Ve sầu là họ các loài côn trùng có cánh chủ yếu sống dưới đất, có vòng đời 13 năm hoặc 17 năm. Có hơn 3,000 loài ve sầu trên thế giới, nhưng loài được nghiên cứu nhiều nhất là loài Magicicada, gồm 7 loài ve sầu định kỳ, sống phổ biến ở miền đông Bắc Mỹ. Loài động vật chân đốt sống lâu năm này có thân hình lớn, có màu xanh hoặc màu nâu với đôi mắt màu đỏ và đôi cánh trong suốt. Ve sầu có khả năng tạo ra âm thanh inh ỏi và khoác trên mình màu vàng khi ở trên cây. Một số loài ve sầu đang có nguy cơ bị tuyệt chủng do sự biến đổi khí hậu, khiến cho việc bảo tồn loài này càng trở nên quan trọng.

Dưới đây là 15 sự thật về loài ve sầu.

1. Ve Sầu Sống Ở Tất Cả Các Châu Lục Trừ Châu Nam Cực

Siêu họ Cicadidae gồm có 2 họ: họ thứ nhất là Tettigarctidae phần lớn đã tuyệt chủng, chỉ còn 2 loài còn sinh tồn, sống ở phía nam nước Úc và Tasmania; họ thứ 2 là Cicadidae sống ở mọi châu lục trừ Châu Nam Cực. Ve sầu sống trong môi trường có khí hậu ấm, đặc biệt là trong môi trường nhiệt đới, vì vậy các khu vực như Mỹ Latinh, Úc, Đông Nam Á, phía Tây Thái Bình Dương và Nam Phi đã trở thành nơi sống tập trung của loài này.

Có hơn 170 loài ve sầu trên khắp nước Mỹ và Canada, chỉ riêng nước Mỹ đã có đến 15 “bầy” ve sầu bao gồm những loài có các vòng đời khác nhau.

2. Ve Sầu Khác Châu Chấu 

Gọi ve sầu là châu chấu là một sự nhầm lẫn, bởi vì ve sầu là loài côn trùng thuộc bộ Hemiptera (Bộ Cánh nửa), còn châu chấu thuộc bộ Orthoptera (Bộ Cánh thẳng). Một số đặc điểm về cơ thể và hành vi của ve sầu đã dẫn đến sự nhầm lẫn này. Thứ nhất, ve sầu có cùng phân bộ với các loài "bọ nhảy" ăn lá và ếch, mặc dù chúng không nhảy. Thứ hai, xu hướng bầy đàn của ve sầu giống với châu chấu. Các chuyên gia ước tính rằng khi đàn ve sầu có vòng đời 17 năm xuất hiện ở Mỹ, có tới 1,5 triệu con ve sầu trên một mẫu Anh.

Một điểm khác biệt, nằm ngoài các phân loại khoa học là ve sầu không gây hại hoặc gây hại rất ít đối với mùa màng và thực vật, trong khi đó, một bầy châu chấu có thể tiêu thụ lượng thức ăn tương đương với 35.000 người trong một ngày. 

3. Ve Sầu Là Một Trong Những Loài Có Vòng Đời Dài Nhất 

Một con ve sầu trung bình có thể sống từ 2-5 năm, loài ve sầu định kỳ có thể sống tới 17 năm trong giai đoạn ấu trùng. Tuy vòng đời của ve sầu vẫn không dài như vòng đời của loài mối (50-100 năm) tuy nhiên 17 năm là một con số ấn tượng so với vòng đời trung bình của loài ruồi nhà (15-30 ngày). Giống phần lớn các loài côn trùng, phần lớn cuộc đời của ve sầu ở thời kỳ ấu trùng. Một số loài sống ở dưới đất hơn một thập kỷ, trong khi đó phần lớn ve sầu sẽ chết sau một vài tuần bước sang thời kỳ trưởng thành.

