Từ việc truy tìm nguồn gốc của tin tức giả mạo, hay ghi lại cuộc đời của một tác giả thiếu nhi nổi tiếng, đến nghiên cứu về lịch sử loài sứa, tất cả đều hiện diện trong đề xuất sách-phải-đọc trong tháng này.

1. Future Home of the Living God – Louise Erdrich

Với bước đổi thay đầy sửng sốt, Erdrich – tác giả bộ ba vừa đoạt nhiều giải thưởng (The Round House, The Plague of Doves, LaRose) – đã chuyển hướng từ khám phá các khái niệm công lý sang thế giới của tiểu thuyết u tối. Cô xây dựng một thế giới thoái lui đầy ác mộng trong đó sự tiến hóa bị đảo ngược, tạo nên những con bọ rùa to như mèo, hay những con chim nhỏ như thằn lằn và những đứa trẻ tử vong khi vừa chào đời. Loài người chìm trong hỗn loạn, và chính phủ quyết định tập hợp các phụ nữ mang thai.

Cedar Hawk Songmaker trẻ tuổi, mang thai bốn tháng, sắp chuẩn bị lên đường chạy trốn với sự giúp đỡ của bố mẹ nuôi, người mẹ ruột gốc Ojibwe, và cha của đứa trẻ. Erdrich khiến câu chuyện thêm phần kịch tích với mạng lưới camera giám sát, cuộc tra tấn kẻ phản bội, và những lần trốn thoát rợn tóc gáy. Phảng phất hình ảnh The Handmaid’s Tale và Hunger Games, nhưng cơn ác mộng này là của Erdrich. “Tương lai chính là điều ám ảnh chúng ta ngay bây giờ”, cô viết.

2. Bunk – Kevin Young

Điều gì khiến một nền văn hoá dễ bị tổn thương trước ‘tin tức giả mạo’? “Điều mà công chúng Mỹ luôn mong muốn là một tấn bi kịch với cái kết có hậu,” William Dean Howells nói với người bạn cũng là tiểu thuyết gia Edith Wharton, Young đã nhắc nhở chúng ta điều ấy trong cuộc khảo sát kỹ lưỡng của mình về hai thế kỷ đưa tin vịt của báo chí.

Anh bắt đầu với những mánh lới của PT Barnum (như Tiên cá Feejee) hay trò lừa đảo (như Joice Heth, người phụ nữ da đen Barnum đưa lên sân khấu năm 1835 với tuyên bố giả mạo rằng bà là y tá của George Washington, tức là bà đã 161 tuổi) – những tiền thân của truyền hình thực tế hiện nay, và kết thúc bằng Donald Trump. Ông viết về những “phụ nữ có râu”, những cây bút giả mạo, những họa sỹ chuyên sao chép tranh giả, những kẻ đạo văn, những tay bịp bợm thời hiện đại (Stephen Glass) và trò uyển ngữ (hậu sự thật, lẽ phải thay thế – nguyên văn post-truth, alt-right). Những kết luận của ông, bao gồm việc kiểm tra những định kiến căn bản về chủng tộc, mang tính nguyên gốc và khai sáng rất lớn.

3. Special Envoy – Jean Echenoz (Sam Taylor dịch từ tiếng Pháp)

Cuốn tiểu thuyết trinh thám hài hước và phức tạp của nhà văn từng đoạt giải Prix Goncourt viết về một vị tướng người Pháp sắp nghỉ hưu, Tướng Bourgeaud (ông vẫn được trả lương đầy đủ nhưng không còn được sử dụng xe công) và trợ tá của ông, Paul Objat, kẻ có nụ cười không khác gì Billy Bob Thornton. Bộ đôi bắt tay vào “một chiến dịch tinh tế với một kịch bản độc nhất” nhằm gây bất ổn cho Triều Tiên.

“Tôi muốn có một người phụ nữ,” vị tướng nhấn mạnh; ai đó không có bất cứ mối liên hệ nào. Ojbat tuân lệnh, cho dàn dựng vụ bắt cóc Constance, người yêu cũ của một ngôi sao nhạc rock có sự nghiệp đạt đến đỉnh cao vào năm 1983. Constance được đưa đến, và trải qua “quy trình thanh tẩy”, hoặc cách ly trị liệu, khiến cô trở nên “dễ bảo” hơn. Câu chuyện này mang lại nhiều điều thú vị, bao gồm tài xây dựng các nhân vật xuất sắc và khả năng pha trộn chất mỉa mai của Echenoz.

