Đóng góp ý kiến và báo lỗi phiên bản mới tại đây

public6 năm trước

Làm Tự Do So Với Làm Công Ăn Lương: Ưu Điểm & Nhược Điểm

Rốt cuộc cái nào tốt hơn: làm tự do hay nhân viên văn phòng?

Câu trả lời không đơn giản chút nào. Cả 2 đều có ưu điểm và nhược điểm riêng, và công việc nào phù hợp hơn còn tùy thuộc vào cá tính và cách thức bạn muốn làm việc.

Vì vậy để giúp bạn dễ quyết định, tôi sẽ so sánh sơ việc làm tự do và một công việc làm công ăn lương trên một loạt các yếu tố khác nhau, ví dụ như sự linh hoạt, khả năng kiểm soát công việc, tính an toàn và nhiều thứ khác.

Cho dù bạn đang mơ giấc mơ tự do, hay đã chán bay nhảy và đang khát khao một công việc toàn thời gian, hướng dẫn này sẽ giúp bạn tự tin đáp lại tiếng gọi đó. Nó cũng rất hữu ích nếu bạn chỉ vừa bắt đầu sự nghiệp và muốn biết mình nên chọn con đường nào.

Đầu tiên, đây là một lưu ý vắn tắt về các định nghĩa. Vai trò của freelancer và người làm công ăn lương có vẻ đang bị mờ dần ở một mức nào đó dạo gần đây, nhưng vì mục đích của chuyên mục này, tôi giả định rằng “người làm công ăn lương” đang làm việc toàn thời gian cho một công ty duy nhất, có hợp đồng và lương trả định kỳ, trong khi “freelancer” tự làm chủ chính mình, và làm việc cho nhiều khách hàng khác nhau.

Dạo gần đây, nhiều công ty đã tiến bộ đang kể trong vấn đề cân bằng giữa “công việc” và “cuộc sống”, nhưng nhìn chung các nhân viên vẫn còn cả một chặng đường dài để đi.

Rất nhiều nhân viên làm việc nhiều giờ hơn mức “từ 9 giờ sáng tới 5 giờ chiều” đã từng là chuẩn, và giờ họ còn được yêu cầu phải thường xuyên kiểm tra email kể cả khi đã rời khỏi văn phòng. Nếu khi làm việc bán thời gian, chuyện giảm bớt giờ làm và khối lượng công việc thường là khả thi, thì hầu hết các công việc làm công ăn lương liên quan đến một cam kết cố định, thiếu linh hoạt với một số giờ làm việc nhất định, một tuần đến rồi lại đi, với chỉ vài tuần nghỉ lễ trong năm.

Và khi những nhà tuyển dụng thường không trợ cấp cho nhân viên nghỉ phép vì các sự kiện lớn trong cuộc sống cá nhân, các nguyên cứu đã cho thấy rằng những ai dành nhiều thời gian hơn cho gia đình thường cũng phải hi sinh sự nghiệp của họ đôi chút – đặc biệt là phụ nữ, cần dành thời gian để có con.

Làm tự do, thường thì bạn có được sự linh hoạt lớn hơn nhiều. Bạn có thể tự lên kế hoạch thời gian, tự chọn công việc cho mình, tăng hoặc giảm giờ làm, và tận hưởng cuộc sống gia đình cùng các trách nhiệm xã hội. Chừng nào bạn còn chưa phải đối mặt với deadline, bạn có thể dành cả ngày để nghỉ và làm việc vào ban đêm nếu thích.

Nhưng đừng xao nhãng và nghĩ bạn có thể dành tất cả thời gian chơi đùa với con cái, hay những giây phút đầm ấm bên bạn đời. Công việc có thể chất đống lên, và khi deadline đã kề sát mặt, bạn có thể sẽ phải hủy bỏ toàn bộ kế hoạch và làm việc thâu đêm cho tới lúc xong.

Là một dịch giả tự do, Eline Van De Wiele viết trên một bài blog về “huyền thoại của sự linh hoạt”:

Không có phân công công việc hàng ngày hay các đồng nghiệp để giúp một tay, và mức lương cố định vào cuối tháng, bạn rất dễ sa đà vào chuyện nhận quá nhiều việc. Tóm lại, chúng ta thực sự có được “linh hoạt” nhiều đến vậy không?

Nếu bạn thích làm việc có cấu trúc và cảm thấy ổn khi bị trói buộc vào một thời khóa biểu hàng ngày, làm công ăn lương có lẽ sẽ phù hợp đấy. Còn nếu bạn muốn làm việc theo giờ giấc riêng, hoặc có quá nhiều cam kết khác ngoài công việc đòi hỏi phải đầu tư thời gian, làm tự do là một lựa chọn lý tưởng.

