“Tình yêu đồng thời là điều hào phóng nhất và vị kỉ nhất trong bản chất.” - Friedrich Schiller.

   Có đúng tình yêu lãng mạn thật ích kỷ, như nhiều người nhấn mạnh? Và nếu vậy, có thể nào tình yêu cũng có động cơ vị tha không? Tôi đề xuất bốn lý do chỉ ra khía cạnh vị kỷ của tình yêu lãng mạn và bốn lý do phản bác điều ngược lại. Làm thế nào chúng ta có thể giải quyết nghịch lý rõ ràng này?

   Khía cạnh vị kỷ trong các mối quan hệ lãng mạn.

   "Nếu tất cả chúng ta không quan tâm đến bản thân mình, cuộc sống sẽ tẻ nhạt đến mức không ai trong chúng ta có thể chịu đựng được." - Arthur Schopenhauer.

   "Chủ nghĩa vị kỷ là bản chất của một tâm hồn cao thượng." - Friedrich Nietzsche.

Nguồn ảnh: Pinterest

   Động cơ ích kỷ được thể hiện rõ trong nhiều đặc điểm của mối quan hệ lãng mạn. Tôi sẽ xem xét bốn vấn đề chính ở đây: Sự thiên vị của cảm xúc, giá trị của sự thuộc về, kết nối hạnh phúc của đối tác với chính mình và trọng tâm của việc hoàn thiện bản thân.

1. Thiên vị. Cảm xúc không phải là những trạng thái lý thuyết tách rời; chúng thiên vị trong việc giải quyết một mối bận tâm thực tế từ góc nhìn cá nhân, thiên vị. (Ben-Ze'ev, 2000).

2. Cảm giác sở hữu là thái độ phổ biến trong các mối quan hệ lãng mạn. Bất chấp sự sai trái về thẩm quyềnị, những người yêu nhau vẫn thường nói với nhau rằng: “Em là của anh”. Thuật ngữ “của”(belonging) có nghĩa là “sở hữu” hoặc “là một phần tự nhiên” của một thứ gì đó (Baumeister & Leary, 1995). Thuộc về, theo nghĩa đen là sở hữu, tất nhiên là không đứng đắn và có tính vị kỉ.

3. Kết nối hạnh phúc của đối tác với chính mình. Mặc dù tình yêu lãng mạn bao hàm sự quan tâm thực sự dành cho người mình yêu, nhưng hạnh phúc của người mình yêu thường không phải là mối quan tâm chung trong mọi hoàn cảnh. Đặc biệt, đối tác thường không muốn người mình yêu hạnh phúc tình dục với người khác.

4. Ngày nay, sự thỏa mãn bản thân đã trở thành yếu tố cần cân nhắc để quyết định có nên tiếp tục cuộc hôn nhân hay một mối quan hệ đã cam kết khác (Finkel, 2017). Sự phát triển này càng làm tăng thêm khía cạnh vị kỷ của tình yêu lãng mạn.

   “Khi người tình của chồng ngồi trên đùi anh ấy, trái tim tôi tan chảy: “Họ dễ thương quá!” —Swann, trong Hypatia từ Space, Compersion.

 Nguồn ảnh: Pinterest

   Bên cạnh bốn đặc điểm này thể hiện trong chủ nghĩa vị kỷ trong các mối quan hệ lãng mạn, bốn đặc điểm đối lập thách thức giả định rằng tình yêu là vị kỷ: tính độc đáo, mang lại điều tốt nhất cho nhau, sự ép buộc và tác động tích cực của việc tự hoàn thiện bản thân.

 1. Tính độc đáo. Trong tình yêu sâu sắc, người được yêu được coi là đối tác phù hợp nhất, từ đó tạo ra một cam kết cá nhân với nhau, cũng như sự quan tâm sâu sắc dành cho nhau. Điều này lần lượt tạo ra sự phát triển tích cực nội tại, dựa trên những cảm xúc tích cực có đi có lại và các hoạt động được chia sẻ.

