Sách self-help hay sách tự lực, sách phát triển bản thân và lý do bạn nên suy nghĩ kĩ về nó.

Tôi thấy rất nhiều người trải qua những cuộc khủng hoảng cá nhân và các giai đoạn trầm cảm, lo lắng và bất an. Và việc đọc sách self-help là một xu hướng phổ biến mà tôi nhận thấy là cách mà rất nhiều người trong số này sử dụng như một phần của tư duy “cải thiện bản thân” của họ.

Vào thẳng vấn đề, sau khi đọc một trăm cuốn sách self-help, không có gì tích cực thay đổi trong cuộc sống của những người lầm lạc này. Chắc chắn là họ sẽ cảm thấy như họ biết rõ hơn về vấn đề của bản thân, nhưng họ vẫn không sống được cuộc sống như mơ mà họ đã hy vọng. Đây là lý do tại sao:

Sách self-help rất dễ gây nghiện

Thực sự là tôi muốn nói rằng sách self-help giống như ma túy hay rượu vậy. Khi bạn uống rượu, bạn sẽ có được cảm giác nhẹ nhõm, thoát khỏi mọi căng thẳng và lo lắng đang làm phiền bạn. Tuy nhiên, ngay khoảnh khắc bạn thức dậy vào ngày hôm sau, bạn sẽ cảm thấy rất tồi tệ, không chỉ vì say xỉn mà còn vì bạn nhận ra không có gì thay đổi và bạn vẫn ở trong tình trạng tệ hại của mình.

Điều tương tự cũng xảy ra với sách self-help.

Lý do tại sao chúng ta yêu thích sách self-help đến vậy là vì cái tôi của chúng ta quá “cao”, hãy tưởng tượng cuộc sống sẽ như thế nào nếu chúng ta là kiểu người mà cuốn sách hình dung chúng ta sẽ trở thành: tự tin, mạnh mẽ, giàu có và nổi tiếng.

Sau mỗi lần lật trang, bạn sẽ chìm trong trí tưởng tượng bay bổng, quên mất rằng thực ra bạn không hề mạnh, không giàu cũng không nổi tiếng. Cuốn sách chỉ giúp bạn quên đi một thời gian rằng bạn đang ở trong tình huống mà bạn không muốn rơi vào.

Sau khi bạn đã đọc một đống tài liệu về self-help, bạn có thể tin rằng giờ đây bạn đã tự tin hơn, thông minh hơn và hiểu biết hơn, nhưng trên thực tế, không có gì thay đổi trong cuộc sống của bạn cả. Tại sao? Bởi vì bạn đã chọn ở trong phòng và đọc sách self-help hơn là ra ngoài thế giới thực để thực sự làm điều gì đó tiến bộ trong cuộc sống của bạn.

Hơn nữa, đọc sách self-help đều đặn sẽ củng cố về mặt nhận thức rằng “bạn cần giúp đỡ” mặc dù bạn hoàn toàn ổn.

Rất nhiều người thích tự chẩn đoán mình mắc rất nhiều bệnh tâm thần như OCD, trầm cảm và tương tự. Tuy nhiên, sự thật là hầu hết những người này chỉ đang phóng đại và không có bất cứ điều gì sai sót ở họ. Bệnh tâm thần thật sự xảy ra khi và chỉ khi nó được tuyên bố bởi một chuyên gia tâm lý thực thụ.

Việc mọi người tin rằng có điều gì đó không ổn xảy ra với họ là căn nguyên của sự tuyệt vọng. Nó tạo ra một tâm lý nạn nhân - thứ không làm gì khác ngoài việc gây ra đau khổ.

Hầu hết các sách self-help đều được viết theo cùng một cách chung chung

Nếu bạn mới bắt đầu tự lực và đã đọc khoảng 5 cuốn sách về self-help trở lên, bạn sẽ nhận thấy rằng họ luôn đưa ra những lời khuyên giống nhau:

"Chẳng có thứ gì trên đời được coi là tốt hay xấu, chính tâm trí của bạn mới tạo nên ý nghĩa"

"Cái tôi của bạn là kẻ xấu"

“Bạn cần tỉnh táo 100% thời gian”

"Bỏ qua cảm xúc của bạn vì não của bạn rất dễ uốn nắn"

"Hãy đi thiền"

“Đừng ngủ, thay vào đó hãy sử dụng thời gian để kiếm nhiều tiền hơn”

“Hãy khẳng định mình mỗi ngày”

Tất cả những điều này nghe có vẻ quen thuộc?