4. Prairie Fires: The American Dreams of Laura Ingalls Wilder – Caroline Fraser

Wilder, tác giả của loạt sách Ngôi Nhà Nhỏ Trên Thảo Nguyên đã bán được hơn 60 triệu bản và được dịch ra 45 ngôn ngữ, đã thay đổi cuộc đời mình – từ một cô gái từ Great Plains trở thành huyền thoại cuối những năm 1800. Các tiểu thuyết – tự truyện của bà đại diện cho một “hành động tạo ra thần thoại và tự chuyển hóa”, nhà viết tiểu sử của bà ghi nhận.

Fraser lần theo mảnh đời nhọc nhằn của những kẻ bất hạnh và những vụ mùa thất bại đằng sau câu chuyện. Cô xem Wilder như là một phần của một lịch sử rộng lớn hơn “Đạo Luật Đất Ngụ Cư, sự lan rộng của đường sắt, việc đóng cửa biên giới.” Cô cũng nói về con gái Wilder, Rose, người giữ vai trò biên tập viên của bà (và kể lại câu chuyện cuộc đời bà). Và cô cũng ghi nhận những chiến thắng của Wilder trong việc cho thấy những đứa trẻ Mỹ tuy nghèo nhưng không hổ thẹn, và biết cách trân trọng những niềm vui đơn giản “một bài hát, một thảm hoa dại, một sàn nhà sạch sẽ.”

5. Into English: Poems, Translations, Commentaries – Martha Collins & Kevin Prufer biên tập

Hai mươi lăm bài thơ, sắp xếp theo thứ tự thời gian, với nhiều bản dịch và bình luận của người dịch, đã góp phần phản ánh lịch sử dịch thuật văn học sang tiếng Anh. Chắng hạn bài Sappho (các phần 98a và 98b được Mary Barnard dịch vào năm 1958, Willis Barnstone vào năm 2009 và Anne Carson vào năm 2012 – tất cả đều “rất khác biệt trong cách tiếp cận đối với tài liệu gốc tiếng Hy Lạp”). Hay như một bài thơ Baudelaire với “tiêu đề không thể dịch được”, Cole Swensen ghi nhận. Trong tiến trình toàn cầu hoá văn chương hiện nay, hai biên tập viên, đều là các nhà thơ từng đoạt giải thưởng, đã tập hợp tác phẩm của Yehuda Amichai, Adonis, Tomas Tranströmer, và nhiều thi sĩ khác.

Bài thơ cuối cùng là Mwen Menm ou menmê của Félix Morisseau-Leroy, vời lời bình của Danielle Legros Georges và bốn bản dịch từ tiếng Haiti Creole, được nhà phê bình thu thập trong một hội thảo của các nhà văn. Một tuyển tập vô tận đầy kích thích và vô giá.

6. The World Goes On – László Krasznahorkai

Tác giả người Hungary từng nhận được Giải Thưởng Quốc Tế Man Booker 2015 (và được WG Sebald đánh giá là đối thủ của Gogol) đem đến cho chúng ta một kho báu gồm 21 câu chuyện kỳ quái.

Một người đàn ông trình bày ba bài giảng về u sầu (“một loại mật ong chết người”) trong một thính phòng bị khóa kín. Một thanh niên bỏ lại chiếc xe cút kít của mình tại nơi mỏ toàn bụi đá cẩm thạch và lên đường đến “phía nam Cao tốc 381”, chỉ để gặp một cung điện trong đống đổ nát. Ba nhân viên ngân hàng lái xe từ Kiev đến khu vực Chernobyl bất khả xâm phạm (“Này cậu có bộ đếm Geiger không [1]?” Một người hỏi bạn của mình trong khi người thứ ba bắt đầu huyên thuyên về kiểm toán nội bộ). “Tôi không muốn chết, nhưng chỉ muốn rời khỏi Trái Đất này thôi,” một người đàn ông bị ám ảnh bởi phi hành gia Yuri Gagarin và những gì đã xảy ra với anh sau chuyến bay vào không gian. Tóm lại, vô cùng hấp dẫn.

7. The Extra Woman – Joanna Scutts

Khi Marjorie Hillis, con gái của một nhà truyền giáo người Brooklyn, biên tập viên tờ Voguevà chuyên gia self-help xuất bản cuốn sách bán chạy nhất vào năm 1936, Live Alone and Like It: A Guide for the Extra Woman, cô đã “nâng cao vị thế của những phụ nữ độc thân, từ những ‘kẻ ngoài cuộc’ đáng thương thành những ‘cô gái sống một mình’ quyến rũ và tự chủ” – Scutts viết.

Cuốn sách này đã sử dụng cuốn sách của Hillis và các phần tiếp theo của nó để đề cập đến nhiều thập niên trong lịch sử xã hội, chỉ ra những thay đổi trong thái độ từ Đại Khủng hoảng cho tới chiến tranh, “trở lại những năm 1950” và bình minh của làn sóng nữ quyền thứ hai. Thông điệp của Hillis vẫn vang dội đến tận ngày hôm nay: như lời Scutts, Carrie Bradshaw, Bridget Jones, những cô gái trong Girls, và tất cả những phụ nữ như vậy trong đời thực, đều nợ Marjorie Hillis một khoản nợ không nói ra.

