2. Tầm quan trọng của bài luận
Đừng hoang tưởng, bài luận không phải là yếu tố duy nhất quyết định việc bạn được nhận hay không. Cửa ải đầu tiên bạn phải vượt qua vẫn là thành tích học tập. Giống như chiếc váy đẹp sẽ làm một người phụ nữ đẹp trở nên lộng lẫy, một bài văn hay sẽ khiến hồ sơ của bạn nổi bật và có thể cứu được hồ sơ của bạn nếu điểm số hơi chênh vênh. Thế nhưng, chiếc váy đẹp không thể cứu vãn Thị Nở; nếu điểm tổng kết của bạn đáng vứt vào sọt rác thì giọng văn dồi dào cỡ của Vũ Trọng Phụng cũng không thể đảo ngược tình thế được.

Bạn cũng đừng cho rằng điều này có nghĩa là bạn có thể lơ là phần bài luận. Việc có điểm tốt nhưng bài luận tồi sẽ tạo cho hội đồng tuyển sinh cảm giác bạn đang không nghiêm túc với bộ hồ sơ và với trường của họ, và cũng dễ làm cho bạn bị từ chối không kém so với việc có điểm tồi và bài luận tốt.

3. Cách viết bài luận chính
a) Hiểu đề bài
Đây là 5 đề bài cho bài luận chính trong Common Application cho mùa tuyển sinh 2015-2016 mà bạn được chọn:
• Some students have a background or story that is so central to their identity that they believe their application would be incomplete without it. If this sounds like you, then please share your story.
• The lessons we take from failure can be fundamental to later success. Recount an incident or time when you experienced failure. How did it affect you, and what did you learn from the experience?
• Reflect on a time when you challenged a belief or idea. What prompted you to act? Would you make the same decision again?
• Describe a problem you’ve solved or a problem you’d like to solve. It can be an intellectual challenge, a research query, an ethical dilemma-anything that is of personal importance, no matter the scale. Explain its significance to you and what steps you took or could be taken to identify a solution.
• Discuss an accomplishment or event, formal or informal, that marked your transition from childhood to adulthood within your culture, community, or family.

*Lưu ý: Đề bài có thể thay đổi theo từng năm và đây là 5 đề bài cho mùa tuyển sinh 2015-2016. Để cập nhật về đề bài luận trong Common Application, bạn hãy truy cập
https://www.commonapp.org/Login rồi chọn Help Center/ Knowledgebase/ Common Application/ Writing.

Mặc dù 5 đề nói về 5 ý khác nhau nhưng chúng đều có một điểm chung. Nếu bạn chưa nhìn ra điểm chung đó, hãy nhìn xuống dưới:
• Some students have a background or story that is so central to their identity that they believe their application would be incomplete without it. If this sounds like you, then please share your story.
• Recount an incident or time when you experienced failure. How did it affect you, and what lessons did you learn?
• Reflect on a time when you challenged a belief or idea. What prompted you to act? Would you make the same decision again?
• Describe a problem you’ve solved or a problem you’d like to solve. It can be an intellectual challenge, a research query, an ethical dilemma-anything that is ofpersonal importance, no matter the scale. Explain its significance to you and what steps you took or could be taken to identify a solution.
• Discuss an accomplishment or event, formal or informal, that marked your transition from childhood to adulthood within your culture, community, or family.

Đúng vậy, cho dù bạn có chọn đề gì đi nữa, bài văn vẫn phải nói về bạn (chính vì vậy nên tên bài luận là Personal Statement nghĩa là bài luận cá nhân). Chủ đề không thật sự quan trọng, miễn là bạn cho người đọc thấy được bạn là ai. Nhớ rằng, bài luận là tiếng nói của chính bạn, là cơ hội để bạn cho thấy những mặt khác của bạn mà bảng điểm và các hoạt động ngoại khóa chưa mở ra trước mắt ban tuyển sinh.

