Đóng góp ý kiến và báo lỗi phiên bản mới tại đây

[Bookademy] Review Sách “Blockchain: Khởi Nguồn Cho Một Nền Kinh Tế Mới”: Đã Đến Lúc Hiểu Đúng Về Bitcoin!

Trong những năm gần đây, công chúng ngày càng quan tâm nhiều hơn tới tiềm năng to lớn của bitcoin và công nghệ nền tảng của nó, blockchain. Nhưng liệu thực sự chúng ta đã hiểu rõ về Blockchain, những giai đoạn phát triển cũng như khả năng kì diệu của công nghệ này? Liệu Blockchain có thể tái cấu trúc toàn bộ hoạt động của con người một cách sâu rộng hệt như những gì Internet đã làm? “Blockchain: Khởi nguồn cho một nền kinh tế mới” của Melanie Swan chính là lời giải đáp cho những thắc mắc đó.

Chúng ta có thể đang ở thời điểm bình minh của một cuộc cách mạng mới. Cuộc cách mạng này bắt đầu với một nền kinh tế phi chính thức mới trên Internet, một loại tiền tệ thay thế gọi là bitcoin được phát hành và hậu thuẫn không phải bởi một chính quyền trung ương, mà bởi sự đồng thuận giữa những người dùng trong mạng lưới. Điểm độc đáo ở đây là nó không đòi hỏi người dùng phải tin tưởng lẫn nhau. Thông qua cơ chế tự quản bằng thuật toán, mọi âm mưu nhằm đánh lừa hệ thống đều sẽ bị ngăn chặn.

Trong lời tựa, tác giả sẽ trình bày những kiến thức cơ bản hơn cả về các thuật ngữ và cơ chế liên quan. Trước khi tìm hiểu những kiến thức chuyên sâu, chúng ta nên nắm rõ các khái niệm đó.

 

 

Bitcoin là gì?

Bitcoin là tiền mặt kỹ thuật số. Nó là một loại tiền kỹ thuật số và là một hệ thống thanh toán trực tuyến trong các kỹ thuật mã hóa được sử dụng để điều tiết việc “in” tiền và xác thực các giao dịch chuyển tiền, hoạt động một các độc lập với ngân hàng trung ương.

Bitcoin được tạo ra như là một phần thưởng dành cho công việc xử lý tính toán được gọi là đào bitcoin, trong đó người dùng sử dụng công suất tính toán trên máy tính của họ để xác thực và ghi nhận các giao dịch vào sổ cái công khai. Các cá nhân hay tổ chức tham gia đào bitcoin để đổi lấy phí giao dịch và những đồng bitcoin mới tạo ra.

Blockchain là gì?

Blockchain chính là sổ cái công khai của mọi giao dịch bitcoin từng được thực hiện. Sổ cái này sẽ ngày một phát triển khi các thợ đào tiếp tục bổ sung thêm vào đó (sau mỗi 10 phút) các khối block (khối dữ liệu) để ghi nhận các giao dịch gần nhất. Các block được thêm vào blockchain theo thứ tự thời gian tuyến tính. Blockchain được coi là phát minh công nghệ chính của bitcoin vì nó đóng vai trò là một cơ chế bằng chứng “phi tín nhiệm” cho mọi giao dịch trên mạng lưới. Người dùng có thể tin tưởng vào hệ thống của sổ cái công khai được lưu trữ toàn cầu trên rất nhiều nút mạng phân tán, được duy trì bởi các “thợ đào kiêm kiểm toán”, thay vì phải thiết lập và duy trì niềm tin với đối tác giao dịch (tức là một người khác), hoặc bên trung gian thứ ba (như ngân hàng).

Nền văn hóa bitcoin: Liên hoan phim Bitfilm

Liên hoan phim Bitfilm, nơi giới thiệu các bộ phim có liên quan đến bitcoin, là một dấu hiệu ban đầu cho thấy ngành công nghiệp tiền kax hóa có thể đang bắt đầu bước vào tâm lý xã hội trên toàn cầu.