Một lý do tại sao ngành công nghiệp self-help - với tất cả sách, hội thảo và huấn luyện viên là một cỗ máy trị giá hàng triệu đô la, là vì hầu như ai cũng có thể là một phần của nó. Viết self-help có lẽ là thể loại sách dễ viết nhất vì tất cả những gì bạn cần là óc phán đoán và định dạng lặp đi lặp lại những lời khuyên mà tôi đã đề cập ở trên.

Chưa kể, rất nhiều lời khuyên hoàn toàn vô nghĩa. Về mặt sinh học mà nói, một con người không thể tỉnh táo 100% thời gian. Nếu bạn như vậy, thì bạn là động vật chứ không phải người. Chắc chắn thiền định là một động lực lớn đối với sức khỏe, đặc biệt khi bạn phải chuẩn bị cho kỳ thi của mình hoặc có một trò chơi thể thao sắp diễn ra và cần một chút tập trung, nhưng thực hiện nó một cách ám ảnh như một cách để “sửa chữa bản thân” như những cuốn sách gợi ý thì chỉ khiến bạn ghét bản thân nhiều hơn.

Thêm vào đó, nếu tôi không muốn trở nên giàu có cũng như nổi tiếng thì sao? Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi chỉ muốn sống một cuộc sống đơn giản và hạnh phúc? Vấn đề với sách self-help là chúng tạo ra “lý tưởng” về những gì bạn nên trở thành, mặc dù nó không phải là những gì bạn muốn. Sách self-help sẽ luôn khiến chúng ta xa rời thực tế rằng chúng ta đã “đủ”.

Một điều nữa, kìm nén cảm xúc của bạn để duy trì năng suất sẽ chỉ khiến chúng ám ảnh bạn mãi mãi. Bạn cần cảm xúc để tồn tại bởi vì chúng là tín hiệu sinh học giúp đưa ra sự thay đổi tích cực. Ví dụ, bạn phạm sai lầm và giận dữ về điều đó, điều này dạy bạn phải cẩn thận và chú ý hơn vào lần sau. Nếu bạn đang cô đơn ngay bây giờ, cảm xúc mà bạn đang cảm thấy đang nói với bạn rằng đừng bao giờ làm những gì khiến bạn cô đơn ngay từ đầu.

Nếu bạn làm theo những gì mà self-help nói với bạn, thì bạn sẽ không làm theo cảm xúc của mình và tạo ra bất kỳ thay đổi tích cực nào.

Thêm vào đó, hãy nhớ rằng không phải mọi thứ đều là lỗi của bạn hay lỗi của xã hội. Những người độc hại đổ lỗi cho tất cả mọi người, trong khi những kẻ ghê tởm bản thân tự trách mình. Hãy nhớ rằng mỗi con người trên Trái Đất đều có những trải nghiệm khác nhau và trước khi bắt đầu chỉ tay xem ai là người có lỗi trong hoàn cảnh của bạn, hãy dành chút thời gian để suy nghĩ về điều đó trước vì không phải mọi thứ đều rõ ràng đen - trắng như những gì sách self-help gợi ý.

Những lời tự khẳng định mù quáng làm lãng phí thời gian

Một khía cạnh chung của sách self-help là nó luôn bảo chúng ta phải chìm đắm trong những lời khẳng định như:

“Hôm nay tôi giàu có hơn” hoặc “Tôi xứng đáng nhận được tất cả tình yêu trong vũ trụ” và “Tôi xinh đẹp”, là những lời bình thường nhất ngoài kia. Nhưng trên thực tế, những khẳng định này hoàn toàn nhảm nhí.

Vấn đề ở những lời khẳng định là, nếu một người không tin vào điều đó nhưng lại nói ra điều đó, thì người đó sẽ được nhắc nhở thêm về ĐIỀU NGƯỢC LẠI của lời khẳng định mà họ đang nói. Trong khi người đó đang nói “Tôi đẹp” trước gương, thì sâu thẳm bên trong họ biết rằng điều đó không đúng. Những lời tự khẳng định không có tác dụng gì khác ngoài việc củng cố thêm cảm giác ghê tởm bản thân ở mỗi người.

Một người thực sự xinh đẹp / giàu có / thành công không cần phải chứng minh điều đó.

