Nguồn: unplash

Ngày nay tự trọng thấp là một trong những vấn đề phố biển hơn cả mà con người phải đối mặt nhưng hầu như chưa được bàn luận. 

Không may mắn là nhiều bí quyết bạn nghe được về cải thiện tự trọng không thực sự hữu hiệu hay thậm chí khiến mọi thứ tệ hơn. Ví dụ, đơn giản việc nhắc lại những lời nói tiêu cực phi thực tế về bản thân hay tương tại - một dạng của “sự tích cực độc hại” - có thể thực sự khiến bạn thấy tệ hơn về lâu dài.

Nếu bạn thực sự muốn cảm thấy tốt hơn về bản thân, bạn cần để tâm tới những vấn đề cốt lõi gây ra những nhận định hạ thấp giá trị của bản thân  ngay từ đầu.

Với công việc là một nhà tâm lý học, tôi coi 4 nguyên nhân tâm lý  chủ yếu sau khiến lòng tự trọng thấp là phổ biến nhất. Hãy  nhìn lại bản thân mình và lòng tự trọng vốn có của bạn sẽ gia tăng.

1.Tự phán xét

Tưởng tượng ngày nào cũng vậy, bạn bị bao quanh bởi con quỷ cọc cằn không làm gì ngoài chỉ trích bạn, buộc tội bạn, và lải nhải bạn vô dụng ra sao.

Bây giờ, ngay cả khi tôi nói với bạn: “Nghe này, con quỷ này không nói đúng bất cứ thứ gì về bạn, nên đừng lo lắng nhé”, bạn sẽ thấy như thế nào nếu phải sống với ai đó liên tục hạ thấp bạn, ngày qua tháng lại, ở nơi làm việc, ở nhà, vào các kì nghỉ, và ở trên giường bạn lúc 2 giờ sáng khi bạn không tài nào ngủ được?

Khá tệ, đúng chứ?

Chà, đó chính xác là những gì hầu hết người có tự trọng thấp làm với chính họ! Con quỷ trong họ liên tục chì triết và phán xét bản thân trong tâm trí. Họ tự nhủ họ vô dụng ra sao và mọi thứ tồi tệ như nào. Và tất cả những điều này bất chấp trí tuệ nhận thức được đều không đúng.

Dù bạn có thực sự tin vào những điều khi tự phán xét mình hay không, riêng việc tự phán xét chính mình đã dập tắt lòng tự trọng của bạn.

Nếu bạn muốn cải thiện lòng tự trọng của mình, quan trọng là bạn phải dừng ngay việc chỉ trích và phán xét bản thân quá đáng trong chính tâm trí bạn.

Những lần tự nói chuyện tiêu cực với chính mình có thể là một thói quan đặc biệt khó bỏ, nhưng đến cuối ngày nó vẫn là một thói quen. Và thói quen thì có thể bỏ.

Thực hành để thay thế những suy nghĩ tiêu cực bằng lòng trắc ẩn, và bạn sẽ tìm thấy lòng tự trọng của mình sẽ cải thiện rõ rệt.

2. Tìm kiếm sự trấn an 

Một trong những thói quen xấu nhất người lòng tự trọng kém mắc phải là liên tục tìm đi tìm lại sự trấn an.

Việc tìm sự trấn an nhiều lần có nghĩa là dựa dẫm vào người khác để cảm thấy tốt hơn.

Ví dụ:

• Bạn thấy lo lắng về buổi phỏng vấn công việc sắp tới, nên bạn gọi cho mẹ với hy vọng mẹ sẽ nói rằng mọi việc sẽ ổn thôi.

• Bạn cảm thấy giận dữ về điều gì đó xảy ra ở nơi làm việc hôm nay, nên bạn trút bầu tâm sự với vợ/ chồng bạn mong rằng họ đồng ý sếp bạn tệ đến nhường nào và làm bạn thấy tốt hơn.

Lý do tìm kiếm sự trấn an nhiều lần là một thói quen xấu khi nói đến lòng tự trọng kém là điều đó hủy hoại sự tin tưởng của cảm xúc trong bạn.

Sự tin tưởng cảm xúc là khả năng chịu đựng những cảm xúc khó chịu mà không cố tránh né.

Khi bạn liên tục cố thoát khỏi hay “sửa chữa” những cảm xúc đau đớn - bao gồm việc nhiều lần tìm kiếm sự trấn an để nhờ người khác xoa dịu - bạn đã lập trình não bộ rằng những cảm xúc khó chịu là nguy hiểm và bạn không thể đối mặt.

Vậy trong khi bạn nhận được sự xoa dịu tạm trong  khoảnh khắc, bạn dễ dàng với bản thân về lâu dài và khiến bạn có nhiều khả năng sợ hãi những cảm xúc đó trong tương lai.

Bây giờ, hãy nghĩ về nó: Bạn có thể thấy mình giá trị đến nhường nào nếu bạn liên tục  nói với não rằng bạn không thể tự đối mặt với những cảm xúc khó chịu?

Khi bạn giao phó việc cảm thấy tốt hơn cho người khác tức là bạn dập tắt sự tự tin, và theo đó là cảm giác tự trọng.

Một trong những cách tốt nhất để cải thiện lòng tự trọng là học cách xác thực cảm xúc của bạn và chấp nhận chúng thay vì cố ruồng bỏ chúng.

“Không ai bất hạnh hơn người chưa bao giờ đối mặt nghịch cảnh. Bởi anh ta không có cơ hội để chứng minh bản thân”

— Seneca 

3. Bạn sợ trở nên quyết đoán

Nguồn: unplash

Nhiều người lớn lên chỉ thấy hai ví dụ về cách giao tiếp: thụ động và gây hấn:

• Giao tiếp thụ động là khi bạn lo ngại về người khác và về những gì họ muốn, vậy nên bạn không nói về chính mình và biểu đạt nhu cầu và mong muốn của mình rõ ràng.