Mục đích, phương pháp và bố cục của cuốn sách

Cuốn sách được viết hướng tới mục đích  giúp công chúng tìm hiểu về các khái niệm rộng hơn, các đặc điểm và tính năng của bitcoin và công nghệ blockchain, cũng như những khả năng và ý nghĩa của chúng trong tương lai; cuốn sách không ủng hộ, biện minh hay đưa ra những lời tư vấn hay dự báo về tính khả thi của ngành công nghiệp này.

Bố cục của cuốn sách gồm 3 tầng khác nhau theo quá trình hình thành khái niệm vè bitcoin và công nghệ blockchain: Blockchain 1.0, 2.0 và 3.0. Trước hết tác giả sẽ bàn về các định nghĩa và khái niệm cơ bản trong bitcoin và blockchain, trong đó tiền tệ và giao dịch đóng vai trò là các ứng dụng chính của Blockchain 1.0. Thứ hai, người viết mô tả về Blockchain 2.0 - các ứng dụng thị trường và tài chính vượt ra ngoài phạm vi tiền tệ như hợp đồng. Tiếp đó, sẽ là những hình dung về Blockchain 3.0. Thứ tư, tác giả bàn đến mô hình blockchain có thể mang đến quy mô, hiệu quả, tính tổ chức và khả năng điều phối trong các lĩnh vực như khoa học, nghiên cứu gien, sức khỏe, học tập, xuất bản hàn lâm, phát triển, cứu trợ văn hóa. Cuối cùng, người viết trình bày các khái niêm nâng cao như phí tích trữ tiền tệ, và xem xét chúng trong bối cảnh rộng hơn của sự triển khai trên diện rộng công nghệ Blockchain.

Chương 1: Blockchain 1.0: Tiền tệ

Các tầng công nghệ: Blockchain, giao thức, tiền tệ

Hệ thống thuật ngữ bitcoin co thể gây khó hiểu vì từ bitcoin được dùng để đồng thời chỉ 3 khái niệm khác nhau. Thứ nhất, bitcoin chỉ nền tảng công nghệ blockchain. Thứ hai, bitcoin chỉ hệ giao thức chạy trên nề tảng công nghệ blockchain này nhằm miêu tả cách chuyển giao các tài sản trên blockchain. Thứ ba, bitcoin chỉ một loại tiền số, tên là bitcoin, loại tiềm mã hóa đầu tiên và lớn nhất.

Tầng đầu tiên là tầng công nghệ nền tảng, công nghệ blockchain. Blockchain là sổ cái minh bạch phi tập trung với các hồ sơ giao dịch- tức cơ sở dữ liệu được chia sẻ chuang giữa tất cả các nút mạng, được cập nhập bởi các thợ đào, được giám sát bởi mọi người, và không do ai nắm quyền sở hữu hay kiểm soát.

Tầng ở giữa là là hệ giao thức- hệ thống phần nềm chuyển tiền trên sổ cái blockchain.

Tầng trên cùng chính là bản thân đồng tiền, là bitcoin. Có hàng trăm loại tiền mã hóa trong đó bitcoin là loại đầu tiên và lớn nhất.

Vấn đề lặp chi và bài toán Các vị tướng Byzatine

Bitcoin là lời giải cho một vấn đề lâu đời của tiền số: lặp chi. Trước khi có mật mã blockchain, tiền số, cũng giống như mọi tài sản số khác, có thể sao chép vô số lần (giống như chúng ta có thể lưu lại một tệp đính kèm trong email nhiều lần), nếu không có một bên trung gian thì không biết được một lượng tiền số đã được chi tiêu hay chưa. Bắt buộc phải có một bên thứ ba đáng tin cậy (như ngân hàng) trong các giao dịch để đảm nhiệm vai trò lưu giữ sổ cái xác nhận từng khoản tiền số đã được chi tiêu chỉ một lần; đay chính là vấn đề lặp chi. Một thách thức liên quan khác về điện toán là bài toán các vị tướng Byzatine, nói về khó khăn khi nhiều bê (các vị tướng) trên chiến trường không tin tưởng lẫn nhau nhưng vẫn cần phải có một cơ chế liên lạc, phối hợp nào đó.

