Dù đang gặp phải vấn đề gì, bạn đều có thể nhìn lại lịch sử và học hỏi từ các bậc hoàng đế, doanh nhân và nô lệ bằng cách đọc những cuốn sách triết học hay nhất.

Tất cả chúng ta đều phải đối mặt với những vấn đề trong cuộc sống hàng ngày và mỗi người đều có cách riêng để giải quyết chúng. Dù vấn đề của bạn là gì, khả năng cao là có ai đó trong quá khứ cũng đã gặp phải vấn đề tương tự và đã tìm ra cách giải quyết hiệu quả.

Đây là cách mà một cuốn sách triết học có thể giúp cuộc sống của bạn dễ dàng hơn ngàn lần. Các nhà triết học cổ đại gặp phải những vấn đề tương tự như chúng ta, nhưng họ không bị phân tâm bởi điện thoại, Internet và truyền hình. Tất cả những gì họ có thể làm là đọc và viết về vấn đề của họ để tìm ra giải pháp.

Thoreau cũng bày tỏ suy nghĩ đó bằng câu nói "Trở thành một triết gia không chỉ đơn thuần là có những suy nghĩ tinh tế, cũng không phải là thành lập một trường học... mà là giải quyết một số vấn đề của cuộc sống, không chỉ về mặt lý thuyết mà còn về mặt thực tiễn."

Hãy cùng xem qua một vài cuốn sách có thể cung cấp cho bạn kiến ​​thức để giải quyết các vấn đề của bạn hiệu quả hơn.

1. Meditations (Suy tưởng) của Marcus Aurelius

Meditations của Marcus Aurelius là cuốn sách đầu tiên tôi đọc về triết học khắc kỷ sau khi tìm hiểu về chủ nghĩa khắc kỷ trên Internet. Đây là cuốn sách mà tất cả mọi người đều nên đọc, vì nó cung cấp các giải pháp đơn giản cho những vấn đề lớn mà chúng ta phải đối mặt hàng ngày. Ba bài học lớn nhất mà tôi học được từ Meditations là:

• Kiểm soát kỳ vọng của bạn sẽ giúp bạn không phải đau đầu suy nghĩ.
• Luôn tập trung vào những thứ bên trong và phớt lờ những thứ bên ngoài.
• Đừng quan tâm đến ý kiến của những người khác về bạn.

Kiểm Soát Kỳ Vọng

Nếu bạn thuê một ngôi nhà với giá 1.000 đô la mỗi tháng và chủ nhà nói với bạn rằng sau đúng một năm, anh ta sẽ tăng tiền thuê nhà lên 1.100 đô la thì sau một năm, bạn sẽ không tức giận. Tại sao? Bởi vì bạn biết trước rằng anh ta sẽ tăng tiền thuê nhà của bạn.

Nếu anh ta không nói trước với bạn, rồi đột ngột tăng tiền thuê nhà, tất nhiên bạn sẽ rất tức giận. 

Đó là sức mạnh của sự kỳ vọng. Aurelius dạy chúng ta cách sử dụng kỳ vọng làm lợi thế trong cuộc sống hàng ngày khi nỗ lực làm điều gì đó và mong đợi một kết quả nhất định. Cách làm này có thể hữu ích trong hôn nhân, kinh doanh, các mối quan hệ hoặc các mục tiêu thể dục.

Thay vì đặt kỳ vọng cao, hãy mong đợi một kết quả tồi tệ nhất có thể xảy ra. Điều này thoạt nghe có vẻ đáng sợ, nhưng nó có thể mang lại những điều kỳ diệu cho hạnh phúc lâu dài của bạn.

Ví dụ, nếu bạn bắt đầu kinh doanh với kỳ vọng kiếm tiền chỉ sau một năm và bạn thực sự kiếm tiền sau sáu tháng, bạn sẽ rất ngạc nhiên. Nhưng nếu bạn đặt kỳ vọng cao, chẳng hạn như kiếm được 1 triệu đô la sau một năm, thì ngay cả khi bạn kiếm được 200.000 đô la, bạn vẫn sẽ thất vọng vì bạn không đặt kỳ vọng phù hợp.

