Loài vật đáng yêu, có bộ lông xù và kích thước bằng một con mèo nhà này là gấu trúc đỏ, loài thú đặc hữu của những khu rừng cao phía Đông dãy Himalaya. Chúng có đặc điểm nhận biết là bộ lông dày màu đỏ, chiếc mõm ngắn và đôi tai nhọn. Thế nhưng điều thực sự làm nên sự khác biệt của loài động vật có vú này là chiếc đuôi có vành rậm và dấu hình giọt nước bên dưới mắt của chúng.

Gấu trúc đỏ sống chủ yếu ở trên cây. Chúng sử dụng móng vuốt để di chuyển giữa các cành cây và tìm kiếm thức ăn. Tuy rất khó xác định chính xác số lượng cá thể còn sống vì bản tính nhút nhát và thích giấu mình thế nhưng gấu trúc đỏ lại là loài có nguy cơ tuyệt chủng do số lượng ngày càng giảm. Sau đây sẽ là 15 sự thật có thể bạn chưa biết về loài động vật lông lá có màu đỏ này.

1. Gấu trúc đỏ có ngón tay cái giả

Giống như loài gấu trúc to lớn, gấu trúc đỏ cũng có ngón tay cái giả. Về cơ bản mà nói, đó là một phần xương cổ tay được phát triển để có thể đảm nhiệm chức năng của ngón tay cái, nhưng thực chất không phải là một bộ phận thực sự. Những "ngón tay cái" này giúp gấu trúc đỏ cầm và nắm đồ vật như tre và cành cây để kiếm ăn và di chuyển. Theo một bài báo đăng trên tạp chí Kỷ yếu Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia, những ngón cái giả này của chúng được thừa hưởng từ một loài vật nguyên thủy của họ gấu trúc đỏ cũng sống trên cây, nhưng lại ăn thịt.

Ảnh: Anita Csejtei / EyeEm / Getty Images

2. Chúng không hề có quan hệ họ hàng gì với gấu trúc

Mặc dù có chung một cái tên nhưng gấu trúc đỏ không cùng họ với gấu trúc. Gấu trúc đỏ ban đầu được coi là thuộc họ gấu mèo (Procyonidae) do có đầu và đuôi giống như loài gấu mèo. Thế nhưng, có nhiều những khám phá gần đây đã đặt gấu trúc đỏ vào họ khoa học riêng biệt của chúng được gọi là Ailuridae, có quan hệ họ hàng gần với loài chồn và chồn hôi hơn là gấu trúc.

3. Mới đây, gấu trúc đỏ đã được tách ra thành hai loài riêng biệt

Gấu trúc đỏ ban đầu đã được cho là một loài gồm có hai phân loài khác nhau. Các nghiên cứu di truyền gần đây đã phát hiện ra rằng thực sự có hai loài gấu trúc đỏ riêng biệt là gấu trúc đỏ Himalaya và gấu trúc đỏ Trung Quốc. Các nhà nghiên cứu ở Trung Quốc đã khám phá ra là hai loài riêng biệt này đã xuất hiện cách đây khoảng 250 nghìn năm khi cả một quần thể gấu trúc đỏ bị chia cắt bởi sông Yalu Zangbu. Gấu trúc đỏ Himalaya có nhiều màu trắng trên mặt hơn, trong khi gấu trúc đỏ Trung Quốc lại có kích thước lớn hơn và bộ lông sẫm màu hơn.

4. Thực đơn của chúng chủ yếu gồm có tre

Gấu trúc đỏ ăn có chọn lọc ngọn lá tre và ngọn măng tre - chúng thích những ngọn măng ngắn và chắc hơn là những ngọn cao. Tuy hệ tiêu hóa của chúng không thể xử lý các thành phần xenlulo của thực vật được tốt cho lắm thế nhưng tre vẫn chiếm đến 90% trong chế độ ăn uống của chúng, 10% còn lại chủ yếu là quả mọng, trứng, nấm, hoa, chim chóc, lá phong và lá dâu tằm.

5. Chúng có hệ thống tiêu hóa giống như động vật ăn thịt

Gấu trúc đỏ không ăn chay hoàn toàn; chúng cũng ăn côn trùng, sâu bọ, thậm chí cả chim và những loài thú nhỏ. Chúng có cấu tạo hệ tiêu hóa giống một loài động vật ăn thịt, chuyên tiêu hóa protein và chất béo hơn là các chất xơ và carbohydrate trong loại thực vật mà chúng ăn. Gấu trúc đỏ cũng có gen cảm nhận vị ngọt thịt TAS1R1, cho phép chúng nhận biết các thành phần của thịt và các loại thực phẩm giàu protein khác.

