BÓC TRẦN BẢN CHẤT NHỮNG KẺ CHUYÊN ĐI NÓI XẤU NGƯỜI KHÁC

Tất cả chúng ta đều biết cuộc sống này luôn tồn tại một nhóm người thích nói xấu người khác: đó có thể là những kẻ chuyên nói những điều tồi tệ về gần như tất cả mọi người trong văn phòng, hay cũng có thể là một thành viên trong gia đình nhiều thế hệ của bạn dám xúc phạm tất cả mọi người bất kể độ thân thiết, hoặc chăng là một gã trong khu bạn sống sẵn sàng lợi dụng mọi cơ hội để rêu rao một người nào đó về sự ngu ngốc, vô lý và đạo đức giả.

Những kẻ thích nói xấu người khác luôn tồn tại ở ngoài kia và sự thật chúng ta không thể phủ nhận đó là họ có quyền tự do ngôn luận.

Nếu như bạn là người cực kỳ coi trọng những lời chân thật, sự đồng tình và lòng vị tha, liệu rằng điều đó có khiến bạn băn khoăn trong lòng rằng sao những người đó lại không bị trừng phạt khi nói xấu người khác? Cuộc sống mang đến cho họ điều gì khi mà họ đi hạ thấp người khác?

Glenn Geher là giáo sư tâm lý học của State University of New York, người được trao giải thưởng SUNY Chancellor Awards for Excellence cho những cống hiến trong cả giảng dạy và nghiên cứu. Bên cạnh việc giảng dạy thì ông cũng là người điều hành trực tiếp phòng nghiên cứu tâm lý học về sự tiến hóa New Paltz, người sáng lập ra chương trình học về sự tiến hóa EvoS và là một tác giả một số cuốn sách tâm lý như “Evolutionary Psychology 101”, “Mating Intelligence Unleashed: The Role of the Mind in Sex, Dating, and Love”. Bài viết dựa trên kiến thức và kinh nghiệm của Glenn Geher, để gần gũi và dễ hiểu cho bạn đọc, Tâm Lý Học Ứng Dụng có biên tập thêm nội dung sau khi dịch.

NỀN TẢNG XÃ HỘI ĐẰNG SAU THÓI QUEN NÓI XẤU

Nền tảng xã hội đằng sau thói quen nói xấu nằm ở một khía cạnh tâm lý chiều sâu đó chính là mục đích hạ thấp người khác dù vô tình hay cố ý, và đồng thời tạo ra một môi trường khắc nghiệt. Nếu một nửa số đồng nghiệp của Joe ở nơi công sở bị anh ta lăng mạ thường xuyên, tốt hơn hết bạn nên cẩn thận khi ở gần nếu bạn không muốn trở thành mục tiêu tiếp theo. Sự dè dặt trong cư xử của những người bị Joe ảnh hưởng tiếp thêm cho anh ta sức mạnh, từ đó sẽ cho phép anh ta có những ảnh hưởng lớn hơn đến mọi việc xung quanh. Quyền lực của Joe phần lớn bắt nguồn từ sự lo lắng, sợ hãi của người khác.  Joe đã đạt được những kỹ năng chính trị, bí quyết tạo quyền lực và sức ảnh hưởng trong cuộc sống – một khía cạnh nham hiểm của “Bộ ba đen tối” (The dark triad), một nhóm tính cách phản xã hội điển hình cho cho một chiến lược tăm tối đầy ranh mãnh và đáng sợ.

Vì sao nói xấu vẫn luôn tồn tại?

Lẽ dĩ nhiên, việc nói xấu người khác chỉ có thể tồn tại nếu nó đem lại hiệu quả: những lợi ích xã hội cho người đi nói xấu. Những người này bất chấp mọi hậu quả có thể xảy ra chỉ với lý do đạt được lợi ích cho bản thân mình. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng mặc dù việc nói xấu để hạ bệ người khác tuy là một cách cư xử nham hiểm nhưng lại thường dẫn đến sự thành công cho người đi nói xấu trong nhiều lĩnh vực, chẳng hạn như trong hẹn hò hay công việc. Đó là nghiên cứu của hai giáo sư Glenn Geher và Scott Barry Kaufman năm 2013 trong cuốn sách “Mating Intelligence Unleashed: The Role of the Mind in Sex, Dating, and Love”.

