Nếu bạn đã từng nghe qua cụm từ “giá trị của bản thân" , có thể bạn sẽ tự hỏi nó có nghĩa là gì và quan trọng như thế nào. 

Theo Tổ Chức Tâm Lý Hoa Kỳ (Tiếng Anh là American Psychological Association - APA), giá trị bản thân là sự ý thức giá trị riêng của chính mình rằng bạn có là một người có giá trị và năng lực đáng để được coi trọng hay không. Đó chính là cảm giác nội tâm về việc xứng đáng được yêu thương. 

Chúng ta thường nghĩ những cụm từ như “tôn trọng”, “yêu thương” và “quan tâm” đối với mối quan hệ của ta với những người khác như bạn bè, gia đình, đồng nghiệp và hàng xóm. Thế nhưng, khái niệm “giá trị bản thân” là sự đánh giá về việc ta tôn trọng, yêu thương và đề cao bản thân như thế nào. Những người có thái độ tích cực về giá trị bản thân thường có khuynh hướng tự tin và có lòng tự trọng cao. Trái lại, người không biết tôn trọng bản thân sẽ đồng nghĩa với việc họ rất khắt khe với chính mình, tự hạ thấp bản thân và có khuynh hướng tập trung vào những lỗi lầm, khuyết điểm hơn là thế mạnh và năng lực của mình. 

“Giá trị bản thân là rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến mọi thứ trong cuộc sống bạn, từ các mối quan hệ đến cách làm việc, cách nhìn nhận của ta về chính mình cũng như của những người khác đối với ta.” 

Bài viết này sẽ tập trung chủ yếu vào tầm quan trọng của giá trị bản thân và đề xuất một vài cách có thể giúp bạn cải thiện nó. 

Những yếu tố có ảnh hưởng đến sự đề cao giá trị bản thân

Theo Sabrina Romanoff, một nhà tâm lý học lâm sàng và giáo sư tại Đại học Yeshiva, giá trị bản thân là một định nghĩa chủ quan có thể thay đổi tùy thuộc vào quan điểm của mỗi người. Theo giáo sư Romanoff, những yếu tố có ảnh hưởng đến giá trị bản thân bao gồm: 

• Niềm tin và giá trị cốt lõi

• Suy nghĩ và cảm xúc

• Sức khỏe tâm lý và cảm xúc

• Những trải nghiệm và tương tác với người khác

• Các mối quan hệ, cả trong quá khứ và hiện tại

• Sức khỏe thể chất

• Sự nghiệp

• Những hoạt động và sở thích

• Vị trí trong cộng đồng và xã hội 

• Tình hình tài chính

• Ngoại hình

• Trải nghiệm thời thơ ấu

Tự trọng với bản thân

Nếu như bạn đang muốn đánh giá giá trị của chính mình, thì giáo sư Romanoff có nói rằng bạn nên tự đặt ra cho mình những câu hỏi sau: 

• Bạn yêu thương, tôn trọng và đề cao bản thân như thế nào? 

• Bạn sẽ miêu tả mình là người như thế nào với người lạ? 

• Khi bạn suy ngẫm và nghĩ về chính mình, những suy nghĩ trong đầu bạn theo hướng tích cực, tiêu cực hay nằm ở đâu đó giữa hai thái cực này? 

• Bạn có nghĩ rằng mình xứng đáng với những yêu thương, quan tâm và tôn trọng của người khác không? 

Việc tự hỏi mình những câu hỏi trên có thể giúp bạn nhìn nhận lại bản thân và hiểu rõ giá trị của mình. Khi bạn ngẫm nghĩ về việc này, hãy nghĩ xem những ý kiến và suy nghĩ của bạn về lòng tự trọng của mình bắt nguồn từ đâu. 

 Tầm quan trọng của giá trị bản thân 

Giáo sư Romanoff có giải thích về những lợi ích của thái độ tích cực về giá trị bản thân cũng như những tác hại của việc hạ thấp niềm tin với chính mình. 

Những lợi ích của thái độ tích cực về giá trị bản thân 

Những người có giá trị bản thân cao thường tự tin rằng mọi chuyện sẽ diễn ra suôn sẻ với họ và luôn tìm cách vượt qua được mọi tình huống xảy ra. Dù họ biết rõ về những mặt mà mình cần phải cải thiện, họ cũng không để cho những khuyết điểm của mình quyết định bản thân. Họ không sợ hãi khi theo đuổi bất kỳ cơ hội nào và có niềm tin vững chắc vào khả năng của mình. 

Giá trị bản thân cũng đóng vai trò quan trọng trong các mối quan hệ. Ví dụ như khi một người bị đối xử tệ bạc, thì cách họ đánh giá về giá trị của họ sẽ ảnh hưởng lớn đến cách nhìn nhận sự việc. Một người có giá trị bản thân thấp sẽ tự đổ lỗi cho chính họ, trong khi người có ý thức tốt về bản thân sẽ cho rằng họ không đáng bị đối xử thậm tệ đến thế. Thế nên, giá trị bản thân cao có thể giúp một người lập ra những giới hạn về cách đối xử của người khác với họ. Học được cách yêu cầu được tôn trọng cũng là một động lực khiến ta được người khác tôn trọng. 

Theo một nghiên cứu vào năm 2017, giá trị bản thân cao thường đi đôi với sức khỏe tốt cũng như cảm giác hài lòng với cuộc sống.

