Trung Quốc là một quốc gia tuyệt vời đi kèm với tốc độ phát triển chóng mặt. Những phong tục tập quán truyền thống vẫn cứ tiếp tục phát triển như những tòa nhà trọc trời không ngừng vươn cao. Miền đất viễn Đông này đã trở thành một cường quốc toàn cầu và là địa điểm lý tưởng cho mọi người từ khắp nơi trên thế giới.

Người bạn thân Scott Young của tôi, được biết đến với biệt danh là thánh học bài. Vì cậu ấy đã học hết chương trình cử nhân khoa học máy tính tại Viện Công nghệ Massachusetts chỉ trong 1 năm. Năm ngoái, cậu ấy nới với tôi: “Tớ sẽ đi du lịch khắp thế giới khoảng 1 năm và học ngoại ngữ”. Tôi rất hâm mộ ý tưởng ấy! Và hôm nay, cậu ấy chia sẻ với tôi những bài học rút ra được trong 3 tháng ở Trung Quốc. Và chỉ ra những sai lầm mà truyền thông khắp thế giới nhìn nhận về đất nước này.

Mới đây, tôi và bạn tôi, Vat, cũng đã kết thúc chuyến du lịch 3 tháng tại Trung Quốc. Kế hoạch của chuyến đi là: không cần chuẩn bị trước, đến Trung Quốc và hạn chế nói Tiếng Anh nhất có thể, và bắt đầu học tiếng Quan Thoại (tiếng phổ thông).

Đây là bộ phim tài liệu nhỏ về những gì chúng tôi trải nghiệm được ở nơi đây:

Chuyến đi này đã thay đổi nhận thức của tôi với Trung Quốc, đó là những lối suy nghĩ tiêu cực của người phương Tây dành cho đất nươc châu Á rộng lớn này. Trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ cho các bạn bài học sâu sắc nhất về đất nước Trung Quốc, chuyện cuộc sống và du lịch tôi rút ra được từ  những rải nghiệm này.

Khi bạn hứng thú với văn hóa địa phương, mọi người xung quanh sẽ cởi mở hơn

Thực ra, ban đầu, thì tôi và Vat không hề có ý định đi Trung Quốc. Chúng tôi được cảnh báo rằng Trung Hoa không phải là một vùng đất lý tưởng để kết giao bạn bè, vì con người ở đây không có thiện cảm với người phương Tây. Thay vào đó, chúng tôi được khuyên là đi Đài Loan sẽ tốt hơn.

Sau đó có một vài rắc rối về hộ chiếu, chúng tôi không được phép ở đủ 3 tháng ở Đài Loan, vì vậy chúng tôi đổi sang Trung Quốc vào phút chót.

Vào ngày đầu tiên tôi đặt chân tới Côn Minh, tôi đã quên sạch những lời cánh báo mà tôi nghe được từ trước đến nay rồi. Khác xa với lời miêu tả: hẹp hòi và thù hằn với người nước ngoài, người dân ở đây bắt chuyện với tôi trước trong lúc tôi đi bộ trên đường. Tình trạng này xảy ra suốt thời gian tôi ở Trung Quốc, tôi không hiểu lắm chuyện gì đã xảy ra, nhưng điều đó khiến tôi phải cân nhắc lại về các giả định của mình.

Trong suốt chuyến đi, Tiếng Trung của tôi được cải thiện, và càng ngày càng trôi chảy. Từ việc chủ khách sạn giới thiệu những người có thể giúp chúng tôi nâng cao vốn tiếng Trung của mình, cho đến việc vô tình quen biết được ông bà chủ cửa hàng mỳ gần đó.

Nếu như bạn cảm thấy hứng thú với con người họ, văn hóa và ngôn ngữ của họ, chắc chắn họ sẽ thân thiện với bạn thôi. Ở đâu cũng vậy cả.

