Mình vừa đọc được một bài viết rất hay của tác giả Cal Newport có tên là “Cultivating Your Craft Before Your Passion”, mình tạm dịch xởi lởi sang tiếng Việt có nghĩa là “Giỏi cần phải đi trước đam mê”.

Bây giờ lên mạng nhan nhản các bài viết kiểu phải theo đuổi đam mê thì thành công mới theo đuổi bạn giống Bill Gates, Mark, Steve Job, vân vân. Rồi thì ra hiệu sách và khu sách kĩ năng cũng là một đống các đầu sách giống giống như vậy? Vậy liệu có đúng là từ khi 20-21 tuổi đã phải tìm ra đam mê của mình và theo đuổi nó không? Nếu đang học đại học mà không tìm được đam mê của bản thân thì sẽ thất bại à? Câu trả lời đương nhiên là không. Các nhà ngâm cứu chủ đề đam mê đã tự đặt ra một câu hỏi là:

“Điều gì thì sẽ làm cho một người thích và yêu công việc mà họ đang làm?”

Và câu trả lời mà họ tìm được KHÔNG phải là đam mê. Các nhà ngâm cứu đã tìm được hai vấn đề khác đấy là:

• Rất ít người có công việc hiện tại giống với đam mê hồi người ta còn trẻ;
• Để hài lòng với công việc, bạn cần nhiều thứ hơn chứ không phải chỉ cần mỗi đam mê.

Trong bài mình đọc thì tác giả có kể về câu chuyện của một nhân vật tên là Bill McKibben và cách anh ta đã theo đuổi đam mê, sống với đam mê như thế nào để trở thành một nhà báo môi trường nổi tiếng như bây giờ. Tuy nhiên cá nhân mình không thích việc đưa các dẫn chứng người nước ngoài lắm, vì đọc cũng hay đấy nhưng không có thân thuộc với hoàn cảnh ở Việt Nam mình. Mình cũng chưa có điều kiện nghiên cứu sâu về những anh chị đi trước cực cực kì thành công ở nước ta, nên mình đưa ra câu chuyện thành công nho nhỏ của bản thân vậy.

Câu chuyện như thế này:

“Anh Tuan Le” hay còn gọi là Tuấn Anh (không phải Anh Tuấn như bà con hay nhầm) là một blogger và là một trong số vô vàn người đang hoạt động trong lĩnh vực hướng nghiệp/ giáo dục. Tuấn Anh có một trang blog riêng tên là anhtuanle.com, viết lung tung về cách viết CV, cách đi phỏng vấn, định hướng nghề nghiệp. Ngoài ra ổng còn được mọi người biết đến qua website 8morning.com, là một website phi lợi nhuận về học hành và làm việc hiệu quả. Nếu ai có dịp làm việc và nói chuyện với Tuấn Anh thì sẽ thấy ổng là một người rất đam mê với công việc hiện tại mà ổng làm. Nhờ đâu mà ổng có được đam mê mãnh liệt như vậy?

Câu chuyện bắt đầu từ khi Tuấn Anh còn là một sinh viên ngành Truyền thông của đại học RMIT. Trong thời gian học ở đây Tuấn Anh rất chăm chỉ tham gia các hoạt động ngoại khoá và có đi làm ở một số công ty và agency với các vị trí khác nhau như Marketing, Sales, vân vân. Nhờ làm ở nhiều nơi và nhiều vị trí khác nhau và Tuấn Anh nhận thấy là mình chẳng hợp với lĩnh vực truyền thông hào nhoáng cho lắm, mình thích chia sẻ và giúp đỡ mọi người hơn. Thế là khi đến kì thực tập cuối khoá, thay vì chọn một agency quảng cáo như các bạn khác cùng ngành, Tuấn Anh quyết định thử vào làm ở phòng Tư vấn hướng nghiệp của trường.

Tháng 5/2015, sau khi đọc được một cuốn sách rất hay tên là Crush It! của Gary Vaynerchuk, Tuấn Anh quyết định thử theo đuổi đam mê của bản thân là viết lách và giúp đỡ người khác, công cụ được chọn là có một trang blog riêng. Và đến giờ cũng hơn một năm rưỡi trôi qua rồi, Tuấn Anh vẫn chưa trở thành tác giả best-seller hay diễn giả đã thay đổi cuộc đời mấy triệu người như những người ngoài kia, nhưng Tuấn Anh vẫn rất tự hào vì đã giúp đỡ và tác động đến một phần nho nhỏ các bạn trẻ trong lựa chọn công việc của họ. Quan trọng nhất là mọi người biết đến mình như một người làm về hướng nghiệp, giáo dục và mọi người sẵn sàng tìm đến mình khi gặp vấn đề ở các lĩnh vực trên.

