Nhà văn Ethan Gilsdorf đã nói sức mạnh không chỉ đến từ việc có tiền hay nâng tạ - bạn có thể có được những khả năng và sức mạnh mà bạn không hề biết từ những trò chơi nhập vai huyền bí.

Bạn là thành viên của một đội phiêu lưu và nhiệm vụ chung của bạn là giải cứu hoàng tử đã biến mất gần một tòa lâu đài bỏ hoang. Trong nhiệm vụ này, bạn muốn trở thành ai? Một người lùn chiến binh dũng cảm? Một phù thủy thông minh? Một yêu tinh bắn cung điêu luyện? Một kẻ trộm người Hobbit đầy mưu mô?

Khi bạn tiến gần đến tòa lâu đài, bạn thấy một sinh vật. Nó cao gần 3 mét, màu xanh lá và đang gầm rú, thêm nữa nó còn vác một cái rìu to vĩ đại. Một con quỷ khổng lồ bị xích vào cánh cổng ra vào. Bạn sẽ làm gì? Chạy đến tấn công? Ném một quả cầu lửa ma thuật vào nó? Tìm quanh xem còn lối vào nào khác không? Cố thương lượng với nó? Hay gì khác?

Tôi lớn lên ở một thị trấn New Hampshire bị cô lập trước thời đại có Internet, điện thoại thông minh và mạng xã hội. Giống như hầu hết những đứa trẻ khác, tôi chơi các trò chơi đông người như Risk, Stratego, Mousetrap, Battleship, Clue và Monopoly.

Và rồi vào năm 1974, họ ra mắt trò chơi Ngục giam & Những chú rồng, hay còn gọi là D&D - trò chơi đã thay đổi tất cả. D&D đưa chúng tôi đến với những luật lệ cho trò chơi nhập vai trong thế giới tưởng tượng của đao kiếm và phép thuật. Lần đầu tôi chơi D&D là vào 1979 khi tôi 12 tuổi, và nó làm tôi vô cùng thích thú. Tôi và các bạn chơi trò đó rất nhiều.

Dưới đây là hình ảnh tôi chụp năm 1981 và bạn có thể hình dung trò này được chơi ra sao. Có những tấm bản đồ, các cuốn luật lệ với tên gọi như “Sách Hướng Dẫn Về Quái Vật” hay “Sách Hướng Dẫn Cho Quản Ngục”, và vô số xúc xắc. Và bạn có thể thấy, chẳng có tấm bìa nào cả. Bạn chơi D&D trong trí tưởng tượng của mình. Mỗi người là một nhân vật có điểm mạnh và điểm yếu nhất định, tượng trưng bởi những con số mà bạn ghi lại trên một mảnh giấy. Ví dụ, trên thang 18, bạn có thể có sức mạnh là 16, điều này rất tốt, hay sức hấp dẫn bằng 3, không tốt lắm. Mỗi nhân vật cũng có level nhất định - nếu bạn là level 2, bạn vẫn còn khá non - và một cái tên, tính cách và các khả năng đặc biệt. Một người chơi, người Quản Ngục, hay QN, sẽ tưởng tượng ra những cuộc phiêu lưu mà những người chơi khác phải tham gia và tạo nên thế giới, QN cũng sẽ sáng tạo nên thông tin của từng người, từng sinh vật, từng huyền thoại và cổ tích. QN cũng đóng vai trò là trọng tài và chúa trong trò chơi.

Là người chơi, bạn “chơi” bằng cách miêu tả những gì nhân vật của bạn muốn làm. Bạn có thể nói rằng “Tôi sẽ hỏi người pha chế trong quán bar về lần cuối cô ta gặp cảnh sát”, hay “Tôi sẽ chém con quỷ với cái rìu của tôi”. Việc tung xúc xắc và phán quyết của QN sẽ quyết định hành động ấy thành công hay không. Nó giống như đọc truyện “Chúa Tể Của Những Chiếc Nhẫn” - nhưng trong khi đọc bạn được quyền quyết định số phận của mỗi nhân vật. Tuyệt vời nhất là không ai biết điều gì sắp xảy ra. Trò chơi có thể kéo dài hàng tuần, thậm chí hàng năm.

