Một tuyệt tác văn học làm nên tên tuổi của nhà văn nổi tiếng Dazai Osamu, nỗi thống khổ thực tại cùng với hàng tá bế tắc trong cuộc sống như cơn đau dai dẳng dày vò thân thể lẫn tâm hồn người nghệ sĩ. Tác phẩm phản ánh tình hình chính trị tại Nhật Bản sau thế chiến thứ hai thông qua thế giới quan của tác giả, bi đát, đau thương, khát khao đổi mới, tìm ra chân lý trong cuộc sống. Tiếc thay cho một số phận tài hoa nhưng bạc mệnh, như trong truyện Kiều của Nguyễn Du cũng đã từng nhắc tới

“Anh hoa phát tiết ra ngoài,

Nghìn thu bạc mệnh, một đời tài hoa”. 

Toàn bộ tác phẩm bao trùm một màu u tối, ảm đạm đến tàn khốc như khóc thương thay cho số mệnh bạc bẽo của Dazai Osamu. Buraiha hay còn được gọi là vô là một nhóm nhà văn Nhật Bản phóng đãng, phô bày sự thật trần trụi và khủng hoảng toàn cảnh sâu sắc thời hậu chiến thế giới thứ 2. Đồng thời ám chỉ những nhà phê bình văn học bởi khuynh hướng chống lại các tập quán truyền thống, nổi loạn đi đến tự hủy cách sống cũng như sự nghiệp văn chương. Nói cách khác ý thức tự hủy hoại cũng như cách chết cho tư tưởng của các triết gia nhằm thoát khỏi sự túng quẫn của thực tại tàn khốc.

 1. Tuổi thơ bất hạnh

Ở đây chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy sự đối lập rõ ràng trong tư tưởng, tiềm thức con người của Dazai với cái cách cậu thể hiện ra ngoài gia đình, xã hội. Trong một cái xã hội đầy trụy lạc, nơi con người lừa lọc lẫn nhau mà sống, dường như cái dục vọng được thể hiện cái tôi lúc bấy giờ như một tâm sự thầm kín mà tác giác lặng lẽ giấu nó sâu thẳm bên trong tâm hồn nhằm ẩn giấu đi qua vẻ bề ngoài giả tạo đầy bí ẩn kia.

“Tôi đã sống một cuộc đời đầy hổ thẹn”.

Sự tự tôn không dễ dàng bị đổ gục trước cám dỗ xa hoa vật chất chỉ như phù du rồi cũng về với cát bụi, cái thảm kịch, cái bi thương khi phải lặng lẽ sống như một con rối trong tay người khác. Nụ cười có vẻ ôn nhu, ánh mắt ngây thơ dường như phản ánh toàn bộ cái giả dối trong xã hội loài người đầy toan tính, mưu mô này. Suốt ngày cậu phải đem cái mặt nạ giả câm giả điếc, “Tôi hầu như không thể nói chuyện được với mọi người xung quanh”. Đôi mắt nhỏ bé tưởng chừng như vô hại lại ẩn chứa một nội tâm sâu thẳm, dằn xé giữa cái nhìn lý tưởng hóa với đời sống tẻ nhạt buồn chán đến lạ thường. Quả thật ở tác giả có một cái nhìn rất toàn diện mọi mặt của vấn đề - điều đáng lý ra một đứa trẻ ở tuổi hồn nhiên, vui đùa không nên nghĩ đến. Sự vui vẻ với những trò chơi dường như chẳng đem lại ý nghĩa nào trong cuộc sống của cậu, khiến cậu phải hằng đêm suy nghĩ về việc làm của mình có phải là dối trá mọi người xung quanh hay không.

Kiếp người thật nhạt nhẽo và vô thường, tạo hóa cớ sao trớ trêu gieo nỗi thống khổ, đắng cay lên một con người tài hoa để cậu phải chìm trong nỗi tuyệt vọng không lối thoát. Sự thật tàn khốc cứ như mỗi ngày trôi qua đều phải chịu đựng tồn tại cho hết kiếp người.

