NỘI DUNG CHÍNH

• Con người là sinh vật luôn tìm kiếm ý nghĩa. Chúng ta khao khát cuộc sống có ý nghĩa.

• Thế giới không và không thể thỏa mãn mong muốn hiểu biết của chúng ta.

• Bằng cách thừa nhận tình trạng khó khăn của mình và đánh giá một cách trung thực bi kịch của sự tồn tại, chúng ta có thể học cách đối phó.

KEY POINTS

• Human beings are meaning-seeking creatures. We long for life to make sense.

• The world does not and cannot satisfy our desire for understanding.

• By acknowledging our predicament and honestly assessing the tragedy of existence, we can learn to cope.

Trong Huyền thoại về Sisyphus, Albert Camus nói về sự phân chia tồn tại giữa những gì con người muốn và những gì thế giới đưa ra. Ông viết: “Mong muốn sâu sắc nhất của tâm trí là khao khát sự quen thuộc, khao khát sự rõ ràng”.

​In The Myth of Sisyphus, Albert Camus speaks of the divide that exists between what human beings want and what the world offers. “The mind’s deepest desire,” he writes, “is an insistence upon familiarity, an appetite for clarity.”

Tuy nhiên, “bản thân thế giới là không hợp lý”. Nó sẽ không thỏa mãn nỗi hoài niệm của chúng ta về sự hòa hợp. Nó sẽ không đáp ứng yêu cầu của chúng ta rằng mọi thứ đều có ý nghĩa. 

Yet the “world in itself is not reasonable.” It will not satisfy our nostalgia for unity. It will not yield to our demand that everything make sense.

Con người là sinh vật tìm kiếm ý nghĩa. Tâm trí của chúng ta nhận thức được có một mạng lưới nhân quả phức tạp đang hoạt động trong thế giới xung quanh chúng ta, do đó, chúng ta mong mỏi tìm kiếm nguyên nhân ở khắp mọi nơi.

Human beings are meaning-seeking creatures. Our minds perceive a complex web of cause and effect at work in the world around us and, as a result, we expect to find causes everywhere.

Thông thường, những mong đợi của chúng ta được đáp ứng và chúng ta khám phá ra nguồn gốc của những sự kiện mà thoạt đầu có vẻ hỗn loạn. Đây là sự xuất sắc của phương pháp khoa học - nó dạy chúng ta đi ngược từ những gì chúng ta trải nghiệm (dữ liệu của nhận thức giác quan) đến những gì chúng ta chỉ có thể nhận thức một cách gián tiếp (những sự kiện ban đầu tạo ra dữ liệu đó). 

Often, our expectations are met, and we discover the origins of events that at first seemed chaotic. This is the brilliance of the scientific method—it teaches us to work backward from what we experience (the data of sense perception) to what we can only perceive indirectly (the events that gave rise to that data in the first place).

Tuy nhiên, bởi vì chúng ta đã quen với việc nhận thức theo trật tự, nên chúng ta thường dự đoán nó, nghĩ ra những lời giải thích ở những nơi không có lời giải thích nào. Khi một tai họa bất ngờ ập đến, chúng ta lại bao biện với những lời nói sáo rỗng. Chúng ta nói rằng “Mọi thứ xảy ra đều có lý do” hoặc “Vũ trụ đều có kế hoạch”. Khi một người thân yêu qua đời, chúng ta nhấn mạnh rằng “Cô ấy đang ở một nơi tốt đẹp hơn” hoặc “Cuối cùng thì anh ấy cũng đã bình yên”. Khi một mối quan hệ kết thúc, chúng ta nói “Có nhiều cá hơn ở biển” và khi không đạt được mục tiêu, chúng ta khăng khăng rằng “Không có cánh cửa nào đóng lại mà không có cánh cửa khác mở ra”. 

And, yet, because we have become accustomed to perceiving order, we often project it, devising explanations where no explanation resides. When some unexpected calamity strikes, we fall back on clichés. We say that “Everything happens for a reason” or that “The universe has a plan.” When a loved one dies, we insist that “She’s in a better place” or that “He’s finally at peace.” When a relationship ends, we say “There are more fish in the sea,” and when we fail to achieve our goals, we insist that “No door closes without another one opening.”