Một bài báo trên trang Havard Business Review đã nói rõ nhất về điều đó:

Chính trị văn phòng có xu hướng nắm giữ các vai trò tổ chức chính thức và đánh cắp các quy trình tổ chức quan trọng, biến các nhiệm vụ đơn giản trở nên phức tạp và tẻ nhạt, và làm cho việc tổ chức thiếu hiệu quả đi; làm mọi người phát ngán và đóng góp một phần không nhỏ vào sự căng thẳng và kiệt sức liên quan đến công việc.

Dĩ nhiên, không phải văn phòng nào cũng độc hại, nhưng trong nhiều tổ chức, đặc biệt là các tổ chức lớn, sẽ có một số hình thức xung đột nhân cách hoặc đấu tranh quyền lực phải giải quyết.

Làm tự do thì bạn hầu như chả bao giờ phải đối mặt với chính trị văn phòng. Chỉ vì một lý do thôi, bạn chẳng gắn bó vào một công ty cụ thể nào hết, nhưng có rất nhiều sếp ở rất nhiều tổ chức. Và thậm chí khi bạn đã có khách hàng thân thiết, bạn thường miễn nhiễm với chính trị văn phòng. Bạn thường làm việc từ xa, hoặc chỉ đến văn phòng trong chốc lát, và bạn chỉ cần hoàn thành đơn hàng, rồi giao hóa đơn. Nếu “chính trị” trở nên quá phiền hà, bạn có thể “sa thải” khách hàng đó và tìm kiếm một người khác.

Tuy vậy, lần nữa, có được thì có mất. Như chủ sở hữu một agency thiết kế Paul Boag chỉ ra trong bài giảng của ông, trên chuyên đề “Làm việc với khách hàng để thiết kế được chấp thuận”, freelancer thường vẫn phải đối mặt với kiểu “chính trị văn phòng” từ khách hàng của họ, dẫn tới những vấn đề gần như lặp lại vô hạn và được thiết kế bởi các ủy ban. Vì vậy nó là thứ gì đó bạn tương đối độc lập với nó, nhưng không thể hoàn toàn bỏ qua.

Nếu bạn khoái đọc vị người ta và những cảm xúc của họ, lèo lái những môi trường phức tạp, và đôi khi cạnh tranh với người khác vì các phần thưởng, vậy thì bạn sẽ không bị kiệt sức bởi kiểu “chính trị văn phòng” thường đi kèm với việc làm công ăn lương. Nếu bạn cảm thấy phát ốm với nó, làm tự do có thể giúp bạn thư giãn đôi chút.

Một trong những ưu thế lớn của người làm công ăn lương là có những lợi ích như bảo hiểm sức khỏe, nghỉ phép có lương, nghỉ sinh, và tiền cấp dưỡng hoặc có kế hoạch hưu trí khác. Những thứ này có thể tạo ra một sự khác biệt lớn về sức khỏe tài chính và thể chất, cả cho gia đình của bạn nữa.

Và ngoài những hạng mục chính, các công ty trường tổ chức sự kiện cho nhân viên và cung cấp những thứ đại loại như thẻ thành viên gym miễn phí, căng tin công ty có trợ cấp, và một cơ số các thứ chiết khấu hay miễn phí. Họ cũng thường có ngân sách đào tạo nữa, để bạn có thể phát triển kỹ năng của mình theo tầm nhìn của công ty.

Nhìn chung thì, là freelancer, bạn tự cung tự cấp. Bạn phải sắp xếp bảo hiểm sức khỏe cho chính mình, bạn không được trả lương khi nghỉ, và bạn phải có kế hoạch hưu trí riêng. Cả chuyện đào tạo cũng là trách nhiệm riêng của bạn.

Đây là một trong số ít các nội dung mà chuyện thắng thua đã quá rõ ràng. Các lợi ích cộng thêm được cung cấp bởi một nhà tuyển dụng tốt là rất giá trị, và một điểm trừ lớn của việc làm tự do là nhu cầu sắp xếp các thứ như bảo hiểm và tài khoản hưu trí cho chính mình. Khóa huấn luyện tài chính cho freelancergần đây của chúng tôi có thể giúp bạn trong việc sắp xếp mấy thứ này.

Trong công ty, bạn có một vị sếp, và người đó cho bạn biết phải làm cái gì. Bạn cũng phải làm việc trong khuôn khổ luật lệ của tổ chức (dù là luật trên văn bản hay luật bất thành văn), chúng có thể ảnh hưởng trên phạm vi rất rộng. Vì vậy xét theo giá trị bề nổi, bạn ít có khả năng kiểm soát công việc của mình hơn một freelancer.

Nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Nếu bạn có một vị sếp tốt, anh ta hay cô ta sẽ cho bạn quyền tự chủ nhất định, và khi bạn thăng tiến lên mức cao hơn, mức độ kiểm soát công việc của bạn cũng sẽ tăng. Bạn vẫn sẽ phụ thuộc vào người khác để công việc trôi chảy, nhưng bạn chắc chắn sẽ có được mức tự chủ khá cao.

Ngoài mặt, bạn có quyền kiểm soát hoàn toàn khi làm tự do. Bạn lựa chọn thứ mình sẽ làm hay không làm. Nếu một công việc cụ thể nào đó không làm bạn hứng thú, bạn có quyền đơn giản là từ chối nó.

Nhưng vấn đề là, bạn còn phải trả hóa đơn cuối tháng chứ. Trừ khi bạn đang ở một vị trí cực tốt, bạn thường sẽ phải chấp nhận một vài công việc bạn không khoái cho lắm.

Bạn cũng có một “vị sếp” cho mỗi công việc: khách hàng của bạn sẽ ra chỉ thị, và mong chờ một tiêu chuẩn làm việc nhất định ở bạn. Bạn có thể có quyền tự chủ hoặc điều khiển cách thức bạn sẽ làm việc, nhưng nếu bạn rời xa quá mức khỏi nhu cầu của khách hàng, bạn sẽ gặp rắc rối to đấy.

Câu chuyện hoan đường về việc tự làm chủ bản thân cho bạn khả năng kiểm soát công việc nhiều hơn làm cho một công ty. Nó cũng đúng một phần, nhưng như chúng ta đã thấy, có nhiều yếu tố tác động khác.

Khi bạn đang làm việc cho một công ty duy nhất, động lực của bạn thường đến theo một kiểu rất là “có kết cấu”. Bạn sẽ nhận đánh giá năng lực vào mỗi cuối năm, và các đánh giá này quyết định các thứ như kiểu: liệu bạn có được tăng lương năm tới không, có được thưởng không hay thậm chí là thăng chức.

Ngay cả “vòng quay địa ngục mỗi ngày” ác độc nhất cũng phục vụ cho một nhu cầu động lực: nếu bạn đi làm trễ, sếp sẽ nổi điên, và nếu bạn đi trễ thường xuyên, bạn sẽ bị đuổi việc. Điều đó sẽ “tạo động lực” cho bạn lết khỏi giường khi chuông báo thức vang lên!

Là người làm nghề tự do, bạn phải tự thúc đẩy mình thôi. Bạn phải tự tìm khách hàng cho mình, tự marketing cho mình, tự tạo trang web, tự đàm phán hợp đồng. Bạn phải tự lăn xả bên ngoài mọi lúc, chả ai đứng sau lưng để giục bạn làm điều đó cả.

Rồi khi bạn có đơn hàng, bạn phải tự quản lý mình. Nếu bạn nhận một đơn hàng khổng lồ có deadline một tháng, chẳng hạn, chẳng có gì ngăn bạn ngủ nướng 29 ngày và xem TV vào buổi sáng. Chả ai nổi điên hay đuổi việc bạn cả. Nhưng sẽ có hậu quả vào ngày thứ 30 đấy, nếu bạn không thể tuân thủ deadline. Chuyện đó tùy vào bạn thôi, bạn phải tự sắp xếp thời gian của mình và hãy chắc chắn là mình vẫn kiểm soát được mọi chuyện.

Nếu bạn không giỏi lắm chuyện tự tạo động lực, một môi trường có kết cấu hơn từ công việc làm công ăn lương có thể sẽ rất tốt cho bạn. Làm tự do, bạn cần phải chủ động. Nhưng đừng lo lắng quá – tôi không nghĩ rằng mình là người biết tự tạo động lực ghê gớm gì lắm, và tôi vẫn sống khỏe với việc làm tự do đó thôi. Một ví tiền rỗng tuếch có thể tạo động lực ghê gớm lắm đấy.

Một “công việc cả đời” có thể là điều to tát trong quá khứ với phần lớn mọi người, nhưng tựu chung thì, làm công ăn lương rõ ràng là an toàn hơn làm tự do. Bạn có lương định kỳ, và chừng nào bạn còn làm tốt, bạn có thể trông cậy vào khoản lương đó mỗi tháng. Thậm chí nếu bạn bị sa thải, nhà tuyển dụng thường sẽ thông báo trước cho bạn hoặc cung cấp một khoản bồi thường nho nhỏ.

Làm tự do có thể rất thiếu ổn định. Bạn có thể mắc kẹt trong cái vòng “tiệc tùng hoặc chết đói”, khi một tháng nào đó bạn bỗng dưng chết ngộp trong công việc và rồi tháng tiếp theo bạn chẳng thể tìm được dù chỉ một đơn hàng. Điều đó gây khó khăn không ít cho việc hoạch định và quản lý tài chính. Và thậm chí nếu bạn có khách hàng thân thiết, bạn có thể đánh mất họ chỉ trong một khoảnh khắc.

