Seneca, một nhà triết học thời La Mã cổ đại đã nói rằng: “Nếu tôi có thể nhận được sự thông thái, với điều kiện là phải hoàn toàn giữ kín nó và không được chia sẻ với bất kỳ ai, thì tôi sẽ từ chối đề nghị ấy. Chẳng có gì thích thú khi sở hữu một thứ giá trị mà không có ai để chia sẻ cùng.”

Maria Popova đã định nghĩa sự thông thái là những hiểu biết có tầm quan trọng; nó vừa có giá trị thực tế lại vừa có giá trị đạo đức, khiến cuộc sống của ta phong phú hơn và giúp ta hành động thông minh hơn. Bởi con đường đến với sự sáng tạo luôn đầy rẫy những điều bấp bênh, sự sợ hãi và tự nghi ngờ bản thân, nên ta thường hay trông cậy vào sự sáng suốt của những người khác để giữ mình không đi chệch hướng.

Dưới đây là 7 lời khuyên quý báu về sự thông thái mà tôi đã tích lũy được sau nhiều năm làm nhà văn, một con đường mà tôi vô tình chọn lựa và tiến bộ nhờ sự rộng lượng cũng như những lời quở trách từ các bậc tiền bối.

1. Hãy đưa con thuyền ra khơi và đừng quay đầu lại

Vào tháng 12 năm 2012, tôi chắp bút viết một cuốn sách để bán trên mạng. Tôi mất 8 tháng để viết và quảng cáo nó. Tôi đã kiên nhẫn chờ đợi kết quả - những lời tán dương, sự công nhận và những cơ hội khác. Ngạc nhiên thay, chẳng có gì xảy ra cả, và tôi thấy tủi nhục vô cùng. Không có đến một lượt download, không một lời bình luận, và không chút lợi nhuận nào.

Với một nỗ lực đầy tuyệt vọng mong muốn hiểu được tại sao tôi lại cảm thấy thật tệ, tôi đã gửi email cho một trong những nhà văn yêu thích của mình, Steven Pressfield. Ông đã trả lời rằng: “Ai cũng cảm thấy những gì anh đang cảm thấy. Khi bắt đầu một cái gì mới, hãy chỉ làm thôi và đừng ngoảnh lại. Đừng xem doanh số, đừng tìm những bình luận trên Amazon. Làm quen với việc đó đi. Trong quyển “Cuộc Chiến Tranh Của Nghệ Thuật”, tôi kể câu chuyện khi mình viết xong cuốn tiểu thuyết đầu tiên (sau tầm 10 năm liên tục thử và thất bại), tôi đã đi gặp người hướng dẫn của mình, Paul Rink, và nói cho ông ấy tin tốt đó. Ông ấy còn không ngẩng mặt lên nhìn tôi. Ông ấy nói: “Tốt đấy. Ngày mai viết một quyển mới đi.” Lý thuyết của tôi là nên viết luôn cuốn sách tiếp theo. Tôi thích có sẵn 30 hay 40 trang đã viết rồi ở quyển sách mới (và có đà viết tiếp) khi tôi viết xong quyển hiện tại. Chúc mừng anh, Paul. Anh đã làm tốt. Anh đã cho con thuyền ra khơi. Tôi chào mừng anh. Tất cả những thành viên khác trên con thuyền này chào mừng anh. Hãy uống say đi. Mở một bữa tiệc. Và viết cuốn tiếp theo ngay ngày mai.”

Nếu tin rằng bất kì dự án nào cũng là phương thuốc chữa cho sự thao thức, bấp bênh và nỗi sợ thất bại, thì đó gần như hết sức đề cao bản thân và không giúp ích gì cho sự sáng tạo nói chung cả. Khi ta “viết cuốn tiếp theo”, nó khiến trở nên cảnh giác trong một thời gian dài và tước đi khát khao được thỏa mãn ngay tức khắc, nó tạo nên một hướng suy nghĩ làm nền móng cho sự sáng tạo lâu dài và có quy củ bằng cách hưởng thụ quá trình chứ không phải kết quả.