Tác hại của việc hạ thấp giá trị bản thân

Hạ thấp giá trị bản thân là việc bạn có cái nhìn không thiện cảm về bản thân cũng như không tin vào năng lực của mình. Do đó, bạn sẽ luôn mang trong mình nỗi sợ thất bại, gặp khó khăn trong việc chấp nhận những lời nhận xét tích cực và tập trung quá mức vào những điểm yếu của mình. 

Một khi ta đã có khuynh hướng hạ thấp bản thân, thì để bù lại, ta cũng sẽ có khuynh hướng đề cao người khác. Thế nên, những người có giá trị bản thân thấp thường không coi trọng những mong muốn của họ, để mặc người khác vượt qua những giới hạn của mình, luôn cố gắng chiều lòng người khác và không thể tự bảo vệ quyền lợi của bản thân. 

Việc hạ thấp giá trị bản thân thường có mối tương quan rất lớn với trầm cảm và lo âu. Do đó, những người như thế có thể có những triệu chứng như chán nản, nóng nảy, lo lắng, mệt mỏi, khó ngủ, tăng/sụt cân và khó tập trung. 

Những biện pháp giúp nâng cao giá trị bản thân

Tiến sĩ Romanoff có chia sẻ một vài biện pháp giúp bạn cải thiện giá trị bản thân theo hướng tích cực hơn như sau: 

Hãy làm những việc bạn thích và có khả năng : Việc thích và có khả năng làm việc gì đó có thể mang lại cảm giác rằng mình thật sự có năng lực gì đấy, và từ đó giúp bạn củng cố lại tinh thần. Việc có những lời nhắc nhở thường xuyên về những tài năng, thế mạnh và khả năng của mình có thể giúp bạn cảm thấy tự tin hơn ở những lĩnh vực khác nữa. 

Hãy tập thể dục và thử thách bản thân : Nghiên cứu đã cho thấy hoạt động thể chất có thể làm gia tăng niềm tin vào bản thân. Việc tập luyện cơ thể ở mức vừa phải và cố gắng đạt được những mục tiêu một tăng dần có thể cho bạn một bằng chứng rõ ràng rằng khả năng của bạn lớn hơn bạn nghĩ nhiều. Việc tập thể dục cũng giúp điều chỉnh lại lối suy nghĩ và mang lại những lợi ích về mặt thể chất lẫn tinh thần.

Thách thức những suy nghĩ tiêu cực :  Hãy nhớ rằng những suy nghĩ của bạn không phải những điều có thực. Trên thực tế, hầu hết chúng đều là những thứ do cảm giác căng thẳng, yêu cầu tình huống và những lời chỉ trích nội tâm gây ra. Vào lần tiếp theo khi bạn lại có suy nghĩ tiêu cực, hãy thay thế nó bằng một suy nghĩ thực tế khác. 

Tìm kiếm giúp đỡ: Bạn có thể phát triển giá trị bản thân thông qua một chuyên viên trị liệu, nếu như bạn thấy rằng nó đang cản trở bạn trong các mối quan hệ, công việc hay sức khỏe cảm xúc. Việc có giá trị bản thân thấp cũng giống như đang sống giữa những rào cản vô hình vậy. Đôi khi người ta sẽ ngày một hài lòng với những hạn chế này, và rồi họ sẽ tự hạ thấp chính mình. Trong những trường hợp như vậy, quan điểm của một chuyên gia trung lập có thể giúp ích được cho bạn rất nhiều. 

Giúp con bạn xây dựng giá trị bản thân: Giá trị bản thân thấp thường bắt nguồn từ những hành vi của người lớn đối xử với bạn lúc bạn còn nhỏ, dù cho những hành động ấy là có ý tốt. Nếu bạn có con cái, thì bạn cần phải chủ động giúp chúng xây dựng giá trị bản thân. Thay vì khen ngợi chúng vì những yếu tố bên ngoài như ngoại hình hay việc thắng những trò chơi và giải thưởng thể thao, hãy công nhận và đề cao những yếu tố nội tại như nỗ lực và sự quyết tâm của chúng. Hãy tập trung vào thứ con bạn có thể kiểm soát được vì nếu như giá trị bản thân của chúng chỉ dựa trên những tác nhân bên ngoài, chúng sẽ không thấy hài lòng với bản thân trừ khi đạt được một thành tích nào đó. 

Lời nhắn nhủ cuối cùng 

Việc có được giá trị bản thân cao là rất quan trọng và góp phần cải thiện các mối quan hệ, công việc, sức khỏe thể chất cũng như sức khỏe cảm xúc tinh thần. Nếu bạn thấy rằng bạn đang có thái độ không tốt về chính mình, bạn có thể cải thiện nó bằng một số cách. Biết yêu thương, tôn trọng và đề cao bản thân chính là bước đầu tiên trong hành trình học cách yêu thương, chấp nhận và tôn trọng chính mình. 

                                                                                                                                                                                                    Tác giả : Sanjana Gupta

------------------

Dịch giả: Đinh Hoàng Nam

Biên tập:  Thảo Nhiên

Nguồn ảnh: yoga-anatomy.com, positivepsychology.com

Link bài gốc: What Is Self-Worth?

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về YBOX.VN. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Tên dịch giả - Nguồn: YBOX.VN”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(***) Follow Facebook Tâm Lý Học Tuổi Trẻ tại www.facebook.com/tamlyhoctuoitre để đọc các bài dịch khác và cập nhật các bài viết mới hằng ngày.

(***) Follow Instagram tamlyhoctuoitre_ybox tại https://www.instagram.com/tamlyhoctuoitre_ybox/ để đọc thêm nhiều quotes hay mỗi ngày.