Đừng đánh giá một đất nước bằng vỏ bọc của truyền thông

Lúc xưa, nói không với Trung Quốc chính là một tư tưởng thịnh hành của truyền thông phương Tây. Ít ra một số lời buộc tội cũng có phần đúng: một phần người dân Trung Quốc sống rất bừa bộn, tự do chính trị không giống với phương Tây, Internet bị kiểm duyệt và một phần dân cư đang sống trong cảnh nghèo khổ.

Trái ngược với những điều đó, tôi lại thấy một Trung Quốc rất khác. Trong chuyến đi, hầu hết thời gian, tôi đều ở Côn Minh, và nơi đó không hề bị ô nhiễm. Tôi đã có nhiều cuộc nói chuyện thẳng thắn với nhiều người Trung Quốc về chủ nghĩa cộng sản, Tây Tạng và nền dân chủ. Một vài trang web bị khóa nhưng tại Trung Quốc, họ tạo ra những phiên bản riêng của Youtube, Netflix, eBay và Google.

Trung Quốc vẫn phát triển. Kinh tế tăng trưởng đồng nghĩa với việc hầu hết đời sống người dân cũng được nâng cao so với 20 năm trước. Mọi người tôi gặp gỡ đều cảm thấy lạc quan về tương lai của mình.

Ở đây, đồ ăn là tất cả

Mối tương quan trong ẩm thực Trung Hoa rất vi diệu. Và tôi đã sửng sốt về sự phong phú, dồi dào của nguyên liệu và các hương vị của ẩm thực nơi đây.

Ở các quốc gia phương Tây, những món ăn Trung Quốc đều được đơn giản hóa trở thành các món đặc trưng như mì xào, cơm chiến và gà viên sốt. Khi nhắc đến ẩm thực phương Tây, chỉ có mộ vài món có thể liệt kê như burger và sand-wich. Ít đến đáng thương.

Còn ẩm thực Trung Hoa tại Trung Quốc thì mang một màu sắc hoàn toàn khác. Trung Quốc là một trong những nền ẩm thực phong phú nhất thế giới. Không tính đến đồ ăn phong phú có thể thay đổi từng vùng miền, từ tỉnh này sang tỉnh kia, còn có những nguyên liệu bạn không thể tưởng tượng nổi, xuất hiện trong món ăn Trung Quốc. Thịt gà, thịt heo, thịt bò và những món ăn chay đều có rất nhiều lựa chọn. Dĩ nhiên, cũng có một vài nơi bạn có thể ăn được những món lạ lùng như côn trùng chiên, đùi ếch hoặc một siêu thị có bán một con rùa sống.

Ẩm thực cũng chính là cách để xây dựng các mối quan hệ. Ở phương Tây, mỗi cá nhân đều có đĩa ăn riêng của họ, tách biệt với những người khác. Tại Trung Quốc, mỗi người đều có một chén cơm và gắp đồ ăn trực tiếp từ dĩa đồ ăn chung để trên bàn. Trong khi văn hóa ăn uống này, một phần đã gây ra không ít khó khăn cho những người không muốn ăn chung trong nhà hàng, thì chủ yếu, nó tạo nên cảm giác cộng đồng, việc ăn uống trở nên giàu ý nghĩa hơn ngài việc cung cấp dưỡng chất cho cơ thể.

Học tiếng Trung Quốc vừa cực kỳ thú vị vừa vô cùng khó khăn

Tôi không lừa bạn đâu, học tiếng Trung thật sự là một vấn đề lớn đấy. Hàng trăm ký tự và chúng nhìn y như nhau. Ví dụ như,  bạn hãy chỉ ra điểm khác nhau của hai chữ dưới đây:

Tiếng Trung là một ngôn ngữ giàu thanh điệu, nghĩa là ngữ điệu không chỉ thay đổi theo nhịp điệu của người nói mà còn nhấn mạnh theo từng nghĩa của từ. Bạn tôi đến một nhà hàng, nỗ lực gọi “shu? Ji?o” (hoành thánh hấp) nhưng lại nói thành “shuì jiào” (đi ngủ).