Khi mới bắt đầu chơi D&D, tôi đã đối đầu với rất nhiều quái vật của riêng mình. Cùng vào năm tôi khám phá ra trò chơi này, mẹ tôi mắc chứng phình mạch máu não khiến bà bị liệt về cả thân thể lẫn tinh thần. Bà ấy cư xử khó đoán và khác lạ. Bà ấy làm tôi sợ. Tôi vốn đã là một kẻ nội tâm tuyệt vọng sẵn, căn bệnh của mẹ khiến tôi còn cảm thấy bất lực hơn, và tôi thấy bị tắc trong mê cung của tuổi trưởng thành. Trò chơi cho phép tôi thoát khỏi những nỗi sợ và khám phá một thế giới tưởng tượng với tư cách một người khác - một người có sức mạnh và ảnh hưởng.

Tôi bị nghiện chơi D&D, tôi chơi mọi tối thứ Sáu từ lớp 8 đến lớp 12. Sau đó tôi ngừng chơi trong vòng 25 năm. Ở tuổi 40 tôi quay trở lại với D&D và tôi nhận ra một điều. Trò chơi nhập vai này đã làm nên con người tôi ngày hôm nay. Nó giúp tôi hình thành cơ chế chống chọi. Nó cho tôi những công cụ đầy sức mạnh. Nó đã cứu tôi.

Nhưng tôi tin rằng chơi trò nhập vai trong thế giới tưởng tượng có khả năng đem lại lợi ích cho bất kì ai. Dưới đây là 5 cách mà D&D và sức mạnh của tưởng tượng có thể giúp bạn đối đầu với những khó khăn, thử thách trong thực tế - và biến bạn thành một con người tốt đẹp hơn.

1. Bạn được là một phần của đội

Không như trò Cờ tỉ phú, trong những trò chơi tưởng tượng bạn không phải là một ông trùm bất động sản tàn nhẫn làm những người chơi khác phá sản bằng cách xây khách sạn khắp trung tâm trái đất, từ Hobbiton đến Mordor. Mặc dù bạn có thể tự hoàn thành một số nhiệm vụ và đưa ra những quyết định cá nhân, hầu hết các hành động đều yêu cầu nhóm phiêu lưu của bạn hợp tác với nhau để hoàn thành.

Sự hợp tác đồng nghĩa với việc nhận ra sức mạnh của làm việc nhóm và sự đa dạng. Trong D&D, con người không thể đi một mình, và các sinh vật khác cũng vậy - dù có là yêu tinh, quỷ lùn, phù thủy, kẻ trộm hay chiến binh. Hãy quay trở lại viễn cảnh với con quỷ khổng lồ. Giả sử nhóm của bạn quyết định chiến đấu với nó. Nhóm của bạn có một loạt năng lực để sử dụng - dùng thần chú, đánh nhau thành thạo, khả năng hàn gắn vết thương, sự quyến rũ đầy cám dỗ. Mỗi thành viên có một năng lực.

Trong thế giới thực cũng tương tự, với đồng nghiệp, gia đình hay các nhóm khác khi bạn phải hoàn thành một dự án, tổ chức một bữa ăn thịnh soạn, khởi nghiệp hoặc lên kế hoạch cho một chuyến đi. Mỗi người đều có phần đóng góp. Bài học từ D&D là: Hãy trân trọng những sự khác biệt; hãy biết nương tựa vào nhau; tôi ở đây vì bạn.

Cảm giác sục sôi của tình đồng đội - cảm giác được là một phần của cái gì đó to lớn hơn bản thân mình - thật là quyền lực. Khi còn là một đứa trẻ, tôi đã quá thiếu hợp tác để chơi những môn thể thao đồng đội, nhưng tôi nhận được trải nghiệm gắn kết qua những thành tựu chung nhờ D&D. (Ai cần bóng đá ghi bạn có thể bắn lửa từ đầu ngón tay mình?)

2. Bạn sẽ học được cách tự giải quyết mọi vấn đề

Ngoài việc cho bạn niềm vui sướng của chiến thắng, những trò chơi nhập vai còn giúp bạn giải quyết vấn đề. Giả sử bạn tấn công con quỷ khổng lồ và giết nó. Bạn lục soát quanh người nó và tìm thấy một mẩu giấy có ghi một dòng chữ nguệch ngoạc: L L C R C L. Nó có thể mang nghĩa gì? Bạn không hề biết, nhưng vẫn giữ lấy mẩu giấy này. Biết đâu nó sẽ giúp ích về sau.

