Lắng nghe không hẳn là phần thú vị nhất của một cuộc trò chuyện, nhưng nó lại là điều cần thiết để bạn nếu bạn thực sự muốn trao đổi với người kia.

Hãy nghĩ đến lúc mà bạn bị hiểu nhầm bởi một ai đó. Bạn có bào chữa cho mình không? Xóa bỏ hiểu nhầm? Hay chỉ đơn giản là buông bỏ nó? Dù bạn phản ứng bằng cách nào thì hẳn bạn đều không cảm thấy thoải mái.

Bây giờ hãy nghĩ đến lúc bạn được thấu hiểu - bạn thấy mình thoải mái, cởi mở, cảm thấy được tin tưởng. Khi cách bạn lắng nghe khiến người khác cảm thấy họ được chú ý, họ sẽ có xu hướng chia sẻ với bạn nhiều hơn. Và khi bạn chủ động lắng nghe, bạn sẽ tiếp thu chúng hơn.

Khi tôi được đào tạo với tư cách là nhà tâm lý, tôi dành rất nhiều thời gian nghiên cứu cách để chủ động lắng nghe. Tôi có thể nói với bạn từ nhiều năm kinh nghiệm của mình rằng: bạn không thể có một cuộc trò chuyện hiệu quả nếu bạn không chủ động lắng nghe.

Kỹ năng chủ động lắng nghe đầu tiên là im lặng và lắng nghe.

Đó là kỹ năng lắng nghe người khi bạn không mở lời với họ. Sau đây là một vài điều cơ bản:

Hướng người của bạn về phía đối phương. Cố gắng thả lỏng nhưng thực sự chăm chú. Nếu bạn đang ngồi, hãy nghiêng người về phía trước một chút thay vì ngả ra sau.

Duy trì giao tiếp bằng mắt ở một chừng mực vừa phải. Nhìn vào người nói nhưng không phải là nhìn chằm chằm vào họ.

Sử dụng những cử chỉ đơn giản để giao tiếp với họ để thể hiện là bạn đang lắng nghe và khích lệ họ nói tiếp. Một cách thường thấy là gật đầu - chỉ là đừng làm nó liên tục. Hay thi thoảng nói “Mm-hmm” để khuyến khích họ.

Mấu chốt của việc chú ý này là giữ im lặng. Nhưng nhớ: bạn không thể lắng nghe tốt nếu bạn đang nói. Thực tế cho thấy, nếu bạn sắp xếp thứ tự của từ listen (lắng nghe), nó sẽ là silent (im lặng). Tôi không thể tin được mà mất 20 năm đi dạy để biết được điều này, nhưng nó là một cách để nhắc nhở hữu ích cho bạn!

Cho người khác thời gian không bị gián đoạn để nói, dù chỉ vài phút, là một món quà hào phóng mà ít ai trong chúng ta tặng cho người khác. Nó không có nghĩa là bạn phải im lặng hàng giờ, nhưng tôi khuyến khích bạn xem thử mình có thể lắng nghe mà không ngắt lời người khác trong bao lâu.

Vài người cảm thấy việc khó nhất của lắng nghe là không nói gì cả. Cần có một sự khiêm tốn sâu sắc trong việc lắng nghe, bởi vì bạn tập trung vào việc hiểu người khác hơn là việc bạn nói ra những suy nghĩ của mình. Mục đích của bạn là thấu hiểu và giúp người kia cảm thấy được thấu hiểu, và giữ cho lời nói của bạn để giúp hai bên tiến gần đến hai mục tiêu trên.

Kỹ năng lắng nghe chủ động thứ hai là phản chiếu.

Phản chiếu tức là lặp lại hoặc diễn đạt lại nội dung hoặc ý nghĩa chính từ lời nói của đối phương.

Phản chiếu cho biết rằng bạn đã nghe những gì người ta nói. Thay vì nói “Tôi đã nghe bạn” thì bạn thể hiện mình đã lắng nghe bằng cách nói lại những gì họ đã nói. Nó cũng cho thấy bạn hiểu chính xác suy nghĩ của đối phương.

Nếu bạn hơi lạc hướng một chút thì đó sẽ là cơ hội để họ chỉnh lại cho bạn. Việc này hữu ích khi bạn hơi mơ hồ về những gì họ đang nói.

Lấy ví dụ, một người bạn nói rằng “Tôi vừa đi họp phụ huynh về, và rất thất vọng với trường bán công! Họ đang bòn rút tiền từ hệ thống trường học vốn đã thiếu thốn lắm rồi, nên chúng ta không có tiền quỹ để hỗ trợ học sinh và giáo viên. Chưa kể, họ gây mất đoàn kết trong nội bộ giáo viên. Tôi ước gì hội phụ huynh trường bán công sẽ nỗ lực hỗ trợ những trường hiện tại thay vì lập những trường mới”.

Nếu bạn nói “Vậy là bạn nghĩ trường bán công đang phá hoại hệ thống giáo dục.” thì người bạn kia có thể làm rõ rằng “Ừm không hẳn là phá hoại mà nó đang gây khó khăn cho trường học hiện có hơn.”

Bạn có thể nghĩ “Lặp lại lời nói của người ta không phải hơi dị hay sao?” hoặc “Người ta vừa nói xong, vậy thì mình nói lại thì có ích gì chứ?”

Thường thì người phản chiếu sẽ thấy khó xử hơn - tức là bạn - hơn là người nghe nó. Từ những gì tôi biết và được chứng minh qua nhiều nghiên cứu thì mọi người đều muốn suy nghĩ của họ được phản chiếu.

