* Bài viết được trình bày dưới dạng song ngữ Việt - Anh

Cũng giống như thức ăn, lối viết của bạn cũng cần “gia vị”. Hãy giữ những mẹo này trong “tủ bí kíp” của bạn để cải thiện bài viết từ nhạt nhẽo trở nên hấp dẫn hơn.

Just like food, your writing needs spice. Keep these tips in your cupboard to take your writing from bland to scrumptious.

Khoảng 1 năm trước, tôi bắt đầu hứng thú với nấu ăn. Hầu hết trong cuộc sống trưởng thành của mình, tôi đã làm các món như mỳ ý với sốt được lấy từ một cái lọ, nui và phô mai, bước cuối cùng là rắc bột “phô mai”,  và đôi khi lại là mấy hộp đồ ăn chế biến sẵn (chỉ thêm thịt bò xay). Đôi khi, tôi thử phá cách một chút và cho cá ngừ đóng hộp vào món nui phô mai, hay cho bông cải đông lạnh vào mấy hộp đồ ăn chế biến sẵn. Gia đình tôi ăn và họ chẳng biết phương án nào tốt hơn nữa.

About a year ago, I got interested in cooking. For most of my adult life, I’d been making things like spaghetti with sauce from a jar, macaroni and cheese complete with powdered “cheese,” and the occasional boxed meal (just add ground beef!). Sometimes, I went a little wild and threw some canned tuna into the mac and cheese, or added real frozen broccoli to the boxed meal. My family ate it. They didn’t know any better.

Nhưng sau khi được một người bạn đầu bếp truyền cảm hứng, tôi quyết định thử nấu ăn. Nấu ăn đúng nghĩa. Tôi mua rau củ và thịt tươi. Tôi luyện tập đến khi nhuần nhuyễn các kỹ năng dùng dao như cắt, thái, cắt lát. Tôi nhận ra rằng không nên để bếp ở lửa to trừ khi muốn nấu sôi món gì. (Ai biết được?) Tôi cũng học được muối và tiêu sẽ khiến mọi thứ ngon hơn. Lựa chọn tốt các gia vị và thảo mộc thêm vào thì món ăn của tôi liền được nâng lên tầm cao mới. Việc đó đã khiến bạn tôi hôn lên đầu ngón tay như mấy ông đầu bếp Pháp trong những bộ phim xưa và tuyên bố rằng món tôi nấu thật tuyệt vời.

But then, spurred on by a retired chef I befriended, I decided to give cooking a try. Real cooking. I bought fresh veggies and meats. I practiced until I had the knife skills to slice, dice, and julienne. I learned that stovetop burners aren’t meant to be set to high heat unless you’re trying to boil something. (Who knew?) I learned that basic salt and pepper make everything delicious. Throw in some well-chosen herbs and spices, and I can elevate the taste of my food to a whole new level. The kind that makes another friend kiss the backs of his fingertips like a French chef in an old movie and declare my meals delectable.

Viết lách cũng giống như nấu ăn vậy. Bạn có thể kết hợp mấy cụm từ mẫu nhàm chán lại với nhau và mong rằng những đọc giả không biết gì sẽ không thèm bận tâm đến, hoặc bạn có thể lấy lọ “mẹo gia vị” xuống khỏi kệ và hô biến bài viết của bạn trở nên hấp dẫn hơn.

Writing is a lot like cooking. You can string together bland, canned phrases and hope that readers who don’t know any better won’t mind, or you can pull some spicy new tricks off the shelf and make your content truly delish.

Những Điều Căn Bản (The Basics)

Trước khi cải thiện trình độ nấu ăn, bạn cần luyện tập vài kỹ năng căn bản. Viết lách cũng giống vậy. Hãy giữ câu văn súc tích, từ ngữ đa dạng và tự tin thể hiện bản thân mình.

Before you can improve your cooking skills, you’ve got to learn a few basics. It’s the same with writing. Keep your text lean, use flavorful language, and express yourself confidently.

