Mặt tối được hiểu và định nghĩa như là phần tối trong nhân cách của con người. Nhận định này được đặt ra bởi nhà tâm lý học Carl Jung và đóng vai trò thiết yếu để hoàn thiện cuộc đời mỗi người.

Nhiều năm trước đây, một cặp đôi mà tôi quen biết và quý mến đã có một đứa con. Khỏi phải nói rằng tôi đã cảm thấy hạnh phúc cho họ đến mức nào. Tôi đã đến gặp cả nhà và họ nói với tôi về việc đặt tên đứa bé. Hai người chọn ba chữ cái đầu của tên mình và ghép lại thành cái tên mới cho con mình.

Họ nói rằng đứa trẻ này là sự kết hợp của tình yêu họ dành cho nhau, vì thế khi đặt tên, cả hai đều cảm thấy cả tên cũng cần ghép lại. Bất giác, tôi tự nhiên nghĩ: “Thiệt là khoa trương”. Nhưng ngay khi ý nghĩ đó vừa lóe thì nó cũng biến mất. Vào khi đó thì tôi không biết lý do, nhưng rõ ràng phần tối trong tôi đã xuất hiện và nó giúp tôi hiểu được cảm xúc thật của mình.

Carl Jung Và "Cái Bóng"

Chúng ta đều nghĩ rằng chúng ta hiểu bản thân mình khá rõ. Chà, ý tôi là, nếu một người nào đó biết ta là ai, thì dĩ nhiên là ta thôi, đúng chứ? Chúng ta hẳn cũng thích nghĩ rằng mình là người có đạo đức, nhân phẩm cao và chính trực.

Tuy nhiên, nếu tôi nói rằng ẩn sâu bên trong chúng ta, có những phần tính cách mà ta rất mực khinh thường, tìm đủ mọi cách để che đậy chúng đi thi sẽ thế nào? Đó là mặt tối của bạn. Nhưng thực ra, thoả hiệp với phần tối đó cũng có thể giúp đỡ bạn.

‘Làm sao tôi có thể phát triển mà không có phương diện xấu xa? Tôi cũng phải có mặt hạn chế của mình nếu thực sự là một cá thể hoàn chỉnh.’ Carl Jung

Carl Jung là người chịu trách nhiệm định nghĩa “mặt tối" trong nhân cách chúng ta. Phần bóng đó đại diện cho bất kỳ những đặc điểm nào thuộc về ta mà ta không thích chúng, vì lẽ đó mà kìm nén chúng trong vô thức.

Tuy vậy, chính vì ta kìm nén, chúng ta không thể nhận thức được sự tồn tại của những suy nghĩ và cảm nhận đó. Vậy thì, cái gì gọi là làm việc cùng bóng tối là gì và nó chữa lành ta khỏi những nhận thức bị che giấu đó như thế nào?

Làm Việc Cùng Bóng Tối Là Gì?

Làm việc cùng mặt tối là quá trình nhận thức và chấp nhận những phần nhân cách bị ẩn đi.

Để sống một cuộc sống cân bằng, chúng ta phải nhận ra cái bóng đó. Hẳn vậy, chúng ta có thể nghĩ rằng con người là một thể hoàn chỉnh và vì thế ta không cần phải xem xét lại nội tâm mình. Nhưng không ai là hoàn hảo cả. Đây là lý do vì sao thuyết phần tối mà Carl Jung đưa ra là rất cần thiết.

Nó cần thiết là vì nó xác định được những nơi mà ta đang giam một phần bản ngã của mình. Nó soi vào những nơi tối tăm một tia sáng nhận thức. Thật khó để chúng ta tự phân tích mình một cách khách quan hoàn toàn. Đặc biệt là khi ta nói về mặt tốt và mặt xấu của bản thân. 

Không ai muốn thừa nhận mình có những điểm không tốt. Tập trung vào điểm mạnh lúc nào cũng dễ dàng hơn nhiều so với điểm yếu. Rốt cuộc, ai lại muốn thừa nhận mình ghen tị với thành công của bạn bè? Hay có suy nghĩ phân biệt chủng tộc? Hoặc, đã từng ích kỷ trong một khoảnh khắc nào đó?

Nhưng đây không phải lúc chỉ trích hay đổ lỗi. Đây là vấn đề hiểu biết, xử lý, học hỏi, để tiến lên trở thành một người tốt hơn. Tập trung vào những phẩm chất tốt đẹp để làm gì? Ta học hỏi được gì nếu ta không nhận thức được lỗi lầm của mình?

“Sẽ không có ánh sáng nếu bóng tối không tồn tại và không có sự toàn vẹn tâm hồn nếu không có thiếu sót.” Jung

Bạn Sẽ Đạt Được Những Gì?