“Sống dù chỉ một vai hề cũng phải đi đến tận cùng đày ải.

Sống nhiều khi không bằng chết nhưng phải nghiến răng đi tiếp nhiều khi chưa chắc gì vì hai chữ ngày mai.

Chớ luận thành công, chớ kể thất bại, sống là phải luôn tranh đấu dằn vặt, tìm ý nghĩa cho sinh mệnh dù cuối cùng tất cả chỉ là phù du.

Những con chữ như dấu máu vương trên tuyết, dẫn đưa ta vào một mê lộ không lối thoát của nỗi cô đơn rực rỡ kiếp người.”

 2. Thời thiếu niên tẻ nhạt, chiếc mặt nạ này khi nào mới được tháo xuống?

Trong suốt thời đi học cắp sách đến trường cho giống bạn bè trang lứa, liệu đó có phải là lựa chọn tác giả thực sự mong muốn? Dù đúng dù sai thì đó cũng phải là vấn đề ông có thể quyết định khi mọi thứ diễn ra như một cái vòng lặp do người khác vẽ nên cho cuộc đời ông. Tẻ nhạt, buồn chán ư? Ông đã quen với điều đó rồi, có vẻ như chiếc mặt nạ thằng hề vẫn cứ đeo bám mãi cuộc đời ông mà không tài nào tháo ra được, nó dần trở thành lớp mặt nạ da người mỗi khi ông đối diện với xã hội đầy hoài nghi này.

Ông chẳng hứng thú lắm với việc học hành trên lớp, dẫu cho hầu hết thời gian của ông là nằm ngủ và trốn học nhưng chẳng hiểu lý do vì sao điểm số bao giờ cũng gần như tuyệt đối khiến cho đám bạn cùng lứa trầm trồ ngưỡng mộ. Cái sự vinh quang trong phút chốc đó vốn dĩ chẳng đem lại được lợi ích tinh thần nào cho ông cả, bởi ông đã quá chán với việc nhìn thấy nó mỗi ngày rồi, chẳng khác gì trò chơi của tạo hóa muốn thử thách lòng dũng cảm của người chiến sĩ trên chiến trường.

Gần như việc đi học chỉ như “trách nhiệm” mà cuộc đời phó thác cho ông phải hoàn thành nó để được bước vào đời thành một con người hoàn thiện về nhân cách lẫn trí tuệ, nhưng không sao dù gì ông vẫn hoàn thành nhiệm vụ hết khả năng của mình dưới con mắt ngưỡng mộ của người đời. Đó là thành quả xứng đáng với mọi nỗ lực ông bỏ ra, ông hoàn toàn đáng được nhận lấy nó như một vinh dự lớn lao. Thời thanh niên là cột mốc quan trọng trong thanh xuân của ông, cuộc đời ông như rẽ sang một chương hoàn toàn mới, tự vấn bản thân ông đó là thiên đường thực sự hay vẫn là địa ngục trần gian do con người tô vẽ ra nhằm trốn tránh thực tại.  

3. Thiện - ác, giàu - nghèo hay là trò đùa của thế gian?

Vòng xoáy số phận là điều không ai có thể tránh khỏi được, nó như một ma lực mê hoặc lòng người để biến họ thành những cái xác không hồn tồn tại trong khoảng không gian vô định. Tham, sân, si, hỷ, nộ, ái, ố hoan lạc nhất thời bào mòn đi bản chất liêm khiết thanh cao vốn có của họ, thông qua cái nhìn sâu sắc đầy tính nhân văn của Dazai Osamu lại đem đến cái nhìn tổng quan về bản chất của sự việc bị lu mờ trong cái thế giới quan hạn hẹp của con người.

“Tâm trạng của tôi lúc bấy giờ là trở thành Đảng viên, nếu bị bắt tù chung thân trong ngục tối thì cũng thường tình thôi. Lúc đó, thậm chí tôi còn nghĩ rằng thay vì sợ hãi đời sống thực của con người thế gian, rên rỉ trong nỗi khổ địa ngục mất ngủ từng đêm thì vào nhà lao xem thử biết đâu đời sẽ thú vị hơn chăng”.