Blockchain giải quyết vấn đề lặp chi bằng cách kết hợp công nghệ chia sẻ file ngang hàng BitTorrent với mật mã khóa công khai để tạo nên một dạng tiền số mới. Quyền sở hữu tiền được lưu lại trong sổ cái công khai và được xác nhận bởi các giao thức mật mã và cộng đồng đào bitcoin.

Cách hoạt động của tiền mã hóa

Bitcoin là tiền, một loại tiền số, một phương thức mua bán trên Internet. Chuỗi giá trị của bitcoin bao gồm một số nhóm yếu tố sau: nhà phát triển phần mềm, thợ đào, sàn giao dịch, dịch vụ xử lí thanh toán, công ty ví trên nền web và người dùng/ người tiêu dùng.

Các dịch vụ ví điện tử và an ninh mật mã cá nhân

Cơ chế tự quản phi tập trung dưới dạng các khóa bí mật được lưu giữ an toàn trong ví điện tử có nghĩa là sẽ không có tổng đài chăm sóc khách hàng nào để bạn có thể gọi điện xin khôi phục mật khẩu hay nhỡ sao lưu khóa bí mật. Nếu bạn làm mất khóa bí mật, tiền bitcoin của bạn cũng sẽ mất theo.

Thực trạng quản lý

Tính đến tháng 10 năm 2013, một số quốc gia đã câm hoàn toàn bitcoin: Bangladesh, Bolivia, Ecuador, Iceland, Kyrgyzstan và Việt Nam. Đức, Pháp, Hàn Quốc và Thái Lan đều có cái nhìn không mấy thiện cảm về bicoin. Tại Mỹ, Sở thuế vụ coi bitcoin là tài sản, không phải tiền tệ nên người dùng bitcoin phải chịu thuế trên thặng dư vốn cho các giao dịch.

Chương 2: Blockchain 2.0: Hợp đồng

Ngay từ ban đầu, bitcoin đã được gắn cho một viễn kiến vượt ra ngoài phạm vi tiền tệ và thanh toán; các tiềm năng về tiền lập trình và hợp đồng thông minh đã được đưa vào giao thức bitcoin ngay tại thời điểm phát minh ra nó.

Trong khi Blockchain 1.0 nhằm phi tập trung hóa tiền tệ và thanh toán, thì blockchain 2.0 hướng tới phi tập trung hóa các thị trường một cách bao quát hơn, đồng thời nhắm mục tiêu chuyển giao nhiều loại tài sản khác mgoài tiền tệ sử dụng công nghệ blockchain, từ lúc khởi tạo một đơn vị giá trị cho đến mỗi lần đơn vị giá trị đó được chuyển giao hay chia nhỏ.

Tính năng sổ cái phi tập trung của blockchain cũng có thể dùng để đăng ký, xác nhận và chuyển giao mọi dạng hợp đồng và tài sản. Tất cả các giao dịch tài chính đều có thể được tái sáng tạo trên blockchain, bao gồm cổ phiếu, quỹ cổ phần riêng, các công cụ gây quỹ cộng đồng, trái phiếu, quỹ tương hỗ, trợ cấp, lương hưu và mọi dạng tài chính phát sinh.

Tài sản thông minh

Mọi tài sản đều có thể đăng kí lên blockchain, và vì thế bất cứ ai có khóa bí mật sẽ nắm giữ quyền sở hữu các tài sản đó. Chủ sở hữu có thể bán lại tài sản của mình bằng cách chuyển khóa bí mật này cho bên mua. Như vậy, tài sản thông minh là tài sản mà quyền sở hữu nó được kiểm soát bởi blockchain, sử dụng hợp đồng chịu sự quản lí của pháp luật hiện hành.