Chỉ Tập Trung Vào Những Thứ Bên Trong Và Bỏ Qua Những Thứ Bên Ngoài 

Nội lực hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của bạn còn ngoại lực là cái ngẫu nhiên. Khi bạn đặt hạnh phúc của mình dựa trên một điều gì đó ngoài tầm kiểm soát, bạn đã tự tay khiến cho cuộc sống của mình thêm đau khổ.

Một ví dụ về nội lực là công sức bạn bỏ ra để tập thể dục. Bạn là người duy nhất có quyền quyết định số sets và reps trong một buổi tập và số buổi tập mỗi tuần.

Nếu bạn chỉ tập trung vào việc cải thiện dáng nâng, chế độ ăn uống và khối lượng tạ nâng được của bản thân, bạn sẽ hạnh phúc hơn nhiều so với những chàng trai hay cô gái chỉ tập trung vào ngoại cảnh và quan sát người khác, nhằm đạt được mức độ thể hình của người đó.

Trong cuốn sách triết học này, Aurelius nói về việc bỏ qua mọi thứ không nằm trong tầm kiểm soát của bạn và tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát.

Đừng Lo Lắng Về Ý Kiến C​ủa Người Khác

Một nguyên tắc mà tôi muốn làm theo là nếu tôi không tiếp thu lời khuyên từ ai đó, tôi sẽ không nhận lời chỉ trích từ họ.

Nếu bạn nghĩ về nó, điều đó thực sự quá hợp lý. Những người duy nhất chỉ trích người khác là những người không thành công và không hài lòng với cuộc sống của chính họ. Tại sao bạn lại phải coi trọng ý kiến ​​của họ? 

Trong cuộc đời của Aurelius, ông đã phải đối mặt với rất nhiều lời chỉ trích nhưng ông không bao giờ quan tâm đến chúng bởi vì ông biết những người đó không hạnh phúc.

Bạn có thể tưởng tượng việc Elon Musk hay Bill Gates chỉ trích ai đó qua Internet không? Không! Họ không có thời gian cho việc đó. Những người duy nhất có thời gian để đưa ra những lời chỉ trích không ai muốn là những người không hài lòng  với cuộc sống và thất bại. 

“Bạn có thể kiểm soát tâm trí của mình - không phải các sự kiện bên ngoài. Chấp nhận điều này, và bạn sẽ tìm thấy sức mạnh ” - Marcus Aurelius

2. The Daily Stoic (Khắc Kỷ Hàng Ngày) của Ryan Holiday

The Daily Stoic bao gồm 366 văn bản triết học khác nhau , từng văn bản đều được giải thích thêm bởi tác giả kiêm triết gia Ryan Holiday. Ông cũng đưa ra lời khuyên thiết thực về cách bạn có thể áp dụng những bài thiền này vào cuộc sống hàng ngày của bạn.

Tôi khuyên bạn nên bắt đầu chậm và chỉ đọc một vài văn bản triết học mỗi ngày. Hai nguyên tắc lớn nhất mà tôi rút ra từ cuốn sách này là:

• Amor Fati (Hãy yêu lấy số mệnh của bạn)
• Hãy nhớ rằng bạn sẽ chết

Amor Fati

Amor Fati là một thuật ngữ Latinh nổi tiếng có nghĩa đen là “tình yêu với số phận”. Một ví dụ hoàn hảo về con người với nguyên tắc Amor Fati là Thomas Edison. Vào thế kỷ 19, Edison phát hiện ra rằng nhà máy của mình đã bị thiêu rụi, và tất cả các công trình mà ông thực hiện đều chìm trong biển lửa. Ông nói với cậu con trai đứng cạnh mình, "Hãy đi gọi mẹ của con và tất cả bạn bè của bà ấy đến đây xem. Họ sẽ không bao giờ được thấy một đám cháy nào to như thế này nữa đâu. "

Ông nhận ra mình không thể kiểm soát được ngọn lửa đó. Và thay vì tức giận về việc đó, ông đã chấp nhận. Ông yêu số phận của mình.

