Hương Quỳnh@Authority
6 năm trước
[ AUTHORITY ] Nước Mỹ: Đi Hay Ở?
Nước Mỹ có một vị trí rất đặc biệt trong lòng người Việt. Bỏ
lại sau lưng những ký ức đau thương thời chiến tranh, nhiều người nhìn đến Mỹ
như một miền đất hứa. Du học Mỹ. Làm việc ở Mỹ. Lấy chồng lấy vợ Mỹ. Những chuỗi
cửa hàng Mỹ như McDonald’s, Starbucks, KFC luôn chặt kín khách đến check-in. Bản
thân bố mẹ tôi cũng đã rất vui mừng vì tôi sang Mỹ sau một thời gian lang thang
ở các nước mang tiếng là “nghèo”. Vậy nên, khi tôi nói tôi không thích ở Mỹ,
nhiều người có vẻ ngạc nhiên.
Không tính Việt Nam, Mỹ là quốc gia tôi ở lâu nhất. Tôi ở Mỹ
đã được gần 4 năm. Tôi sống chủ yếu ở bang California. Mỗi khi có dịp, tôi cố gắng
đi đây đi đó để tìm hiểu nhiều hơn về đất nước nơi mình sinh sống. Tính đến thời
điểm này, tôi đã đi được 13 bang. Đây là một phần rất nhỏ trong tổng số 50 bang
của Mỹ, nên góc nhìn của tôi chắc chắn là phiến diện. Tuy nhiên, tôi nghĩ góc
nhìn của tôi có thể giúp những bạn đang ôm ấp giấc mơ Mỹ hiểu thêm về đất nước
này.
Trước khi mọi người đọc tiếp bài này, tôi muốn nhấn mạng rằng
nước Mỹ là vô cùng rộng lớn và đa dạng. Dân số Mỹ gấp ba lần Việt Nam nhưng diện
tích rộng gấp 30 lần. Riêng bang California thôi đã rộng gấp rưỡi Việt Nam rồi.
Ngoại trừ những thành phố lớn và các khu vực đông dân ở phía Đông Bắc ra, lái
xe ở Mỹ sẽ chủ yếu đi qua đồng không mông quạnh: sa mạc, núi rừng, trang trại,
vườn quốc gia.
Mặc dù phần lớn người Mỹ nói tiếng Anh, mỗi khu vực của Mỹ lại
có cách sống rất khác nhau. Phân tích cái này chắc sẽ phải thành vài quyển
sách, nhưng tôi sẽ cố gắng tóm tắt mấy điểm thế này.
1. Bờ Tây tham gia hợp chủng quốc sau bờ Đông, nhất là vùng
Đông Bắc, nên văn hoá bờ Tây thường trẻ và phóng khoáng hơn. Nhìn chung chung,
bờ Đông có nhiều “old money" - dòng họ giàu có từ lâu đời - nên bờ Đông
coi trọng về đẳng cấp hơn. Bản thân tôi khi sang vùng Đông Bắc thì thấy người ở
đây mặc đồ đẹp hơn ở bờ Tây nhiều, nhưng ít xuề xoà thân thiện hơn người bờ
Tây. Nếu so sánh một cách khập khiễng thì bờ Tây như Sài Gòn còn bờ Đông như Hà
Nội.
2. Văn hoá một vùng phụ thuộc rất nhiều vào thành phần chủng
tộc của khu vực đó. Nước Mỹ bao gồm dân nhập cư đến từ khắp nơi trên thế giới.
Ban đầu, dân nhập cư đến chủ yếu từ châu u (Đức, Anh, Ireland, Hà Lan) cùng với
họ là người châu Phi bị bán làm nô lệ. Dân nhập cư từ Trung Quốc xuất hiện
trong đợt sốt mỏ vàng cuối thế kỷ 17, chủ yếu ở bang California. Kể từ đó, nước
Mỹ liên tục có những cuộc nhập cư ồ ạt từ Đông u, Ý, Nga, bán đảo Scandinavia,
Việt Nam, Ấn Độ, Cuba, Mexico. Nhiều người nhập cư xây dựng cuộc sống của họ ở
khu vực với nhiều người đến từ đất nước họ và duy trì văn hoá họ đã quen thuộc.