• Hiểu rõ bản thân hơn
• Sửa chữa những hành vi sai trái
• Có khả năng thấu hiểu người khác
• Có nhận thức rõ ràng về con người thật của mình
• Khả năng giao tiếp được cải thiện
• Cảm thấy hài lòng với cuộc sống hơn
• Nâng cao tính toàn vẹn
• Có những mối quan hệ tốt đẹp

"Làm Việc Cùng Bóng Tối" Như Thế Nào?

Trước khi dấn thân vào việc này, điều quan trọng là dành một ít thời gian để chuẩn bị tâm lý. Vì khi đó, có thể những phần tính cách mà bạn chưa sẵn sàng thừa nhận sẽ bị tiết lộ, nên bạn cần chuẩn bị thật tốt về cả mặt tinh thần và thể chất để đón nhận bất cứ điều gì.

Cần Chuẩn Bị Những Gì?

Bạn có thể bắt đầu bằng việc nhìn lại cuộc đời mình và nhớ lại những điều bạn cảm thấy biết ơn. Hãy tự nhận định rằng sự tồn tại của mình là một phép màu của cuộc sống, rằng bạn là một cá thể có mạnh có yếu như bao người khác.

Bạn là thành phẩm mà môi trường sống và gia đình của bạn góp phần tạo nên. Hãy nhắc nhở mình rằng vì không ai là hoàn hảo nên bạn đã chọn cách đối đầu với “cái bóng" và cố gắng thấu hiểu chính mình.

Hãy từ bi với bản thân. Bạn cần chấp nhận rằng bạn là con người với tất cả những gì cần thiết. Chúng ta đều là những sinh vật dễ bị tổn thương, dễ bị tác động và vượt quá tầm kiểm soát. Bạn đang thực hiện bước đầu để giác ngộ điều đó. Nhẹ nhàng thôi, bước từng bước một trên hành trình này.

Để có thể thành công làm quen với bóng tối, bạn cần phải trung thực một cách tàn nhẫn với chính mình. Không có sự che giấu hay bao biện nào ở đây. Bạn phải đối mặt với nỗi sợ hãi tồi tệ nhất về tính cách và đặc điểm thật sự của mình.

Một số điều khi bị tiết lộ sẽ khiến bạn hoàn toàn bị sốc và bất ngờ. Nhưng đừng để điều đó cản bước bạn. Có một lý do để bạn ở đây, ngay bây giờ, đọc nó. Hãy tiếp tục cuộc hành trình. Nó có thể sẽ không thoải mái lắm, nhưng chắc chắn sẽ rất xứng đáng.

5 Cách Để Áp Dụng Phương Pháp Của Carl Jung

     1. Các chủ đề định kỳ

Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực này đề nghị rằng bạn nên bắt đầu bằng việc viết ra những gì khiến bạn có phản ứng mạnh về mặt cảm xúc. Yếu tố nào kích thích cảm xúc của bạn? Hãy thử hỏi bản thân những câu hỏi liên quan đến cái bóng đó như dưới đây:

• Bạn có cùng phản ứng với cùng một chủ đề cụ thể nào nhiều lần không?
• Bạn có xu hướng tranh luận về cùng một chủ đề không? Nói cách khác, điều gì khiêu khích bạn?
• Điều gì khiến các động cơ trong người bạn hoạt động?
• Bạn phản ứng với những điều gì?

“Mọi thứ khiến chúng ta khó chịu với người khác có thể dẫn chúng ta đến một  nhận thức mới về bản thân mình.” Jung

    2. Những Phản Ứng Về Mặt Cảm Xúc

Đặc biệt chú ý đến cách bạn phản ứng với mọi người hoặc các tình huống. Liệu có chủ đề hay khuôn mẫu nào lặp lại không. Một khi bạn xác định được khuôn mẫu đó, bạn có thể giải quyết nó rồi.

Ví dụ, tôi đặc biệt không thích những người có giọng điệu sang chảnh. Với tôi thì, họ toàn những kẻ tỏ vẻ bề trên. Chỉ khi tôi thực sự nghĩ về nó, tôi mới nhận ra rằng nó làm bật lên những bất an trong tôi về quá khứ lớn lên trong một khu dân cư nghèo khó.

Bây giờ, khi gặp ai đó có cùng cách nói như thế, tôi đã hiểu rằng họ không làm gì có lỗi với tôi. Chính nhận thức của tôi đã khiến tôi cảm thấy không an toàn. Tôi học cách ngừng phản ứng với điều gì đó không liên quan đến mình. Và đó là cách mà làm việc với bóng tối giúp đỡ bạn.