• Giao tiếp chủ động là khi bạn cố đạt điều mình muốn theo cách thô lỗ, thiếu tôn trọng hoặc hết sức tổn thương tới người khác.

Nhiều người - đặc biệt phụ nữ - được dạy rằng họ nên luôn làm theo hay gạt sang một bên những nhu cầu và mong muốn nhằm làm người hạnh phúc. Kết hợp điều này với một nỗi sợ bẩm sinh những mâu thuẫn mà nhiều người có, và thế là sẽ càng có nhiều người sợ sệt yêu cầu những gì họ muốn hay từ chối những gì họ không muốn.

Tóm lại, bạn sợ phải giao tiếp  thật tự tin - nhằm biểu đạt bản thân và những mong muốn của họ theo cách thật chân thành nhưng cũng tôn trọng người khác.

Bây giờ, hãy nghĩ về tình huống này từ góc nhìn của não bộ:

Bạn đang lập trình cho não điều gì nếu bạn luôn ưu tiên người khác hơn mình?

Đúng thế, rằng người khác quan trọng hơn bạn!

Nếu bạn liên tục đối xử bản thân kém quan trọng hơn người khác, đừng bất ngờ nếu bạn bắt đầu cảm thấy vậy.

Giải pháp là thực hành giao tiếp một cách tự tin.

Điều này có nghĩa sẵn sàng biểu đạt bạn thực sự muốn gì và đặt ra ranh giới lành mạnh cho những điều bạn không muốn. Và kể cả điều này có thể khá khó khăn nếu bạn đã từng là người bị chà đạp suốt đời, thì cũng không làm điều đó kém quan trọng hơn.

Nguồn: unplash

Nếu bạn muốn thấy tốt hơn về bản thân, bạn nên đấu tranh vì bản thân.

Và cách tốt nhất để bắt đầu đấu tranh cho bản thân là học cách tự tin giao tiếp và  vạch ra những giới hạn lành mạnh.

“Nếu bạn không có chỗ ngồi ở bàn thì có lẽ bạn đang nằm gọn trong thực đơn rồi” 

— Elizabeth Warren

4. Nghĩ quá nhiều về lòng tự trọng

Đây là điều không như mong đợi về những người có lòng tự trọng lành mạnh: Họ không dành nhiều thời gian nghĩ về lòng tự trọng!

Bây giờ bạn có thể nói rằng: Chà, tất nhiên là họ không. Thật dễ khi không lo lắng về lòng tự trọng khi bạn thấy tốt về bản thân!

Nguồn: unplash

Đúng vậy, có một lòng tự trọng lành mạnh chắc chắn khiến bạn không rơi vào những thói quen hạ thấp phẩm giá của bạn dễ hơn. Nhưng điều đó không có nghĩa làm cho quan hệ nhân quả chỉ có một chiều….

Dành quá nhiều thời gian nghĩ về tự trọng là một hành động phán xét vốn có có xu hướng khiến người ta nghĩ về bản thân theo cách tệ hơn.

Bạn thấy đấy, giây phút bạn bắt đầu đặt câu hỏi “Tôi có đủ xứng đáng?” bạn đã lạc lối sẵn bởi bạn đặt bản thân vào một tư duy phán xét phi thực tế. Nghĩ về nó: Làm thế nào bạn có thể phán xét bản thân có xứng đáng hay không?

Thành thật mà nói, “bạn có xứng đáng với tư cách là một con người?” là câu hỏi ngớ ngẩn.

Sự tài giỏi của bạn khi là một bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ tài ba theo hội đồng phẫu thuật thẩm mỹ quốc gia có thể được thảo luận. Nhưng sự xứng đáng với tư cách là công dân toàn cầu không thực sự là điều hợp lý để bắt đầu phán xét.

Nếu bạn muốn cảm thấy xứng đáng hơn, ngưng ám ảnh liệu bạn có..hay không. Bởi giây phút bạn khiến lòng tự trọng về quyền làm người bị đánh giá, bạn  chắc chắn đã thấy rất tệ về điều đó.

Thay vào đó, tập trung vào điều bạn thực sự muốn làm trong đời. Giá trị cá nhân của bạn là gì và bạn có thể làm gì để tiến tới nó theo một cách thật ý nghĩa?

Tôi nghĩ bạn sẽ tìm thấy một câu  trả lời hữu ích và thú vị hơn nhiều   khi tự bạn hỏi chính mình những điều ấy.

“Nếu bạn không ưu tiên đời mình thì ai đó sẽ làm thay.”

— Greg McKeown

Tác giả: Nick Wignall

___________

Dịch giả: Nguyễn Vy

Biên tập:  Thảo Nhiên

Link bài gốc: 4 Psychological Reasons Why You Have Low Self-Worth - Medium

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về YBOX.VN. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Tên dịch giả - Nguồn: Tâm Lý Học Tuổi Trẻ”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Tâm lý học tuổi trẻ mong nhận được sự ủng hộ và góp sức của các bạn. Trở thành Cộng tác viên để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức chuyên sâu về tâm lý cho cộng đồng tại đây: https://ybox.vn/idy8l214r1c6yo

(***) Follow Facebook Tâm Lý Học Tuổi Trẻ tại www.facebook.com/tamlyhoctuoitre để đọc các bài dịch khác và cập nhật các bài viết mới hằng ngày.

(****) Follow Instagram tamlyhoctuoitre_ybox tại https://www.instagram.com/tamlyhoctuoitre_ybox/ để đọc thêm nhiều quotes hay mỗi ngày.