Một đời cô quạnh trong tâm trạng đau đớn thương tiếc thay cho hai chữ “duyên phận” được ví như sợi dây vô hình liên kết giữa con người với nhau, tác giả miễn cưỡng chấp nhận số kiếp đào hoa như cái duy nhất còn sót lại khiến ông luyến tiếc trong nhân gian. Một người đến cả mục tiêu sống cũng không có thì dám nói gì đến ước mơ, hạnh phúc là thứ quá xa vời đối với ông. Mặc cho mọi người xung quanh vẫn cố tìm kiếm cái “hạnh phúc xa xỉ” đó, họ lao vào như con thiêu thân không sợ lửa hòng tháo chạy khỏi xiềng xích nặng nề nhưng rồi lại lẩn quẩn chính trong số mệnh để rồi lại đổ lỗi do tạo hóa trêu ngươi. Nhân tình thế thái muôn đời nay vẫn thế, con người luôn nghĩ bản thân chính là trung tâm của vạn vật nhưng thật ra họ chỉ như những hạt bụi không tên trong sa mạc mà thôi. Nếu như xã hội là một bàn cờ thực sự thì người giành chiến thắng cuối cùng chỉ có một, liệu bạn muốn làm một con tốt cho người khác điều khiển hay làm một binh lính dũng mãnh cầm gươm lên chiến đấu vì chính nghĩa để phơi thây trên chiến trường trong sự hân hoan của những kẻ bạc nhược tự cho mình là đúng.

Yochan - một người đáng thương hại hay chỉ là kẻ vị kỷ dùng ngôn từ của mình để phê phán xã hội cặn bã mất hết nhân tính, cố chấp chống đối lại con tim mù quáng trên con đường thực hiện lý tưởng hóa cá nhân. Nỗi buồn khắc khoải mấy ai hiểu thấu được, từng giờ từng phút trôi qua chẳng khác gì cơn đau âm ỉ chờ ngày được siêu thoát trong cõi vĩnh hằng, tan biến vào trong hư vô.

“Chính nghĩa, lý tưởng cuộc đời này

Nơi chiến trường máu chảy nát thây

Và đầu mũi dao kẻ thích khách

Chính nghĩa đâu nào cho tôi hay

Rượu tràn tim ta đầy niềm vui

Sáng nay thức dậy bỗng bùi ngùi

Hoang lương chợt đến sau đêm cũ

Tỉnh rượu, mọi chuyện đều đổi thay

Cảm giác tuyệt vời ta bước đi

Tìm trong nhân tính nỗi chung gì

Nhưng sao bên cạnh bao kẻ khác

Ta thấy đời ta đứng bên lề

Có lẽ ta đọc sai Thánh kinh

Hay không trí huệ với thường tình

Nếu buông bỏ rượu với nữ sắc

Thử hỏi làm sao ta tái sinh?”.

4. Tình ái là mật ngọt hay độc dược?

Nếu như ví tình yêu như một bản giao hưởng lãng mạn mà bạn chính là người trực tiếp đánh lên khúc tình ca đó trong sự ngưỡng mộ của khán giả phía dưới sân khấu, thì tình dục chính là đoạn điệp khúc cao trào mà bất cứ ai cũng mong đợi, tuy điệp khúc cũng chỉ có bấy nhiêu thôi cũng đủ khiến cả khán phòng trầm trồ thán phục. Giữa rất nhiều tay chơi khác thì có lẽ ông chính là một nghệ sĩ thực thụ để lại cảm xúc thực sự làm lay động lòng người và để lại dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn khán giả. Ở tuổi trai trẻ với bao hoài bão ước ao thì ông chẳng có gì đặc biệt trong mắt những người xung quanh ngoại trừ khả năng “diễn kịch” quá xuất chúng khiến người ta nghĩ rằng ông chẳng khác gì một tên hề mua vui. Bi kịch có lẽ chính là cái kết đã được định trước mà ông phải đón nhận nó với tất cả sự mong mỏi, lòng trắc ẩn tràn ngập sự hoài nghi như những tinh tú lẻ loi trên bầu trời đang tìm ánh sáng soi rọi về phía chân trời viễn vông huyền ảo kia. Sinh ra trong gia đình làm cậu ấm chẳng phải là điều sung sướng mà ông mơ ước, cái mác đó chỉ hữu danh vô thực mà thôi chẳng mấy khả dụng trong con mắt người đời.