4. Ve Sầu Định Kỳ Là Kết Quả Của Thời Kỳ Băng Hà

Một giả thuyết hàng đầu lý giải tại sao có cả ve sầu hàng năm và ve sầu định kỳ, và tại sao vòng đời của ve sầu định kỳ lại khác nhau đó là một số loài ở phía đông Great Plains, Hoa Kỳ - đã phát triển giai đoạn ấu trùng trong một thời gian rất dài trong Kỷ nguyên Pleistocene băng giá. Việc những loài ở phía bắc có xu hướng ở dưới lòng đất lâu hơn so với những loài phía nam Hoa Kỳ đã chứng thực lý thuyết này. Tuy nhiên, các nhà phê bình cho rằng sự đóng băng chỉ ảnh hưởng đến quần thể ve sầu ở một khu vực nhất định trong khi môi trường sống của những loài ve sầu khác cũng bị bao phủ bởi băng. 

Ve sầu có xu hướng sống chủ yếu ở thời kỳ đầu nhằm chống lại những loài ăn thịt liên tục tấn công chúng.

5. Phần Lớn Cuộc Đời Của Ve Sầu Ở Dưới Đất

Ve sầu ở trên mặt đất khoảng 6-10 tuần sau khi trứng được đẻ trong các vết nứt và lỗ trên cây. Chúng nhanh chóng rơi xuống đất, đào chân sâu vào trong đất và sẽ sống ở đó đến 17 năm. Trong khi chúng ở dưới mặt đất, chúng lột xác, thay vì phát triển thành nhộng thông qua năm giai đoạn (chu kỳ tăng trưởng).

Tỷ lệ tử vong cao nhất xảy ra trong những giai đoạn đầu của cuộc đời do những con nhộng ve cạnh tranh nhau để giành lấy những khoảng đất kiếm ăn.

6. Sống Thành Bầy Đàn Là Một Chiến Thuật Để Tồn Tại 

Không biết rõ một đàn ve sầu có bao nhiêu con, tuy nhiên các chuyên gia ước tính phải có đến hàng tỷ con. Thân hình mập mạp của chúng trùm lên những thân cây. Những âm thanh inh ỏi của chúng cản trở sự giao tiếp ở thế giới bên ngoài. Ve sầu được biết đến là loài sống theo bầy đàn, sự xuất hiện hàng loạt của chúng thực sự là một chiến lược sinh tồn được gọi là sự châm biếm về động vật ăn thịt. Khi một loài ăn thịt tấn công một loài khác có số lượng đông thì chúng sẽ nhanh chóng thấy no, do đó cơ hội sống sót của những con con sẽ cao hơn.

7. Ve Sầu Chỉ Xuất Hiện Khi Nhiệt Độ Trên Mặt Đất ở Mức 64 Độ Fahrenheit 

Người ta đã tính toán khoảng thời gian chính xác mà ve sầu sẽ xuất hiện. Theo đó, loài động vật này chỉ xuất hiện khi mặt đất ở 8 inches và bề mặt dưới ở đúng 64 độ Fahrenheit, không thấp hơn hay cao hơn dù chỉ 1 độ. Khi nhiệt độ đạt đến mức này, các con nhộng ve sẽ bắt đầu hành trình đi lên mặt đất. Điều này thường xảy ra ngay sau khi mặt trời lặn và ve sầu sẽ leo lên cây cao trước khi để con người kịp nhận ra sự xuất hiện của chúng. Hiện tượng này có thể diễn ra trong một vài buổi tối.