Thành phố Westminster nhiều người Việt, đi ở trung tâm thành phố bạn sẽ thấy
toàn quán xá người Việt, nghe mặc cả không khác gì chợ Bến Thành. Thành phố
Miami có hơn một triệu người nhập cư từ Cuba, văn hoá Ca-ri-bê rõ nét.
3. Tôn giáo cũng có ảnh hưởng rất lớn đến văn hoá. 83% người
dân Mỹ nhận mình theo đạo Thiên Chúa, nhưng mức độ sùng độ khác nhau. Ở
California, tôi ít gặp người sùng đạo, không ai quan tâm bạn ngủ với ai lúc
nào, người đồng tính có thể thoải mái thể hiện tình cảm trên đường mà không ai
bảo sao. Sang Texas, tôi gặp nhiều người sùng đạo kiên quyết không ngủ với ai
cho đến khi cưới, nghĩ rằng người đồng tính là “không tự nhiên” vì Kinh Thánh
không cho phép. Nghiên cứu của trường Luật tại UCLA chỉ ra rằng bang Texas mỗi
năm mất tiền tỉ vì những chính sách không thân thiện với người đồng tính. Với
hơn 60% dân số theo Giáo hội các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giê Su Ky Tô
(Mormon), văn hoá Utah chịu ảnh hưởng rõ rệt của tôn giáo này. Tôn giáo này
không cho người dân sử dụng chất kích thích như rượu, bia, cà phê, nên các quán
cafe, bar ở đây rất hiếm. Đàn ông Mormon được phép lấy nhiều vợ nên tình trạng
chồng có vợ vẫn đi tán tỉnh người khác là bình thường.
Phần 1: Bốn lý do tôi không thích Mỹ
Vì nước Mỹ rộng và đa dạng như vậy, tất cả những nhận định về
nước Mỹ đều mang tính tương đối. Những lý do tôi kể sau đây có thể đúng ở nhiều
khu vực, nhưng không đúng ở nhiều khu vực khác.
Lý do 1: Ở Mỹ không sướng
Thỉnh thoảng, tôi bắt gặp bài báo với tiêu đề kiểu ai đó bỏ
việc lương tháng trăm triệu ở Mỹ về Việt Nam. Bạn tôi hay bình luận: “Lương
tháng trăm triệu ở Mỹ thì lại chẳng về.” Lương tháng trăm triệu tức là khoảng
$5k/tháng. Trả thuế 30% còn $3.5k. Ở khu tôi, thuê phòng riêng nhỏ cũng phải
$2k, ăn ngoài một bữa rẻ cũng phải $20. Vậy là lương $5k/tháng chỉ vừa đủ trả
tiền nhà và may ra tiền ăn, chưa kể tiền đi lại, chăm sóc sức khoẻ, chi phí
phát sinh, đi chơi với bạn bè.
Nhiều người có suy nghĩ rằng cứ sang Mỹ là sẽ giàu. Lương
tháng những ngàn đô cơ mà ăn sao hết! Khi tôi đi học, bố mẹ tôi thấy tôi học bổng
tiền tỉ một năm cứ nghĩ là từ giờ tôi có thể sống trong nhung lụa. Nhưng lương
cao đồng nghĩa với việc chi phí sinh sống cao. Ở Việt Nam, do chi phí dịch vụ rẻ,
bạn có thể có một cuộc sống thoải mái nếu có thu nhập hơn mức trung bình một
chút. Ở Mỹ, bạn phải có thu nhập hơn mức trung bình rất nhiều mới mong thoải
mái được.