1. Bắt đầu với cách viết súc tích 

(Begin with lean writing)

Đọc câu văn dài khá khó chịu. Hãy lược bỏ bớt trạng từ dư thừa và dùng động từ mạnh hoặc tính từ mạnh (Ví dụ: “The comedian wasn’t very funny, she was hilarious.” Dùng “hilarious” thay cho “very funny”). Học nghĩa của giới từ và tìm cách tinh giản các cụm giới từ. (Ví dụ: “The car didn’t come over the top of the hill, it crested the hill.” Tác giả đã viết “crest the hill” thay cho “come over the top of the hill”). Hãy cắt bỏ những câu từ dư thừa.

Flabby writing is unpalatable. Trim excess adverbs and use strong verbs or adjectives instead. (The comedian wasn’t very funny, she was hilarious.) Learn what a preposition is and how to streamline prepositional phrases. (The car didn’t come over the top of the hill, it crested the hill.) Slash extraneous words and phrases.

2. Nhưng đừng ngắn gọn quá (But don’t make it too lean)

Một miếng thịt quá mỏng khi chiên sẽ bị khô và không đậm đà. Bài văn lược bỏ quá nhiều cũng sẽ trở nên khô khan. Thỉnh thoảng sử dụng một vài trạng từ sẽ giúp lối hành văn của bạn tự nhiên hơn. Nhưng đừng lạm dụng nó. Mỗi trạng từ bạn dùng phải khẳng định được sự tồn tại của nó. Nếu bạn không thể lí giải tại sao bạn nghĩ nó sẽ củng cố câu văn thì hãy lược bỏ nó.

Just as a cut of meat can be so lean that it’s dry and lacking flavor, writing that’s overly sanitized can sound sterile. Using an occasional adverb as a conscious style choice can make your writing sound more natural and conversational. Just don’t overdo it. Every adverb you use should have to justify its existence. If you can’t explain why you think it enhances your text, then out it goes.

3. Viết với sự tự tin (Write with confidence)

Dùng dao một cách nhút nhát thì nguy hiểm khi nấu ăn. Dùng từ một cách dè dặt cũng nguy hiểm khi viết lách.

Timid knife skills are dangerous when cooking. Timid language is a danger to writing.

Bạn có hay “đi nước đôi”, dùng nhiều từ mơ hồ và mờ nhạt không? Hãy bỏ những câu như “you may want to”, “it’s probable that”, “they can try” và những từ lẩn tránh như “probably” hay “sometimes”.

Are you hedging your bets, using language that sounds unsure and wishy-washy? Eliminate phrases like you may want to, it’s possible that, and they can try, and weasel words like probably and sometimes.

Bạn không cần phải đưa ra các mệnh đề không khả thi trừ khi bạn thật sự chắc rằng điều bạn đang đề nghị không mang lại hiệu quả. Trong trường hợp trên, hãy tự hỏi tại sao bạn vẫn nói về ý tưởng đó làm gì.

You don’t have to give your readers an out clause unless you’re truly sure that what you’re suggesting might not work. And, in that case, ask yourself why you’re suggesting it in the first place.

4. Dùng từ có sức tác động và gợi hình...

(Use powerful words and imagery...)

Nếu bạn dùng nhiều động từ “to be” (be, am, is, are, was, were, been, being) và liên động từ (appear, feel, look, seem, remain, sound), hãy tìm kiếm cơ hội để bài viết thêm mặn mà với các lựa chọn động từ sao cho sống động hơn.

If you use a lot of “to be” verbs (be, am, is, are, was, were, been, being) or other linking verbs (appear, feel, look, seem, remain, sound), search for opportunities to spice up your writing with livelier verb choices.

Động từ yếu: Alex cảm thấy hồi hộp khi đến lượt phát biểu.

Weak Verb: Alex felt anxious when it was time to give his speech.

Thay vì chỉ nói với đọc giả rằng Alex “cảm thấy hồi hộp” (felt anxious), hãy vẽ nên một khung cảnh cho từ ngữ đó. Hãy giúp người đọc nhìn thấy Alex và cảm nhận được những gì mà Alex đang trải nghiệm. Ví dụ dưới đây sử dụng các động từ mạnh và lời khuyên lâu đời được gửi đến các nhà văn: dẫn dắt nhưng không thuật lại.