6. Gấu trúc đỏ là một trong những hóa thạch sống của Trái đất

Các hóa thạch được tìm thấy tại Địa điểm Hóa thạch Xám ở Tennessee cho thấy rằng họ hàng cổ xưa của gấu trúc đỏ đã sống ở Bắc Mỹ từ 5 đến 12 triệu năm trước. Được biết đến với cái tên gấu trúc Bristol (Pristinailurus bristoli), gấu trúc cổ đại được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2004, khi các nhà nghiên cứu từ Đại học phía Đông bang Tennessee tìm thấy những mảnh xương và một chiếc răng tại địa điểm khai thác hóa thạch nổi tiếng. Những mẫu hóa thạch này được cho là của một loài động vật cổ đại chưa xác định. Vài năm sau đó, một mẫu vật xương hàm hoàn chỉnh hơn cũng đã được phát hiện.

7. Khi mới được sinh ra, gấu trúc đỏ đã có đầy đủ lông

Ảnh: David Gray / Getty Images

Gấu trúc đỏ con đúng là dễ thương như bạn tưởng tượng đó. Chúng có cân nặng từ 3 đến 4 ounce khi mới sinh. Cơ thể những con non mới sinh ra đã được bao phủ hoàn toàn bằng lông để bảo vệ chúng khỏi môi trường lạnh giá trên cao. Những chú gấu trúc đỏ con ở với mẹ của chúng cho đến khi chúng trưởng thành hoàn toàn, ám chừng khoảng một năm.

8. Chúng có tỷ lệ tử vong cao trong tự nhiên

Những con gấu trúc đỏ cái có tỷ lệ sinh thấp trong tự nhiên và trung bình chỉ đẻ một con mỗi năm. Điều tồi tệ hơn là tỷ lệ tử vong của gấu trúc rất cao trong môi trường sống tự nhiên ngoài hoang dã của chúng. Ở đó, ký sinh trùng cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Một nghiên cứu về gấu trúc đỏ Nepal cho thấy chúng rất dễ bị nhiễm những loại nội ký sinh nguy hiểm. Trong số những cá thể đã được nghiên cứu, tỷ lệ phát hiện ký sinh trùng là 90,80%. Những vấn đề tương tự như thế này cũng xảy ra với gấu trúc đỏ được nuôi nhốt. Hồ sơ của các cơ sở nuôi nhốt gấu trúc đỏ ở châu Âu từ năm 1992 đến năm 2012 cho thấy 40,2% tổng số gấu trúc tử vong là đàn con dưới 30 ngày tuổi, nguyên nhân tử vong chủ yếu nhất là do viêm phổi.

9. Chúng có thể tiêu hóa chất độc xyanua

Gấu trúc đỏ có thể tiêu hóa hơn 40 loài tre khác nhau. Giống như gấu trúc, gấu trúc đỏ đã tiến hóa để có thể trung hòa xyanua trong ruột khi chúng ăn tre. Sự kết hợp giữa vi khuẩn đường ruột giúp tiêu hóa xyanua với những đặc điểm khác như ngón tay cái giả và bộ gen đặc trưng của chúng đã cho thấy loài gấu trúc và gấu trúc đỏ đã phát triển những đặc điểm chung này và hệ vi sinh vật đường ruột một cách độc lập để thích nghi với chế độ ăn tre chồng chéo của chúng.

10. Ngoại trừ trong mùa giao phối, gấu trúc đỏ trưởng thành thường sống một mình

Gấu trúc đỏ trưởng thành thường sống một mình, hiếm khi tương tác với những con khác ngoại trừ trong mùa giao phối vào đầu mùa đông. Gấu trúc cái sinh con vào mùa xuân hoặc mùa hè, sau thời gian mang thai khoảng 114 đến 145 ngày. Lúc đó, chúng sẽ đi nhặt cành cây, cỏ và lá cây để làm tổ trong thân cây rỗng hoặc khe đá. Gấu trúc đỏ có cửa sinh nở cực kỳ hẹp. Một nghiên cứu năm 2018 để kiểm tra tính sinh sản theo mùa của động vật ăn thịt có vú đã chỉ ra rằng 80% các ca sinh nở của gấu trúc đỏ diễn ra trong vòng 35 ngày.