Hợp đồng thông minh

Hợp đồng theo nghĩa truyền thống là một thỏa thuận giữa hai hay nhiều bên để làm hoặc không làm một số việc nào đó nhằm đổi lấy một số thứ khác. Hợp đồng thông minh cũng là kiểu thỏa thuận tương tự, nhưng bỏ đi nhu cầu phải có niềm tin giữa các bên bởi hợp đồng thông minh được xác nhận  bằng mã lệnh, vừa được thực thi hay ép thực thi bởi mã lệnh một cách tự động mà không được có lựa chọn nào khác. Ba yếu tố tạo nên khác biệt của hợp đồng thông minh là tính tự trị, tự chủ và phi tập trung.

Blockchain trong vai trò một con đường dẫn đến trí thông minh nhân tạo

Có hai con đường:

  • Đưa hệ thống không phải trí thông minh nhân tạo, không phải blockchain, và hoạt động dựa trên quy tắc lên blockchain để tăng khả năng và tăng mức độ tự động hóa của chúng.
  • Thực thi các ý tưởng lập trình từ lĩnh vực nghiên cứu trí thông minh nhân tạo như tế bào tự động của Wolfram, Trò chơi cuộc đời của Conway...

Chương 3: Blockchain 3.0: Các ứng dụng luật pháp ngoài tiền tệ, kinh tế và thị trường

Công nghệ blockchain là một mô hình mới cho hiệu quả cao trong tổ chức hoạt động

Công nghệ blockchain không chỉ có tiềm năng tái sáng tạo mọi khía cạnh của các thị trường tiền tệ, thanh toán, dịch vụ tài chính và kinh tế, mà nó còn có tiềm năng tái sáng tạo mọi lĩnh vực, thậm chí rộng hơn, mọi khía cạnh hoạt động của con người.

Công nghệ blockchain tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự điều phối và ghi nhận mọi hình thái tương tác giữa người với người, hay giữa người với máy. Công nghệ này bằng cash yêu cầu sự đồng thuận để hoạt động, mô hình này còn có thể mang lại sự tự do, công bằng, và trao quyền lớn hơn về mặt định tính.

Một số vấn đề cần chú ý:

  • Khả năng mở rộng các khái niệm trong công nghệ blockchain: có nhiều khái niệm mới như mật mã khóa công khai và mã khóa bí mật, chia sẻ file ngang hàng, điện toán phân tán, các mô hình mạng lưới, tính ẩn danh, các sổ cái blockchain, các giao thức tiền mã hóa.
  • Những nguyên tắc kinh tế cơ bản: khám phá, quy kết giá trị và trao đổi.
  • Có thể sử dụng công nghệ blockchain để quản lí mọi lượng tử.
  • Tầng Blockchain có thể tạo điều kiệ thiết lập quá trình tự động hóa tác vị dự đoán của Dữ liệu lớn (Big Data).

Những mô hình tổ chức chống kiểm duyệt phân tán

Nhờ vào bản chất phi tập trung toàn cầu, công nghệ blockchain có tiềm năng khắc phục được những giới hạn hiện nay của pháp lí theo địa lí. Công nghệ blockchain có thể giải quyết công bằng các vấn đề liên quan đến tự do, quyền lực, pháp lí, kiểm duyệt và quy định, có lẽ theo những cách mà mô hình nhà nước và các nỗ lực ngoại giao quốc tê không làm được.

Namecoin: Hệ thống tên miền phi tập trung

Namecoin là một hệ thống tên miền thay thế mang tính xuyên quốc gia và không chịu sự kiểm soát của bất cứ chính phủ hay tập đoàn nào. Lợi ích của một hệ thống tên miền phi tập trung là nó cho phép bất kì ai trên thế giới cũng có thể tự do đăng tải thông tin lên Internet mà trong những trường hợp khác, có thể họ đã bị đàn áp hoặc kiểm duyệt.

Chức năng của hệ thống tên miền phi tập trung ngoài tự do ngôn luận: nhận dạng số.

Chính phủ Blockchain

Một ứng dụng quan trọng khác đang phát triển thành một phần của blockchain 3.0 đó là chính phủ blockchain; tức là ý tưởng sử dụng công nghệ blockchain để cung cấp các dịch vụ vốn vẫn thường do nhà nước cung cấp theo một cách phi tập trung, rẻ hơn, hiệu quả hơn, mang tính cá nhân hóa cao hơn.

