Khi than vãn trở thành một vấn nạn

Mỗi khi vào Facebook, thứ “đập” vào mắt tôi nhiều nhất là những than vãn mệt  mỏi ỉ ôi, hết status này đến tấm ảnh khác. Bất kể sáng hay trưa, chiều hay tối, bất kể già hay trẻ,  hàng xóm hay không quen biết… Học sinh thì kêu nhiều bài tập, học hành mệt mỏi, sinh viên thì kêu hết tiền, mâu thuẫn trong các mối quan hệ, vợ than chồng lười, chồng than vợ nói nhiều, người này nói thì xấu người kia, người kia thì bới móc kêu la đủ thứ. Tóm lại, không một chuyện gì có thể bỏ sót, bởi sự không hài lòng về chính mình và người khác.

Trong khi rất nhiều người mong ước được đi lại tự do chạy nhảy trên những đôi chân khoẻ mạnh của mình thì nhiều người than sức khoẻ mình kém mà không hoàn toàn mảy mảy một ý thức tự chăm sóc bản thân để giữ một cơ thể khoẻ mạnh hơn. Trong khi rất nhiều người ao ước có thể lắng nghe một bản nhạc thì nhiều người lại dùng đôi tai của mình đi nghe những câu chuyện của người khác để kêu thuê nói mướn, làm những chuyện vô bổ. Thậm chí, những điều ấy còn chẳng liên quan gì đến họ. Thử hỏi làm nếu làm những điều ấy, bạn nhận lại được gì?

Nếu than vãn là một cách khơi gợi sự đồng cảm…

Khi thế giới được san phẳng bởi các trang mạng xã hội như hiện nay thì than vãn như một nhu cầu cần được chia sẻ và bày tỏ như bao nhu cầu nguyên thuỷ khác. Có thể phần nào nó nói lên khó khăn nỗi lòng của mình, chúng ta sẽ nhẹ nhõm hơn? Có thể phần nào chia sẻ chuyện riêng tư của mình, chúng ta sẽ bớt trống trải và đỡ nặng lòng đi? Cũng như có một quan điểm nói rằng sự than vãn có thể được tiến hóa vì 1 chức năng quan trọng – để đảm bảo rằng những nhu cầu của người than vãn được đáp ứng. Chức năng này rất giống với chức năng khóc có tính thích nghi của em bé – gây khó chịu, nhưng hiệu quả trong việc đảm bảo đứa bé được thỏa mãn những nhu cầu cơ bản cho sinh tồn, như thức ăn hoặc thay tã. Và xu hướng này, hơi hèn hạ, có tính thích nghi và nó vượt trội hơn những chiến lược-không-than vãn. Nếu chúng ta có 1 hòn đảo đầy những đứa bé 3 tuổi và chúng ta có thể phát hiện thấy những đứa than vãn thực sự thành công trong việc thỏa mãn những nhu cầu của chúng. Sự than vãn giúp chúng làm người khác đáp ứng mong muốn của chúng. Bây giờ hãy nghĩ về những bé không than vãn đáng thương! Chúng không gây nhiều ồn ào, nhưng chúng đánh mất những nhu cầu sinh tồn thiết yếu như những trái dừa, chỗ trú ẩn tốt nhất...Bạn có thể dễ dàng nhận thấy làm thế nào sự than vãn được chọn lọc bởi tự nhiên.

…thì điều được nhận lại sẽ là gì?

Hãy nghĩ về sự ngụy biện tự nhiên – hoặc xu hướng tin rằng chỉ vì 1 số hiện tượng được dựng lên do “tự nhiên”, nó được dựng lên như là “cách mọi việc nên là.” Ví dụ, nghiên cứu cho thấy đàn ông có nhiều khả năng tìm kiếm những bạn tình ngắn hạn hơn phụ nữ (Buss & Schmitt, 1993). Buss và Schmitt là những nhà khoa học – họ thông báo số liệu giúp làm sáng tỏ cho sự hiểu biết của chúng ta về 1 hiện tượng (trong trường hợp này, bản chất của sự kết đôi ngắn hạn). Ngược lại, nhiều học giả đã kết tội kiểu nghiên cứu này của Buss và Schmitt vì hợp nhất điều gì là tự nhiên với điều gì là tốt. “Bạn nói rằng tình dục ngắn hạn của đàn ông là 1 phần tự nhiên của di sản tiến hóa – do đó, bạn nói rằng điều đó là tự nhiên – và đó là 1 điều mà con người NÊN làm. Bạn đang sử dụng ngôn ngữ tiến hóa để biện minh cho hành vi kinh khủng của 1 số đàn ông trên toàn thế giới!” Nghiên cứu này đơn giản là 1 sự mô tả và giải thích cho hiện tượng này – được làm sáng tỏ bởi lý thuyết tiến hóa, bà lập luận rằng sự than vãn là tự nhiên và có 1 chức năng tiến hóa, nó có thể được tiến hóa để giúp tạo điều kiện cho những nhu cầu của những đứa bé.