Amor Fati là vậy. Khi điều gì đó tồi tệ xảy ra mà bạn không thể kiểm soát được, tại sao lại tức giận hoặc chán nản? Thay vào đó, hãy chấp nhận nó, và bạn sẽ dễ dàng yêu thương số phận của mình hơn.

Hãy nhớ rằng bạn sẽ chết.

Tại bất kỳ thời điểm nào trong tương lai, tất cả những điều này sẽ không còn nữa. Tất cả các vấn đề, ước mơ, mong muốn và nỗi sợ hãi của bạn sẽ chỉ còn là dĩ vãng, vì vậy thay vì sợ hãi trước cái chết của bạn, hãy chấp nhận nó. Hãy nhớ rằng, Amor Fati.

Khi bạn nhận ra rằng toàn bộ cuộc sống của bạn có thể kết thúc trong tích tắc, bạn bắt đầu trân trọng quà tặng của cuộc sống và tập trung vào những thứ quan trọng đối với bạn. Bạn bỏ qua mọi thứ khác. 

Tôi thích so sánh sự sống và cái chết với một kỳ nghỉ. Vào lúc bắt đầu kỳ nghỉ, bạn sẽ không chán nản với thực tế là nó sẽ kết thúc sau vài tuần. Bạn biết kỳ nghỉ của bạn là có hạn, vì vậy bạn cố gắng tận dụng tối đa thời gian của nó. Hãy thực hành thái độ tương tự với cuộc sống.

"Những gì chúng ta mong muốn khiến chúng ta dễ bị tổn thương." - Ryan Holiday

3. A New History Of Western Philosophy (Lịch sử mới của triết học phương Tây) của Anthony Kenny

Bất cứ ai quan tâm đến triết học phương Tây đều phải đọc cuốn sách triết học này. Nó tương tự như cuốn A History of Western Philosophy (Lịch sử triết học phương Tây) của Bertrand Russell, nhưng dễ đọc hơn nhiều. Kenny giải thích ý tưởng của mình một cách thông minh và chi tiết. Ông cũng bảo vệ ý kiến ​​bằng nhiều lý lẽ.

Kenny bắt đầu bằng việc kể về lịch sử của triết học ở Hy Lạp cổ đại, sau đó chuyển qua thời Trung cổ và đến thời kỳ Khai sáng. Cuối cùng, ông viết về triết học hiện đại và giới thiệu cho chúng ta những nhà tư tưởng vĩ đại như Ockham, Aquinas và Augustine.

Thay vì giảng dạy về một triết lý cụ thể và cách nó mang lại lợi ích cho cuộc sống của chúng ta, Kenny giải thích triết lý phương Tây phổ biến, những người tuân theo nó và tại sao nó lại hiệu quả trong việc giải quyết các vấn đề hàng ngày. Điều này làm cho cuốn sách trở nên thú vị một cách độc đáo. 

“Người ta thực sự có thể dạy được đức hạnh,” - Anthony Kenny 

4. Republic (Cộng hòa) của Plato

Cuốn sách này tập trung vào Plato và những ý tưởng của ông về “nền cộng hòa hoàn hảo”. Ông kể những câu chuyện về bản thân và viết rất nhiều về bản chất của công lý cũng như cách ông và người của mình hướng tới thực thi công lý này.

Plato cũng đề cập đến ý kiến ​​của những người khác về cách để quản lý một nước cộng hòa lý tưởng. Một trong những vấn đề đầu tiên họ thảo luận là công lý thực sự. Một số người nói rằng công lý là trả lại sự ủng hộ cho những người đã giúp đỡ bạn và cùng lúc đó làm một người tốt.

Plato cung cấp một quan điểm độc đáo về cách các triết gia tranh luận về vấn đề này và đề xuất các phiên bản “công lý” của riêng họ. Plato kết luận rằng công lý không chỉ là sức mạnh đơn thuần mà còn là việc sử dụng sức mạnh đó để làm điều tốt. Tất cả mọi người đều nên được hưởng lợi từ công lý, chứ không riêng gì kẻ mạnh.

Một chủ đề hấp dẫn khác mà cuốn sách này bao hàm là bảng xếp hạng năm chế độ của Plato.  Thứ tự từ tốt nhất đến tệ nhất là:

Aristocracy (Chế độ quý tộc)

Timocracy (Chế độ mà trong đó cá nhân phải sở hữu tài sản mới được công nhận là một phần của chính quyền)

Oligarchy (Chế độ đầu sỏ)

Democracy (Chế độ dân chủ)

Tyranny (Chế độ chuyên chế)

Thật thú vị khi ông đặt chế độ quý tộc lên hàng đầu và chế độ dân chủ ngay trên chế độ chuyên chế; tuy nhiên, ngày nay nhiều người sẽ đồng ý rằng chế độ dân chủ cho đến nay là hệ thống chính phủ tốt nhất.

“Phần đầu tiên là phần quan trọng nhất của công việc.” - Plato

5.  The Gulag Archipelago (Quần đảo ngục tù) của Aleksandr Solzhenitsyn

Sau khi đọc cuốn sách The Gulag Archipelago, bạn sẽ nhìn thế giới qua một lăng kính hoàn toàn khác. Trong thế giới hiện đại, nhiều người trong chúng ta sống thoải mái và an toàn trong ngôi nhà của mình.

Mặc dù chúng ta có thể gặp các vấn đề như không kiếm đủ tiền, cảm thấy chán nản và mắc chứng lo âu xã hội, nhưng sự khó chịu của chúng ta không thể nào sánh bằng nỗi đau và nỗi khổ mà con người đã trải qua trong quá khứ.

Aleksandr Solzhenitsyn viết cuốn sách này khi ông bị buộc phải làm việc ở Gulag, một trại lao động ở Liên Xô.

Tại Gulags, Solzhenitsyn và các đồng nghiệp của ông đã trải nghiệm một thế giới đau đớn và khổ sở mà chúng ta thậm chí không thể tưởng tượng được. Đây là một cuốn sách mở mang tầm mắt nhưng rất khó đọc vì bạn sẽ tận mắt chứng kiến ​​những kẻ xấu xa thực sự có thể trở nên kinh khủng như thế nào.

Hai bài học lớn nhất mà tôi rút ra khi đọc cuốn sách này là:

- Những người xấu xa không biết họ đang làm những việc ác.

- Ý thức hệ làm chủ con người.

Những Người Làm Điều Ác Không Phải Người Ác

Những người lính bắt và giết những người vô tội vì cố gắng kiếm sống không hề nghĩ rằng họ lại đang làm bất cứ điều gì xấu khi thực hiện mệnh lệnh. Họ nghĩ những người họ bắt là những kẻ tư bản xấu xa. 

Sau khi biết điều này, bạn nhận ra rằng bất kỳ ai cũng có thể bị lôi kéo làm điều ác vì họ nghĩ rằng họ đang làm điều gì đó cao cả. Nhưng điều này không khiến họ trở thành những con người ác độc.

Hệ tư tưởng làm chủ con người

Hệ tư tưởng có thể phá hủy, tách rời và sở hữu con người, và điều đó gây ra nhiều xung đột. Lý do Stalin quyết định cử người đến Gulag là vì ông cho rằng hệ tư tưởng của mình là tốt nhất. Hơn nữa, ông nghĩ rằng bất cứ ai không đồng ý với mình là sai và cần bị trừng phạt. 

Cách tốt nhất để tránh rơi vào chiếc bẫy này là hiểu lý do tại sao người khác có những ý tưởng khác và lập luận của họ về những ý tưởng đó. Nỗ lực để tìm hiểu giúp bạn tránh việc trở thành người thiển cận và coi thường những người không cùng lý tưởng với mình.

"Nếu bạn sống trong một nghĩa địa, bạn không thể khóc thương tất cả mọi người." - Aleksandr Solzhenitsyn

Đọc tiếp phần 2 tại: 10 Cuốn Sách Triết Học Hay Nhất Bạn Phải Đọc Trong Năm Nay (Phần 2)

----------

Tác giả: Yaseen Sadan

Link bài gốc: 10 Of The Best Philosophy Books You Must Read This Year In 2021

Dịch giả: Dung Bùi - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Dung Bùi - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày.

(***) Trở thành Tình nguyện viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: https://bit.ly/ToMo-hiring.