8. Ve Sầu Lấy Dinh Dưỡng Từ Cây 

Khi ở dưới đất, ấu trùng ve sầu không ngủ đông, thay vào đó chúng sống nhờ vào các chất dinh dưỡng trong rễ cây suốt 17 năm. Chúng có cái miệng giống cái ống hút dùng để hút chất lỏng từ rễ cây gọi là xylem, một loại mạch gỗ vận chuyển nước và các chất khoáng hòa tan từ rễ. Phần lớn mạch xylem là nước, do đó ve sầu được cho là bị thiếu dinh dưỡng, đó là lý do tại sao chúng là loài phát triển chậm. Ve sầu lột xác sống trên cây có thể khiến những cây con và cây bụi chết, tuy nhiên việc thay cành lại tốt đối với những cây trưởng thành. Khi những con ve sầu chết đi, xác của chúng được phân hủy làm phân bón.

9. Ve Sầu Cái Có Thể Đẻ Tới 600 Quả Trứng 

Chỉ trong một vài tuần ngắn ngủi bò lên trên mặt đất, ve cái có thể đẻ tới 400-600 quả trứng. Chúng sử dụng cơ quan đẻ trứng để tạo ra hàng loạt ổ trứng trên những cành cây con. Mỗi ổ trứng có khoảng 25 quả và mỗi một cành có thể chứa đến 20 ổ, tạo thành những đường rạch dài song song. Ve sầu thường đẻ trứng trên các loài cây như cây gỗ hồ đào, cây sồi và một số loại cây ăn quả. 

10. Các Nhà Khoa Học Vẫn Chưa Tìm Ra Cách Ve Sầu Tính Toán Thời Gian 

Mặc dù các chuyên gia đặt ra giả thuyết là ve sầu định kỳ sẽ xuất hiện 13 năm hoặc 17 năm một lần để tránh những loài động vật ăn thịt do chúng trưởng thành khá chậm và do sự cần thiết kéo dài thời kỳ ấu trùng, tuy nhiên phương pháp theo dõi thời gian của loài này vẫn còn là một bí ẩn. Các phát hiện từ một nghiên cứu chỉ ra rằng ve sầu có thể sử dụng một cách nào đó hơn cả đồng hồ sinh học của mình để báo thời gian một cách chính xác , chẳng hạn chúng có thể sử dụng cây cối.

Trong một nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã cấy nhộng ve sầu 15 tuổi, 17 năm tuổi dưới một cái cây có chu kỳ nở hoa đã được thay đổi để xảy ra hai lần mỗi mùa. Khi cây nở hoa, nó tạo ra một lượng đường và protein cao, do loài ve sầu ăn rễ phát hiện ra. Trong nghiên cứu đó, nhộng xuất hiện sớm một năm, cho thấy rằng chúng theo dõi thời gian bằng cách đếm các chu kỳ theo mùa của vật chủ.

11. Chiều Dài Của Ve Sầu Có Thể Lên Tới 3 Inches

Loài ve sầu nhỏ nhất ở Bắc Mỹ là ve sầu đất khô cằn (Beameria venosa) dài nửa inch, được phát hiện ở Arkansas. Loài ve sầu lớn nhất được biết đến là ve sầu thống trị ở Đông Nam Á (Megapomponia imperatoria), dài tới 3 inch và có sải cánh dài tới 8 inch. Một số loài ve sầu nằm trong số những loài côn trùng cánh nửa lớn nhất trên thế giới.

Loài động vật này có bốn cánh trong suốt, có vân (bao gồm một đôi dài hơn bụng), hai mắt lồi ở hai bên đầu, ba mắt phụ trên đỉnh đầu và râu có lông ở phía trước mắt.

12. Ve Sầu Lột Xác 

Vào cuối mùa hè, hàng tỷ tấm da trong mờ của ve sầu được gọi da lột sẽ phủ lên các thân cây ngay cả sau khi vật chủ của chúng đã chết. Lột xác là hoạt động đầu tiên của loài này sau khi chúng bò lên khỏi mặt đất. Sau khi giải phóng khỏi lớp vỏ nhộng cuối cùng, chúng phải đợi đôi cánh phồng lên với chất lưu và lớp da mới cứng lại. Khi đó, chúng mới có thể tạo ra âm thanh và giao phối qua giai đoạn trưởng thành vừa nhanh chóng và vừa mạnh mẽ.

