Giao tiếp bằng mắt trong suốt cuộc trò chuyện là một kỹ năng mềm quan trọng mà chúng ta cần phát triển trong cuộc sống. Việc duy trì giao tiếp bằng mắt khi trò chuyện mang đến rất nhiều lợi ích đấy. Ví như giúp ta xây dựng mối quan hệ, lấy được lòng tin của mọi người, và khiến ta trông hấp dẫn hơn.

Making eye contact during a conversation is a key social skill that we develop early in life. Maintaining eye contact while talking has many benefits. For example, it can help you build rapport, earn other people’s trust, and appear more attractive.

Nhưng giao tiếp qua ánh mắt không phải lúc nào cũng dễ hay trông tự nhiên. Bạn có lẽ đã từng trò chuyện với những người không thể hoặc không nhìn bạn một cách trực tiếp rồi nhỉ? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu qua những lý do tại sao một ai đó lại không giao tiếp bằng mắt hoặc rất ít khi nhìn thẳng vào mắt người đối diện trong một cuộc trò chuyện.

But eye contact doesn’t always feel easy or natural. You’ve probably had some conversations with people who can’t or won’t look at you directly. In this article, we’ll look at the reasons why someone might make little or no eye contact during a conversation.

Lý do tại sao một người không giao tiếp bằng mắt khi trò chuyện

Reasons why someone might not make eye contact when talking

Khi bạn nói chuyện với một người mà không thể bắt gặp được ánh mắt của họ, thì bạn có thể sẽ bắt đầu cảm thấy không thoải mái. Bạn sẽ tự hỏi rằng họ có đang che giấu điều gì không hay là bạn có làm gì khiến họ lo lắng hay không. Nhưng thực tế có rất nhiều lý do khiến một người tránh giao tiếp bằng mắt khi trò chuyện. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

When you’re talking to someone who can’t meet your eyes, you might start to feel uncomfortable. You may start to wonder whether they’re hiding something or whether you’ve done anything to make them nervous. But there are many reasons why someone might avoid eye contact when talking. Here are some of the most common reasons someone avoids eye contact:

1. Họ mắc chứng rối loạn lo âu xã hội

   They have social anxiety

Việc không sẵn lòng giao tiếp bằng mắt là một dấu hiệu phổ biến của chứng rối loạn lo âu xã hội (SAD). Những người mắc phải SAD có nỗi sợ sâu sắc với việc bị đánh giá bởi người khác. Khi một người rối loạn lo âu xã hội nhìn vào mắt ai đó, họ sẽ cảm thấy bản thân dường như đang bị soi xét, và càng cảm thấy lúng túng hơn.

A reluctance to make eye contact is a common sign of social anxiety disorder (SAD). People with SAD have an intense fear of being judged by others. When a socially anxious person makes eye contact with someone, they may feel under scrutiny, which can make them even more self-conscious.

Nguồn ảnh: Pinterest

2. Họ xấu hổ

   They are shy

Người có tính nhút nhát thường lo lắng và không thoải mái trong những tình huống xã hội, đặc biệt là khi họ trò chuyện với người không quá thân với mình. Một người dễ xấu hổ sẽ tránh giao tiếp qua ánh mắt bởi vì họ cảm thấy lo âu khi thực hiện hoạt động gắn kết với người khác. Xấu hổ cũng gần giống với lo âu xã hội, nhưng nó nhẹ hơn nhiều. Nó không ảnh hưởng quá lớn lên cuộc sống và không được xếp vào một trong những vấn đề về sức khỏe tinh thần.

Shy people feel anxious and uncomfortable in social situations, particularly if they are talking to people they don’t know very well. A shy person might avoid eye contact because they feel nervous about engaging with others. Shyness is similar to social anxiety, but it’s milder. It has less of an impact on a person’s life and isn’t classified as a mental health problem.

Một số người có tính nhút nhát sẽ càng cảm thấy xấu hổ hơn khi ở gần những người mà họ cảm thấy thu hút. Nếu bạn đang trong buổi hẹn hò với một chàng trai hay cô gái nhút nhát, họ sẽ khó có thể giao tiếp qua ánh mắt với bạn.

