“Không chỉ thú vị và chân thực tột bậc, tự truyện Jack mở ra sự thật về tuổi trưởng thành, và tất cả được chia sẻ rộng mở với độc giả. Andraka xứng đáng là người truyền cảm hứng cho thế hệ của chính cậu.”

Jack Thomas Andraka sinh ngày 8/1/1997 tại Mỹ, là người đã tìm ra phương pháp xét nghiệm ung thư tuyến tụy khi mới 15 tuổi và giành được giải thưởng Gordon E. Moore của ISEF. Với phương pháp tầm soát ung thư nhiều ưu điểm vượt trội, Andraka đã giành được thêm rất nhiều giải thưởng. Trong số đó phải kể tới giải thưởng Thomas Jefferson năm 2014. Đây là giải thưởng dành cho những cá nhân xuất sắc dưới 35 tuổi và thường được xem như một giải Nobel cho những hoạt động vì cộng đồng. Ngoài ra, còn phải kể tới giải thưởng National Geographic Emerging Explorer (Nhà khám phá mới nổi của National Geographic) năm 2014. Tới nay Andraka là người trẻ tuổi nhất được trao giải này. Cậu hiện đang là sinh viên của Đại học Standford.

Jack và những thử thách

Đương nhiên, bề nổi của một thần đồng thì có thể ai cũng biết nhưng phần chìm – những nỗi đau cả thể xác lẫn tinh thần của họ ai thấu?

Không dễ dàng để đạt được thành công phương pháp xét nghiệm ung thư tuyến tụy sớm như vậy, Andraka cũng phải bắt đầu từ con số 0 tròn trĩnh, vượt qua nỗi đau mất người thân vì bệnh ung thư tuyến tụy, cậu đã dồn quyết tâm tìm ra phương pháp tầm soát căn bệnh này. Cậu miệt mài học hỏi từ những “người thầy” đầu tiên là Google và Wekipedia. 200 lá thư được cậu gửi đi để xin mượn phòng thí nghiệm và chỉ có duy nhất một lá thư đồng ý. Cuối cùng ở tuổi 15, cậu bé Jack đã gây chấn động ngành y học toàn cầu với phương pháp xét nghiệm ung thư sớm chỉ tồn chưa đến 1.000 VND, nhanh hơn 168 lần, nhạy hơn 400 lần phương pháp cũ.

Công thức chăm chỉ, cần cù và kiên trì dẫn tới thành công, câu chuyện nào cũng có. Giống nhau vậy thì cuộc đời mỗi người ai cũng giống ai sao? Tất nhiên là không rồi! Jack là một thần đồng khoa học. Đúng, nhưng đặc biệt. Đặc biệt ở chỗ, cậu là gay.

Đến thời điểm bây giờ, từ này không còn xa lạ và cũng được bình thường hóa nhưng cách đây chục năm trước thì đó không phải là một chuyện bình thường. Hơn thế nó còn bị coi như một căn bệnh khiến nhiều người sợ hãi, né tránh nó. Còn chủ thể thì tự ti về bản thân, mặc cảm ngay cả với tất cả mọi người.

Jack không phải ngoại lệ, trước khi nhận ra điều này Jack có bạn gái (Logan) hồi lớp sáu, cũng chính từ đó, Jack phát hiện mình có giới tính không bình thường như cậu vẫn nghĩ.

Cô ấy thật hoàn hảo. Tại sao mình lại không bị cô ấy hấp dẫn?

Tới lần chơi trò chơi và bị bạn mình thách “hôn Logan”. Jack ngại ngùng, vẫn cố tỏ ra tự tin, hôn vào má cô bé. Nhưng sâu thẳm Jack có suy nghĩ

Sâu thẳm bên trong, tôi biết có điều gì đó không ổn. Ở tuổi này, tôi đã xem ti vi đủ nhiều để biết rằng trải nghiệm này – tức là nụ hôn đầu – đáng ra phải khác hẳn. Lẽ ra tôi phải cảm thấy hồi hộp, dĩ nhiên nhưng hòa vào nỗi lo ấy phải là niềm vui thích và sự hấp dẫn. Ấy thế mà tôi chẳng hề cảm thấy vậy khi hôn bạn gái mình. Tôi chỉ cảm thấy như đang hôn một người bạn thân. Người bạn mà tôi không hề bị thu hút.