Mặc dù chủ đề bài viết không quan trọng bằng cách viết, có những chủ đề sau bạn cần cẩn thận, vì chúng thường làm cho người viết đi quá xa khỏi mục đích ban đầu của bài viết đó là tập trung viết về bản thân.

b) Bắt đầu viết
Vì cách viết và nội dung quan trọng hơn chủ đề nên khi bắt đầu, bạn không nên nghĩ xem bạn sẽ chọn đề bài nào trong các đề bài được đưa ra, mà thay vào đó hãy nghĩ xem bạn sẽ viết gì về bản thân. Sau khi đã viết xong bài luận hoàn chỉnh, bạn hãy chọn đề bài khớp với nội dung của bài luận. Đến đây, bạn có lẽ đang băn khoăn “Cụ thể là viết về cái gì của bản thân chứ?” Để biết được điều đó, bạn hãy thử làm những cách sau đây:
• Nghĩ về điều gì làm bạn khác biệt. Bạn có thể hỏi bạn bè và thầy cô đưa ra 15 tính từ mà họ nghĩ ngay đến khi nghĩ về bạn (khuyến cáo: nên thực hiện bài tập này với những người thực sự biết bạn và nên thực hiện riêng lẻ để người được hỏi không bị ảnh hưởng bởi câu trả lời của những người khác). Với mỗi tính từ, bạn hãy viết ra một đoạn văn hoặc một câu chuyện chi tiết miêu tả cách bạn thể hiện tính cách này.
• Nghĩ về thời thơ ấu của bạn. Từ nhỏ đến lớn, đã có một niềm đam mê nào bạn theo đuổi và phát triển hay không. Nên chú ý là bạn nên viết về con người hiện tại chứ không phải con người bạn trong quá khứ. Trả lời câu hỏi: quá khứ giúp gì trong việc định nghĩa con người bạn hôm nay?
• Nghĩ về ước mơ của bạn. Những ai đã ảnh hưởng bạn trong việc mơ ước hay xác định những mục tiêu bạn đang có? Bạn đã làm gì để phát triển những ước mơ này? Những mục tiêu, ước mơ này có ảnh hưởng, liên kết gì tới cuộc sống của bạn?
• Nghĩ về những điều bạn làm bên ngoài trường học. Vì sao bạn lại tham gia những hoạt động đó? Chúng giúp gì trong việc phát triển và định hình con người bạn? Bạn đã học được những gì về bản thân và những người tham gia hoạt động đó?
• Nghĩ về một khó khăn mà bạn cố gắng hết sức để vượt qua. Tại sao bạn cho rằng bạn đã vượt qua thử thách đó? Điều đó đã ảnh hưởng bạn như thế nào và thay đổi cái nhìn của bạn ra sao?

4. Cách gửi bài luận chính
Bạn phải gửi bài luận chính qua đơn xin học của trường hoặc qua hệ thống Common Application.

5. Những chủ đề cần chú ý
a) Dế Mèn phiêu lưu ký
Chủ đề: Một chuyến phiêu lưu/du lịch của bản thân
Cách viết cần tránh: Bài luận loại này nói về các cuộc phiêu lưu đến Anh, Israel, Đà Lạt, và phổ biến nhất chính là nước Mỹ mà các chú dế nhà ta đã may mắn trải qua. Thế nhưng, dù có ở đâu đi nữa, các chú dế Mèn đều nhất quyết tảng lờ các chi tiết nhỏ nhoi (nhưng rất quan trọng) để sa vào lối mòn ngoác bút tâng bốc cái sự “nhàm”: trong chuyến di đến ABC, tôi đã trải nghiệm được những DEF, và gặp các khó khăn GHI. Nhưng cuối cùng tôi đã học được cách hợp tác với người khác và phát hiện được khả năng thật sự của mình. Đâu rồi những chi tiết về người bạn dế Quắt, đâu rồi cái giọng run run sợ hãi trước chị Cốc, đâu rồi mùi cỏ thơm ngát và màu mây xanh thẳm khi dế Mèn cất bước lên đường? Hãy đọc lại Tô Hoài, thiếu nhưng chi tiết ấy tác phẩm trứ danh “Dế Mèn phiêu lưu ký” sẽ không còn cái đặc trưng của nó nữa.