11. Phạm vi sống của gấu trúc đỏ là ở phía Đông dãy Himalaya

Gấu trúc đỏ sống ở các vùng núi rừng cao từ Miến Điện phía bắc Myanmar, cho đến các tỉnh phía tây Tứ Xuyên và Vân Nam ở Trung Quốc, nhưng chúng cũng được tìm thấy ở Nepal, Ấn Độ và Tây Tạng. Đôi khi chúng cũng xuất hiện ở các vùng núi cao khác, nhưng Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới tin rằng khoảng 50% phạm vi sống của chúng chỉ giới hạn ở phía Đông dãy Himalaya. Nạn chặt phá rừng ở đó đã khiến chúng mất đi nơi ở và nguồn thức ăn. Đó cũng là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm số lượng gấu trúc đỏ.

12. Chúng sống ở những nơi cao

Ảnh: Natalia / 500px / Getty Images

Do bản tính thích môi trường sống trong rừng rậm trên núi cao, gấu trúc đỏ đã thích nghi với độ cao cực lớn. Ở Bhutan, một cuộc khảo sát về gấu trúc đỏ từ năm 2007 đến năm 2009 đã cho thấy phần lớn gấu trúc đỏ sống chủ yếu trong các khu rừng cây lá rộng và cây lá kim mát mẻ cao từ 7.800 đến 12.000 feet trên mực nước biển, ở các sườn dốc hướng về phía nam và phía đông. Đó là nơi sống của phần lớn cá thể đã được tìm thấy, còn một số khác thì sống trong rừng ở độ cao gần 14.400 feet so với mực nước biển.

13. Chúng đang bị đe dọa

Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đã liệt kê gấu trúc đỏ vào danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng và cho rằng số lượng gấu trúc đỏ đã giảm đến 50% trong ba thế hệ vừa qua. Thật không may thay khi sự suy giảm này được dự báo sẽ còn tiếp tục do tỷ lệ sống sót của gấu trúc đỏ rất thấp ở một số vùng miền nhất định, do việc bị mất môi trường sống và sống cách rời nhau. Các loại tre ở vùng núi Himalaya chiếm phần lớn khẩu phần ăn của gấu trúc đỏ cũng có thể bị tàn phá bởi sự suy thoái môi trường, nạn phá rừng, cháy rừng và chăn thả gia súc quá mức.  Bên cạnh đó, đất đai bị khai phá để phát triển nông nghiệp đã làm giảm độ che phủ của cây xanh, khiến áp lực của gió và nước tăng lên và tác động mạnh lên cả cây tre trưởng thành và chồi măng non mới mọc.

14. Nhu cầu về da lông gấu trúc đỏ ngày càng tăng

Việc có ngày càng nhiều vụ bắt gấu trúc đỏ để lấy da lông đã thúc đẩy nhu cầu buôn bán bất hợp pháp. Một nghiên cứu năm 2020 được công bố trên tạp chí Human Dimensions of Wildlife đã tìm ra lý do đằng sau tình trạng này. Các nhà nghiên cứu đã phỏng vấn người dân địa phương , đánh giá phương tiện truyền thông và tham khảo ý kiến chuyên gia để ghi lại các quan điểm văn hóa xã hội ảnh hưởng đến việc bảo tồn gấu trúc ở Nepal. Điều thú vị là nghiên cứu này đã cho thấy phần lớn những người sống cùng môi trường sống với gấu trúc đỏ đều cho rằng loài này chẳng có ảnh hưởng tiêu cực gì đến đời sống xã hội hay ảnh hưởng tích cực nào với giá trị kinh tế. Đối với họ, chúng có vẻ còn chẳng có giá trị nào về mặt y học, văn hóa hay tôn giáo.

15. Các nhà bảo tồn gấu trúc đỏ đặt rất nhiều kỳ vọng vào Nepal

Hiện nay, Nepal đã trở thành đất nước tiềm năng cho việc bảo tồn gấu trúc do 14,23% diện tích nước này là môi trường sống thích hợp cho loài gấu trúc đỏ. Tuy nhiên, chỉ có số lượng ít gấu trúc đỏ sinh sống trong Vườn quốc gia Langtang, Vườn quốc gia Sagarmatha, Vườn quốc gia Makalu Barun, Khu Bảo tồn Annapurna, Khu bảo tồn Manaslu và Khu bảo tồn Kanchenjunga. Trên thực tế, hơn 75% môi trường sống lý tưởng của gấu trúc đỏ ở Nepal lại nằm ngoài các khu bảo tồn này. 

_____________________________

Đăng bởi: Katherine Gallagher

Nguồn: https://www.treehugger.com/red-panda-facts-5115439

Người dịch: Tuyết Trinh