8. Improvement – Joan Silber

Trong tiểu thuyết mới với cấu trúc đầy nghệ thuật của Silber, những câu chuyện về vô số các nhân vật đã va chạm những cách đầy khéo léo, vượt qua các thế hệ và các lục địa. Kiki đến Istanbul vào năm 1970, và kết hôn với Osman, một người bán thảm.

Cuộc hôn nhân tan vỡ sau khi cô theo Osman đến ngôi làng quê nhà hẻo lánh, nơi cô rơi vào cám dỗ rời đi cùng ba cậu thiếu niên Đức đang buôn lậu các cổ vật. Tám năm sau, cô trở lại New York cùng những tấm thảm cổ vật mà cô giữ như vật phòng thân. Một tấm trong số đó được để lại nhà cháu gái Reyna của Kiki, một bà mẹ đơn thân đã nhờ Kiki trông nom con cái để tới thăm bạn trai đang ở trong tù. Anh và băng nhóm của mình bị bắt trong một đợt buôn lậu thuốc lá. Bạn sẽ dần hiểu được khi kết thúc cuốn sách hấp dẫn này.

9. The Revolution of Marina M. – Janet Fitch

Marina M là một nhà thơ 16 tuổi đang phát triển vào thời điểm đêm trước Cách mạng tháng Mười, khi những người Bolsheviks lên nắm quyền. Fitch tạo ra một show diễn ma thuật ảo diệu về ba năm sau đợt hỗn loạn và đưa Marina vào trong từng cảnh.

Cô bắt đầu mối tình với Kolya, một sĩ quan bí mật tham gia vào thị trường chợ đen béo bở. Cô chuyển tới cùng Genya, một nhà thơ trong cộng đồng theo chủ nghĩa vị lai. Cô chơi những trò nguy hiểm với người bạn thời thơ ấu của mình, Varvara, người trở thành thành viên Ủy ban Cheka [2]. Cha cô tham gia vào một âm mưu phản cách mạng; mẹ cô truyền cảm hứng cho một nhóm tôn giáo rút lui về vùng nông thôn để thoát khỏi “Khủng bố Đỏ [3]” và dịch tả. Marina lần lượt trải nghiệm mạo hiểm, dại dột, lãng mạn, tự hủy hoại bản thân và can đảm trong câu chuyện trưởng thành đặc biệt này.

10. Spineless – Juli Berwald

Berwald đem đến một cái nhìn hấp dẫn về sinh vật biển bí ẩn mà chúng ta dễ dàng nhận ra khi nó bơi như medusa.

Nghiên cứu loài sứa “không chỉ đơn thuần là nhìn vào một sinh vật lạ lẫm và kì quái nhất, mà còn là nghiên cứu hành tinh và vị trí của chúng ta trong đó,” cô viết, giải thích về các chuyến đi điều tra của mình khắp toàn cầu. Sứa xâm lấn các nhà máy điện, bãi biển trống, và gây thiệt hại to lớn về tài chính cho nghề cá. Chúng chiếm đóng hệ sinh thái ở Biển Đen và Namibia, “tạo ra một biển toàn thứ nhớp nháp.” Sứa được cho là loài động vật cổ nhất, với hàng trăm loài tiếp tục tiến hoán theo những cách đáng ngạc nhiên.

Các nhà khoa học trên toàn cầu hiện đang nghiên cứu gen di truyền của chúng, ảnh hưởng của chúng đến các thành phố ven biển, khả năng phát quang của chúng (các protein huỳnh quang của chúng đã góp phần cách mạng công nghệ sinh học). Một cuốn sách thú vị!

—————————-

[1] Thiết bị đo mức phóng xạ

[2] Ủy ban Đặc biệt toàn Nga, gọi tắt là Cheka, là cơ quan mật vụ của Nhà nước Xô Viết, được thành lập ngay sau cuộc Cách mạng tháng Mười ở Nga năm 1917. Tổ chức này được xem là cánh tay quân sự và an ninh của đảng cộng sản Bolshevik, Cheka là công cụ của Khủng bố Đỏ.

[3] Khủng bố Đỏ (Red Terror) là tên gọi chỉ những biện pháp thuộc thời kỳ sau Cách mạng tháng Mười, khi quân đội Bolshevik phát động phong trào trấn áp có hệ thống, tra tấn hoặc xử tử tập thể chống lại quân đội Bạch Vệ và những phe nhóm như cựu thành viên chế độ Sa hoàng, … nguyên nhân phần nào là để đáp trả Khủng bố trắng do Bạch Vệ tiến hành.

—————————-

Theo Bookaholic.vn