    3. Nhận thức các khuôn mẫu

Đầu tiên, bạn bắt đầu bằng việc xác định vấn đề. Sau đó, bạn có thể phân tích và nhận biết những khi chúng xuất hiện trong cuộc sống của bạn. Một khi bạn hiểu được, bạn sẽ có khả năng loại bỏ những suy nghĩ xấu đó đi và tiếp tục. Đó là cách mà bạn sẽ xử lý những suy nghĩ và cảm xúc đó.

Hãy nhớ rằng, trước đây, bạn thấy những suy nghĩ này khó chấp nhận đến mức phải chôn vùi chúng. Chỉ khi bạn đã xác định được các vấn đề cụ thể trong phần tối của mình thì bạn mới có thể bắt đầu tìm ra cách đối phó với chúng.

    4. Viết ra hành trình làm việc cùng bóng tối của bạn

Việc này giúp bạn ghi lại hành trình thực hiện thử thách của mình. Sau khi ghi những điều tiêu cực đó ra giấy, bạn có thể quên nó đi, đây cũng là một cách hay để giải tỏa những buồn phiền trong tâm trí.

Ban không cần bận tâm về bất cứ cấu trúc cụ thể nào. Bạn chỉ việc ghi tất cả ra. Sau đó cũng có thể viết lại những điều tương tự. Điều quan trọng chỉ là để ghi lại tất cả những suy nghĩ của bạn vào thời điểm đó mà thôi.

    5.  Viết một lá thư cho chính mình

Một bài tập khá hiệu quả nữa trong liệu trình này chính là tự viết cho mình một lá thư bày tỏ những nỗi buồn và sự nuối tiếc, trong cả suy nghĩ và cảm nhận. Bạn có thể viết thêm trong thư về những nỗ lực bạn đã và đang bỏ ra để giúp đỡ chính mình vượt qua bóng tối.

Hoặc bạn cũng có quyền tha thứ cho mình qua bức thư ấy. Hãy nhắc nhở bản thân rằng bạn không phải là người duy nhất có “cái bóng" của riêng mình.

Vậy Cái Bóng Của Bạn Đang Che Giấu Những Gì?

Trong quá trình thực hiện phương pháp của Carl Jung, có thể bạn một số suy nghĩ hay cảm xúc mà bạn không ngờ đến sẽ bị tiết lộ. Tôi nghĩ rằng sẽ dễ dàng hơn nếu tôi dự báo trước một vài điều trong đó.

Sự ghen tị

Ghen tị chính là ví dụ mà tôi đã đề cập đến ở đầu bài viết. Tôi đã không nhận ra được vào lúc đó, những lời chỉ trích của tôi dành cho cái tên của đứa trẻ thực ra xuất phát từ cảm xúc ghen tức của tôi đối với cặp đôi đó. Thay vì thẳng thắn đối mặt với cảm giác ghen tị của mình, tôi đã đả kích cái tên mà họ chọn cho đứa bé. 

Trong trường hợp đó, nó làm tôi thấy dễ chịu hơn vì tuy rằng họ có tất cả những gì tôi muốn, nhưng ít nhất họ đã không chọn được cho con mình một cái tên đàng hoàng.

Định kiến

Loài người thường thích đánh giá về ngoại hình người khác mọi lúc mọi nơi. Thực ra nó là một hành vi tự nhiên của con người, tuy nhiên cũng đã dẫn đến sự bùng nổ của công nghệ phẫu thuật thẩm mỹ ngày nay. Nhưng có một số khác, họ còn đánh giá người khác qua những yếu tố khác như màu da hay chủng tộc. 

Xã hội ngày nay nhìn chung không có thái độ thỏa hiệp với các định kiến phân biệt chủng tộc. Vì thế thay vì nhận định đúng thái độ của mình, một số người lựa chọn kìm nén quan điểm của họ vì sợ phải đối mặt với chúng.

Hành vi đổ lỗi cho nạn nhân

Trong xã hội ngày nay, người ta có xu hướng tự lập, ít mong đợi vào sự giúp đỡ. Nhưng đôi khi, có vài chuyện nằm ngoài tầm kiểm soát. Người dân tị nạn từ chiến tranh, đánh bom khủng bố, và nạn đói tàn bạo là ví dụ điển hình.

Sẽ không thể nào khiến một số người dừng việc đổ mọi tội lỗi lên các nạn nhân vì những thương tổn họ phải nhận. Mặc cho sự thật rằng họ chỉ đơn giản ở sai nơi vào sai thời điểm.

Tại Sao Chúng Ta Cần Làm Việc Với Bóng Tối?

Đó đều là những gì tôi đã đề cập. Những phần nhân cách mà ta không thừa nhận sự tồn tại của chúng. Chúng chỉ đang bị ta giấu đi mà thôi.