Một điều quan trọng nữa là cái đà, vì sau khi bạn làm xong dự án này, bạn sẽ làm gì tiếp theo? Thật dễ dàng để chỉ ngồi một chỗ và đọc những bình luận, nhưng đó không phải là cách để có một sự nghiệp thành công. Những dự án đã hoàn thành phản ánh sự phát triển của các kỹ năng cũng như suy nghĩ của bạn. Mỗi dự án là một bước tiến từ cái trước đó. Dự án đầu tiên của bạn, coi như là mức 1 đi - không tốt lắm. Nhưng một khi bạn hoàn thành nó, một khi bạn học hỏi được từ nó và dồn hết tâm sức vào nó, dự án tiếp theo của bạn chỉ có thể tốt hơn.

2. “Trải nghiệm sự biến chuyển”

Năm 2006, học sinh trường Trung học Xavier được giao một bài tập là viết thư cho tác giả yêu thích của họ - 5 học sinh trong số đó đã chọn Kurt Vonnegut. Câu trả lời duy nhất mà cả lớp nhận được từ Vonnegut đã tóm trọn sự thông thái không giới hạn bởi chuyên môn hay hoàn cảnh: “Tôi không có nhiều để nói với các bạn đâu: Hãy luyện tập bất kỳ môn nghệ thuật nào, nhảy, múa, hát, diễn xuất, vẽ vời, khắc họa, làm thơ, viết luận, viết tiểu thuyết, dù có tốt hay tệ đến mức nào, không phải để kiếm tiền hay danh vọng, mà là để trải nghiệm sự biến chuyển bên trong các bạn, tìm ra những gì còn ẩn giấu, và nuôi dưỡng tâm hồn mình. Nghiêm túc đấy! Ý tôi là hãy bắt đầu ngay bây giờ, luyện một môn nghệ thuật và luyện nó suốt phần còn lại của cuộc đời. Hãy nhảy múa sau giờ học, hát trong nhà tắm và nhiều thứ khác.”

Mặc dù lời khuyên của Vonnegut là dành cho những học sinh trẻ tuổi để thúc đẩy họ bắt đầu một chuyên môn, nhưng rất dễ để ta giới hạn sự sáng tạo của mình vào một lĩnh vực cụ thể nào đó, như viết lách hay thiết kế đồ họa chẳng hạn. Trong những giai đoạn đầu của sự sáng tạo, ta không bị ảnh hưởng bởi vấn đề tài chính hay trách nhiệm nghề nghiệp - ta chỉ đơn giản là đang thử thôi, thể hiện bản thân, nuôi lớn tâm hồn và trở về với bản chất của sự sáng tạo. Những nhận thức mà ta có được qua các hành động này nên được chuyển tiếp vào chuyên môn chính của ta.

3. Giữ mọi thứ trong tầm kiểm soát

“Dừng mọi thứ bạn đang làm lại một lúc và hãy tự hỏi bản thân: Mình có sợ mình sẽ chết nếu không được tiếp tục làm việc này không?” - Marcus Aurelius. Câu nói trên nên khiến bạn lập tức ngừng phung phí nguồn tài nguyên quý giá nhất của mình: thời gian.

Sự sáng tạo trong cách sống cũng như trong sự nghiệp đều đáng sợ nhưng rất đáng công. Để mà vừa đam mê những gì mình làm lại vừa được thỏa mãn về mặt tài chính và cảm xúc là một ước mơ và thử thách cho rất nhiều người. Ước mơ đó có thể thành sự thật, nhưng nó yêu cầu làm việc cực kỳ chăm chỉ, sự tận tụy, một chút may mắn và rất nhiều thời gian. Do đó, ta cần phải ghi nhớ hàng ngày cái gì mới thật sự quan trọng và gắn bó với những gì sẽ mang lại thành quả có ý nghĩa về sau.