Vậy hãy lật ngược lại câu hỏi, nếu đứa bé không được đáp ứng đúng nhu cầu như nó mong muốn thì sao? Phải chăng chúng sẽ mất dần niềm tin khi không được đáp ứng đủ nhu cầu mà chúng ta không nhận ra từ bên ngoài chúng, chẳng hạn như chúng bị ngứa ngayd ở đâu đó hoặc thiếu một lọi vitamin cần thiết để bổ sung? Than vãn cũng vậy, khi được đáp ứng lại nhu cầu đó rồi nhưng nếu một ngày nào đó không còn ai nghe bạn than vãn nữa, bạn sẽ cảm thấy mất tự tin và lâu dần, hoặc bạn tự thu hẹp số lượng người lắng nghe bạn lại, hoặc bạn sẽ tốn thì giờ để tiếp tục đi kể lể với những người khác.

Cũng một nghiên cứu tâm lý gần đây của Dr. Chang (dạy môn tâm lý học và nghiên cứu về sự tiến hóa ở SUNY New Paltz) rất hiệu quả vì sự đơn giản của nó. Nghiên cứu này tìm cách để biết 1 ai đó bị ảnh hưởng về nhận thức như thế nào bằng cách cho họ tiếp xúc với sự than vãn liên tục. Tất cả những người tham gia hoặc là được nghe 1 đứa trẻ than vãn, rên rỉ (bằng 1 ngôn ngữ nước ngoài) hoặc họ nghe 1 âm thanh khó chịu khác. Những người tham gia thực hiện 1 bài kiểm tra nhận thức khi đang nghe kích thích. Kết quả là: Những người tham gia trong tình trạng nghe lời than vãn, rên rỉ đã làm bài kém nhất.  Đúng hơn là, các nhà tiến hóa cũng giống như mọi người – họ khó chịu bởi những lời than vãn và họ ít có thái độ tích cực về than vãn. Chỉ vì nó là tự nhiên, điều đó không làm nó là điều tốt. Vậy nên bạn cần biết bản năng con người là vô hạn, nó có thể đánh bật mọi thói quen tốt cũng như những phẩm chất cần luyện tập rất khó mới có được, nó sẽ dập tắt mọi bản lĩnh từ trước đến giờ mà bạn có.

Trong cuộc sống hỗ độn này có ti tỉ thứ trên đời xảy racungx đồng nghĩa với việc có hàng trăm nghìn việc khơi lên sự đố kỵ cũng như bất an tỏng lòng bạn. Nhưng liệu nó có phải là cuộc sống của bạn không. Việc quan tâm đến “thú vui” nhất thời có giúp bạn vượt qua deadline hàng tháng? Có mang lại lợi ích cho bạn về lâu dài trên con đường theo đuổi sự nghiệp?

Có người hỏi Jack Ma "bí mật thành công của ông là gì?" Jack nói: "Đơn giản lắm, tôi hành động còn bạn chỉ đứng nhìn. Đôi khi giải pháp tốt nhất lại chỉ đến từ câu trả lời cực kỳ đơn giản: xắn tay áo vào mà làm. Thử hỏi nếu một ngày bạn dành ra 1 tiếng để than thở,  thì bạn đã mất đi một tiếng để theo kịp người khác rồi. Còn,  trái đất vẫn quay, mặt trời vẫn mọc, đoàn người vẫn đi làm mỗi sáng. Chỉ còn chúng ta nơi đây, nằm bẹp dí trong căn phòng tối với những tiếng kêu nhằm mong chờ những sự thương hại không bao giờ có.

Tác Giả: Nông Thị Yến Nhi 

Kết bạn và theo dõi facebook của tác giả tại link: https://www.facebook.com/my.ruly.5

--------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (tổng giá trị +22,000,000 VNĐ / tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Cuộc thi Triết học Tuổi trẻ do Ybox đồng sáng lập và tổ chức. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Tên tác giả - Nguồn: Triết Học Tuổi Trẻ".  Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.