Tất cả suy nghĩ đó xoáy cuộn vào suy nghĩ của cậu, khiến cậu dễ nổi cáu mỗi khi gặp Logan. Khoảng cách xa dần, hai người chia tay.

Thời gian trôi đi, dù cố phớt lờ cảm xúc của mình như thế nào đi chăng nữa, việc cậu không thích con gái ngày càng trở nên rõ rệt.

Một hôm, tôi mơ màng nghĩ đến một bạn nam cùng lớp. Cậu ấy thật đáng yêu, tôi tự nhủ. Đôi khi, tôi cười quá lâu sau câu chuyện đùa cuả một cậu bạn nào đó hoặc lơ đãng giữa giờ học, mải mê nghĩ về các cậu con trai khác. Lớp bảy trôi đi, những cảm xúc và suy nghĩ về sự hấp dẫn này ngày càng trở nên khó kiềm chế.

Dù những dấu hiệu đã rõ ràng, cậu vẫn không sẵn sàng đối diện với nó. Cậu luôn có cảm giác suy sụp rằng sẽ chẳng có gì tốt đẹp khi mọi người biết chuyện này.

Điều giúp cậu thoải mái hơn chính là khoa học. Đó là thứ mang lại ý nghĩa trọn vẹn cho cuộc sống của cậu. Nó cho phép cậu hé mắt nhìn vào một thế giới khác, chốn sâu sắc hơn phía sau bao màu sắc và hình khối tưởng ngẫu nhiên quanh mình, đến với thực tại của những quy tắc và nguyên lý, đến một cái đích nơi càng biết càng nhiều cậu càng lột bỏ được nhiều lớp phủ bên ngoài để đến gần hơn, khơi mở được những bí mật bên trong mỗi vấn đề, mỗi điều huyền bí của vũ trụ.

Jack và anh cậu – Luke, người Jack luôn ngưỡng mộ, là thần tượng của Jack. Nếu nói Jack là thần đồng khoa học thì sức ảnh hưởng của Luke không hề nhỏ. Luke như một bức tường thành tri thức vững chãi mà Jack hiếu thắng muốn vượt qua.

Khi tôi chuẩn bị vào tiểu học, Luke dạy tôi chơi cờ đam Trung Quốc. Tôi rất hiếu thắng, lúc nào cũng muốn “hạ gục” anh. Ngoài việc dắt lưng thêm những khái niệm chiến thuật, chơi cờ với Luke còn mang đến cho tôi cơ hội để kiểm tra sự dữ dội trong ánh mắt mình. Tôi mơ tưởng rằng ánh nhìn chăm chú của mình có thể xuyên qua sọ anh, cản trở sức mạnh tinh thần và buộc anh phải trao cho tôi chiến thắng đầu tiên. Tôi chơi và nhìn chăm chú, nhìn chăm chú và lại chơi, nhưng dù có nhìn đến long cả mắt thì tôi vẫn phải nếm mùi thua cuộc. Sau khi thua vẫn hoàn thua, tôi nhìn trừng trừng anh thêm một lúc. Anh chỉ cười, vỗ vai tôi và nói:

“Biết đâu lần sau em thắng thì sao.” Cả hai chúng tôi biết rằng đó chỉ là lời nói đãi bôi.

Hai anh em cùng nhận giải thưởng tại I-SWEEEP (Olympic quốc tế về nghiên cứu thế giới bền vững), một trong những họi thi khoa học môi trường lớn nhất thế giới, nơi 1,655 nhà khoa học trẻ đến từ 71 quốc gia tranh tài. Jack là người đứng đầu khối trường cấp hai khi đang học lớp bảy. Còn Luke trở thành nhà vô địch chung cuộc và giành một suất tham gia hội thi khoa học thần thánh – Hội thi Khoa học Kỹ thuật Intel (ISEF). Theo đánh giá của Jack, hội thi này chính là “đỉnh của đỉnh” các hội thi bao gồm cả I-SWEEEP và Hội thi khoa học khu vực – Jack đã đoạt chức vô địch năm lớp sáu.