Some shy people feel even shyer than usual around people they find attractive. If you’re on a date with a shy guy or girl, they may find it hard to make eye contact with you.

3. Họ cảm thấy lo lắng hoặc đang không thoải mái

   They feel nervous or uncomfortable

Thiếu giao tiếp qua ánh mắt có thể là một dấu hiệu của một tâm trạng không thoải mái. Lấy ví dụ, một người đang không giao tiếp bằng mắt với bạn có lẽ đang cảm thấy lúng túng về chủ đề đang được nói đến, hoặc họ đang lo lắng đơn giản là bởi vì họ không thân với bạn cho lắm và lo là sẽ không để lại ấn tượng tốt cho lần gặp mặt này.

A lack of eye contact can be a sign of emotional discomfort. For example, someone who isn’t making eye contact with you might feel awkward about the current topic of conversation, or they might be nervous simply because they don’t know you very well and are anxious about making a good impression.

Trong một số tình huống xã hội gây căng thẳng, như là buổi phỏng vấn hoặc buổi hẹn hò đầu tiên, thì ngay cả những người thường rất tự tin cũng sẽ thấy khó mà giao tiếp bằng mắt một cách tự nhiên. Ví dụ như khi bạn đang hẹn hò với một chàng trai hoặc một cô gái, và họ thường né tránh ánh mắt của bạn khi trò chuyện, thì đó có thể là dấu hiệu cho thấy họ đang lo lắng bởi vì họ rất muốn bạn thích họ. 

In some high-pressure social situations, such as a job interview or first date, even people who are usually confident may find it more difficult than usual to make eye contact. For example, if you’re on a date with a guy or girl and they aren’t making much eye contact with you, it might be a sign that they are nervous because they really want you to like them.

Nếu bạn cảm thấy không chắc chắn lắm về việc liệu một người có đang cảm thấy không thoải mái khi ở cạnh bạn hay không, hãy nhìn ngôn ngữ cơ thể của họ để hiểu thêm. Ví dụ, động tác xoa cổ là một dấu hiệu cho thấy người đối diện đang không chắc chắn, bị đe dọa hoặc đang sợ hãi. Nếu bạn vẫn cảm thấy bối rối, hãy tìm hiểu thêm về cách đọc các ngôn ngữ cơ thể trong 11 Best Body Language Books Ranked and Reviewed (socialself.com)

If you aren’t sure whether someone feels uneasy around you, look at their body language for other signs that they feel uneasy. For example, neck rubbing is a sign that they feel uncertain, threatened, or afraid. You may find it helpful to read up on body language; check out our guide to the best body language books.  

Có lẽ bạn đã từng nghe nói rằng né tránh giao tiếp qua ánh mắt chứng tỏ người đó đang nói dối bởi vì họ cảm thấy tội lỗi hoặc quá lúng túng để có thể nhìn vào mắt bạn. Nhưng điều quan trọng cần lưu ý là không phải ai né tránh ánh mắt khi giao tiếp với bạn cũng có nghĩa là họ đang giấu giếm điều gì đó.

You may have heard that liars avoid eye contact because they feel too guilty or self-conscious to meet your gaze. But it’s important to know that a person who can’t or won’t make eye contact with you isn’t necessarily hiding something.

Theo một đánh giá vào năm 2020 về chủ đề được xuất bản trên tạp chí Frontier In Psychology, nghiên cứu đã cho thấy dù rằng việc thiếu giao tiếp bằng mắt có thể nhận diện nỗi lo lắng, nhưng nó không phải là một dấu hiệu vững chắc cho sự lừa dối.

According to a 2020 review on the subject published in Frontier In Psychology, research has shown that although a lack of eye contact can signal nervousness, it isn’t a reliable sign of deception.