2. Mang đến những điều tốt nhất cho nhau. Tình yêu sâu sắc có khả năng nuôi dưỡng sự phát triển thăng hoa và tích cực, đồng thời mang lại những điều tốt đẹp nhất cho cả hai người yêu nhau. Nghiên cứu đã chứng minh rằng khi một đối tác lãng mạn thân thiết nhìn thấy và hành động đối với người mình yêu theo cách phù hợp với con người lý tưởng của họ, họ sẽ tiến gần hơn đến con người đó. Điều này được thể hiện trong những câu nói như “Tôi là một người tốt hơn khi ở bên cô ấy” (Drigotas, 2002).

3. Sự kết hợp. Một dạng cực đoan của lòng vị tha lãng mạn được tìm thấy trong cảm xúc bị ép buộc, là một dạng của niềm vui đồng cảm thể hiện niềm hạnh phúc đối với chuyện tình lãng mạn của đối tác của bạn với người khác. Ép buộc ngược lại với ghen tuông: ghen tuông liên quan đến phản ứng tiêu cực đối với chuyện tình cảm của đối tác của bạn với người khác trong khi hành vi ép buộc thể hiện thái độ tích cực đối với chuyện tình cảm của đối tác. Ép buộc là một dạng sự hào phóng về tình dục và lãng mạn - cho đi nhiều hơn mong đợi (Ben-Ze'ev, 2022).

4. Tự hoàn thiện bản thân. Cố gắng nuôi dưỡng năng lực và nhu cầu thực sự của một người không phải là ích kỷ. Trong các mối quan hệ lãng mạn, sự thăng hoa của bạn nên tăng cường, thay vì chống lại sự thăng hoa của đối tác và mối quan hệ giữa hai bạn. Nếu sự thỏa mãn cá nhân chỉ đề cập đến cảm giác tốt, thì nó chắc chắn sẽ mâu thuẫn với hạnh phúc của đối tác của bạn. Tuy nhiên, nếu sự hoàn thiện bản thân đề cập đến sự thăng hoa của một người, thì nó cũng bao gồm khả năng yêu thương và chăm sóc những người yêu thương chúng ta (Ben-Ze’ev, 2019a; 2019b).

Tình yêu sâu sắc là cá nhân, nhưng không hoàn toàn vị kỷ hay vị tha.

   "Nếu một người chỉ yêu một người khác và thờ ơ với tất cả những người khác, thì tình yêu của anh ta không phải là tình yêu mà là một sự gắn bó cộng sinh, hoặc một sự ích kỷ quá mức." - Erich Fromm.

   “Bằng cách cho đi, chúng ta cạn kiệt rất nhanh. Chúng ta cần nạp năng lượng cho bản thân để có thể tiếp tục cống hiến trong một thời gian dài.” - Wilrieke Sophia.

   Các mối quan hệ lãng mạn liên quan đến phần lớn lòng vị tha hơn là chủ nghĩa vị kỷ, mặc dù cả hai đều là phiên bản vừa phải của loại hình này. Do đó, lòng vị tha lãng mạn vừa phải phần lớn được thúc đẩy bởi mong muốn mang lại lợi ích cho đối tác của họ và chủ nghĩa vị kỷ lãng mạn vừa phải phần lớn được thúc đẩy bởi mong muốn của người yêu vì lợi ích của chính họ.