Thói đào hoa chẳng bao giờ có giới hạn của nó, âu cũng là lẽ thường tình ở đời khi con người ta đến với nhau bằng sự đồng điệu tâm hồn tìm sự thấu hiểu, cảm giác ấm áp khó tả lại vương vấn nhớ nhung, có chút bùi ngùi lại một chút hối tiếc không tưởng. Nhân gian vẫn hay có câu nói

“Tiền hết thì tình cũng phai theo”

Đối với ông có vẻ ngược lại thì đúng hết, ông chỉ là một tên nghệ sĩ nghèo không xu dính túi sống phiêu diêu tự do tự tại không mảy may quan tâm đến chuyện thế sự nhân gian. Liều thuốc tinh thần của ông chính là những đêm cuồng say bên những người tình của ông, đó chính là nơi ông thể hiện bản ngã thật sự của mình, cũng chính là nơi mọi cảm xúc được thăng hoa đáng trân trọng nhất. Có biết bao nhiêu người con gái bước qua cuộc đời ông dù vô tình hay hữu ý cũng đều đem đến những giai thoại tình yêu khác nhau, du dương trong đêm trăng tuyệt đẹp tựa như cặp đôi thực sự sánh bước bên nhau chẳng muốn rời xa. Từ cô con gái chủ khu trọ “Tiên Du Quán” đến đồng chí khoa văn sư phạm nữ, thậm chí cả cô gái nhà quê Tsuneko cũng khiến con tim chàng trai trẻ lạc nhịp quên lối về. Một trong số đó chính là cô gái ấy, người con gái đem đến cảm hứng sáng tạo vô biên cho ông, cũng chính cô đã bóp nát trái tim đầy nỗi hổ thẹn, nhục nhã đó đến nghẹt thở mất thôi. Từng hơi thở từng nhịp đập như hòa quyện vào nhau, trong chút khoảnh khắc ấy sao ông lại có thể tự lừa dối bản thân mình cơ chứ? Rõ ràng đó là yêu nhưng lại bảo không, rõ ràng đó là rung động nhưng luôn trốn tránh cảm giác đó. “Cùng chết” chỉ vọn vẹn hai chữ thôi nhưng chính là dấu chấm hết cho một kiếp người khốn cùng, trách mình hay trách người cũng thế thôi một khi đã quyết định thì không bao giờ hối tiếc. Có lẽ ông trời lại cười khinh miệt cho một thằng hề vốn đã vô dụng mà đến cái chết cũng không được trọn vẹn, cùng gieo mình xuống biển tự vẫn nhưng chỉ một người ở cõi âm còn một người vẫn vướng phải cục nợ đời lại cố gồng mình lên mà sống cho hết cái nghiệt oán này.

Yoshiko - tình yêu thuần khiết hay mối dây oan nghiệt do ông tơ bà nguyệt cố tình bén duyên cho chàng họa sĩ truyện tranh nghèo này. Ân oán cuộc đời biết bao giờ mới được giải thoát khi một kẻ “chết hụt” chẳng mảy may suy nghĩ quyết định cuộc hôn nhân đời mình chỉ vì đóa hoa tuyệt đẹp không vướng bụi trần kia động lòng thi nhân. Tuy nhiên hạnh phúc lại chẳng kéo dài bao lâu, sau đó lại là chuỗi ngày khổ hạnh sống không bằng chết.

Vì để có tiền mua thuốc mà chàng trai trẻ ngây dại năm nào đã tự biến mình thành một tên phế nhân mất hết nhân cách không còn lưu giữ nổi sĩ diện bản thân.