Nhưng không phải chỉ toàn tin tức xấu cho freelancer. Những kẻ làm công ăn lương tội nghiệp đó bỏ hết trứng của họ vào một giỏ, vì vậy với họ, mất việc nghĩa là tận thế. Làm tự do thì khác, bạn có nhiều khách hàng lắm, vì vậy nếu bạn mất đi một khách hàng thì bạn chỉ cần đơn giản là tập trung làm việc với các khách hàng còn lại để duy trì nguồn thu nhập của mình cho tới khi bạn tìm được một khách hàng khác để thay thế cho khách hàng đã mất đi. Khó xảy ra khả năng bạn bỗng nhiên bị mất đi tất cả các khách hàng, trừ khi xảy ra một cuộc khủng hoảng tài chính cực lớn hay sự thay đổi đột ngột trong ngành nghề của bạn – và dĩ nhiên, những điều này cũng sẽ ảnh hưởng tới cả giới làm công ăn lương.

Nhìn chung, làm công ăn lương thì ổn định hơn, cho bạn mức thu nhập có thể dự đoán từ tháng này sang tháng sau. Vì vậy nó là lựa chọn tốt nếu bạn nuốt không trôi ý tưởng phải lo lắng chưa biết tiền thuê nhà tháng tới sẽ lấy từ đâu ra. Làm tự do thì khác, có thể lên lên xuống xuống thường xuyên, vì vậy bạn sẽ cần một lòng khoan dung mạnh mẽ với sự thiếu chắc chắn, đặc biệt là trong những ngày đầu. Tuy nhiên, hãy nhớ là, có nhiều nguồn thu nhập thực sự giúp bạn an toàn hơn.

Khi bạn làm việc cho một công ty, bạn được tham gia vào một mạng lưới xã hội có sẵn nữa. Bạn làm việc với cùng một nhóm người mỗi ngày, và bạn thường kết bạn với vài người trong số họ. Các công ty thường tổ chức các sự kiện xã hội và chương trình đào tạo, thậm chí cả kỳ nghỉ cho nhân viên nữa.

Làm tự do, bạn thường làm việc theo kiểu “sói cô độc”. Bạn có thể nằm lì ở nhà hầu hết mọi lúc, hoặc làm việc ở studio tự thuê. Thậm chí nếu bạn làm việc tại văn phòng cho một công ty, bạn chỉ tạm thời ở đó, và rõ ràng nó khó để tạo dựng một nối kết mạnh mẽ như các nhân viên thường trực, khi họ đã làm việc cùng nhau nhiều năm. Có hàng đống cơ hội gặp gỡ người ngày người khác, nhưng bạn sẽ phải nỗ lực để bước ra ngoài và làm điều đó.

Nếu bạn thích được mọi người vây quanh và trở thành một phần của một nhóm xã hội mạnh, suy nghĩ cho kỹ trước khi lựa chọn trở thành freelancer. Mặt khác, nếu bạn là một gã nội hướng như tôi, bạn có thể sẽ khoái làm việc trong không gian của riêng mình, nghe bản nhạc của riêng mình, mà không bị quấy rầy.

Vậy, tóm lại, đây là một vài ưu điểm và nhược điểm chính của mỗi loại hình.

  • Tính linh hoạt cao, tự sắp xếp giờ làm việc;

  • Khả năng lựa chọn công việc để làm;

  • Ít liên quan đến chính trị văn phòng.

  • Không phúc lợi nhân viên;

  • Thiếu tính cộng đồng;

  • Thu nhập không thể dự đoán;

  • Phải có khả năng tự tạo động lực.

  • Được hưởng các quyền lợi như bảo hiểm sức khỏe, nghỉ phép có lương, quỹ lương hưu;

  • Thường ổn định và dễ dự đoán hơn làm tự do;

  • Cảm giác cộng đồng mạnh, cảm giác thuộc về một nhóm xã hội nhất định.

  • Giờ làm cố định, thiếu linh hoạt;

  • Có thể phải dính dáng đến chính trị văn phòng;

  • Thường phải phụ thuộc vào sếp để biết phải làm cái gì và phải làm thế nào.

Trong hướng dẫn này, bạn đã biết về ưu điểm và nhược điểm của việc làm tự do hay làm công ăn lương. Bước tiếp theo là lựa chọn con đường sự nghiệp bạn muốn cho cuộc đời làm việc của mình.

Như bạn đã thấy đấy, có tốt có xấu trong cả hai lựa chọn, vì vậy không thể nói cái nào “tốt hơn” cái nào. Nó hoàn toàn phụ thuộc vào cá tính và điều bạn muốn trong cuộc đời làm việc của mình.

Theo business.tutsplus.com

----------------------------

Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership

16,213 lượt xem