b) Em có một khát khao, em có một ước ao
Chủ đề: Ước mơ của bản thân
Cách viết cần tránh: Bài luận loại này lan man về mong muốn của bản thân, với chủ để trải dài từ những khao khát to lớn như giảm thiểu ô nhiễm môi trường hay thay đổi hệ thống giáo dục đến những ước mơ nhỏ bé (nhưng không kém phần hoành tráng) như đi du học khám phá thế giới hay trở thành người có ích cho xã hội. Tin buồn là, dù bạn có tha thiết với mong muốn của bạn mình đến đâu đi nữa thì hội đồng tuyển sinh cũng chẳng quan tâm. Tệ hơn nữa là họ sẽ liệt bạn vào hạng “the ignorant happy people” (những kẻ hạnh phúc và ngẩn ngơ). Họ muốn nghe về những điều bạn đã làm để đạt được một mục tiêu nhất định hơn là những dòng suy nghĩ vẩn vơ xa vời không có tí trọng lượng đấy.

c) Luận bàn về nhân sinh
Chủ đề: Một vấn đề của nhân loại
Cách viết cần tránh: Bài luận dạng này có hai loại: bình luận như một nhà báo về những vấn đề vĩ mô (tính đúng đắn của hôn nhân đồng tính, sự cần thiết của vũ khí hạt nhân), hoặc chiêm nghiệm như một nhà hiền triết về những vấn đề trừu tượng (nguồn gốc của con người, cuộc sống sau cái chết). Đối với hội đồng tuyển sinh, bài viết loại này chẳng khác gì một bài báo khô khan. Họ muốn nghe về bản thân bạn. Do đó, trừ khi những chủ đề này có liên quan trực tiếp đến kinh nghiệm đổi đời cùa bạn, đừng bao giờ viết liều. Để dành những chủ đề đó cho các bài văn nghị luận trên lớp.

d) Đường đến vinh quang
Chủ đề: Thành công/chiến thắng của bản thân
Cách viết cần tránh: Vốn là họ hàng gần của “Dế Mèn phiêu lưu ký”, bài luận dạng này cũng đi theo một công thức đơn giản nhưng hấp dẫn (vì quá đơn giản): “Tôi gặp phải một vấn đề nghiêm trọng, nhưng tôi đã rất quyết tâm để vượt qua. Cuối cùng, khi tôi chạy đến đích/được giải nhất/được điểm tối đa, tôi nhận ra công sức bỏ ra là rất xứng đáng.” Tại sao tất cả mọi thứ đều phải kết thúc một bài ca chiến thắng nổ lỗ mũi? Thất bại là mẹ thành công, nếu bạn tự nhận được điểm yếu và thất bại của mình, bạn càng “người lớn” hơn trong con mắt các vị quan tòa làm việc quá giờ.

e) Lão Hạc (hay Tích ôn nghèo kể khổ)
Chủ đề: Vấn đề/khó khăn của bản thân
Cách viết cần tránh: Đây là một trường phái đối ngược hoàn toàn với “Đường đến vinh quang”. Bạn ỉ ôi than vãn trong bài luận, kể cho họ nghe hàng ngày bạn đạp xe (hay nếu thích phóng đại thì đi bộ) 10 cây số đến trường ra sao, với hi vọng hội đồng tuyển sinh sẽ động lòng thương xót cho hoàn cảnh của bạn đến mức chảy hết tất cả các loại nước trong người ra và nhận bạn, rồi cho luôn học bổng toàn phần. Tiếc thay, bạn có kêu khổ đến mấy mà không chứng tỏ được bản thân mình thì sẽ chẳng để lại ấn tượng gì cho hội đồng tuyển sinh. Họ không quan tâm nhiều đến những khó khăn của bạn; họ muốn biết về quá trình bạn vật lộn và vượt qua những khó khăn đó. Nếu anh Nguyễn Ngọc Ký không kiên trì tập viết bằng chân thì có lẽ đã không gây nhiều cảm xúc trong lòng người đến thế.