13. Âm Thanh Của Ve Sầu To Như Tiếng Máy Cưa 

Những người ở những khu vực nhiều ve sầu biết cách sắp xếp lịch tổ chức đám cưới và các bữa tiệc ngoài trời linh hoạt vào các mùa do âm thanh chói tai của loài côn trùng này. Chỉ có những con đực mới tạo ra tiếng kêu quen thuộc giống như tiếng dế mèn (do đó có tên "cicada", nghĩa là "dế cây" trong tiếng Latinh), chúng tạo ra tiếng kêu bằng cách cọ xát đôi cánh với nhau và sử dụng một cơ quan đặc biệt trên bộ xương ngoài của chúng gọi là tymbal, tạo ra một loạt âm thanh nhanh chóng. Ve sầu tạo ra hai âm thanh: một âm thanh để thu hút bạn tình và một âm thanh khác để xua đuổi kẻ thù.

Tiếng kêu của ve sầu có thể đạt tới 120 decibel, to như tiếng máy cưa và thậm chí còn to hơn cả tiếng nhạc rock, cách xa cả dặm vẫn có thể nghe được. Một bầy ve sầu kêu thường được gọi là một dàn đồng ca.

14. Ve Sầu Bị Nhiều Loài Ăn, Trong Đó Có Cả Con Người

Giống như nhiều loài côn trùng cánh lớn khác, ve sầu là loài có cánh vụng về, đặc điểm này khiến chúng dễ dàng trở thành mục tiêu của các loài chim và một trong những kẻ săn mồi lớn nhất là loài ong bắp cày giết ve sầu. Ve sầu là con mồi định kỳ của các loài thằn lằn, rắn, động vật gặm nhấm, gấu trúc và thậm chí cả cá, mèo và chó. Vì những động vật ăn thịt trên mặt đất này nên ve sầu phải leo lên cây cao khi chúng bò lên trên mặt đất. 

Tuy nhiên con người cũng ăn ve sầu. Chúng được biết đến với hương vị ngọt ngào, gần giống như tôm và thường được chiên giòn trở thành ẩm thực Sơn Đông ở Trung Quốc. Thậm chí người dân ở Mỹ còn ăn sống ve sầu hoặc có thể chế biến bằng cách luộc, nướng và nhồi nguyên liệu. 

15. Một Số Loài Ve Sầu Có Nguy Cơ Nằm Trong Cuốn Sách Đỏ Những Loài Đang Bị Đe Dọa Của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc Tế (IUCN) 

3 loài ve sầu bao gồm Magicicada septendecim, Magicicada septendecim, và Magicicada cassini Magicicada septendecim, đều là loài đặc hữu của Hoa Kỳ - là loài gần bị đe dọa. Các loài XI và XXI đã tuyệt chủng; loài VII đang suy giảm.

Mặc dù IUCN không nêu rõ nguyên nhân tại sao ve sầu bị sụt giảm số lượng, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng là do sự thay đổi khí hậu. Loài ve sầu định kỳ đặc biệt nhạy cảm với khí hậu, khi nhiệt độ ấm lên, người ta quan sát thấy ve sầu xuất hiện ở những nơi không mong đợi hoặc nổi lên ngoài chu kỳ. Do hành vi bất thường này nên những con ve sầu được gọi là " những kẻ lang thang".

Loài ve sầu neotredecim ở  Trung Tây Hoa Kỳ là một ví dụ về loài ve sầu có vòng đời 17 năm vĩnh viễn chuyển sang chu kỳ 13 năm. 

Vào năm 2017, một số loài ve sầu thuộc bộ X to lớn cũng xuất hiện sớm hơn dự kiến ​​bốn năm.

------------------------------------------------------------------

Đăng bởi: Olivia Young

Nguồn: https://www.treehugger.com/cicada-facts-5120497

Người dịch: Tú Anh