Hãy nghĩ đến Bill Gates. Ông ta có lái xe quanh thị trấn bằng một chiếc Ferrari và mặc những bộ trang phục hàng hiệu không? Không. Ông ấy không cần phải phô trương và chứng tỏ bất cứ điều gì, bởi vì ông ấy đã giàu rồi. Tương tự như vậy, tại sao có rất nhiều người trên mạng xã hội cố gắng đăng những bức ảnh vô nghĩa về chính họ? Chà, vì họ cảm thấy bất an trong sâu thẳm, và muốn chứng tỏ cho cả thế giới thấy rằng họ thực sự đáng được quan tâm. Tại sao mọi người cứ phô trương về chức danh công việc, chức vụ và thành tích của họ? Chà, bởi những cảm xúc mà họ có cùng với thành công giúp họ che đậy vết thương lòng của sự trống trải mà họ có do không cảm thấy đủ đầy.

Một người thực sự xinh đẹp / giàu có / thành công không cần phải chứng minh điều đó.

Sách self-help làm lãng phí thời gian

Tôi quên nói đến rằng, hầu hết các sách về self-help chỉ được hỗ trợ bởi khoa học rởm và một loạt các nghiên cứu chất lượng thấp không đáng để bạn tin tưởng.

Thay vì đọc những thứ này, tại sao bạn không làm điều gì đó tiến bộ hơn và bạn thực sự thích thú? Mời bạn bè của bạn đi xem phim, chơi thể thao hay có thể là một trò chơi điện tử mà bạn thích. Hãy tập thể dục. Hãy tham gia vào một sở thích mới. Hãy làm điều gì đó ngớ ngẩn. Hãy nhảy múa suốt đêm.

Bạn không làm sai điều gì cả…

Tự lực là một điều hoàn toàn ích kỷ, và làm như vậy sẽ khiến bạn trở thành một con người khốn nạn.

Lời khuyên self-help duy nhất mà bạn cần là:

Hãy chấp nhận con người của mình, cho dù bạn nghĩ mình là kẻ thua cuộc hay thất bại đến mức nào. Hãy làm chủ nó. Bạn không cần phải “cải thiện bản thân” chỉ để có thể hòa nhập với xã hội nhiều hơn và thành công. Điều duy nhất thực sự quan trọng là bạn sống vì hạnh phúc của bạn chứ không phải hạnh phúc của xã hội. Sách self-help sẽ luôn bảo bạn phải thay đổi điều gì đó bên trong bạn, nhưng chỉ có nỗ lực thay đổi bản thân mới chính là vấn đề.

Hãy luôn nhớ tạo dựng tình yêu thương chứ không phải chiến tranh - hãy học cách cảm thông, tha thứ và hỗ trợ. Hãy cảm kích và biết ơn tất cả những trải nghiệm bạn đã có trong cuộc sống - không ai khác trong vũ trụ sẽ có những trải nghiệm giống như bạn. Không ai khác trong vũ trụ cũng có trí tuệ và tính cách giống như bạn. Hãy nhớ  luôn mang lại sự tích cực cho bản thân, và đừng bao giờ quên cười và mỉm cười vì đây là những điều xác định mức độ tốt của một người.

Thời điểm chúng ta ngừng quan tâm đến việc cố gắng thay đổi con người của chúng ta thành những gì “được xã hội chấp nhận”, “hợp thời” hoặc vv…, thì chúng ta có thể sống một cuộc sống thực sự tự do và có ý nghĩa. Thay vì coi thường bản thân vì không phải là người mà chúng ta hình dung, chúng ta phải đón nhận điều đó. Hãy nhìn thẳng vào nội tâm của bạn, thoải mái với nó và bạn sẽ hạnh phúc.

Thời điểm bạn chết đi, những thứ vụn vặt như loại xe bạn lái, số tiền bạn có, mức độ nổi tiếng của bạn, mức độ thành công của bạn và v.v. sẽ không còn là vấn đề đáng quan tâm.

Điều duy nhất quan trọng là bạn đã sống, yêu thương và cười tốt như thế nào.

----------

Nguồn: Stop Reading Self-Help Books. A few years ago I went through a… | by AnthonyB. | Wireless Bidet | Medium

Dịch giả: Thanh Thảo

Biên tập: Đặng Linh 

Minh họa: Google

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về YBOX.VN. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Tên dịch giả - Nguồn: Tâm Lý Học Tuổi Trẻ”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook Tâm Lý Học Tuổi Trẻ tại www.facebook.com/tamlyhoctuoitre để đọc các bài dịch khác và cập nhật các bài viết mới hằng ngày.

(***) Follow Instagram tamlyhoctuoitre_ybox tại https://www.instagram.com/tamlyhoctuoitre_ybox/ để đọc thêm nhiều quotes hay mỗi ngày.