Cuối cùng, cũng có một số từ tiếng Anh được người dân Trung Quốc vay mượn nhưng họ lại đọc theo một phiên bản hoàn toàn khác. Những của hàng McDonald’s trên khắp đất nước Trung Quốc, có 1 cái tên là “Mài dàng láo”.

Trong ngôn ngữ Trung Quốc, giống như đất nước họ, dường như rất dễ làm chúng ta nản chỉ vì nó ẩn dấu trong đó một hệ thống ngôn ngữ đặc biệt nhất hành tinh. Từ ngữ Trung Quốc có khuynh hướng được xây dựng nên từ các thành phần đơn giản, như việc xếp chữ bằng những mảnh ghép lego vậy:

• Gấu trúc = “Chồn mực” (xióngmāo)
• Tắc kè hoa = “con rồng biết đổi màu” (biànsèlóng)
• Bí đỏ = “Dưa hấu miền Nam”(nánguā)
• Khoai tây = “đậu trồng ở dưới đất” (tǔdòu)
• Trường đại học = “đại học” (dàxué)
• Điện ảnh = “Chiếu bóng bằng điện” (diànyǐng)    

Bạn biết mà, những phần thưởng to lớn luôn phải đánh đổi bằng những khó khăn nghìn trùng. Học tiếng Trung đôi khi khá là “hack não”, nhưng nó cũng cho phép tôi và Vat tương tác với những con người mang màu sắc khác biệt tại Trung quốc hơn là nhưng tư tưởng thường thấy của tiếng Anh.

Gần cuối chuyến đi, tôi đã đàm đạo với một nghệ nhân xăm hình theo Phật giáo. Cùng nhau nói về Tây Tạng, tôn giáo và những nền văn hóa khác. Cuộc trò chuyện đó sẽ không có cơ hội diễn ra nếu tôi từ chối học tiếng Trung.

Bạn có thể đếm tới 10 chỉ bằng 1 tay

Loại ngôn ngữ khác biệt này còn sáng tạo ra các cử chỉ đơn giản. Ví dụ như, tiếng Trung có một hệ thống cử chỉ cho việc đếm số thứ tự từ 1 đến 10 mà chỉ cần 1 tay.

Nếu như bạn đếm đến 5 mà đã hết các ngón trên một tay thì bạn đã bở lỡ một điều hay rồi đấy. Tiếng Trung có một hệ thống cho việc đếm 6, 7, 8, 9, và 10 cũng chính trên bàn tay bạn vừa đếm đến 5. Sau nhiều tháng tôi rời Trung Quốc, tôi có thể tự đếm đồ vật bằng một tay trong khi tay kia đang cầm sách.

Đếm từ một đến 5 thì bạn biết rồi, nhưng hãy xem video dưới đây để biết cách đếm các số còn lại nhé:

Lần đầu tiên tôi tiếp xúc với phương pháp này là khi tôi đang ở trong một cửa hàng và người nhân viên nói rằng giá tổng cộng là 10 tệ với 1 bàn tay nắm lại. Tôi đã thấy cử chỉ này vô số lần trước khi tôi nhận ra họ đang nói về giá và cũng hi vọng tôi sẽ ghé lại vào lần sau.

Trung Quốc có những vùng đất tuyệt vời mà bạn chưa bao giờ nghe qua

Hỏi mọi người địa điểm mà họ biết ở Trung Quốc, và câu trả lời hầu hết sẽ là Thượng Hải và Bắc Kinh. Hay những vùng có địa hình nhấp nhô hơn như Tứ Xuyên, Quảng Đông, Tây An. Vậy còn hòn đảo nhiệt đới Hải Nam thì sao? Lễ hội mùa đông ấn tượng tại Cáp Nhĩ Tân? Hay những cánh rừng tre ở Thành Đô?