4. Họ đang muốn kết thúc cuộc trò chuyện

   They want to end the conversation

Giao tiếp qua ánh mắt đại diện cho sự tham gia và sự gần gũi, vậy nên nếu ai đó ngưng giao tiếp bằng mắt, thì có lẽ họ đã mất hứng thú trò chuyện và muốn rời đi. Nếu bạn có cảm giác như cuộc trò chuyện đang bắt đầu chậm lại và người đối diện cứ nhìn về hướng khác, thì có khả năng họ đã mất đi hứng thú nói chuyện với bạn rồi.

5. Họ đang chìm vào trong suy nghĩ của mình

   They are deep in thought

Nếu bạn đang có một cuộc trò chuyện với người mà đang vật lộn với mớ thông tin hoặc đang cố sắp xếp lại từ ngữ, thì họ có thể sẽ nhìn sang một hướng khác hoặc nhìn vào khoảng không để khơi gợi lại ký ức hoặc đang suy nghĩ để đưa ra một ý tưởng nào đó. Để có thể nhìn vào mắt của một ai đó thì cần phải có sự tập trung. Việc tạm ngưng giao tiếp bằng mắt sẽ khiến một người có thể dồn sự tập trung lại hơn bởi vì họ chỉ cần phải xử lý một việc còn lại mà thôi.

6. Họ đang giận hoặc buồn bực.

   They are angry or upset

Khi một người từ chối nhìn vào mắt bạn, nó có thể mang ý nghĩa rằng họ không muốn nói chuyện với bạn. Họ thậm chí đang cố lơ bạn đi luôn. Điều này có thể xuất phát từ nguyên nhân rằng họ đang giận bạn hoặc bạn đã khiến họ buồn và họ đang muốn né tránh bạn trong một khoảng thời gian.

7. Họ đang mắc phải hội chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD)

   They have autism spectrum disorder

Những người bị bệnh tự kỷ nói rằng họ cảm thấy khó chịu về mặt thể chất và cảm thấy bị xâm phạm khi giao tiếp bằng mắt. Theo một nghiên cứu vào năm 2017 được xuất bản trên tạp chí Scientific Reports, bản quét MRI của người tự kỷ cho thấy não của họ nhạy cảm bất thường với gương mặt. Kết quả là, giao tiếp bằng mắt có thể kích thích lo âu và cảm giác bị choáng ngợp ở họ.

8. Họ mắc phải chứng ADHD

    They have ADHD

Những người mắc phải chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) thường khó có thể duy trì giao tiếp bằng mắt khi họ đang chú ý đến những người khác trong các tình huống xã hội.

9. Họ đã trải qua chấn thương

   They have experienced trauma

Một người có quá khứ từng bị chấn thương sẽ có thể thấy khó khăn khi giao tiếp bằng mắt. Chấn thương có thể thay đổi cấu trúc não bộ, và khiến nó xem một ánh nhìn trực tiếp bình thường như là một mối đe dọa.

People with a history of trauma may struggle to make eye contact. Trauma can change the structure of the brain, making it more likely to interpret a normal direct gaze as a source of threat.

10. Họ có những chuẩn mực văn hóa khác biệt.

    They have different cultural norms

Nếu bạn đang trò chuyện với một người đến từ nền văn hóa khác, hãy lưu ý rằng hiểu biết của bạn về giao tiếp bằng mắt có thể không giống với họ.

If you’re talking to someone who may be from another cultural background, be mindful that your interpretation of eye contact might not be the same as theirs.

Theo lẽ thường, những người lớn lên ở các nền văn hóa phương Tây nghĩ rằng giao tiếp bằng mắt trong khi trò chuyện là một dấu hiệu tích cực cho thấy bạn đang hứng thú và tỏ ra thân thiện. Nhưng những người lớn lên ở một số nền văn hóa khác sẽ đi theo một luật lệ xã hội khác biệt. Ví dụ, đối với một số nền văn hóa tại Đông Á, hành động ngoảnh mặt đi là một biểu hiện của sự tôn trọng.

As a general rule, people raised in Western cultures think that making eye contact during a conversation is a sign of positive interest and friendliness. But people raised in other cultures may follow a different set of social rules. For example, in some East Asian cultures, averting your gaze can be a sign of respect.