Đồng đội của bạn tiến vào hầm ngục bên dưới tòa lâu đài. Nó thật tối tăm và đáng sợ. May mắn thay, bạn đã mang theo đèn pin, dây thừng, móc và đũa thần có thể bắn ra chất chống nhện khổng lồ. Cuộc sống cũng như cái hầm ngục nguy hiểm đó vậy - bạn cần chuẩn bị thật kĩ càng, và bạn không nên đi sâu vào trong đó nếu không có những dụng cụ để cứu mình khỏi rắc rối. Ví dụ, bạn không nên lái xe nếu đằng sau cốp không có lốp dự phòng. Hay khi bạn dắt chó đi dạo, bạn nên mang theo điện thoại, vài món đồ ăn cho chó và vài chiếc túi nilon đựng phân chó.

Quay trở lại hầm ngục. Bạn phát hiện ra một hành lang dài với những viên gạch sắp xếp kì lạ trên sàn. Chú quỷ lùn đáng yêu nhưng ngớ ngẩn trong đội bạn bước lên viên gạch đầu tiên. Bạn nghe thấy một tiếng “cách”. Những mũi tên bay ra từ bóng tối - nó là một cái bẫy! Sau đó, bạn nhớ đến mẩu giấy vừa rồi. Có khi nào nó là một cái mã không? Có thể L nghĩa là trái (left), C là trung tâm (center), R là phải (right)? Bạn bước lên các viên gạch theo thứ tự đó, và úm ba la, bạn đi qua nó không hề xây xước.

Nhưng có nhiều hơn một cách giải quyết cho câu đố này -  và hầu hết các câu đố - cả trong D&D và đời thật. Bạn có thể vô hiệu hóa cái bẫy; kích hoạt các mũi tên bằng cách lăn một hòn đá to dọc hành lang; hối lộ một tên thủy quái đi đằng trước bạn để kích hoạt cái bẫy. Quan trọng là trò chơi nhập vai dạy ta cách sáng tạo. Nó huấn luyện bộ não giải quyết vấn đề, tạo ra những mối liên kết không ngờ tới và khám phá ra những con đường khác nhau trong bóng tối.

3. Bạn sẽ phát triển về nhân cách

Việc xử lý tình huống yêu cầu sự nhẫn nại. Bạn phải bắt đầu ở level đầu tiên - level thấp nhất. Bạn mới chỉ là một kẻ hèn yếu với 4 điểm sức mạnh. Bạn có một thanh kiếm cũ rỉ. Bạn chỉ biết câu thần chú làm ra bánh xếp. Hãy có lòng kiên nhẫn. Bạn càng có thêm nhiều điểm kinh nghiệm, bạn càng phát triển về năng lực và sức mạnh. Bạn làm thế bằng cách liều mình, và nó sẽ có những phần thưởng hậu hĩnh.

Hãy quay trở lại với con quỷ khổng lồ. Bạn có muốn nhảy từ bức tường tòa lâu đài lên trên thân nó rồi dùng một hòn đá đập tan đầu nó? Tiến lên. Trò chơi cho phép bạn liều mình và thất bại trong một môi trường an toàn. Tất nhiên, nhân vật của bạn có thể bị thương chí mạng hoặc thậm chí chết (nếu QN thật sự xấu tính). Nhưng đó là một cơ hội cho bạn trong trò chơi, và rủi ro thấp hơn vì các đồng đội sẽ ở đó để đỡ bạn phòng khi bạn ngã. Nếu bạn chết, một giáo sĩ có thể hồi sinh bạn. Và bạn lại được thử một lần nữa.

Bạn nên nghe lời khuyên từ một kẻ mọt sách đã chơi đến level 17 như tôi, mọi chuyện sẽ trở nên tốt hơn - bạn có thể và sẽ hồi phục từ những thất bại, lùi bước hay xấu hổ. Nếu tôi ngại ngùng, lo sợ và ngu ngốc trong đời thật, trong trò chơi tôi có thể chọn vai yêu tinh thông minh và dũng cảm. Tôi có thể luyện tập trở nên anh hùng hay thông thái trong thế giới tưởng tượng này trước khi đủ can đảm để trở nên dũng cảm và thông minh ngoài đời thật. Việc chơi D&D đã cho tôi thêm sức mạnh để đối đầu với kẻ thù không đội trời chung ở trường học và mẹ tôi ở nhà, để tôi có thể sống và chiến đấu thêm một ngày nữa.

4. Bạn sẽ dành lòng đồng cảm cho người khác

Một bước nữa trong quá trình hình thành nhân cách là có được sự thấu cảm và khoan dung. Bạn và tôi, ta là những cá thể riêng biệt - tôi là “bản thân”; bạn là “người khác”. Vậy chúng ta thu hẹp khoảng cách ấy bằng cách nào? Những trò chơi nhập vai tạo ra chiếc cầu nối đó.