4. Xây dựng nề nếp lâu bền của chính bạn

Trong cuốn “Những Nghi Thức Hàng Ngày”, tác giả Mason Curry chia sẻ thói quen mỗi sáng của biên đạo múa Twyla Tharp. Bà viết như sau: “Tôi bắt đầu ngày mới với những việc như sau: tôi dậy lúc 5:30 sáng, mặc quần áo tập, đồ giữ ấm chân, áo len và đội mũ. Tôi rời khỏi căn nhà ở Manhattan của mình, gọi một chiếc taxi và bảo tài xế đưa tôi tới phòng gym Pumping Iron giao giữa phố 91st và Đại lộ Số 1, nơi tôi tập thể dục trong 2 tiếng. Cái khổ sở ở đây không phải là những phút giãn cơ và tập tạ mà tôi phải chịu đựng mỗi sáng tại phòng gym; cái khổ sở là khi đi taxi ấy. Cái khoảnh khắc tôi nói xong với tài xế địa điểm đến của mình là tôi coi như hết cái khổ của buổi sáng.”

Hãy nghĩ về lịch trình hàng ngày của bạn, những gì bạn làm và những gì bạn thực sự cần làm. Đó có thể là dậy sớm, làm việc hàng giờ đồng hồ liên tục, rồi đi dạo, bạn cần phải tìm một nhịp sống - nhịp sống của chính bạn. Khi bạn đã tạo ra một nề nếp bền vững, bạn sẽ giữ được động lực cho những việc thật sự quan trọng.

Bằng một lịch trình có kỷ luật và tính cá nhân, bạn sẽ có thể làm việc ở trạng thái tốt nhất, bỏ ra hàng giờ để suy nghĩ thật tập trung, và tập sống với nhịp điệu nhanh hơn để bạn không phải quá chật vật chỉ để kiếm lấy cái danh hiệu giả tạo cho thấy là bạn đã làm việc 8 tiếng liên tục.

Nề nếp thay đổi qua thời gian khi hoàn cảnh thay đổi. Mục đích chính là bạn có một nề nếp nhất định để xây dựng những thói quen cần thiết cho sự phát triển tính sáng tạo và tư duy, và quan trọng nhất là để làm được việc. Bạn của bạn sẽ biết đường không nhắn tin hay gọi điện cho bạn vào những giờ “sáng tạo”, vì họ biết bạn chẳng bao giờ nghe máy - bạn đang làm việc.

5. Nghiên cứu thành quả của những nghệ sĩ khác và các lĩnh vực khác

Trong cuốn “Sự Tinh Thông” của Robert Greene, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu tác phẩm của những nghệ sĩ khác bằng cách lấy ví dụ là Mozart. Đây là một nền tảng cần thiết cho sự tiến hóa thành bậc thầy và phát triển tính sáng tạo: “Trong suốt sự nghiệp của mình, Mozart chưa bao giờ đưa ra bất kì nhận định nào về âm nhạc. Thay vào đó, ông nghiền ngẫm những nhạc phẩm ông nghe được xung quanh và kết hợp chúng với tác phẩm của riêng mình. Mãi về sau ông mới lần đầu tiên nghe nhạc của Johann Sebastian Bach - một thể loại nhạc rất khác ông, và có vẻ phức tạp hơn. Hầu hết các nhạc sĩ sẽ trở nên bảo thủ và phản đối những gì thách thức quy luật của họ. Nhưng không, Mozart đã gạt đi mọi thành kiến và chào đón những khả năng mới, nghiên cứu cách Bach sử dụng các đối âm trong gần một năm trời và áp dụng chúng trong nhạc của chính mình. Điều này đã mang đến một sự mới mẻ đầy bất ngờ cho âm nhạc của ông.”

Sự học hỏi không phải là chỉ một lĩnh vực mà là một loạt lĩnh vực. Nó tạo điều kiện cho việc giao lưu ý tưởng và quan điểm, đưa bạn đến với những phương pháp và cách tư duy mới. Đương nhiên là không phải thứ gì cũng đi vào sử dụng được, nhưng bạn sẽ phát triển được khiếu thẩm mỹ và phong cách của mình, từ đó áp dụng vào sự sáng tạo cá nhân.