Sau khi giành giải cao nhất cho học sinh cấp hai tại I-SWEEEP, Jack tưởng rằng mình sẽ trở thành ngôi sao, sẽ được đón chào như một kẻ chinh phục, không chỉ Damien – kẻ luôn chế giễu Jack mà là tất cả những học sinh khác.

Jack đã nhầm. Ngôi sao khoa học của Jack càng cao thì thái độ của các bạn cùng lớp với Jack càng thay đổi rõ rệt. Họ có vẻ giận dữ, đi dọc hành lang, cậu còn bắt gặp những nụ cười giả dối, thậm chí là những điệu cười khẩy. Tất cả là sự ganh tị đối với người giỏi hơn mình. Mặc dù, Jack đã cố gắng tiếp cận, thay đổi ngoại hình nhưng mọi chuyện vẫn như cũ.

Dù đã tự nhủ bao lần rằng mình chỉ hoang tưởng, thực tế là vậy. Suốt tuần thứ ba của lớp bảy, tôi bước vào nhà ăn đặt khay xuống bàn và thấy mọi người đang trong bàn đứng dậy và bỏ đi. Họ không hề giải thích. Họ chỉ không muốn đến gần một đứa như tôi. Tôi thấy mình vô hình, hệt như một cái bóng ma mà ai cũng biết, nhưng không ai muốn thừa nhận.

Để tránh bị bẽ mặt và tránh những trải nghiệm khủng khiếp khác, tôi quyết định bỏ hết các bữa ăn trưa. Sau khi chuông hết tiết bốn reo tôi đi theo các bạn đến nhà ăn, rồi vào phút cuối, khi phải xếp hàng dài dằng dặc vào nhà vệ sinh nam, tôi vọt vào gian dành cho người khuyết tật và khóa trái cửa lại. Khi đã an ổn bên trong, tôi ngồi lên nắp bồn cầu, lấy bánh kẹp bơ đậu phộng phết mứt trái cây ra, dùng dụng cụ chia giấy vệ sinh làm khay đựng và lặng lẽ ăn.

Thật xót xa!!!

Đó là khi tất cả mọi người chưa biết tin Jack bị gay.

Từ “gay” như một câu cửa miệng của tụi học sinh bấy giờ. Làm gì chúng cũng có thể chêm thêm vào.

Nếu ai đó cư xử một cách ngốc nghếch, họ đích thị là “gay”.

Nếu ai đó thiếu dũng cảm, họ bị bảo rằng: “Ê, đừng có gay nữa!”

Nếu ai đó thích một loại nhạc lạc lõng – a ha, bạn đoán đúng rồi đấy, thật là “quá gay”

Nghĩ mà xem, việc công khai là gay – theo đúng nghĩa đen rõ ràng không phải là lựa chọn tốt nhất dành cho cậu nhóc Jack mười hai tuổi.

Ngoài Luke, Jack còn có chú Ted và bố mẹ tạo điều kiện để cậu học tập tốt nhất cũng như là những người bạn đồng cảm với cậu khi cậu mất niềm tin vào cuộc sống.

Chú Ted tuy không phải là chú ruột của Jack cũng chẳng phải là đấng tối cao nhưng chú luôn là người tạo được cảm hứng nghiên cứu khoa học trong Jack. Là chuyên gia đánh giá chất lượng nước, chú Ted luôn giải đáp thắc mắc của Jack về sự ô nhiễm nước. Là thầy dạy toán cho Jack về mẹo tính phép chia dài siêu nhanh hay các phép tính nhẩm mà cậu không được học ở trường. Là người cùng Jack bắt cua vào mỗi mùa hè, mặc dù lúc đầu nó không làm cậu bé hứng thú. Vì thế, sự ra đi của chú Ted do căn bệnh ung thư tuyến tụy khiến Jack suy sụp, đồng thời là động lực cho cậu bé quyết tâm tìm ra phương pháp tầm soát căn bệnh này.