Tôi gặp nhiều người chuyển từ Việt Nam sang Mỹ sống than thở
rằng điều kiện cuộc sống đi xuống hẳn. Ở Việt Nam, họ ở nhà riêng với vườn, có
người giúp việc, ốm ra là bác sĩ, ăn uống ngoài tẹt ga. Sang Mỹ, họ phải thuê
nhà chung cư nhỏ xíu, cả tháng mới dám đi ăn ngoài một mình, đau răng không dám
đi khám vì chi phí nha khoa ở đây rất đắt, còn thuê người giúp việc còn lâu mới
dám mơ tới vì chi phí nhân công ở đây cao.
Lợi thế khi làm việc ở Mỹ là khi đi du lịch ở các nước nghèo
hơn. Tiết kiệm một tháng lương ở Việt Nam đi du lịch sẽ chẳng đáng là bao.
Nhưng tiết kiệm một tháng lương Mỹ đi du lịch có thể cho bạn đi khá xa. Nhưng
nhiều người ở Mỹ thu nhập chỉ vừa đủ sống, làm gì có tiền tiết kiệm mà đi đây
đi đó.
Lý do 2: Đi lại bất tiện
Nhìn trên bản đồ, bạn có thể thấy Mỹ gần như chiếm trọn một
nửa châu lục Bắc Mỹ. Nếu bạn ở sát biên giới phía Nam nước Mỹ sang Mexico tiện,
hay ở gần biên giới phía Bắc sang Canada tiện. Nhưng nếu bạn ở đâu đó khác
trong nước Mỹ và muốn đi ra nước ngoài thì sẽ phải bay chuyến rất xa. Và sau
khi đã đi hết hai nước láng giềng, muốn đi đâu bạn sẽ phải cần cả tuần nghỉ liền
vì ngồi máy bay không có khi đã hết ngày. Không có chuyện cuối tuần hứng lên đi
một nước mới lạ nào đó để trải nghiệm.
Ở Việt Nam, chỉ cần bay vài tiếng là mình có thể đến được rất
nhiều nước ở châu Á. Bay xa hơn tí nữa thì sẽ đến được châu Úc, Trung Đông. Tôi
ghen tị với bạn tôi ở châu Âu vì tụi nó dường như có thể bay đến bất cứ đâu dưới
10 tiếng. Tụi bạn tôi ở châu Âu thỉnh thoảng cuối tuần là mua vé máy bay siêu rẻ
(nhiều khi chỉ 20, 30 euros) đi một nước nào đó trong khu vực.
Tôi ở Mỹ gần 4 năm trời đi được có thêm 7 nước mới, mỗi lần
đi về mà mệt rã rời vì ngồi máy bay lâu, xong rồi lại phải đấu tranh với chênh
lệch múi giờ. Bạn tôi ở châu Âu có một quý mà đã đi được chục nước. Bạn bè ở
các nước châu Á, châu Âu, nhớ nhà chỉ cần đặt vé bay vèo phát về Việt Nam. Tôi
nhớ nhà cũng ngại về vì nghĩ đến chuyện ngồi máy bay 20 tiếng liền tù tì thôi
là thấy ớn.
Lý do 3: Chính sách nhập cư không
thân thiện
Mỹ là một trong những quốc gia với chính sách nhập cư vô
cùng nghiêm ngặt. Xin visa sang Mỹ được đã khó rồi, sang đến nơi, để trở thành
công dân của họ còn khó hơn nữa. Chính sách của họ càng khó hơn kể từ khi quốc
gia này bắt đầu cuộc chiến chống khủng bố năm 2001.
Phần lớn dân nhập cư Mỹ là theo dạng gia đình bảo lãnh hoặc
lấy vợ lấy chồng. Một bộ phận nhỏ có thành tự to lớn trong ngành của họ có thể
nhập cư theo dạng “national interest” (sự có mặt của bạn trên đất Mỹ sẽ có ích
lợi cho đất nước này). Nếu bạn muốn nhập cư theo dạng du học rồi ở lại đi làm,
tổng cộng thời gian có thể lên đến cả chục năm.