Rather than telling the reader that Alex felt anxious, paint a word picture. Help the reader see Alex and recognize the feelings Alex is experiencing. The example below uses strong verbs and the time-honored advice given to writers: show, don’t tell.

Động từ mạnh: Tay Alex run rẩy khi điều chỉnh mic-rô. Tim cậu ấy thầm đánh trống trong lồng ngực.

Strong Verb: Alex’s hand trembled as he adjusted the microphone. His heart hammered in his chest.

5. ... Nhưng vẫn giữ ngôn từ đơn giản

(... but keep your language simple)

Đúng vậy, bạn nên sử dụng từ ngữ giàu màu sắc, giàu tính miêu tả. Nhưng đừng lật từ điển tìm kiếm những từ xa lạ mà chẳng ai nhận ra. Đừng dùng những từ tưởng tượng, lạ lùng chỉ vì lợi ích trên.

Yes, use colorful, expressive language. But no, don’t hunt through your thesaurus in search of exotic words no one’s going to recognize. Don’t use fancy words just for the sake of it.

Hãy luôn nhớ đến người đọc. Nhiều năm trước, tôi có một đồng nghiệp thường viết cho chúng tôi những từ phức tạp dùng trong kỳ thi SAT (kỳ thi sát hạch vào đại học) và chúng tôi cứ phải lật qua lật lại dò từ điển. Lúc đó, chúng tôi viết bài cho ngành công nghiệp game. Người chơi game thông thường khá thông minh nhưng đa số chẳng ai đọc mấy bài viết đầy những chữ như “cynosure” (tâm  điểm), “excogitate” (trù liệu) và “perspicacious” (khôn ngoan). Anh ta thật đúng là thích làm màu!

Keep your audience in mind. I had a colleague years back who regularly used SAT words that sent even those of us with stellar vocabularies scrambling for our dictionaries. We wrote for the video game industry. The average gamer is plenty intelligent, but most don’t flock to read articles full of words like cynosure, excogitate, and perspicacious. What a sesquipedalian that guy was!

 

Cách Tìm Phong Cách Riêng (How To Find Your Writing Style)

Bây giờ bạn đã nắm được những điều căn bản về lối hành văn tinh giản, giàu tính miêu tả, tiếp theo, bạn cần thêm một ít gia vị vào lối viết của mình. Để làm được điều đó, hãy tìm ra phong cách riêng của bạn. Sau đây là vài cách giúp bạn phát triển phong cách ấy.

Now that you’ve got the basics of lean, expressive writing down, it’s time to add some serious flavor. To spice up your writing, find your style. Here are some ways to develop it.

6. Bắt chước những tác giả mà bạn hâm mộ

(Emulate other writers you admire)

Đúng là bạn nên có tiếng nói riêng. Nhưng bắt chước một tác giả mà bạn hâm mộ là một cách hay để khởi đầu. Học hỏi cách họ dùng từ, các kỹ thuật và đặc trưng của họ. Sau đó, bắt đầu thích nghi và điều chỉnh cho phù hợp với phong cách của bản thân.

Yes, you should develop your own voice. But a great way to start finding it is to write in the style of another writer you admire. Learn their language, techniques, and patterns. Then, start adapting that style to make it your own.

Khi tôi còn trẻ, chỉ mới là một tay viết truyện non nớt, tôi đã từng thần tượng Stephen King (Tôi đang đùa ai vậy? Đến giờ tôi vẫn còn thần tượng ông ấy.) Tôi đã cố gắng hết sức để viết giống ông ta. Tôi không trở nên giàu có và nổi tiếng như ông, nhưng tôi đã học được một hai điều về phong cách viết. Nếu có điều gì tôi phải cám ơn ngài King (thật ra nhiều điều lắm) thì đó là tôi đã học cách viết hội thoại mạnh mẽ và chân thực.

When I was a young, green fiction writer, I idolized Stephen King. (Who am I kidding? I still do.) I tried my best to write like him. I didn’t become a rich and famous Stephen King clone, but I did learn a thing or two about style. If there’s one thing I have to thank Mr. King for (in truth, there are many things) it’s the fact that I can write solid, authentic dialog.