Nếu chúng ta thấy những điều vô vị như vậy khiến chúng ta yên tâm, đó là vì chúng ngầm thỏa mãn mong muốn cuộc sống có ý nghĩa của chúng ta. Mọi người cho rằng thế giới là hợp lý. Có thể hiểu được nó. Có thể khuất phục được nó. Cuộc sống của chúng ta không tự nhiên phải chịu những sự kiện ngẫu nhiên xuất hiện bất ngờ và xảy đến với chúng ta mà không có lý do gì cả. Sự hỗn loạn mù quáng không quyết định số phận của chúng ta. Mọi chuyện sẽ ổn thỏa với chúng ta. Đều là kế hoạch cả. 

If we find such platitudes reassuring, that is because they implicitly satisfy our desire for life to make sense. The world, they suggest, is rational. It can be understood. It can be subdued. Our lives are not subject to chance occurrences that arise out of nowhere and befall us for no reason at all. Blind chaos does not dictate our fate. Things will work out for us. There is a plan.

Nhưng hãy tự hỏi: ngón chân bị vấp có ý nghĩa gì? Bài học nào được truyền tải qua một ly rượu bị đổ hoặc một chùm chìa khóa bị thất lạc? Tại sao lại có thứ gọi là xước măng rô (ở ngón tay)? Logic đằng sau nó là gì? Có ý nghĩa gì? Nếu mọi việc xảy ra đều có lý do thì nguyên nhân của việc tay bị giấy cứa là gì? Mục đích của vô số nỗi đau, sự tẻ nhạt, sự sỉ nhục và bất tiện xảy ra trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta là gì?

But ask yourself: What is the meaning of a stubbed toe? What lesson is imparted by a spilled drink or a set of misplaced keys? Why is there such a thing as a hangnail? What is the logic behind it? What is the point? If everything happens for a reason, what, then, is the reason for papercuts? What is the purpose of the myriad pains, tediums, indignities, and inconveniences that go into making up our daily lives?

Hoặc, quan trọng hơn, có thể rút ra ý nghĩa gì từ sự đau khổ  tột cùng và không bao giờ cạn kiệt mà những người nghèo và người bị áp bức trên thế giới này phải chịu đựng từ thời xa xưa? Trật tự nào có thể được giải mã trong một sự tồn tại bao gồm những thứ như đói khát, bệnh tật, đau khổ về tinh thần và cái chết? 

Or, more to the point, what significance can be gleaned from the suffering - excruciating and inexhaustible - that has been born by the poor and downtrodden of this world from time immemorial? What order can be deciphered in an existence that includes such things as starvation, disease, mental anguish, and death?

Theo Camus, sự đối đầu giữa sự phi lý của thế giới và “niềm khao khát mãnh liệt về sự rõ ràng mà tiếng gọi của nó vang vọng trong trái tim con người” là nguyên nhân dẫn đến sự phi lý của cuộc sống. Nếu chúng ta không phải là những sinh vật luôn khao khát những lời giải thích, chúng ta sẽ không cảm nhận được đặc điểm bất mãn sâu sắc của thân phận con người. Nhưng chúng ta lại cảm nhận được. Chúng ta vật lộn với nó mỗi ngày. Sự tồn tại của con người được đánh dấu bằng sự rạn nứt vô lý giữa những gì chúng ta mong đợi và những gì chúng ta nhận được. Chúng ta muốn những gì chúng ta không bao giờ có được và bối rối khi những ham muốn của chúng ta bị dập tắt.

This confrontation between the irrationality of the world and “the wild longing for clarity whose call echoes in the human heart” is, according to Camus, the cause of life’s absurdity. Were we not beings who pine for explanations, we would not feel the profound discontent characteristic of the human condition. But we do feel it. We wrestle with it every day. Human existence is marked by an absurd rift between what we expect and what we get. We want what we can never have and are befuddled when our desires are stifled.

Vậy thì chúng ta có thể làm gì trước sự vô lý của hoàn cảnh? Chúng ta phải sống như thế nào? 

What, then, can be done about the absurdity of our situation? How ought we to live?

Đối với Camus, thành tựu đỉnh cao của sự tồn tại của con người nằm ở khả năng nói một cách thẳng thắn về tình trạng khó khăn của chúng ta mà không rơi vào ảo tưởng hay trốn tránh. Ông đã nói trong bài phát biểu “Cuộc khủng hoảng nhân loại” năm 1946 rằng việc giữ tỉnh táo, “gọi tên đúng vật” (hiểu rõ bản chất của đối tượng) là bước đầu tiên để vượt qua nỗi tuyệt vọng thường đi kèm với việc nhận ra rằng những khao khát sâu sắc nhất của chúng ta sẽ vẫn chưa được thỏa mãn.

