại con, ông không khỏi thương xót cho cậu con trai:

Lâu lắm rồi tôi không đến thăm Thomas. Hôm qua tôi đến thăm nó. Càng ngày nó càng phải ngồi xe lăn thường xuyên hơn. Càng ngày nó càng phải ngồi xe lăn thường xuyên hơn. Nó đi lại rất khó khăn. Sau một lúc nó mới nhận ra tôi, nó hỏi : "Ba ơi, mình đi đâu"?

Đi đến những trang cuối cùng của cuốn sách, chúng ta vẫn sẽ nghe thấy tiếng lòng của người cha đáng thương này. Ông kể về ước mơ giản dị của mình về một tổ ấm nhỏ, nơi có những đứa con thơ, có người vợ. Ông hình dung ra viễn cảnh tuyệt vời của người cha dạy con những bài học đầu đời, cùng song hành với chúng trong những năm tháng còn lại. Nhưng thực tế lại luôn phũ phàng, khi giờ đây ông vĩnh viễn không có được niềm hạnh phúc đơn giản ấy:

Hồi còn trẻ, tôi thường ao ước về sau sinh được một lũ con. Tôi thấy mình vừa hát vừa leo lên những dãy núi, vượt qua các đại dương cùng những thủy thủ bé bỏng nom rất giống tôi, đi khắp thế giới với phía sau là một bầy trẻ con vui vẻ, tò mò, ánh măt sống động, những đứa trẻ sẽ được tôi dạy thật nhiều điều , tên gọi của cây cối, chim muông và các vì sao. Những đứa trẻ sẽ được tôi dạy chơi bóng rổ và bóng chuyền, những đứa trẻ sẽ cùng tôi thi đấu và không phải trận nào tôi cũng thắngNhững đứa trẻ sẽ được tôi cho xem tranh và nghe nhạcNhững đứa trẻ sẽ được tôi bật mí dạy nói tục Những đứa trẻ sẽ được tôi dạy cách chia động từ đánh rắmNhững đứa trẻ sẽ được tôi dạy cách hoạt động của máy nổNhững đứa trẻ mà vì chúng, tôi sẽ sáng tác những câu chuyện cườiTôi đã không may mắn. Tôi đã chơi trò xổ số di truyền học, tôi đã thua.

Kết 

Các bạn thân mến, cuộc sống của chúng ta là những vòng xoay xoay quanh câu chuyện về hạnh phúc, khổ đau, chiêm nghiệm, nếm trải, bước đi… Mỗi bản thân chúng ta khi sinh ra đã là một điều kỳ diệu của Chúa ban tặng. Và sẽ là thật tuyệt vời hơn nữa khi chúng ta sinh ra với một thân thể khỏe mạnh, đủ đầy, đủ khả năng học tập và lao động. Ta có nhiệm vụ phải biết yêu quý và giữ gìn sinh mạng, chăm sóc thân – tâm của mình. Bên cạnh chúng ta luôn còn những mảnh đời kém may mắn, những câu chuyện chưa kể như câu chuyện “Ba ơi mình đi đâu”. Hạnh phúc nằm ở thực tại và ở những điều chúng ta đang có. Gia đình, bạn bè, thầy cô, đồng nghiệp xung quanh ta luôn đáng để được chúng ta thương yêu với một trái tim rộng mở. Hạnh phúc thường ngày của người này đôi khi lại là niềm mơ ước của người khác. Trân quý cuộc sống đang có, biết ơn với những điều nhỏ trong tầm tay cũng có nghĩa là bạn đã chạm được đến con đường hạnh phúc thực sự.

Review chi tiết bởi Bùi Hoài Nam – Bookademy

----------

Bài viết cộng tác cùng Bookademy xin gửi về: [email protected] 

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về các cuốn sách hay tại link:https://www.facebook.com/bookademy.vn