Nên làm gì khi ai đó không giao tiếp bằng mắt với bạn

Nếu một người không giao tiếp qua ánh mắt với bạn, cố gắng đừng xem nó như chuyện cá nhân. Đừng quá chú ý vào hành vi của họ. Có lẽ họ cũng biết rằng bản thân không nhìn vào mắt bạn nhiều lần, và việc khiến họ càng lúng túng hơn cũng chẳng mang lại lợi ích gì cho bạn cả.

If someone doesn’t make eye contact with you, try not to take it personally. Don’t draw attention to their behavior. They are probably aware that they aren’t making much eye contact, and it’s not helpful for you to make them more self-conscious about it.

Dưới đây là một số mẹo bạn có thể dùng khi một người không giao tiếp qua ánh mắt với mình:

Here are some tips you can use when someone doesn’t make eye contact with you:

1. Hãy thử làm cho người đối diện thoải mái hơn

   Try making the other person feel more comfortable

Nếu người mà bạn đang trò chuyện đang xấu hổ, lo lắng, hoặc mắc chứng lo âu xã hội, thì họ có thể sẽ nhìn vào mắt bạn nhiều hơn nếu họ nghĩ rằng bạn đang rất vui vẻ khi đi cùng với họ đấy. Hãy cố gắng khiến họ thoải mái hơn bằng cách mỉm cười, cẩn thận lắng nghe, tôn trọng cảm xúc của họ, và dành cho họ những lời khen chân thành.

If the person you’re talking to is shy, nervous, or has social anxiety, they may start to make more eye contact if they think you’re enjoying their company. Try to put them at ease by smiling, listening carefully, validating their feelings, and giving them genuine compliments.  

Và nếu những điều này xảy ra quá thường xuyên trong các cuộc trò chuyện của bạn, thì có lẽ bạn sẽ cần tìm hiểu một số cách khiến người đối diện thoải mái hơn khi nói chuyện qua bài viết: How To Stop Making People Uncomfortable | SocialSelf

2. Thay đổi chủ đề

   Change the subject

Nếu bạn đang trò chuyện với ai đó và họ đột nhiên né tránh ánh mắt của bạn, thì đó có thể là một dấu hiệu cho thấy chủ đề này đang khiến họ nhàm chán hoặc không thoải mái. Bạn có thể thử đổi hướng cuộc trò chuyện sang một chủ đề mang tính trung lập hơn.

If you’re talking to someone and they suddenly start avoiding eye contact, it may be a sign that the topic of conversation is making them bored or uncomfortable. You could try moving the conversation in a new direction, preferably to a neutral topic.

Lấy ví dụ, giả sử bạn đang hẹn hò với một chàng trai và anh ấy có xu hướng nhìn sang nơi khác nhiều hơn khi bạn hỏi về tình trạng tìm việc của anh ấy, thì nó có thể là một vấn đề nhạy cảm mà tốt nhất là bạn nên tránh đề cập. Thay vào đó bạn có thể thử hỏi về gia đình hoặc bạn bè của anh ấy, hay tập trung vào một chủ đề nhẹ nhàng hơn như phim ảnh hoặc sở thích.

For example, if you’re on a date with a guy and he starts looking away more often when you ask him about his job search, it may be a sensitive issue that’s best avoided. You could try asking about his family or friends instead, or stick to a lighter topic like movies or hobbies.

3. Hãy tạo cơ hội để họ có thể dễ dàng rời đi

   Make it easy for them to leave

Nếu bạn nghĩ rằng ai đó đang không giao tiếp bằng mắt với mình là bởi vì họ muốn rời đi nhưng lại không biết phải làm thế nào, hãy cho họ một lý do để rời đi dễ dàng hơn. Họ sẽ cảm thấy rất biết ơn vì hành động cảm thông và tốt bụng của bạn đấy.

If you think someone can’t make eye contact with you because they want to leave but don’t know how, give them an opportunity to excuse themselves. They probably will be grateful for your empathy and kindness.

