Những câu chuyện điển hình về tính sáng tạo và các sáng chế thường tập trung vào việc tìm ra những cách thức mới để giải quyết vấn đề. Như việc James Dyson đã loại bỏ được túi đựng bụi trong máy hút bụi và tối ưu hóa lực hút. Còn Pablo Picasso và Georges Braque đã phát triển trường phái lập thể (cubism) như là một kỹ thuật lồng ghép nhiều hình ảnh của một cảnh chỉ trong một bức tranh. Và hệ điều hành máy tính để bàn được phát triển tại Xerox PARC đã thay thế các lệnh máy tính khó sử dụng bằng giao diện tương tác với người dùng.

Những mô tả ngắn gọn về những sáng chế phía trên tập trung chủ yếu vào sáng tạo ra một giải pháp mới. Vấn đề mà chúng giải quyết dường như đã rất rõ ràng.

Nhưng việc tạo ra những sáng chế theo cách này khiến ta thấy sự sáng tạo ở đây dường như là một bí ẩn rất lớn. Tại sao trong khoảng thời gian dài như vậy mà không ai nghĩ ra giải pháp cho những vấn đề đó? Và làm cách nào lại có một người đầu tiên trên thế giới đưa ra được một giải pháp?

Trên thực tế, hầu hết mọi người đưa ra các giải pháp sáng tạo cho các vấn đề dựa trên một cách tương đối đơn giản: Tìm ra giải pháp dựa vào trải nghiệm của những người thường xuyên phải đối mặt với vấn đề này. Những trải nghiệm này cực kì hữu ích và sẽ giúp chúng ta tìm ra giải pháp.

Đôi khi, sự tình cờ lại là chìa khoá trong việc tìm ra giải pháp. Khi Ac-si-met bước vào bồn tắm và nhận thấy mực nước dâng lên, ông may mắn tìm ra giải pháp cho việc tính khối lượng của một vật. Còn đôi khi, có những người khác phải đầu tư hàng thập kỷ và hàng triệu đô la (hoặc thậm chí hàng tỷ đô la) vào nghiên cứu và phát triển (ví dụ như công ty dược phẩm). Tuy nhiên, khai thác trải nghiệm những người phải đối mặt với vấn đề là một trong những cách giải quyết vấn đề có hiệu quả nhất và được sử dụng thường xuyên nhất.

Nhưng để làm được điều này, điều tối quan trọng là ta phải có được thông tin đúng trong trí nhớ để có thể giải quyết vấn đề.

Suy nghĩ sáng tạo

Trí nhớ của con người được thiết lập theo cách nhận diện thông tin mới như một lời gợi ý để liên tưởng đến những thứ khác. Nếu bạn được yêu cầu tưởng tượng ra một bữa tiệc sinh nhật, bạn có thể nhanh chóng lấy thông tin về những bữa tiệc sinh nhật bạn từng tham dự, và bạn sẽ có thể nghĩ đến những chiếc mũ, bánh và bài hát Happy Birthday. Bạn không phải mất quá nhiều nỗ lực để nhớ lại thông tin này: Chúng xuất hiện như là một kết quả của sự gợi ý ban đầu.

Nếu bạn muốn lấy ra điều gì khác từ bộ nhớ, bạn cần phải thay đổi các gợi ý ban đầu. Nếu bây giờ tôi yêu cầu bạn suy nghĩ về món salad, bạn có thể nhớ đến thông tin về rau diếp, cà chua và đồ ăn kèm, mặc dù bạn mới vừa nghĩ đến bữa tiệc sinh nhật chỉ cách đây một phút.

Khi giải quyết những vấn đề sáng tạo, việc bạn xác định vấn đề chính là gợi ý cho bộ nhớ. Đó là những gì xuất hiện trong bộ nhớ bạn và gợi ra các thông tin liên quan. Để tạo ra nhiều giải pháp giải quyết vấn đề, người (hoặc nhóm) có trách nhiệm có thể thay đổi mô tả vấn đề bằng cách đưa ra các thông tin mới từ bộ nhớ.

Ví dụ, rất khó để hiểu làm thế nào Dyson có thể nghĩ ra việc thay thế túi đựng bụi trong máy hút bụi. Tuy nhiên, một cách khác để mô tả vấn đề là máy hút bụi thu vào hỗn hợp cả bụi bẩn và không khí, và ta phải phân loại hai thứ này ra. Túi làm điều này bằng cách hoạt động như một bộ lọc giữ lại bụi bẩn và để cho không khí đi qua lỗ nhỏ của nó. Nhưng có nhiều cách để tách bụi ra khỏi không khí. Bộ phận thay thế cho túi đựng mà Dyson thiết kế đã sử dụng lực ly tâm để tạo ra một khối không khí quay tròn và đẩy các hạt bụi ra bên ngoài.

Cách nghĩ này khái quát hoá vấn đề bằng cách loại bỏ một số thành phần cụ thể thường được sử dụng khi giải quyết vấn đề đó. Cụm từ "tách bụi bẩn ra khỏi không khí" không hề đề cập đến cái túi lọc khí. Khi bạn tập trung vào túi, bạn sẽ tự nhiên chỉ tập trung xung quanh các khía cạnh của túi mà thôi. Danh sách dài dằng dặc bằng sáng chế về các túi trong máy hút bụi cho thấy nhiều nhà phát minh đã làm như vậy. Tuy nhiên, một giải pháp hoàn toàn mới cho một vấn đề, đòi hỏi phải có cách tiếp cận vấn đề mới.

Vậy làm thế nào để bạn tạo xác định được vấn đề trước khi đưa ra những giải pháp cho vấn đề trong doanh nghiệp của mình? Thật không may là không có bất cứ một công thức có sẵn nào cả. Thay vào đó, những người sáng tạo nhất là những người tìm ra nhiều cách khác nhau để mô tả vấn đề được giải quyết.

Phần lớn chúng ta đều đang tìm kiếm insight (sự thật ngầm hiểu) không đúng. Chúng ta đòi hỏi rằng đã là ý tưởng thì phải thật sáng tạo, nhưng quan trọng hơn thế là phải hiểu vấn đề đang gặp phải là gì và cái gì có sẵn trong bộ nhớ của chúng ta.

Theo saga.vn