Ở một số quốc gia như Úc hay Canada, sau khi bạn học đại học
ở đất nước họ, bạn có thể trực tiếp nộp đơn xin permannent residency (loại giấy
tờ cho phép bạn ở đất nước họ lâu dài. Đây là tiền đề để trở thành công dân nước
họ). Nhưng ở Mỹ, học xong rồi, muốn nhập cư, bạn sẽ phải xin việc ở một công ty
có thể bảo lãnh thẻ xanh cho bạn. Công ty đó đầu tiên sẽ phải xin visa làm việc
(H1-B), và visa này có hạn nên chỉ ⅓ số người nộp đơn cho visa này được chấp
thuận. Sau đó, công ty sẽ phải chờ một thời gian để đảm bảo rằng bạn sẽ làm việc
ở công ty lâu dài rồi mới tài trợ cho bạn xin thẻ xanh. Trong suốt thời gian
này, bạn sẽ phải phụ thuộc vào công ty, dù có không thích công việc hay tìm được
công việc tốt hơn cũng không thể bỏ vì như thế visa của bạn sẽ hết hiệu lực!
Nhiều người, sau khi có thẻ xanh là có thể thở phào nhẹ
nhõm. Nhưng ngay cả với những người có thẻ xanh, bạn vẫn có thể bị trục xuất khỏi
Mỹ. Nếu bạn không có thẻ xanh, khả năng bị trục xuất của bạn sẽ cao hơn nhiều.
Với mỗi visa ở Mỹ, bạn sẽ theo những quy định nghiêm ngặt để duy trì “status” của
bạn trên Mỹ. Nếu bạn không nắm rõ luật 100% (không phải lúc nào luật cũng đơn
giản) và vô tình phạm luật, bạn bị mất “status” và có thể bị trục xuất. Điều
này dẫn đến việc nhiều người lúc nào ở Mỹ cũng thấp thỏm không biết mình có chẳng
may làm điều gì mình không được phép khi ở Mỹ hay không.
Lý do 4: Tiền học đắt đỏ
Tiền học phí đại học cho một năm ở Mỹ trong khoảng $30k -
$55k. Kể cả tiền sách giáo khoa, ăn ở, đi lại, bảo hiểm, chi phí cho bốn năm ở
Mỹ có thể dễ dàng lên đến $200k - 300k. Thu nhập bình quân đầu người ở Mỹ năm
2016 là $57k. Sau khi trừ thuế đi sẽ còn khoảng $40k. Trừ các chi phí ăn tiêu
đi cùng lắm sẽ tiết kiệm được $5k mỗi năm. Nếu một cặp vợ chồng có thu nhập
trung bình, họ có thể sẽ phải tiết kiệm 20 năm mới đủ tiền cho hai con học đại
học.
Với nhiều gia đình không tiết kiệm lâu dài được như vậy, con họ sẽ phải tự vay tiền để học đại học. Trong năm 2015, 68% cử nhân Mỹ tốt nghiệp nợ nần, với khoản nợ trung bình là $30,100. Hình dung rằng bạn vừa ra trường, lương làm còn chưa đủ ăn mà đã phải gánh lên mình món nợ khổng lồ như vậy!
--------
[ Liên Kết Với Tác Giả Bài Viết - Cộng Đồng Tác Gỉa Chuyên Sâu AUTHORITY]
Tác giả: Huyền Chip
- Tác giả cuốn sách nổi tiếng "Xách balo lên và đi" và "GIấc mơ Mỹ: Đường đến Stanford".
- Blogger với nhiều quan điểm thú vị và kinh nghiệm làm việc hữu ích với người trẻ.
Link bài viết: Nước Mỹ: Đi hay Ở?
Follow Facebook Authority - Cộng Đồng Tác Giả Chuyên Sâu để đọc thêm các bài viết mang tính chất chuyên sâu thuộc nhiều lĩnh vực/ chủ đề khác nhau từ các tác giả là Blogger/ Author đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam.
----------------------------
Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership
67 lượt xem