Trong thế giới tưởng tượng, bạn sống với thân thể một người khác. Bạn có thể lựa chọn làm ai đó giống bạn, hoặc ai đó chẳng giống bạn chút nào. Quy tắc của trò chơi sẽ bắt bạn phải tương tác với những người khác (yêu tinh, quỳ khổng lồ, rồng, người pha chế) liên tục. Trong thế giới tưởng tượng, bạn không đi loanh quanh và mong đợi những người khác  - và những sinh vật khác - trông giống bạn, hành xử và suy nghĩ giống bạn. Và bạn chỉ có thể đoán mò đặc điểm và kinh nghiệm của họ mà thôi. QN có thể nói “Con rồng nói rằng nó chắc chắn những người dân trong thị trấn đã nói xấu nó.” hay “Đi vào rừng và bạn sẽ thấy một nhóm nhỏ những yêu tinh ăn mặc như nhóm đã suýt giết chết bạn trong ngục dưới tòa lâu đài. Nhưng những yêu tinh này chỉ là trẻ con thôi. Bạn sẽ làm gì?” D&D đặt ra những thử nghiệm đạo đức quan trọng để thử thách hành vi của con người, yêu tinh hay giáo sĩ và giúp ta hình dung ra cách hành xử của mình ở thế giới bên ngoài. Và đó là tại sao D&D là công cụ hoàn hảo để luyện lòng thấu cảm.

Nhờ trò chơi này mà tôi có thể nhìn mọi người - anh tài xế với tính khí khó chịu trên đường I-95, cô đồng nghiệp hống hách ở văn phòng, người mẹ ốm yếu và bệnh tật của tôi - với lòng đồng cảm, trắc ẩn và tình yêu.

5. Bạn sẽ chạm đến một trong những tài năng lớn nhất của bản thân: trí tưởng tượng

Những trò chơi như thế này sẽ không thể vận hành nếu không có cốt truyện và trí tưởng tượng. Trong khi phim ảnh, chương trình truyền hình và trò chơi điện tử cho bạn những câu chuyện và bối cảnh rất thật, chúng không tương tác với trí tưởng tượng giống như D&D. Những công cụ thô sơ của trò chơi - những tấm bản đồ, bản vẽ, xúc xắc, quyển luật lệ, mô hình - bắt bạn điền vào chỗ trống. Bạn phải mang trí tưởng tượng của mình ra để hoàn thành bức tranh ấy.

Con người từng ngồi quanh đống lửa và kể cho nhau nghe những câu chuyện. Nhưng hôm nay, phần lớn chúng ta đều chịu làm người tiêu dùng của những cốt truyện Hollywood đáng giá triệu đô và hàng ngàn thước phim hoạt hình. Có vẻ như khả năng kể chuyện đã bị tước đi khỏi chúng ta.

Việc nhập vai trong thế giới tưởng tượng trả lại cho ta khả năng kể chuyện ấy. D&D khơi gợi trí tưởng tượng của tôi và thổi bùng ngọn lửa của tôi với mọi thứ từ địa lý đến ngôn ngữ, từ lịch sử đến văn học. Nó khiến tôi muốn sáng tạo, muốn trở thành một người kể chuyện và người xây dựng thế giới. Và tưởng tượng ra một thế giới tốt đẹp hơn.

Điều này đã đưa tôi đến với phép màu quyền lực nhất của trò chơi này. Những câu chuyện không chỉ kết nối chúng tôi; chúng tạo ra hy vọng. Trong D&D, có một nguyên tắc. Nếu bạn cố làm gì và xúc xắc vào ô 20, dù cho việc đó có vẻ bất khả thi đến nhường nào, nó vẫn sẽ xảy ra. Bạn có thể giết con quỷ khổng lồ chỉ với một phát bắn duy nhất, hôn cô gái mà bạn thích, yêu mẹ của mình.

Tận sâu bên trong mỗi chúng ta là một hầm ngục với một con rồng vô cùng mạnh mẽ. Bạn sẽ không biết liệu mình có thể đánh bại nó hay không - hay thậm chí làm bạn với nó - trừ khi bạn thử.

----------

Tác giả: Ethan Gilsdorf

Link bài gốc: How playing Dungeons & Dragons has helped me be more connected, creative and compassionate

Dịch giả: Bùi Hương Mai - ToMo: Learn Something New

(*) Bản quyền bài viết thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Bùi Hương Mai - Nguồn: ToMo: Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Fanpage ToMo: Learn Something New để cập nhật thông tin bổ ích hàng ngày!