Có thể lập luận rằng, sự đa dạng ngôn ngữ và văn hóa của Trung Quốc có thể so sánh với toàn bộ châu Âu, ngoại trừ việc là ít khách du lịch đến Trung Quốc hơn. Trong khi - cho đến một vài thập kỷ trước - Trung Quốc đã thắt chặt biến giới khiến cho nhiều du khách nản chí, đất nước này có đầy những địa điểm tuyệt vời mà bạn sẽ không bao giờ nghĩ đến việc đi khám phá nó đâu.

Trước khi nghiên cứu địa điểm cho chuyến đi 3 tháng này, tôi chưa bao giờ nghe về Côn Minh, một thành phố nhỏ khoảng 7 triệu dân tại phía Tây Nam của tỉnh Vân Nam. Nó đã trở thành một trong những địa điểm ưu thích tôi. Vùng đất với khí hậu ấm áp quanh năm, những ngôi miếu trên núi và các bữa trưa với giá chưa đến 1$.

Lời khuyên của tôi là: đừng quyết định chỉ đi đến Thượng Hải và Bắc Kinh để thăm quan. Tìm hiểu một vài thông tin trên mạng để có thể kiếm được khoảng 10 địa đến bạn có thể khám phá trong chuyến đi của mình với một chi phí thấp hơn và ít khách du lịch hơn.

Mọi thứ bạn nói ra vừa đúng vừa sai

Tưởng tượng ra cảnh, những người bạn Mỹ của tôi đến từ bang Washington sẽ chế giễu sự đồng hóa: họ đều giống người dân ở bang Texas và ngược lại. Thành phố Seattle không giống với thành phố Houston. Trên khắp Hoa Kỳ, có những khác biệt rất lớn trong văn hóa, đồ ăn, và thậm chí ngôn ngữ .

Bây giờ, bạn hãy tưởng tượng rằng, thay vì một quốc gia có nền lịch sử vài trăm năm, bây giờ có thể lên tới con số hàng ngàn năm. Thay vì việc đất nước chúng a có một hoặc hai ngôn ngữ rất khó hiểu, bây giờ lên tới hàng chục hoặc thấm chí là vài trăm. Và giờ, hãy tăng lên 4 lần dân số Trung quốc và bạn sẽ có kết quả giống với Trung Hoa hiện đại.

Bài học lớn nhất của tôi về Trung Quốc đó là sự vĩ đại của đất nước này. Rất khó để miêu tả được đất nước này vì một vài tư tưởng đồng hóa rất chính xác. Phụ thuộc vào nơi mà bạn muốn đi, Trung Quốc sẽ nghèo khổ hoặc giàu có, ô nhiễm hoặc trong xanh, đông đúc hoặc gần như bị cô lập. Như thế, mọi thứ tôi trải qua và viết trong bài này sẽ có thể đúng hoặc sai với một số người cũng đi du lịch Trung Quốc.

Trung Quốc đã bắt đầu thắt chặt các các thủ tục xin visa. Và chuyến đi kết thúc trong sự tiếc nuối và tôi thật sự muốn quay trở lại.

Tôi không thể nói sai sự thật sau những trải nghiệm hoàn hảo mà chuyến đi 3 tháng ở Trung Quốc đã đem lại cho tôi. Những thành phố bạn có thể sử dụng Tiếng Anh thì thưa thớt lắm. Bạn lúc nào cũng phải canh chừng những kẻ móc túi và bất lương ở những thành phố lớn. Sự ô nhiễm có thể rất tồi tệ. Mạng Internet có thể khiến bạn nổi điên. Nhưng nếu bạn muốn có một hành trình thám hiểm và một cơ hội để thay đổi suy nghĩ của bản thân về đất nước lớn nhất, lâu đời nhất và có thể sớm trở thành cường quốc thế giới này. Tôi đánh giá rất cao việc trải nghiệm của chính bạn.

Tác giả: Scott Young

Link bài gốc: 6 LESSONS LEARNED FROM 3 MONTHS IN CHINA

Dịch giả: Huỳnh Anh Thư - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Huỳnh Anh Thư - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày!

(***) Trở thành Cộng tác viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.