Nhưng dù bị che giấu thì sao? Liệu chúng sẽ không gây ra bất cứ thiệt hại nào sao? Sự thực là chúng chỉ đang nằm im trong tiềm thức của ta mà thôi.

Thế thì, lấy vấn đề ghen tức của tôi là ví dụ. Làm thế nào để việc ghen tị với người khác giúp tôi đạt được thành công trong cuộc sống? Tại sao tôi lại so sánh bản thân với người khác đầu tiên? Chúng ta đều biết điều đó chẳng tốt chút nào. Thật không nên khi đố kỵ và thèm muốn những gì thuộc về người khác.

Sẽ tốt hơn nếu bạn tạo mục tiêu riêng cho mình. Để bạn biết quý trọng những gì mình đang có. Để bạn không phải liên tục so sánh, đo đạc thành tích của mình với những thứ thuộc về người khác.

Tôi Đã Từng Thấy Một Tác Phẩm Tóm Tắt Vấn Đề Này Theo Cách Rất Đẹp

Một người đàn ông ngồi trong một chiếc xe thể thao đắt tiền, bên cạnh anh ta là người đàn ông khác với chiếc xe tầm thường. Người thứ hai nhìn người thứ nhất và ước gì mình có được chiếc xe đắt tiền như vậy. Rồi bên cạnh anh ta, lại có một người thứ ba ngồi trên chiếc xe máy đang ước sao mình sở hữu được chiếc ô tô bình thường kia. Tiếp tục là người thứ tư, với cái xe đẩy của mình, mong muốn sở hữu một chiếc xe máy. Sau đó, người đàn ông thứ năm đi ngang qua, thầm mong sao mình có được chiếc xe đẩy. Cuối cùng là một người khuyết tật đang nhìn qua cửa sổ, chỉ ước ao mình có khả năng đi lại.

Qua tác phẩm trên, chúng ta đều biết rằng ghen tị không phải đặc tính tốt đẹp gì, và đôi khi còn gây hại cho mọi người. Nhưng vẫn còn một lý do khác nói lên sự quan trọng của phương pháp làm việc cùng bóng tối này. 

Phép chiếu

Mặc dù rất khó để nhận ra những đặc điểm không mong muốn ở bản thân, nhưng lại rất dễ để nhận ra điểm xấu của người khác. Trên thực tế, các đặc điểm phản ánh những điều ta cố giấu đi mới dễ nhận ra nhất. Đây chính là “phép chiếu”. 

“Trừ khi chúng ta có nhận thức về chúng, nếu không bóng tối vẫn luôn bị lộ trong vô tình: nghĩa là ta chỉ nhận ra khi nó nằm trên người nào đó hoặc một thứ gì khác mà chúng ta không phải chịu trách nhiệm.” Robert Johnson

Những gì thực sự đang xảy ra là tâm trí của ta thúc đẩy ta đối phó các đặc điểm không mong muốn đó. Nhưng vì chúng ta lại không thể đối mặt với chính mình, ta đành tìm kiếm chúng ở người khác. Ta chỉ trích, trừng phạt người khác vì lỗi lầm của họ. Và điều đó không công bằng chút nào.

Sự phản chiếu

Đối lập với phép chiếu bên trên là ‘sự phản chiếu’. Đây là những phẩm chất mà ta ngưỡng mộ ở một người khác vì bản thân không có chúng. Phản chiếu là những thuộc tính mà chúng ta muốn thể hiện. Chúng ta ghen tị với những phẩm chất này và ghen tị với những người có chúng. 

Vấn đề là, làm việc bóng tối không chỉ là giúp chúng ta trở thành người tốt hơn hoặc ngăn chúng ta tấn công những người xung quanh mà còn nhắc nhở chúng ta về những đặc điểm xấu hơn của chúng ta. Nó giúp chữa lành các chấn thương, các vấn đề sức khỏe tâm thần, lòng tự trọng thấp và còn hơn thế nữa. 

Làm việc bóng tối không phải là tìm kiếm những suy nghĩ bị kìm nén khiến chúng ta khó chịu. Đó là về việc đối mặt với các khía cạnh của bản thân mà ta luôn thấy cần phải che giấu. Bởi vì chỉ khi đối mặt với mặt tối của tâm hồn, chúng ta mới có thể thừa nhận sự tồn tại của nó.

Đôi Dòng Cuối

Để thực hiện phương pháp làm việc cùng bóng tối cần rất nhiều dũng khí và phải dẹp đi cái tôi của mình. Nhưng Carl Jung tin rằng điều đó cần thiết cho chúng ta sống một cuộc sống toàn vẹn. Vì chỉ khi bạn biết điều gì đang bị bóng tối che phủ thì bạn mới cảm thấy hạnh phúc với mặt sáng của mình.