“Suốt ba năm trời, bà già tên Tetsu đó lên cơn động dục và hãm hiếp nhiều lần. Đôi khi tôi lại còn cãi nhau với bà ta như vợ chồng vậy. Cơn đau ngực của tôi lúc tăng lúc giảm, cơ thể tôi lúc ốm lúc mập lại còn ho ra máu”. Thuốc nhuận tràng mà cứ tưởng rằng thuốc giảm đau, rõ là nực cười, dù gì cũng là một tên ngốc không hơn không kém. Đâu mới là “chân lý cuộc đời”, bởi vì tất cả rồi sẽ trôi qua thôi.

 

5. “Tự sát” - lối thoát cho những tâm hồn đang lạc lối.

Nỗi bất an luôn ngự trị trong tiềm thức mỗi con người từ khi họ có mặt trên cõi đời này đến mãi lúc tuổi xế chiều vẫn đem đến nỗi ám ảnh dai dẳng hệt như tiếng gào thét từ tận cõi lòng của họ. Giống hệt như quả bom hẹn giờ chỉ chờ đến lúc bùng phát rồi nó sẽ nổ tung bất cứ lúc nào, con người luôn tìm kiếm lối thoát thông qua những kẽ hở bất chấp sự tồn tại của con quỷ dữ đang ngày đêm hành hạ họ. Để giải tỏa nỗi bất an, lo lắng đó thì “MORPHINE” là một liều thuốc giảm đau khá tốt giúp Yochan có thể đối mặt được với cuộc sống nhạt nhẽo đang tàn phá cuộc đời tài hoa của ông.

“Tôi muốn chết càng ngày càng muốn chết. Không thể nào quay trở lại được nữa”.

Bật khóc trước cảnh vật trước mắt cứ phai nhòa theo từng dòng suy nghĩ, cảm xúc đó dai dẳng không thể nào kiềm nén được. Nực cười sự đời cái định mệnh áp đặt lên số kiếp con người để làm khổ họ đến thân tàn ma dại. Cuồng say trong từng cơn điên dại, lay lắt tồn tại qua ngày chỉ mong chờ ngày giải thoát kiếp người vô vọng này. Cảm giác trống trải đến vô vị ùa về khi ông nghe tin cha ruột mình mất, có lẽ ông đã mất chai sạn với đau khổ rồi nên không còn khả năng cảm nhận nó nữa chăng.

“Daizai Osamu - tài hoa bị vây trong cùng khốn”.

Trong lịch sử văn học Nhật Bản cho đến bây giờ, chưa có một tác gia nào có số phận bi thảm đến như vậy, phải tự sát đến năm lần. Bi kịch của ông một phần do hoàn cảnh và một phần cũng do tính cách tạo thành định mệnh. Cuộc đời của Dazai Osamu có thể tóm gọn trong hai từ đau thương và vỡ mộng. Thấm đẫm bi lụy, đau thương với số kiếp tài hoa chỉ như cánh hoa anh đào đẹp rực rỡ vào lúc xuân đến rồi lại lặng lẽ cuốn trôi theo gió để lại cây trơ trọi không chút quyến luyến.

Kết

Mạch truyện được dẫn dắt nhẹ nhàng, không quá trừu tượng hóa như những tác phẩm của Haruki Murakami nhưng rất sâu sắc và lắng đọng trong tâm hồn đọc giả, có sức ảnh hưởng lớn về văn phong như tấm gương phản chiếu bi kịch của Dazai Osamu qua từng khía cạnh khác nhau trong cuộc đời đầy thăng trầm của ông. Lời văn tự thuật nên có đôi chút cá nhân hóa tư tưởng, quan điểm của bản thân tác giả trong xã hội loạn lạc, để hiểu được hết tầng tầng lớp lớp ý nghĩa của tác phẩm đòi hỏi người đọc phải thực sự đặt bản thân vào tâm trạng khốn cùng của tác giả thì mới thấu hiểu được hết những triết lý sâu sắc đó.

 

Tác giả: Thảo Trần - Bookademy

------

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về các cuốn sách hay tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn/

Trở thành CTV viết reviews sách để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị cùng Bookademy, gửi CV (tiếng Anh hoặc Việt) về: [email protected]