Đấy là tóm gọn cách mình đã bắt đầu đam mê như thế nào. Từ câu chuyện trên tác giả Cal Newport đã rút ra được 2 bài học dành cho bạn nào muốn bắt đầu xây dựng và tìm kiếm đam mê cho bản thân, đấy là:

1) Cái mình nghĩ quan trọng hơn việc mình làm

Mình đã và đang theo đuổi đam mê với nghề viết. Tuy nhiên nếu không có làm nghề viết nữa, mình vẫn có vô số lựa chọn công việc khác mà vẫn phù hợp với đam mê của bản thân. Hai yếu tố để mình lựa chọn một công việc đấy là 1) Mình có được tự do khi làm việc đó không? (tự do thời gian, tự do nơi làm việc, tự do quản lý dự án…) và 2) Mình có đang giúp đỡ được ai khi làm việc đó không. Từ hai yếu tố này có thể thấy rằng, cứ công việc nào khiến mình thấy tự do và khiến mình cảm thấy đang giúp đỡ được cộng đồng, thì công việc đó sẽ khiến mình đam mê. Không nhất cứ gì phải là công việc như hiện tại. Thế nên tưởng tượng nếu trong vài năm tới bỗng nhiên mình chán viết, mình vẫn có thể theo đuổi một số công việc khác như là giáo viên hoặc hoạt động trong tổ chức phi chính phủ chẳng hạn.

Đây cũng là một điểm chung ở những người đang yêu quý công việc mà họ làm. Việc chúng mình hài lòng, yêu quý công việc thực chất không đến từ việc chúng ta làm là gì, mà nó đến từ yếu tố là công việc đó có phù hợp với lối sống, lifestyle mà chúng ta lựa chọn không. Ví dụ có người thì thích được nổi tiếng, được nhiều người biết đến, có người thì lại thích được thoải mái và cống hiến là được. Vậy nên để kết luận lại, tác giả Cal Newport có nói là để xây dựng một lộ trình nghề nghiệp bền vững, thay vì hỏi bản thân “Mình đam mê công việc gì?” thì hãy hỏi “Mình thích một công việc và lối sống như thế nào?”

2) Kĩ năng đi trước đam mê

Sự tự do trong công việc như hiện tại (mình tự quyết định được thời gian và nơi làm việc cho bản thân) và công việc của mình hiện tại có thể giúp ích cho cộng đồng, hai cái này mình chỉ đạt được sau khi đã thực sự ‘giỏi’ và được mọi người công nhận là giỏi ở lĩnh vực nhất định.

Đầu tiên là về việc viết. Mình thích viết lách từ hồi còn đi học cấp ba. Hồi đó mình đã chăm chỉ hợp tác với một số báo thể thao như Báo Bóng Đá để viết các bài review, bình luận, phân tích trận đấu các kiểu. Mình không phải là người được đánh giá là viết hay, nhưng mọi người lúc nào cũng nhìn nhận mình là đứa ‘viết rất khoẻ’ và có cách viết chân thực. Bên cạnh việc viết mình cũng có hay vọc vạch về các nền tảng để làm website như forum, HTML, WordPress nên cũng có biết một chút về công nghệ. Kết hợp lại giữa việc viết và việc biết sử dụng và phát triển website, cho ra đời website anhtuanle.com của mình như bây giờ. Việc viết và làm website, cũng giống như một số kĩ năng khác như Photoshop, Coding sẽ mang đến cho bạn cơ hội làm việc tự do tại nhà, kiểu như freelancer vậy.

Thứ hai là việc giúp đỡ cộng đồng. Ban đầu mình cũng chỉ là một đứa sinh viên mới ra trường, biết gì đâu mà đòi hướng dẫn người khác viết CV hay đi phỏng vấn hay hướng nghiệp. Điểm duy nhất mình hơn so với số đông các bạn sinh viên khác là mình có chịu khó đi làm nhiều chỗ, nên kinh nghiệm đậu và rớt cũng nhiều. Thế nên khoảng 6 tháng đầu tiên khi có blog, mình chỉ dám nói đây là kinh nghiệm cá nhân của bản thân, chứ chưa dám dạy dỗ ai cả. Dần dần để bổ sung kĩ năng và kiến thức, mình chịu khó đăng ký một vài lớp học về CV và hướng nghiệp trên Udemy, tham gia nhiều nhiều các buổi Talkshow về nghề nghiệp để nghe thêm biết thêm, từ đấy bắt đầu có nền tảng để giúp mọi người.

Nếu mình chưa viết lách bao giờ, chưa viết CV bao giờ mà tự nhiên bảo mở một blog về chủ đề này thì chắc chắn là mình fail lòi.

Quay lại với bài học số 1. Đam mê công việc chỉ đến khi nó phù hợp với lối sống mà bạn mong muốn. Nhưng đời mà, đâu phải cứ muốn là được. Đâu phải mình cứ muốn làm việc tự do thì công ty sẽ cho làm việc tự do. Không, không bao giờ có đâu. Nếu bạn muốn cái gì đó cho riêng mình, bạn phải mang lại một thứ tương tự cho người ta. Và cái mà bạn cần mang lại là kĩ năng đấy. Mình đôi lúc vẫn đi làm ở công ty, nhưng không bị bó buộc lắm về thời gian, vì mình mang lại cho công ty đó những kĩ năng mình có (viết lách, truyền thông, quản lý sự kiện, vân vân).

Tóm lại đó là, đừng chạy lung tung hỏi người này người kia với mục đích tìm ra đam mê công việc cho bản thân. Hãy bắt đầu tự xây dựng đam mê cho bản thân mình bằng hai bước:

1. Tự hỏi xem “Mình chọn cách sống như thế nào?”
2. Dành thời gian tu luyện để giỏi thật giỏi một kĩ năng nhất định.

 Nguồn anhtuanle.com