Đầu óc chú hoạt động hệt như một cỗ máy đẹp đẽ biết kết nối tất cả mọi thứ trở về dạng bài dễ hiểu. Nhờ kỹ năng hình ảnh hóa, chú có thể khiến các bài toán nhảy ra khỏi trang giấy để bước vào cuộc sống.

Chú bảo: “Đây, nhìn này, để chú cho cháu xem một mẹo nhỏ. Hãy cho chú bảy con số bất kỳ!”

Tôi hùng hồn đọc ra bảy chữ số ngẫu nhiên hiện ra trong đầu rồi nhìn chú cầm bút chì lên và bắt đầu viết nguệch ngoạc một cách điên cuồng.

Tôi không thể tin vào mắt mình nữa. Trong vòng chưa đến mười giây, sau khi viết ra vỏn vẹn vài con số, chú đã chia hết một số gồm sáu chữ số cho chin. Không thể như thế được!

“Không thể nào!” Tôi kêu lên

“Cháu kiểm tra xem!”

Tôi bấm máy tính.

“Đúng rồi!” Tôi hồ nghi. “Sao chú có thể…”

Chú cúi xuống nhìn tôi mỉm cười. Nụ cười ấy nghĩa là chú có một bí mật muốn chia sẻ.

“Để chú chỉ cho cháu!” Chú bảo

Để có những giải thưởng danh giá của hai an hem Jack, bố mẹ họ đóng góp công sức không ít. Bố mẹ Jack, đặc biệt  là mẹ cậu – có những suy nghĩ tiến bộ, luôn tạo điều kiện tốt nhất cho hai đứa con của mình phát triển tự nhiên nhất. Khi không có phòng thí nghiệm riêng, hai anh em nhà Jack đã “chiếm” căn bếp của mẹ để làm thí nghiệm. Sao có thể để con mình,  Jack nuôi vi khuẩn E. coli (vi khuẩn có thể gây ra các bệnh truyền nhiễm chết người) trong bếp lò cơ chứ và rồi căn hầm đã trở thành căn cứ riêng hai anh em. Ở đó, như một phòng thí nghiệm thu nhỏ, chỉ là nó có hơi chút âm u.

Đặc biệt nhất là đoạn, bà biết con trai mình là gay. Bà không thất vọng, không trách mắng như Jack nghĩ. Bà nhẹ nhàng và càng quan tâm con trai mình hơn. Bà yêu con mình vì đó là một phần con người Jack.

“Ừ.” Mẹ đáp, không hề có dấu hiệu nào của sửng sốt hay thất vọng. “Đó chính là điều khiến con buồn phiền bao lâu nay ư?”

Tôi nhìn xuống mặt đất. Toàn lá và sỏi. Sỏi và lá.

“Jack, bố mẹ không quan tâm đến điều đó.” Mẹ nói. “Đó là một phần con người con. Mẹ yêu con.”

Còn bố Jack khi biết chuyện,

“Jack, bố muốn con nhìn bố.” Ông nói. “Bố yêu con, Jack. Con chỉ cần biết rằng con luôn luôn là con trai bố và bố luôn yêu con.

Không kiềm chế cảm xúc được nữa, Jack quyết định thú nhận tình cảm của mình với một bạn nam khá thân trong lần trại hè lớp bảy. Nhưng cảm giác đau, mất một người bạn, Jack dường như sụp đổ, mất niềm tin vào mọi thứ. Cảm thấy ghê sợ mình…

Rốt cuộc, vào ngày cuối, tôi hạ quyết tâm. Dũng cảm lên! Mình làm được! Cả trại đang chơi cướp cờ. Chúng tôi chạy cùng nhau. Tôi bảo: “Dừng lại, tớ cần nói với cậu chuyện này.”

“Chuyện gì”

Tôi muốn kể với cậu ấy tất cả những gì tôi cảm thấy suốt một tháng qua. Tôi muốn cởi mở về bản thân mình, nhưng không thể thốt nên lời. Khi sự im lặng dài đến mức khó chịu, cậu ấy bắt đầu nhìn tôi bằng ánh mắt bối rối.

“Sao thế?” Cậu ấy giục tôi lên tiếng.

Tôi biết, hoặc là bây giờ, hoặc là không bao giờ.