7. Hãy thử các cách định dạng sáng tạo (Try creative formats)

Tôi có thể viết bài này như một bài luận văn nhàm chán về vấn đề “Làm thế nào để viết tốt hơn” nhưng trên mạng có nhiều rồi. Thay vào đó, tôi đã quyết định sử dụng việc nấu ăn như là một phép ẩn dụ để nêm gia vị cho bài viết nhạt nhẽo. Bạn cũng không nhất thiết phải tìm kiếm mánh lới cho mỗi bài bạn viết, nhưng hãy cố gắng biến đổi chúng thường xuyên. Có thể bài viết về cách học ngoại ngữ mới của bạn sẽ tốt hơn khi trình bày theo dạng một danh sách. Có thể bài viết về lịch sử sẽ tốt hơn khi trình bày theo các mốc thời gian.

I could’ve made this article into another dull treatise on how to write better. The Internet is full of them. Instead, I decided to use cooking as a metaphor for spicing up bland writing. You certainly don’t have to search for a gimmick for every article you write, but do try to change things up on the regular. Maybe your article on ways to learn a new language is better suited for a listicle. Writing up a history with lots of dates? Maybe it would work well as a timeline.

8. Hãy trở thành một người kể chuyện (Be a storyteller)

Kể chuyện không chỉ dành cho thể loại tiểu thuyết. Tôi đã chia sẻ và đề cập kinh nghiệm học nấu ăn của tôi để bài viết này trở nên thú vị hơn. Tôi đã kể một câu truyện ngắn về một chuyên gia ngành games thích làm màu (người thích dùng các từ dài và phức tạp). Khi viết về người thật truyện thật, chúng ta dễ dàng liên kết với bài viết hơn. Nếu nội dung bài viết của bạn giống như một quyển sách giáo khoa, thì hãy xem xét việc thêm giai thoại hoặc câu chuyện, hoặc chỉ tiết lộ một số suy nghĩ của bạn, điều đó sẽ gia tăng hương vị cho bài đăng của bạn.

Storytelling isn’t just for fiction. I’ve shared my experience with learning to cook and related it to liven up your writing. I offered an anecdote about a sesquipedalian (it means one who uses long words) games journalist. We relate better to writing that seems to come from a real person, and also writing that’s about real people. If your content reads like a textbook, consider whether adding an anecdote or story, or just revealing some of your own thoughts, would give your post flavor.

9. Có hứng thú với điều bạn viết

(Be interested in what you write about)

Hứng thú đối với đề tài là một trong những yếu tố tốt nhất thôi thúc bạn viết. Kể cả khi bạn gặp phải đề tài nhàm chán, bạn vẫn có thể bắt gặp một vài điều hấp dẫn mà trước đây bạn không biết. Khi bạn thấy điều gì hay ho, hãy viết về nó theo kiểu “Hãy xem những điều mới lạ mà tôi đã học được nè!" Khám phá những thứ thu hút sự quan tâm của bạn và và nội dung của bạn sẽ không giống như một hộp “nui và pho mát” mà giống như một bữa ăn bổ dưỡng dành cho người sành ăn.

Being interested in your topic is one of the best ways to make your writing sizzle. Even if you’re faced with a topic you find dull, odds are good you’ll be able to find some intriguing facts you didn’t know before you started researching. Once you’ve uncovered something fascinating, write about it in a way that says “Look at this cool new stuff I learned!” Explore what captures your interest, and your content will be less like a box of mac and cheese and more like a nourishing gourmet meal.

----------

Tác giả: KAREN HERTZBERG

Link bài gốc: 9 Easy Tips That Will Improve Bland Writing

Dịch giả: Huỳnh Thanh Trang - ToMo: Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Huỳnh Thanh Trang - Nguồn: ToMo: Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo: Learn Something New để đọc các bài dịch song ngữ và cập nhật thông tin bổ ích hàng ngày!

(***) Trở thành Cộng tác viên, Thực tập sinh Part-time để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.