Bạn có biết mục đích chính của tâm lý học là gì không? Không phải dành cho một nhà trị liệu đang hành nghề, nhưng là cho chúng ta, những người bình thường.

Trong khi câu trả lời nằm đâu đó trong list những quyển sách được đề cập dưới đây, trước hết hãy nghĩ xem điều gì khiến bạn nghĩ đến đầu tiên khi nhắc tới cụm từ “tâm lý học,… Để tôi đoán nhé, đó là làm thế nào để hiểu được tâm lý con người. Sau đó, thực hành các tài liệu đã học để xoa dịu tâm trí khi căng thẳng, giúp những người xung quanh cảm thấy tốt hơn. 

Nhưng làm cách nào để bạn biết về tâm lý con người và làm cách nào để cải thiện những cảm xúc bị tổn thương? Làm thế nào để dừng việc phản bội bản thân khi bạn cảm thấy bản thân mình cần phải mạnh mẽ hơn? Để cảm thấy can đảm khi những nỗi sợ đang chạy dọc sống lưng và cố gắng nhấn chìm bạn xuống?

Có gần như hàng ngàn cuốn sách viết về chủ đề hành vi con người. Hàng ngàn các bài nghiên cứu khoa học cố gắng giải thích cách thức hoạt động và chức năng của não bộ. Các bài báo học thuật được viết bởi những nhà tâm lý học hàng đầu, những người đã cố gắng để mở cánh cửa tinh thần và cảm xúc đang điều khiển hành động của chúng ta mỗi ngày.

Theo một cách tự nhiên, nếu bạn là một người mới tìm hiểu về lĩnh vực này, bạn nên tự hỏi bản thân: Mình nên bắt đầu từ đâu? Mình nên đọc cuốn sách nào nếu mình muốn hiểu về tâm trí của bản thân cũng như của người bên cạnh? Tại sao mình lại cảm thấy những điều này? Và tại sao mình vẫn mắc phải những lỗi sai mà mình đã hứa sẽ không tái phạm trong quá khứ?

Không nên tiếp cận tâm lý học một cách hời hợt. Một vài người chỉ đọc nó cho vui. Những người khác, những người chuyên nghiệp, đọc nó vì họ cần phải như vậy. Hoặc, họ muốn lợi dụng người khác. 

Tâm lý học cho bạn siêu năng lực. Bạn bắt đầu thấy những điều được giấu kín trong tâm trí con người. Những điều chưa được khám phá bởi bản thân. Điều gì đã kích động các cảm xúc? Điều gì đã tạo ra các hành động? Điều gì đã khuyến khích các hoạt động?

Nhưng chúng ta cũng không nên đọc các sách tâm lý học để lợi dụng người khác. Và không, chúng ta không đọc sách tâm lý chỉ để lừa người khác. Mà chỉ là để hiểu bản thân nhiều hơn. Chúng ta nên đọc sách tâm lý để cải thiện thế giới, để củng cố các hành động tốt của bản thân và tạo động lực để truyền đến bản thân và những người xung quanh.

Bài viết này để làm rõ một điều đơn giản duy nhất: Đâu là những cuốn sách hay nhất mà một người tò mò về cách thức vận hành của tâm trí nên đọc.

Là một độc giả đầy nhiệt huyết, một thủ thư online, người đã tóm tắt hơn 100 cuốn sách, tôi cũng là một nhà nghiên cứu. Tôi đã vô cùng tò mò, về bản thân, những cuốn sách nào là nên đọc về tâm lý con người. Đó là lý do tôi đã điên cuồng lướt internet để tạo ra list dưới đây.

Không dông dài thêm nữa, dưới đây là danh sách những cuốn sách nên đọc nhất về tâm lý học mà tôi thấy vô cùng quan trọng dành cho những ai muốn trở thành một chuyên gia tìm hiểu về cách tâm trí chúng ta hoạt động.

1.      Trí tuệ xúc cảm – Daniel Doleman

Trí tuệ xúc cảm là cuốn sách nói về khả năng điều hướng cảm xúc của chúng ta, không quan trọng tình huống chúng ta đang gặp phải là gì. Kĩ năng để kháng cự lại sự hấp dẫn. Bí quyết hành động một cách chuyên nghiệp để duy trì sự bình tĩnh khi bị kích thích bởi một tên ngớ ngẩn nào đó. Và lựa chọn để giữ lịch sự một cách hợp lý với những người có thái độ đối nghịch với bạn.

Về căn bản, cuốn sách này dạy bạn cách để trở thành chủ nhân của chính cảm xúc của mình. Giới thiệu tới bạn những khái niệm giúp bạn giữ động lực kể cả khi vô vọng. Hiểu về các cảm xúc sâu hơn có thể giúp bạn điều khiển các hành động của mình sau đó. Và cuối cùng, học cách giữ một tâm thế vững vàng trong những tình huống căng thẳng.

Cuốn sách dành cho ai?

Nói rằng cuốn sách này dành cho tất cả mọi người có vẻ hơi tự tin thái quá. Nhưng đúng vậy, ai cũng có thể đọc nó. Cảm xúc là một phần không thể tách rời khỏi cuộc sống, cuốn sách này giúp bạn học cách điều khiển được những tình huống căng thẳng và cũng giúp bạn có thêm những kĩ năng đối phó những người làm bạn kích động – kể cả là bản thân bạn.

“Cảm xúc của con người hiếm khi được diễn tả thành lời, chúng thường được thể hiện thông qua các dấu hiệu khác. Chìa khóa để khơi gợi cảm xúc ở người khác là ở khả năng nhận biết những hành động phi ngôn ngữ, giọng nói, cử chỉ, biểu cảm khuôn mặt,..” – Daniel Goleman

2.      Những đòn tâm lý trong thuyết phục – Robert B. Cialdini

Cuốn sách được lăng xê bởi các nhà quảng cáo và doanh nhân, nó thích hợp với những người làm marketing và kinh doanh. Cuốn sách này là tựa sách thích hợp cho những ai đang tìm cách khiến người khác mua sản phẩm của mình. Cuốn sách có rất nhiều điều để dạy chúng ta về cách quản lý và làm việc với những người khác.

Robert đã đưa ra các cách thức đơn giản mà tinh vi để khiến người khác yêu thích bạn. Và một khi họ đã thích bạn hơn, bạn cơ bản là có thể khiến họ làm bất kì điều gì mà họ muốn.

Cuốn sách này dành cho ai?

Chủ yếu là dành cho các Marketers và các nhà thiết kế, người đang tạo ra các sản phẩm và muốn thuyết phục mọi người mua những sản phẩm này. Tuy nhiên, tất cả mọi người tương tác với con người hàng ngày đều có thể hưởng lợi từ các nguồn lực do tiến sĩ Cialdini thu thập được. Có một sự thật thú vị đó là cuốn sách này đã bán được hơn 2 triệu bản.

“Chúng ta tự lừa dối bản thân hết lần này đến lần khác để giữ cho những suy nghĩ và niềm tin của mình phù hợp với những gì chúng ta làm và quyết định.” – Robert B. Cialdini

3.      The social Animal (Động vật xã hội) – Elliot Aronson

Khi tôi đọc cuốn sách này tôi không hề hay biết mình đang cầm trên tay một tuyệt tác. Tôi thực sự không biết cuốn sách này đã được đề cập và ca ngợi tới mức nào. Tôi chỉ đơn giản nghĩ rằng nó thật tuyệt vời. Cuốn sách sẽ dạy bạn cách làm việc theo động lực xã hội. Elliot cung cấp cái nhìn sâu sắc mà cũng thật đơn giản, khá là hài hước về những gì các nhà tâm lý học biết về hành vi con người trong bối cảnh xã hội.

Cuốn sách này dành cho ai?

Cuốn sách dành cho ai hứng thú với việc nâng cấp các kĩ năng để tương tác với người khác. Cuốn sách bao gồm khá nhiều về lĩnh vực hành vi con người. Đây là cuốn sách nên đọc nhất trong các sách tâm lý học, dĩ nhiên không phải chỉ dành cho mỗi ai có hứng thú tới lĩnh vực này, mà còn dành cho mọi cá nhân đang tìm cách để trở thành một công dân tốt hơn. Dưới đây là một số bối cảnh được đưa vào cuốn sách: khủng bố, sự phù hợp, sự tuân phục, chính trị, quan hệ chủng tộc, chiến tranh, sự hấp dẫn giữa các cá nhân và sức mạnh của tín ngưỡng tôn giáo.

“Một người càng giống bạn về thái độ, quan điểm và sở thích, bạn càng thích người đó. Hai cực đối lập thì luôn thu hút nhau, nhưng chúng không thể dính chặt lấy nhau.” – Elliot Aronson

4.      Về giấc mơ và diễn giải giấc mơ – Sigmund Freud

Mục tiêu của Freud trong cuốn sách này là làm cho người vô ý thức trở nên có ý thức. Theo nghiên cứu của ông, con người thật của chúng ta, những khao khát thực sự của chúng ta, được tiết lộ thông qua các giấc mơ. Vấn đề nằm ở đâu? Những câu chuyện chúng ta mơ được mã hóa rất nhiều. Có một lý do cho điều đó. Giấc mơ là những điều mà chúng ta muốn, nhưng chúng ta vẫn chưa có, nếu bạn nhìn thấy rõ những gì bạn thiếu trong giấc mơ, nó sẽ biến thành một cơn ác mộng.

Cuốn sách này dành cho ai?

Dành cho những ai có khao khát khám phá những suy nghĩ và khát vọng xâu sa nhất của bản thân. Những khao khát bí mật được mã hóa thông qua giấc mơ của chúng ta. Cuốn sách giúp bạn hiểu điều vô ý bạn đang nắm giữ và những bước bạn cần làm để vén màn sự thật và khao khát chân thực của mình trong thế giới vật chất này.

“Điều phổ biến trong tất cả những giấc mơ này là điều hiển nhiên. Họ hoàn toàn đáp ứng những mong muốn phấn khích trong ngày mà vẫn chưa được thực hiện. Chúng là sự hiện thực hóa những mong muốn một cách đơn giản và không che giấu.” – Sigmund Freud

5.      The man who mistook his wife for a hat and other clinical tale – Oliver Sacks

Dựa trên một câu chuyện có thật, cuốn sách giải thích cách những người đã đánh mất danh tính của mình sẽ đấu tranh để tìm lại con người thật của họ ra sao. Tiêu đề thực sự là từ một trường hợp có thật, một người đàn ông đã nhầm vợ mình với một chiếc mũ do bị chứng rối loạn thị giác. Đây là trạng thái của tâm trí mà mọi người không thể giải thích thành công thông tin hình ảnh đến, dẫn đến không thể nhận ra các đối tượng hoặc khuôn mặt. Những câu chuyện tuyệt vời trong cuốn sách tâm lý học nổi tiếng này giải mã ý nghĩa của việc trở thành một con người.

Cuốn sách dành cho ai?

Những người muốn tìm hiểu thêm về các trường hợp lâm sàng thực tế. Những người muốn tìm cách hiểu cách tìm lại chính mình ngay cả khi mọi thứ dường như đã mất. Tác giả của cuốn sách cũng là người đứng sau tựa sách Awakenings được nhiều người biết đến. Một cuốn sách đã được chuyển thể thành phim cùng tên với sự tham gia của Robin Williams và Robert De Niro.

"Để được là chính mình, chúng ta phải nắm được chính mình – sự sở hữu, nếu cần được sở hữu lại, câu chuyện cuộc đời của chúng ta. Chúng ta phải “hồi tưởng lại” bản thân, hồi tưởng lại bộ phim nội tâm, câu chuyện kể, của chính mình. Một người đàn ông cần một câu chuyện kể như vậy, một câu chuyện nội tâm liên tục, để duy trì bản sắc của anh ta, bản ngã của anh ta” – Oliver Stacks

6.      Behave: The biology of Humans at Our Best and Worst – Robert M. Sapolsky

Một cuốn sách gần như không thể đọc về đối nhân xử thế. Rốt cuộc, ai có thời gian để đọc 800 trang? Tuy nhiên, người ta gọi nó là sự chắt lọc tuyệt vời của nghiên cứu hàn lâm về hành vi xã hội. Nhà sinh vật học thần kinh và nguyên sinh học nổi tiếng, Robert Sapolsky, tạo ra một bài kiểm tra xác định thể loại về cách chúng ta hành động và tại sao chúng ta làm những gì chúng ta làm.

Cuốn sách dành cho ai ?

Những người quan tâm đến việc tìm hiểu lý do đứng sau mọi hành vi của mình. Loại tín hiệu sinh học thần kinh nào truyền chỉ một giây trước khi chúng ta làm điều gì đó? Hãy nhớ rằng nên tiếp cận cuốn sách này với sự kiên nhẫn. Hãy dành thời gian của bạn và thưởng thức từng câu.

“Tại sao các phán đoán đạo đức tự động, trực quan của chúng ta lại có xu hướng phi chuyên trị? Bởi vì, như Greene đã tuyên bố trong cuốn sách của mình, “Bộ não đạo đức của chúng ta phát triển để giúp chúng ta truyền bá gen của mình chứ không phải để tối đa hóa hạnh phúc tập thể.”

7.      Tư duy nhanh và chậm – Daniel kahneman

Công trình đặc biệt của Daniel Kahneman giải thích rằng có hai hệ thống trong não xác định hành động của chúng ta. Hệ thống 1 là cảm xúc cao. Phản ứng bốc đồng dựa trên trực giác và nó được thúc đẩy bởi mong muốn từ các gen sinh tồn của chúng ta. Hệ thống 2 chậm hơn rất nhiều. Nó liên quan đến việc suy nghĩ sâu sắc về mọi thứ và có lý trí. Những người suy nghĩ nhanh thường đưa ra những quyết định sai lầm, trong khi những người suy nghĩ chậm có thể giành được giải Nobel. 

Cuốn sách dành cho ai?

Những người đang tìm cách để nâng cao tính hợp lý của mình và ngăn chặn những quyết định bốc đồng làm hỏng cuộc sống của họ. Thinking, Fast and Slow tự hào được đặt trên tất cả các kệ sách tâm lý học được đọc nhiều nhất trên mạng trực tuyến vì một lý do chính đáng - nó vô cùng hấp dẫn.

8.      Sang chấn tâm lý – hiểu để chữa lành – Bassel Van Der Kolk

Bessel van der Kolk là nhà nghiên cứu tiên phong và là một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới về căng thẳng do chấn thương. Và với cuốn sách của mình, ông đã tạo ra một hướng dẫn có thẩm quyền về tác động của chấn thương và các con đường để phục hồi. Các trang khám phá (chủ yếu) cuộc sống của các cựu chiến binh và những trải nghiệm cảm xúc đau đớn của họ sau những năm còn trong quân ngũ. Hãy coi đây là một hướng dẫn về cách bạn có thể chữa lành tâm trí khỏi chấn thương.

 Cuốn sách dành cho ai

Những người quan tâm đến việc giúp đỡ những người khác đang gặp khó khăn sau những trải nghiệm đau thương và điều gì để hiểu nguyên nhân gây ra chúng. Được biết - bởi độc giả và người đánh giá cuốn sách - công việc này có thể giúp bạn phục hồi sau những suy nghĩ phá hoại và thiếu động lực.

“Chừng nào bạn còn giữ bí mật và ngăn chặn thông tin, thì về cơ bản, bạn đang chiến tranh với chính mình…Vấn đề quan trọng là cho phép bản thân biết những gì cần biết. Điều đó cần rất nhiều sự can đảm." - Bessel A. van der Kolk

9.      Phi lý trí – Dan Ariely

Dan Ariely giải thích rằng chúng ta không - tôi nhắc lại, chúng ta không phải - những con người có lý trí. Chúng ta nhất định phải đưa ra những lựa chọn ngu ngốc. Chúng ta liên tục cần nhắc nhở bản thân tại sao một số điều tốt cho chúng ta và tại sao chúng ta cần tiếp tục thực hiện chúng, chẳng hạn như ăn thức ăn lành mạnh. Cùng với điều này, tại sao một số hành vi nhất định là xấu và tại sao chúng ta cần kiểm soát bản thân mỗi khi nhìn thấy một chiếc bánh sô cô la. Thêm vào đó, một danh sách dài những thói quen phá hoại khác mà chúng ta cần ngừng làm nếu muốn hướng cuộc sống của mình đi đúng hướng.

Cuốn sách này dành cho ai?

Đối với những người muốn ngừng làm những loại sai lầm tương tự thường xuyên. Dành cho những người muốn thách thức các chuẩn mực xã hội áp đặt và khơi dậy luồng suy nghĩ có thể dẫn đến sự thay đổi đáng kể. Nghiên cứu đột phá của Dan Ariely sẽ giúp chúng ta trở nên lý trí hơn và đổi mới hơn một chút.

“Quyền sở hữu không chỉ giới hạn ở những thứ vật chất. Nó cũng có thể áp dụng cho các quan điểm. Sau khi nắm quyền sở hữu một ý tưởng - cho dù đó là về chính trị hay thể thao - thì chúng ta sẽ làm gì? Chúng ta yêu nó có lẽ nhiều hơn chúng ta nên làm. Chúng tôi giải thưởng nó nhiều hơn giá trị của nó. Và thường xuyên nhất, chúng ta gặp khó khăn khi buông bỏ nó bởi vì chúng ta không thể chịu đựng được ý tưởng về sự mất mát của nó. Khi đó chúng ta còn lại gì? Một hệ tư tưởng - cứng nhắc và không thể khuất phục.” - Dan Ariely

10.    The Evolving Self – Robert Kegan 

Trong cuốn sách không được chia sẻ rộng rãi này, nhưng bạn nhất định phải đọc nó, Robert Kegan giải thích cách hành vi, cũng như động lực của chúng ta thay đổi theo tuổi tác. Tác giả khám phá ra cách điển hình của một cá nhân tiến hóa; cuối cùng ta sẽ yêu thích loại trải nghiệm nào; Mối quan hệ của ta với những món đồ và những người xung quanh là gì. Bằng cách tiết lộ những giai đoạn tiến hóa này, tác giả sẽ giúp chúng ta phát triển năng lực hơn về mong muốn của mình và biết rằng những thứ chúng ta sở hữu không nói lên chúng ta là ai.

Cuốn sách này dành cho ai?

Cuốn sách đặc biệt tốt cho những bậc cha mẹ tò mò muốn hiểu con mình và những gì họ có thể làm để giúp chúng phát triển thành những cá nhân khiêm tốn và chu đáo hơn. Cá nhân tôi nghĩ rằng mọi người nên đọc cuốn sách này. Nó chứa đựng rất nhiều từ khó hiểu, nhưng những ý tưởng được chia sẻ chắc chắn mang tính chuyển đổi.

“Nếu bạn muốn hiểu một người khác theo một cách cơ bản nào đó, bạn phải biết người đó đang ở đâu trong quá trình tiến hóa của họ… cách mà người đó giải quyết vấn đề thế nào là 'bản thân' và thế nào là 'người khác' về cơ bản, xác định logic cơ bản về ý nghĩa của người đó." - Robert Kegan

Một vài suy nghĩ cuối cùng

Tôi đã cố tình làm cho danh sách những cuốn sách tâm lý phải đọc này ngắn hơn - chỉ chứa 10 cuốn. Bởi vì, kiểm tra 20, 30 hoặc thậm chí 50 tên sách về tâm lý học nếu bạn không đọc chúng thì có ích gì, phải không?

Ngoài ra, tôi muốn chia sẻ rằng danh sách những cuốn sách được đề cập ở trên là sau khi kiểm tra nhiều ấn phẩm khác cung cấp danh sách tương tự. Ngoài ra, tất nhiên, có tính đến những cuốn sách tâm lý học mà tôi đã đọc và tóm tắt.

Nếu bạn mới bắt đầu trong lĩnh vực hành vi con người và cách thức hoạt động của tâm lý, mỗi cuốn sách này là một điểm khởi đầu tốt.

Nếu bạn đã là một người đam mê đọc tâm lý học, tôi hy vọng bạn sẽ tìm thấy những tựa sách mà bạn chưa từng thấy trước đây.

Dù thế nào đi nữa, lĩnh vực tâm lý con người là điều mà tất cả chúng ta, tôi tin rằng, nên dành một chút thời gian để khám phá. Rốt cuộc, lĩnh vực này là để giúp ta khám phá ra cơ chế hoạt động của bộ não.  

---------

Tác giả: Ivaylo Durmonski

Link bài gốc: The 10 Must-Read Psychology Books Every Human Being Should Read

Dịch giả: Thùy Trang - ToMo - Learn Something New 

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Thùy Trang - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày.

(***) Trở thành Tình nguyện viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: https://bit.ly/ToMo-hirng http://bit.ly/ToMo-hiring.