6. Đòi hỏi những gì mình muốn

Trong cuốn “Làm Thế Nào Để Suy Nghĩ Như Một Nhà Thiết Kế Đồ Họa Tuyệt Vời” của Debbie Millman, bà kể lại câu chuyện của nhà thiết kế James Victore và cách ông đã dành được công việc thực tập bằng cách đi xin.

Câu chuyện như sau: “Tôi từng có một giáo sư hướng dẫn trong năm 2 đại học, nhà thiết kế đồ họa Paul Bacon. Ông ấy cho tôi một điểm D. Nhưng khi tôi bỏ học, tôi đến văn phòng của ông và nói tôi muốn đi thực tập. Tôi còn chẳng biết như vậy nghĩa là gì, tôi chỉ muốn thực tập cùng ông ấy. Ông ấy nhìn tôi rồi bỏ bút xuống và nói rằng chưa có ai từng xin ông ấy như vậy cả. Và ông ấy đồng ý cho tôi làm. Tôi đã học được một bài học quý giá ngay lúc đó: nếu bạn muốn gì, bạn phải hỏi.

Tôi có được công việc thực tập đó vì chưa ai từng xin như tôi cả. Sau đó, tôi bắt đầu lui tới studio của Paul, xem ông ấy làm việc. Tôi thường tới đó mỗi sáng và quét dọn; lúc đó tôi không có việc thực sự. Và rồi tôi bắt đầu thử thật. Nếu có một bàn làm việc còn trống, tôi sẽ thử vẽ một vài thiết kế. 3 tháng sau khi tôi bỏ SVA, tôi đã có 3 cái bìa sách giả để bỏ vào hồ sơ của mình. Tôi bắt đầu đi quảng cáo hồ sơ xin việc và được thuê ngay sau đấy. Tôi đã có một công việc từ hồi đó.

7. “Không có nghệ sĩ nào là hài lòng”

Năm 1943, diễn viên kiêm biên đạo múa Agnes de Mille đang ngồi uống soda với biên đạo kiêm diễn viên múa huyền thoại Martha Graham. Sau nhiều năm loay hoay kiếm việc, Agnes de Mille đã có một thành công bất ngờ và đầy vang dội với màn biên đạo cho show diễn Broadway mang tên “Oklahoma!”, cái mà cô nghĩ là chỉ “tạm ổn”. Màn trình diễn đó đã được biểu diễn hơn 2,200 lần và cuối cùng dừng lại sau 5 năm. Mille nói rằng khát khao của cô dành cho sự tuyệt vời luôn hiện hữu, nhưng cô từng thất bại bởi thiếu niềm tin.

Graham đã cho Agnes một lời khuyên mà cô luôn ghi nhớ: “Việc của cô không phải là đánh giá xem nó tốt đến mức nào hay nó đáng giá đến mức nào khi so sánh với những tác phẩm khác. Việc của cô là giữ nó cho riêng mình một cách rõ ràng và trực tiếp, gạt đi mọi thành kiến. Cô thậm chí không cần phải tin vào bản thân hay vào tác phẩm của mình. Cô phải mở rộng đầu óc ra và ý thức được những gì thúc đẩy cô. Không có nghệ sĩ nào là hài lòng. Không bao giờ có sự thỏa mãn hay đại loại thế. Chỉ có một sự không bằng lòng kỳ quặc mà tinh tế, một động lực khiến ta bước tiếp về phía trước và trở nên đầy sức sống.”

Những lời này cũng giống như những gì Steven Pressfield đã nói vậy: “Ai cũng cảm thấy những gì anh đang cảm thấy … Và viết cuốn tiếp theo ngay ngày mai.”

Còn bạn thì sao? Điều gì đã khiến bạn làm chủ cuộc đời và hoàn thành công việc?

----------

Tác giả: Paul Jun

Link bài gốc: 7 pieces of wisdom that will change the way you work

Dịch giả: Bùi Hương Mai - ToMo: Learn Something New

(*) Bản quyền bài viết thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Bùi Hương Mai - Nguồn: ToMo: Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Fanpage ToMo: Learn Something New để cập nhật thông tin bổ ích hàng ngày!

(***) Trở thành CTV, Thực Tập Sinh Part-time để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.