 

 

Chương 4: Blockchain 3.0: Những ứng dụng tăng năng suất và điều phối ngoài tiền tệ, kinh tế và tài chính.

Trong chương 4 tác giả trình bày những ứng dụng khác của blockchain: khoa học, hệ gen học, y tế, giáo dục... Tuy nhiên tác giả cũng chỉ ra rằng blockchain không phải cho mọi tình huống. Mặc dù công nghệ blockchain có rất nhiều ứng dụng tiềm năng nhưng một trong những kỹ năng quan trọng nhất trong lĩnh vực đang phát triển này là khả năng nhận ra sự  phù hợp hay bất phù hợp khi áp dụng các mô thức tiền mã hóa và blockchain. Không phải tất cả quá trình đều cần tiền mã hóa hay một hệ thống thanh toán, hay sựu trao đổi ngang hàng hay sự phi tập trung hao, hay phương thức lưu hồ sơ công khai hiệu quả.

Hơn nữa, chúng ta không muốn kéo hạ những khía cạnh của chất lượng cuộc sống xuống thành những tình huống kinh tế và trần trụi.

Chương 5: Các khai niệm nâng cao

Cấu trúc blockchain đang tạo đà cho sự ra đời của rất nhiều ý tưởng mới, đồng thời mang đến những cách sử dụng sáng tạo cho các thuật ngữ và khái niệm hiện hành. Tiền tệ chỉ là một trong những ý tưởng mà nền kinh tế mã hóa đang khiến chúng ta suy nghĩ lại. Giờ đây tiền tệ mang các ý nghĩa mới, có nhiều loại tiền thay thế.

Chương 6: Các hạn chế

Ngành blockchain vẫn đang trong những chặng đầu tiên của quá trình phát triển, và có rất nhiều hạn chế tiềm năng khác nhau. Những hạn chế này có cả chủ quan và khách quan, bao gồm cả những giới hạn liên quan đến vấn đề kĩ thuật của nền tảng công nghệ bên dưới, các vụ tai tiếng và đánh cắp vẫn đang diễn ra, cảm nhận của công chúng, quản lí của chính phủ cũng như sự tiếp nhận công nghệ của đại chúng.

Blockchain hiệ đang đói mặt với các thách thức về kỹ thuật: lưu lượng, độ trễ, kích cỡ và băng thông, bảo mật, hao phí tài nguyên, tính dễ dàng.

Kết thúc cuốn sách là hai phần phụ lục để chúng ta có thể hiểu sâu sắc hơn về các vấn đề được nhắc đến xuyên suốt cuốn sách.

Phụ lục A: Cơ bản về tiền mã hóa

Phụ lục B: Danh sách các ứng dụng blockchain của quỹ Ledra Capital

 

 

Lời kết:

Với tiềm năng cách mạng ngang ngửa Internet, công nghệ blockchain có thể sẽ được triển khai và tiếp nhận nhanh hơn rất nhiều so với Internet trước kia nhờ vào các hiệu ứng mạng của Internet và việc kết nối di động phủ sóng rộng rãi toàn cầu hiện nay. “Blockchain: khởi nguồn cho một nền kinh tế mới” là cuốn sách ngắn gọn song khái quát và tổng hợp những dấu hiệu đầu tiên về tiềm năng của bitcoin và tương lai của công nghệ Blockchain. Tuy nhiên cuộc cách mạng vẫn còn buổi bình minh sẽ hứa hẹn nhiều bất ngờ và thú vị đang đợi con người tiếp tục khám phá.

Tác giả: Thu Thảo - Bookademy

-----

Trở thành CTV viết reviews sách để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị cùng Bookademy, gửi CV (tiếng Anh hoặc Việt) về: [email protected]

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về các cuốn sách hay tại link:https://www.facebook.com/bookademy.vn

----------------------------

Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership

964 lượt xem