   Một sự khác biệt có liên quan bổ sung là giữa tính cá nhân và tính ích kỷ. Thuật ngữ "cá nhân" có thể được mô tả là ảnh hưởng hoặc thuộc về một người cụ thể chứ không phải bất kỳ ai khác. Chủ nghĩa vị kỷ được coi là mối quan tâm quá mức đối với bản thân. Trong khi chủ nghĩa vị kỷ là cá nhân, cá nhân không nhất thiết phải là bản ngã. Tình yêu lãng mạn sâu sắc cũng mang tính cá nhân, vì nó ưu tiên cao cho nhu cầu của hai đối tác và mối quan hệ của họ; tuy nhiên, đây không phải là chủ nghĩa vị kỷ quá mức. Quan tâm đến nhu cầu của chúng ta và nuôi dưỡng năng lực của chúng ta trong suốt cuộc đời không phải là ích kỷ, mà ngược lại, nó rất có giá trị - khi nó được thực hiện một cách vừa phải.

   Sự khác biệt giữa khía cạnh vị kỷ và vị tha của tình yêu lãng mạn được thể hiện trong câu trả lời của người yêu cho câu hỏi sau: "Bạn có muốn người mình yêu hạnh phúc hơn là bạn muốn cô ấy ở bên mình không?" Stanton Peele và Archie Brodsky (1988) lập luận rằng khía cạnh thiết yếu của tình yêu là câu trả lời tích cực cho câu hỏi này. Đây chính xác là câu trả lời ngụ ý trong compersion. Tuy nhiên, tôi tin rằng câu trả lời này, vốn làm cho tình yêu có tính vị tha cao, không hề đơn giản. Tôi đồng ý rằng trong tình yêu sâu sắc, các đặc điểm vị tha có trọng lượng hơn các đặc điểm cá nhân, nhưng không nên hoàn toàn bỏ qua các đặc điểm cá nhân.

   Người yêu của bạn không phải là một người khốn khổ cần những món quà vị tha liên tục của bạn. Người được yêu là một người tự chủ, mong muốn thiết lập một mối quan hệ bền chặt với bạn. Theo đó, người được yêu nên nhạy cảm với nhu cầu cá nhân của người yêu và không thể hành động theo bất cứ cách nào có lợi cho họ. Hơn nữa, vì người được yêu cũng là người yêu nên các hoạt động của họ cũng nên ưu tiên phần nào cho nhu cầu và mong muốn của đối tác. Lòng vị tha đối với bạn đời thường hỗ trợ thiết lập, hạnh phúc và bảo tồn mối quan hệ lứa đôi (Acevedo, 2022).

Nguồn ảnh: Pinterest

   Lòng vị tha lãng mạn không nên chỉ bao gồm những hy sinh cá nhân cay đắng mà không có lợi ích cá nhân cho người yêu. Hành động vì mối quan tâm cá nhân thực sự có thể là vị tha, đặc biệt là trong trường hợp của những người yêu nhau lãng mạn, hạnh phúc của họ gắn liền với hạnh phúc của đối tác của họ. Những người đang yêu không nên quá ích kỷ hay hoàn toàn vị tha, mặc dù tình yêu của họ nên bao gồm cả yếu tố cá nhân và vị tha. Những người yêu nhau nên quan tâm đến bản thân cũng như người mình yêu. Thái độ này là một loại lòng vị tha đối ứng cá nhân.

Tác giả: Abigail Fagan

----------------------------

Dịch giả: Tống Thùy

Biên tập: Thanh Huyền

Link bài gốc: 4 reasons why love is both egoistic and altruistic

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về YBOX.VN. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Tên dịch giả - Nguồn: Tâm Lý Học Tuổi Trẻ”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Tâm lý học tuổi trẻ mong nhận được sự ủng hộ và góp sức của các bạn. Trở thành Cộng tác viên để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức chuyên sâu về tâm lý cho cộng đồng tại đây: https://ybox.vn/idy8l214r1c6yo

(***) Follow Facebook Tâm Lý Học Tuổi Trẻ tại www.facebook.com/tamlyhoctuoitre để đọc các bài dịch khác và cập nhật các bài viết mới hằng ngày.

(****) Follow Instagram tamlyhoctuoitre_ybox tại https://www.instagram.com/tamlyhoctuoitre_ybox/ để đọc thêm nhiều quotes hay mỗi ngày.