Ví dụ như, bạn đang hẹn hò với một cô gái và cảm thấy rằng cô ấy muốn kết thúc buổi hẹn hò này, bạn có thể nói một số câu như là, “Ôi, đã qua 10 giờ rồi ư! Em có muốn ở lại lâu hơn không, hay chúng ta nên về nhỉ?” hoặc là “Dường như em có nói với anh là em còn có việc sau buổi hẹn này đúng không? Anh đang rất vui khi hẹn hò với em, nhưng anh không muốn em phải trễ hẹn nếu em có việc.”

For example, if you’re on a date with a girl and you get the impression that she wants to wrap things up, you could say something like, “Wow, it’s past 10 p.m. already! Would you like to stay out a bit longer, or shall we call it a night?” or “I can’t remember whether you said you had something to do later on today? I’m having a great time, but I don’t want to make you late if you’ve got other plans.”

4. Ngỏ ý trò chuyện qua một phương thức khác

   Offer to talk via another medium

Một số người mắc phải chứng rối loạn lo âu xã hội hoặc rất nhút nhát cảm thấy thoải mái hơn khi trò chuyện qua điện thoại, tin nhắn, hoặc email so với mặt đối mặt. Nếu bạn cần phải thảo luận một vấn đề với ai đó, nhưng họ lại không quá thoải mái để nhìn vào mắt bạn, bạn có thể ngỏ ý nhắn tin hoặc gọi điện thoại thay vì trò chuyện trực tiếp. Ví dụ như, bạn có thể nói rằng, “Tôi biết là vấn đề này rất gây lúng túng, nhưng dù có ra sao đi nữa thì chúng ta cũng cần phải xử lý nó. Tôi có thể gửi mail cho bạn được không, và chúng ta có thể bắt đầu từ đó?”

Some socially anxious or very shy people prefer to talk over phone calls, texts, or emails rather than face to face. If you need to talk through a problem with someone, but they are so uncomfortable that they can’t look you in the eye, you could offer to message or call them instead. For example, you could say, “I know it’s awkward to talk about this issue, but we need to sort it out one way or the other. Can I email you, and we can go from there?”

5. Hỏi lý do họ không giao tiếp qua ánh mắt với bạn

   Ask them why they aren’t making eye contact

Nếu bạn đang trò chuyện với người thân thiết và họ có vẻ lưỡng lự bất thường khi giao tiếp qua ánh mắt với bạn, bạn có thể hỏi họ lý do. Ví dụ như, giả sử một ngày nào đó, một người bạn không thể nhìn vào mắt bạn để trò chuyện và có vẻ quyết tâm phớt lờ bạn đi, bạn có thể hỏi, “Ê này, mình để ý thấy rằng bạn cứ ngoảnh mặt đi mỗi khi mình nói. Mình có làm gì khiến bạn khó chịu hay buồn bực không?”

If you are talking to someone you know well and they are unusually reluctant to make eye contact, you could ask them why. For example, if your friend can’t look you in the eye one day and seems determined to ignore you, you could say, “Hey, I’ve noticed that you keep looking away when I talk. Have I done something to annoy or upset you?”

—------------------

Dịch giả: Thu Hiền

Biên tập: Phương Linh

Link bài gốc: What It Means When Someone Avoids Eye Contact When Talking (socialself.com)

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về YBOX.VN. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Tên dịch giả - Nguồn: Tâm Lý Học Tuổi Trẻ”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ. 

(**) Tâm lý học tuổi trẻ mong nhận được sự ủng hộ và góp sức của các bạn. Trở thành Cộng tác viên để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức chuyên sâu về tâm lý cho cộng đồng tại đây:  https://ybox.vn/idy8l214r1c6yo

(***) Follow Facebook Tâm Lý Học Tuổi Trẻ tại www.facebook.com/tamlyhoctuoitre để đọc các bài dịch khác và cập nhật các bài viết mới hằng ngày.

(****) Follow Instagram tamlyhoctuoitre_ybox tại https://www.instagram.com/tamlyhoctuoitre_ybox/ để đọc thêm nhiều quotes hay mỗi ngày.