Chỉ là đừng lặp lại từng từ của họ. Hãy sử dụng ít từ và tóm gọn hơn là sao chép toàn bộ. Hiểu ý chính của họ và nói ngắn gọn để mạch nói không họ gián đoạn. Tập trung vào điều ý nghĩa với người kia, đưa ra ý tưởng đi thẳng vào trọng tâm lời nói của họ. Bạn có thể bắt đầu phản chiếu bằng cách nói “Tôi đang nghe đây.”, “Nghe có vẻ vậy”, “Vậy tức là…”

Vai trò thiết yếu của phản chiếu là giúp người khác cảm thấy được lắng nghe, và đảm bảo là bạn hiểu họ. Sự hiện diện của bạn quan trọng hơn là tỏ ra hiểu biết.

Kỹ năng lắng nghe chủ động thứ ba là đặt câu hỏi mở.

Khi bạn lắng nghe, vô vàn câu hỏi sẽ tự động hiện lên trong tâm trí bạn, và bạn sẽ muốn nhận được câu trả lời. Dù việc đặt câu hỏi rất thú vị nhưng điều đó sẽ làm gián đoạn mạch suy nghĩ của người đang nói, đổi trọng tâm sang bạn, cản trở giao tiếp và làm chệch hướng cuộc trò chuyện.

Có một vài thứ cần nhớ để đặt câu hỏi hiệu quả:

Luôn chú ý và phản chiếu trước khi bạn đặt câu hỏi. Hiểu người nói và giúp người nói cảm thấy được thấu hiểu đặt một nền tảng vững chắc. Nếu bạn không tỏ ra là mình đang lắng nghe thì họ có thể sẽ không mở lòng với câu hỏi của bạn.

Bạn có thể cảm thấy đặt câu hỏi là cách tốt nhất để bạn tỏ ra là bạn đang quan tâm. Điều đó có thể đúng nhưng nếu bạn lắng nghe và phản chiếu trước thì câu hỏi sẽ có ý nghĩa là “Tôi quan tâm đến những gì bạn vừa nói”, thay vì “Tôi muốn câu trả lời cho những gì mình vừa nghe.”

Khi bạn đặt câu hỏi để thúc đẩy hội thoại, cách hiệu quả nhất là sử dụng những câu hỏi mở và không thể chỉ đơn giản đáp lại “Có” hoặc “Không”. Ví dụ, thay vì hỏi “Bạn nghĩ rằng các trường bán công nên nhận được cùng mức tài trợ như các trường công lập không?”, bạn có thể hỏi “Bạn nghĩ các trường bán công nên được tài trợ như thế nào?”. Câu hỏi mở sẽ thúc đẩy sự xây dựng và khám phá.

Cũng như việc phản chiếu, bạn nên đặt câu hỏi đơn giản. Hãy kìm hãm sự thôi thúc muốn chỉ dẫn hay gây ấn tượng cho đối phương bằng cách đặt câu hỏi cực kỳ sắc sảo của bạn.

Một trong những cách đặt câu hỏi ngắn gọn và yêu thích nhất của tôi chỉ đơn giản là lặp lại từ khóa với ngữ điệu hướng lên. Ví dụ: nếu ai đó nói, "Tôi cảm thấy thế giới rất nguy hiểm", bạn có thể nói "Nguy hiểm?" Bằng cách sử dụng ngữ điệu hướng lên, từ trở thành một câu hỏi. Nó có nghĩa là "Hãy cho tôi biết thêm thế giới nguy hiểm như thế nào."

Điều quan trọng là phải trung lập cả về giọng điệu và nội dung. Sự phán xét và quan điểm có thể xuất hiện rõ ràng trong giọng điệu của bạn. Nói "Đó có phải là nơi bạn sẽ đi nghỉ không?" sẽ không hiệu quả bằng “Hãy cho tôi biết bạn quyết định đến đó để đi nghỉ như thế nào” (đó thực sự là một câu hỏi).

Điều quan trọng nữa là phải suy nghĩ về thời điểm đặt câu hỏi của bạn. Đừng ngắt lời người khác chỉ để hỏi điều gì đó.

Điều cuối cùng cần ghi nhớ khi im lặng lắng nghe, phản chiếu và đặt câu hỏi mở là những công cụ này nhằm giúp thúc đẩy sự thấu hiểu bằng cách phát triển sự nối kết giữa đôi bên. Kết nối là điều quan trọng nhất.

Vì vậy, nếu các công cụ không hiệu quả trong một tình huống nào đó hoặc nếu bạn có thể kết nối với người kia mà không có các công cụ này, đừng khiên cưỡng dùng chúng. Tuy vậy, đừng đánh giá thấp chúng. Sự hiệu quả của chúng được chứng minh bởi nghiên cứu và thực nghiệm, và chúng có thể giúp bạn điều hướng cuộc đối thoại khó đoán trước và đầy thử thách với người khác.

Được trích từ cuốn sách mới “Beyond Your Bubble: How to Connect Across the Political Divide, Skills and Strategies for Conversations That Work” của tác giả Tania Israel, PhD. Tái bản với sự cho phép của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ. Bản quyền © 2020 của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ.

------------

Dịch giả: Quyen Mai

Biên tập: May May

Nguồn ảnh: Google, Unsplash 

Link bài gốc: How to listen — really listen — to someone you don’t agree with

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về YBOX.VN. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Tên dịch giả - Nguồn: Tâm Lý Học Tuổi Trẻ”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(***) Follow Facebook Tâm Lý Học Tuổi Trẻ tại www.facebook.com/tamlyhoctuoitre để đọc các bài dịch khác và cập nhật các bài viết mới hằng ngày.

(***) Follow Instagram tamlyhoctuoitre_ybox tại https://www.instagram.com/tamlyhoctuoitre_ybox/ để đọc thêm nhiều quotes hay mỗi ngày.