“Tớ là gay.” Tôi nói

Dường như cậu ấy đông cứng lại. Tên đã rời cung, không thể quay lại được nữa. Tôi đã ra đòn quyết định.

“Và tớ nghĩ rằng cậu khá dễ thương.”

“Được rồi!” Cậu ấy đáp và lùi lại một bước. Rồi cậu ấy quay đi và bỏ chạy một mạch. Tôi ngồi thụp xuống vùi mặt vào hai lòng bàn tay.

Cậu ấy không bao giờ nói chuyện với tôi nữa.

Không ngoài dự đoán của Jack, bạn bè trong trường biết chuyện, nhìn Jack như sinh vật lạ, xa lánh, né tránh, dè bỉu có, trêu chọc có,… Cùng lúc đó, chú Ted cũng ra đi vì căn bệnh quái ác. Một lúc hai nỗi đau. Jack đau khổ, buồn chán, chỉ biết cặm cụi vào các thí nghiệm khoa học. Khoa học lúc này trở thành người bạn thân thiết với cậu.

Cậu chợt nghĩ, nếu như có phương pháp nào phát hiện ra sớm căn bệnh của chú Ted thì khả năng chú có cơ hội sống sẽ cao hơn. Jack nghĩ tới lời chú dạy rằng hãy luôn nghĩ đến người bệnh. Nỗi đau chú Ted ra đi là một mất mát quá lớn với Jack, nó đã trở thành động lực cho Jack phải tìm ra phương pháp phát hiện bệnh ung thư tuyến tụy sớm nhất và rẻ nhất có thể.

 

Đột phá

Đó là một khoảnh khắc trọng đại, khi tất cả ùa vào tâm trí tôi cùng một lúc. Tôi có thể kết hợp các ống nano này với các kháng thể (kiểu như cho thịt vào mì ống vậy) để tạo một mạng lưới chỉ phản ứng với một protein duy nhất – trong trường hợp này là mesothelin. Khi mesothelin phản ứng với kháng thể, chúng tạo thành một phân tử lớn hơn gọi là phức hợp miễn dịch.

Lên cấp ba, Jack vẫn duy trì thí nghiệm của mình cho tới khi tìm ra kết quả thì thôi mặc dù khó khăn, vất vả, điều kiện thực hiện thí nghiệm nghèo nàn…Ở trường mới, Jack không còn cô đơn như ở trường cũ bởi lúc này, Jack có Chloe làm bạn, hiểu Jack và thân với Jack hơn ai cả.

Sau tất cả, Jack quyết định gửi mail cho các viện đào tạo, nơi có thể thực hiện thí nghiệm của Jack. 200 lá thư đã được gửi đi. Đến lá thứ 192 vẫn là một lời từ chối “tự động”. Có thể họ không tin vào thí nghiệm của Jack. Cũng có thể Jack còn quá nhỏ để làm thí nghiệm đó… Không phụ công mong mỏi của Jack,

Hộp thư báo: “Có tin nhắn từ bác sĩ Anirban Maitra.”

Đây quả là một đề xuất thú vị. Hãy đến và cùng bàn về nó.

Bác sĩ Anirban Maitra của John Hopkins (Viện đại học nghiên cứu tư thục ở Hoa Kỳ, hiện nay có thêm một số cơ sở ở các nước khác) là một trong những bộ óc khoa học xuất sắc nhất thế giới trong lĩnh vực ung thư tuyến tụy. Theo nhận xét của Jack: ông có lý lịch khoa học dài hơn cả danh sách các protein. Bác sĩ Maitra là tinh hoa của tinh hoa.

Cùng sự giúp đỡ của bác sĩ Maitra và các bác sĩ chuyên ngành trong Viện, Jack đã thành công sau bao lần mệt lử bởi những ngày tháng chiến đấu vì mục tiêu cậu đã đặt ra, vì người thân yêu của cậu đã ra đi và vì cả sự sống của nhân loại.

 

 

 

Review chi tiết bởi Thu - Bookademy

------

Trở thành CTV viết reviews sách để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị cùng Bookademy, gửi CV (tiếng Anh hoặc Việt) về: [email protected]

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về các cuốn sách hay tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn