Điều này nghe có vẻ rất rõ ràng, nhưng không phải ai cũng biết: Đại dương là một hệ sinh thái tuyệt đẹp, phong phú và đa dạng, đã truyền cảm hứng và giúp ích cho nhân loại hàng thiên niên kỷ qua. Nhưng ngày nay, nó đã bị ô nhiễm nặng nề bởi nhựa và lượng axit ngày càng nhiều. Con người đang đánh bắt quá mức, đe dọa sự sống còn của các loài cá – cũng như sự sinh tồn của những ngư dân ven biển xem cá là nguồn thức ăn chính.

Đáng buồn thay, mặc dù chính con người là nguyên nhân gây ô nhiễm cho các đại dương, nhưng họ lại không hề để ý đến. Và vì thế, tại một hội nghị TED ở Thái Bình Dương vào tháng trước, một nhóm các nhà khoa học và nhà hoạt động đại dương đã nghĩ ra nhiều biện pháp để bảo vệ môi trường tuyệt vời này. TÌm hiểu những cách thức mới, nghiên cứu và khám phá sâu hơn để khơi dậy sự tò mò và động cảm tích cực từ mọi người.

1.     Làm nổi bật vai trò của sinh vật biển – cho thấy lợi ích to lớn của chúng đối với cuộc sống con người

Những khám phá mới đáng ngạc nhiên về đại dương đang diễn ra khắp nơi. Chẳng hạn, nhà sinh vật học David Gruber vừa phát hiện ra rằng một số loài sinh vật biển trong mắt các loài khác dưới đại dương sẽ phát ra huỳnh quang – nhưng mắt người lại không thể thấy được. Hiện tượng này không chỉ đơn thuần là một sự thật thú vị; Protein huỳnh quang thường được sử dụng trong phòng thí nghiệm y tế giúp các nhà khoa học làm cho các tế bào sáng hơn và dễ nhìn hơn. Vì vậy, khám phá này hứa hẹn sẽ tạo ra những loại thuốc mới cho chúng ta, cho dù chúng ta có thị lực của cá hay không. Sau đó Fellow Kristen Marhaver – thành viên cấp cao của TED, đã nghiên cứu về những cây san hô con và cách chúng tạo nên rạn san hô. Giờ đây bà ấy xác định cách xây dựng cấu trúc dưới nước để thu hút những cây san hô con – và sau đó giúp con người dựng lại môi trường sống cho san hô. Bên cạnh việc trang trí, những cây san hô này còn bảo vệ đất khỏi những cơn bão đổ xuống mặt nước. Vì vậy, chăm sóc các rặn san hô tốt hơn có thể bảo vệ thị trấn ven biển an toàn hơn.

2.       Khám phá những mẫu hình mới của môi trường nước

Có một cuộc cách mạng trong thập kỷ qua về cách chúng ra nhìn thế giới dưới nước, nhờ phần mềm thiết lập bản đồ tiên tiến và robot, máy ảnh và công cụ hiện đại. Ba dự án mới (trong số nhiều dự án) đã khám phá: Đầu tiên, để khảo sát địa lý dưới đại dương, Google Earth đã hợp tác với The XL Catlin Seaview Survey để dựng nên những cảnh quay dưới biển tuyệt đẹp từ khắp các hành tinh. Thứ hai, một thành viên của TED Fellow David Lang đồng sáng lập của OpenROV, một công ty có robot dưới nước cho phép bất cứ ai khám phá các đại dương. “Thật bất ngờ, giờ đây khi muốn tìm hiểu một vấn đề thú vị không cần bất cứ khoản trợ cấp nghiên cứu nào hay liên kết đại học nữa,” ông ấy đã viết. “Điều đó có ý nghĩa rất lớn đối với quá trình khám phá”. Cuối cùng là, các công cụ phần mềm Autodesk mới có thể tạo ra các mô hình san hô 3D chi tiết, cho phép các nhà khoa học đo lường và theo dõi chúng qua thời gian. Những mô hình này giúp các nhà khoa học cung cấp bằng chứng về xu hướng tăng trưởng và minh họa các lý thuyết về tác động của axit hóa đại dương và những tác động khác của con người.

3.       Tập trung vào những gì chúng tôi đưa ra

Nhà hoạt động đại dương Sylvia Earle (TED Talk: Khao khát của tôi chính là bảo vệ đại dương của chúng ta) đã dành hàng thập kỷ để báo động về việc đánh bắt cá đang tàn phá các vùng biển như thế nào. “Nếu mọi người thật sự hiểu các phương pháp đang được sử dụng để đánh bắt cá, họ có thể sẽ xem xét lại có nên ăn chúng hay không”, người chiến thắng giải thưởng TED 2009 đã nói. Đầu bếp Barton Seaver (TED Talk: Phát triển hải sản bền vững? Hãy trở nên thông minh) đã đưa ra một cách tiếp cận ít cực đoan hơn – hãy ăn ít hải sản và ăn nhiều rau củ hơn – trong khi vẫn đưa ra lập trường rằng những gì chúng ta có cho bữa tối sẽ liên quan trực tiếp đến sự tồn tại của đại dương. Sự nâng cao nhận thức này được tán thưởng bởi những chính sách thay đổi. Những hoạt động đánh bắt cá không bền vững là phổ biến với cả ngư dân nhỏ, độc lập và cả những doanh nghiệp lớn, do đó các giải pháp cho việc đánh bắt quá mức phải được thực hiện trong quy mô lớn – và cần thiết những nỗ lực trong cộng đồng. Tổ chức Rare đã làm việc với chính quyền địa phương và người dân trong các cộng đồng đánh cá ven biển để tạo ra cơ chế quản lý cho nghề đánh bắt cá. Mục tiêu là khuyến khích các cộng đồng nhỏ tự hào phát triển nghề cá bền vững. Thành công của họ đã thu hút sự khen ngợi và tài trợ quy mô lớn – và đưa ra cách tiếp cận mới, địa phương hóa cho vấn đề này.

4.       Lan truyền nguồn cảm hứng về sự kết nối cảm xúc mạnh mẽ của các đại dương bằng nghệ thuật

Một số tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời gần đây (và nổi tiếng trêm internet) đã làm cho đại dương dường như thậm chí còn đẹp hơn, hấp dẫn và gần gũi hơn. Nhà điêu khắc Jason deCaires Taylor đã xây dựng các bảo tàng dưới nước chứa đầy những bức tượng tuyệt đẹp chỉ có thể được thưởng thức bởi những thợ lặn. Những bức tượng được ông dựng lên bằng lòng yêu mến đối với đại dương, để cho nghệ thuật của ông hòa nhập với môi trường của nó. Cá, tôm hùm và tảo xem đây như là nhà của chúng. Thành viên TED Colleen Flanigan cũng có một ý tưởng tương tự. Bà đã gắn những gợn sóng lại, các tác phẩm điêu khắc bằng kim loại, khi được đặt ở dưới nước và chạy bằng điện áp thấp, giữ các khoáng chất lại và tạo môi trường sống cho san hô phát triển. “San hô trong môi trường nhân tạo này có thể phát triển nhanh từ hai đến sáu lần so với những san hô ngoài tự nhiên”, cô ấy cho biết. Trong một dự án khác, thợ lặn Hannah Fraser và người quay phim Shawn Heinrichs đã làm việc cùng nhau để tạo ra một đoạn video trực tiếp về Fraser đã nhảy múa dưới nước cùng cá mập hổ. Sau khi đoạn video được lan truyển, đã nhận được sự ủng hộ của nhiều người về việc phản đối giết mổ cá mập.

Tác động của loài người đối với đại dương là rất lớn, và không một biện pháp đơn lẻ nào có tác dụng. Nhưng hy vọng, việc chia sẻ những kỳ quan của đại dương sẽ giúp chúng ta thu hút được sự chú ý của tập thể và có những giải pháp hữu ích.

----------

Tác giả: Lydia Laurenson

Link bài gốc: 4 ways to get people to care about the ocean

Dịch giả: Thùy Trang -ToMo-Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Thùy Trang - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày!

(***) Trở thành Cộng tác viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.