f) Mona Lisa
Chủ đề: Một sự kiện đáng nhớ của bản thân
Cách viết cần tránh: Bài luận loại này là một bức tranh bằng lời sinh động và chân thực với tất cả các chi tiết được dựng lên bằng những biện pháp tu từ mà giáo viên đã nói đến nhàm tai trên lớp như ẩn dụ nhân hóa và những từ ngữ tác động đến cả 5 giác quan như từ tượng thanh tượng hình thường gặp trong các quyển sách văn mẫu cho học sinh lớp 6. Nhìn chung, các họa sĩ trẻ thường đắm mình trong việc dựng lên khung cảnh sao cho sắc nét hơn cả TV LCD đời mới nhất được quảng cáo ra rả trên VTV3 mà quên mất rằng những bức tranh này chẳng nói lên tí gì về chính họ. Sau khi đọc xong, hội đồng tuyển sinh có thể sẽ rất ấn tượng bởi bức tranh bạn vẽ ra đến mức cho bạn điểm tối đa về kỹ thuật miêu tả, nhưng họ sẽ chẳng nhớ gì về bạn cả. Hãy nhớ rằng tính cách, suy nghĩ, cảm xúc của bạn mới là chủ để chính của bài luận. Một chút miêu tả về quang cảnh để làm nền cho bài luận là hợp lý, nhưng ý chủ đạo của bài viết phải là chính bạn.

g) Điệp viên 007
Chủ đề: Bản thân
Cách viết cần tránh: Bài luận loại này xoay quanh sự hiểu biết của bạn về một nhân vật bí ẩn. Bạn dường như không biết gì về nhân vật này, ngoại trừ giới tính được thể hiện qua đại từ “he” hay “she, bạn không hề xuất hiện trong bài văn, và bạn cũng không hề tiếp xúc với nhân vật này trong cả câu chuyện. Tuy nhiên, bạn vẫn nắm rất rõ quá trình phát triển và tâm tư nguyện vọng của nhân vật này, có lẽ nhờ kĩ năng điều tra do thám tài ba của James Bond và cơ sở dữ liệu không lồ của cơ quan chuyên nghe lén, nhìn trộm, và đọc trộm NSA. Đáng buồn thay, nhân vật này có xuất chúng thế nào cũng không ngăn được việc hồ sơ của bạn bị từ chối thẳng thừng, đơn giản vì cả bài luận chẳng nói gì về bạn, mặc dù cả người đọc và người viết đều biết nhân vật bí ẩn trong bài thực chất chính là bạn nhưng lại không được gọi tên ra. Bài luận là nơi nói về bản thân bạn, vì vậy hãy luôn kể chuyện từ ngôi thứ nhất.

h. Thần tượng của đời tôi
Chủ đề: Người có ảnh hưởng lớn đến bản thân
Cách viết cần tránh: Bài luận loại này là một phiên bản cao cấp hơn của “Điệp viên 007”. Nhân vật bí ẩn giờ đây đã được thay bằng người thật trong cuộc đời của bạn với lai lịch rõ ràng. Người này có thể là người thân như bố mẹ anh chị ông bà bạn bè hoặc là nhân vật vĩ đại như Bill Gates, Steve Jobs, … Cho dù là ai đi nữa, người này rất tuyệt vời trong mắt bạn và có ảnh hưởng lớn đến một giai đoạn nào đó trong cuộc đời bạn. Vì vậy, bạn dành hơn một nửa bài luận để hết mực ca tụng sự tuyệt vời của người này, đến mức hội đồng tuyển sinh không ngần ngại gửi thư mời nhập học cho … người đó (và cũng không ngần ngại từ chối hồ sơ của bạn). Như đã nói (rất nhiều lần) ở trên, luôn luôn viết về chính bạn. Đối với đề tài này, bạn cần nói rõ cách bạn thay đổi do ảnh hưởng của người đó, chứ không phải nói về người đó.

[Bài viết được viết lần đầu bởi Nguyễn Gia Ngọc cho tổ chức VietAbroader, được chỉnh sửa và cập nhật bởi đội ngũ VApedia]