Nói xấu người khác đã trở thành một hội chứng xã hội ăn sâu vào tâm lý nhiều người, và thực tế thì có 3 nguyên nhân chính khiến cho hội chứng này luôn luôn tồn tại

1. Nói xấu là con đường dẫn đến quyền lực xã hội

Quyền lực thường đến với một người thông qua những thành tựu mà họ đạt được, hoặc là thông qua việc họ hạ bệ người khác. Bằng cách tạo dựng danh tiếng theo con đường tiêu cực như thế, và việc này bất chấp chuyện phản bội cả người thân, một người chuyên đi nói xấu người khác có thể giành được quyền lực xã hội cho mình thông qua việc tạo ra một môi trường đáng sợ. Sẽ thực sự là rủi ro nếu một ai đó lại đi gây sự với những kẻ chuyên đi nói xấu người khác. Và dĩ nhiên, những kẻ chuyên đi nói xấu đã đã lợi dụng được mấu chốt tâm lý này.

2. Những kẻ nói xấu toát ra vẻ tự tin: một chất xúc tác cơ bản dẫn đến thành công

Sự tự tin thường là bí quyết để dẫn đến thành công ở nhiều lĩnh vực trong cuộc sống, bất kể sự tự tin đó có được bảo đảm không. Cho nên chiến lược hạ thấp người khác thường đi kèm cùng với sự tự tin của kẻ chuyên đi nói xấu được phô bày ra là một điều cực kỳ dễ thấy.

3. Nói xấu người khác để bản thân có thể vào được vị trí lãnh đạo

Như đã nói ở trên, hạ thấp người khác chính là một chiến lược trục lợi cho bản thân, điều này thường giúp họ mở ra những cơ hội trở thành lãnh đạo – một sự gia tăng quyền  lực cho người đi nói xấu.

CON ĐƯỜNG TỐT ĐẸP ĐỂ THÀNH CÔNG TRONG XÃ HỘI THAY VÌ NÓI XẤU

Có một vài lộ trình khác dẫn đến thành công, đó chính là thông qua việc xây dựng những phẩm chất tốt đẹp cho cá nhân. Một ví dụ đó là một người luôn luôn kiên định bằng những nỗ lực của mình để dần tạo nên một vị trí quan trọng trong lòng người khác, một điều hiển nhiên để thành công cho dù bạn là ai trên khắp toàn cầu. Luôn nhớ rằng sự đa dạng trong các hành vi xã hội là nền tảng định hình cho con người mà chúng ta trở thành. Cho nên, hãy học cách xây dựng những phẩm chất tốt đẹp cho bản thân mình thay vì thói quen chuyên đi nói xấu người khác.

Liệu có xứng đáng không khi một người giành lấy quyền lực và sự ảnh hưởng ở trong xã hội thông qua việc tạo ra một thế giới đầy sự hăm dọa và sợ hãi cho người khác – những người lương thiện? Thực tế thì điều này vẫn có thể xảy ra. Thế nhưng, đó là một con đường tăm tối trong cuộc đời những kẻ chuyên đi nói xấu người khác. Thay vào đó, có một con đường tốt hơn dẫn đến thành công trong xã hội đó là: hãy học cách nâng đỡ người khác lên thay vì hủy hoại họ.

Nhà văn Nam Cao đã từng nói:

“Kẻ mạnh không phải là kẻ giẫm lên vai kẻ khác để thoả mãn lòng ích kỉ. Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ kẻ khác trên đôi vai của chính mình!”

Hãy cố gắng hết sức mình để tạo dựng quyền lực và sự ảnh hưởng thông qua chính nỗ lực của mình, chứ không phải bằng việc hạ thấp người khác. Đồng thời, hãy học cách giúp đỡ người khác và vui mừng cho thành công của họ.

Còn lại, đối với những kẻ chuyên đi nói xấu người khác, nếu gặp phải họ, bạn nên hành xử như thế nào?

Lần tiếp theo trong đời bạn nói chuyện với một kẻ chuyên đi nói xấu, nếu bạn ủng hộ họ hoặc không dám phản đối họ, hãy suy nghĩ thật kỹ về việc này. Điều đó đồng nghĩa với việc bạn đang tiếp tục trao sức mạnh cho họ – một thứ quyền lực đến từ hành vi thủ đoạn. Nên nhớ rằng nền tảng cơ bản nhất trong các hành vi xã hội mà con người dựa vào một cách bền vững, bắt buộc phải xuất phát từ một việc:  Những hành động tốt đẹp vì người khác!