For Camus, the crowning achievement of human existence resides in our ability to speak honestly about our predicament without falling back on illusions or evasions. To remain lucid, to “Call things by their name,” he says in his 1946 address “The Human Crisis,” is the first step toward overcoming the despair that often accompanies the realization that our deepest longings will remain unfulfilled.

Hơn thế nữa, việc thẳng thắn như vậy thể hiện sự nổi loạn chống lại sự vô lực trong vị thế của chúng ta. Khi chúng ta thừa nhận số phận của mình nhưng không chịu khuất phục trước nó, chúng ta giải phóng bản thân khỏi nỗi lo lắng mà việc từ chối có thể gây ra. Như học giả Camus Jean-Luc Beauchard viết, “Ý nghĩa được sinh ra từ sự nổi dậy có ý thức của con người chống lại sự vô nghĩa của việc tồn tại”. 

More than that, such honesty represents a rebellion against the impotency of our position. When we admit our fate and yet refuse to succumb to it, we free ourselves from the anxiety denial can provoke. As the Camus scholar Jean-Luc Beauchard writes, “Meaning is born out of man’s conscious revolt against the meaninglessness of existence.”

Chẳng phải một giải pháp khẳng định như vậy là một loại ảo tưởng sao? Chẳng phải niềm tin rằng, người ta chỉ bằng sự thẳng thắn có thể biến trải nghiệm về điều phi lý từ hèn hạ thành hân hoan, thể hiện một nỗ lực tuyệt vọng hơn nữa trong việc thực hiện mong muốn sao?

Is such an affirmative resolution not its own kind of illusion? Does not the belief that one could, by honesty alone, transform the experience of the absurd from degrading to exultant represent one more desperate grasp at wish fulfillment?

Có và không. Camus kết thúc Huyền thoại về Sisyphus bằng câu nói nổi tiếng về người anh hùng ngớ ngẩn của mình: “Người ta phải tưởng tượng Sisyphus hạnh phúc.” 

Yes and no. Camus famously ends The Myth of Sisyphus by saying of his absurd hero: “One must imagine Sisyphus happy.”

Tất nhiên, trí tưởng tượng là lĩnh vực của ảo tưởng và tạo niềm tin. Tuy nhiên, lời khuyên như vậy ám chỉ một điều gì đó sâu sắc. Đối với Nietzsche, nghệ thuật dựa trên nỗi đau và chối bỏ khoảnh khắc đau thương cũng như tổn thương lại thăng hoa thành một thứ khác: bi kịch. Camus dựa trên nhận thức sâu sắc này cho rằng bi kịch nếu được đánh giá một cách thẳng thắn, có thể tạo ra hài kịch. 

Imagination is of course the realm of illusion and make-believe. And, yet, such an admonition gestures at something profound. For Nietzsche, art takes trauma and refuses to stay with the traumatic moment as trauma but sublimates it into something else: tragedy. Camus, building upon this insight, suggests that tragedy, honestly assessed, can give rise to comedy.

Thân phận con người thật phi lý, và nhận thức đó vô cùng đau đớn. Nhưng nhìn nhận bản chất của nó như Camus nói, đó là bước đầu tiên trên con đường dẫn tới hạnh phúc. "Cái gì! chỉ bằng những con đường hẹp như vậy ư?”. Vâng, nếu cùng với sự sáng suốt trung thực, người ta học được cách cười. 

The human condition is absurd, and that realization is intensely painful. But seeing it for what it is, Camus says, is the first step on the road to happiness. “What! by such narrow ways–?” he asks. Yes, if along with honest lucidity, one learns how to laugh.

Tác giả: Matthew Clemente, Ph.D. và David Goodman, Ph.D.

----------------------------------------

Dịch giả: Đoan Trang

Biên tập: Vân Anh

Nguồn ảnh: google.com 

Link bài gốc: Life Doesn't Make Sense

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về YBOX.VN. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Tên dịch giả - Nguồn: Tâm Lý Học Tuổi Trẻ”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook Tâm Lý Học Tuổi Trẻ tại www.facebook.com/tamlyhoctuoitre để đọc các bài dịch khác và cập nhật các bài viết mới hằng ngày.