Đơn sắc là gì?

Đơn sắc hoặc tranh đơn sắc là một bức tranh được tạo ra chỉ bằng một màu hoặc gam màu duy nhất. Nó có thể sử dụng các sắc thái khác nhau của một màu nhưng chắc chắn chỉ có một màu cơ bản. 

Trong hơn một trăm năm, các nghệ sĩ đã sử dụng đơn sắc như một phương tiện để khám phá tiềm năng lẫn hạn chế của hội họa, sử dụng cách thức đơn giản này để tìm ra những hình thức về bố cục và tông màu, hoặc để nâng cao các lý thuyết liên quan đến thiên nhiên, siêu nhiên và các vấn đề tâm linh tương tự. Được thể hiện với độ chính xác hình học hoặc với sắc thái của nét vẽ biểu cảm, bức tranh đơn sắc là thành ngữ lâu dài của chủ nghĩa hiện đại tiên tiến.

Với niềm đam mê với tốc độ và công nghệ tương tự như máy bay và ô tô, vào năm 1913, nghệ sĩ người Kiev, Kazimir Malevich (1878-1935) đã cùng nhà soạn nhạc Mikhail Matyushin và nhà văn Alexei Kruchenykh tạo ra một bản tuyên ngôn cho Đại hội Chủ nghĩa Vị lai lần thứ nhất. Dựa trên niềm đam mê với máy bay, Kazimir Malevich đã giới thiệu tác phẩm trừu tượng hình học nổi tiếng của mình, Suprematist Composition: White on White tại triển lãm năm 1915 0.10: Triển lãm theo chủ nghĩa tương lai cuối cùng, được tổ chức tại Petrograd. Một hình vuông màu trắng nằm trên nền trắng, dường như lơ lửng mà không chịu ảnh hưởng của những quy luật vật lý, White on White của Malevich đã tìm cách tạo ra cảm giác siêu nhiên này khi ông liên tưởng đến máy bay và chụp ảnh trên không. Bức tranh đã làm thay đổi cách nhìn của người ta vào thời điểm đó, và mặc dù việc lựa chọn màu trắng có thể bị coi là không thể hiện cảm xúc hoặc lạnh lùng; nhưng đặc trưng của người nghệ sĩ có thể được nhìn thấy trong kết cấu của bức tranh và niềm tin của ông ấy rằng màu sắc gắn liền với một cõi cảm giác cao hơn sẽ mang lại sự ấm áp và rộng mở cho tác phẩm.

2. Josef Albers.

Nghệ sĩ người Mỹ gốc Đức Josef Albers (1888-1976) được coi là một trong những nhà đi đầu trong lý thuyết đơn sắc và màu sắc. Sau khi học mỹ thuật tại trường nghệ thuật, thiết kế và kiến ​​trúc Bauhaus nổi tiếng; ông đã trở thành giáo sư ở đó. Khi trường học bị Đức Quốc xã đóng cửa vào năm 1933, Albers và người vợ đồng nghiệp là nghệ sĩ Bauhaus Annie Albers chuyển đến Mỹ. Ở Mỹ, ông trở thành hiệu trưởng của Black Mountain College, một trường thiết kế và nghệ thuật mới ở Bắc Carolina đã tiếp thu hệ tư tưởng Bauhaus và nhiều giảng viên. Trong thời gian học tại Black Mountain College, Albers bắt đầu giảng dạy, sáng tạo và thử nghiệm lý thuyết màu sắc. Năm 1949, Albers rời Black Mountain College để giữ chức vụ Trưởng khoa Thiết kế tại Đại học Yale, đồng thời, ông bắt đầu hành trình khám phá 25 năm loạt phim Homage to the Square của mình.

“Nếu một người nói ‘đỏ’ (tên một màu) và có 50 người nghe, có thể đoán rằng sẽ có 50 màu đỏ trong đầu họ. Và người ta có thể chắc chắn rằng tất cả những màu đỏ này sẽ rất khác nhau.”, Josef Albers, Tương tác màu sắc (1963)

Với ý tưởng cực kỳ đơn giản nhưng cũng rất hiệu quả, loạt tác phẩm Homage to the Square của Albers bao gồm bốn hình vuông sơn dầu xếp chồng lên nhau trên một tấm Masonite. Các tác phẩm của anh ấy không được sẽ mà được sử dụng trực tiếp bằng một con dao pha màu lên bảng điều khiển và các chi tiết kỹ thuật để tạo thành, những công đoạn này được ghi lại một cách tỉ mỉ ở mặt sau của mỗi tác phẩm. Chuỗi tác phẩm được tạo ra để khám phá sự lừa dối của màu sắc và tầm quan trọng của nhận thức hình ảnh, cuốn sách Interaction of Colour của Albers, xuất bản năm 1963, có thể được coi là đỉnh cao của cuộc khám phá mang tính bước ngoặt này.

Adolph Frederick Reinhardt, được biết đến với cái tên Ad Reinhardt (1913-1967) là một họa sĩ trừu tượng hoạt động trong nền nghệ thuật New York từ những năm 1930 đến 1960. Nổi tiếng với việc định hình diện mạo của các phong trào hội họa tối giản và đơn sắc, Reinhardt là thành viên của Nghệ sĩ trừu tượng Mỹ và hoạt động tích cực trong phong trào chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng diễn ra tại Phòng trưng bày Betty Parsons. Lấy cảm hứng từ Bức họa Đen của Kazimir Malevich, Reinhardt đã sản xuất loạt tranh Tranh đen của mình từ năm 1954-1967. Một loạt tranh tiên phong và kết thúc cùng một lúc, ông tuyên bố chúng là “những bức tranh cuối cùng mà người ta có thể tạo ra” vì ông tin rằng các tác phẩm này là sự phát triển cuối cùng của Chủ nghĩa Hiện đại. Loạt tranh bao gồm các bức sơn dầu màu đen tĩnh lặng trên canvas, tất cả đều thể hiện những thay đổi rất tinh tế về tông màu và sắc thái, tạo nên sự phức tạp trái ngược với sự đơn giản của nó. Reinhardt có triết lý sâu sắc và giải thích Những bức tranh đen của mình:

“Là một nghệ sĩ, tôi muốn loại bỏ biểu tượng gần như hoàn toàn, vì màu đen thú vị không phải với tư cách một màu mà là một thứ không màu và như sự vắng mặt của màu sắc.”

Bức tranh thể hiện bầu không khí của Chiến tranh Lạnh ở Mỹ - Những suy ngẫm của Reinhardt dưới dạng các hình vuông đơn sắc có thể là mong muốn của ông trong việc tạo ra những tác phẩm nghệ thuật có thể vượt qua nỗi kinh hoàng và đấu tranh của sự đối kháng và chiến tranh.

4. Frank Stella.

“Những gì bạn thấy là những gì bạn thấy” Frank Stella (1936) lời giải thích nổi tiếng trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh năm 1964 về loạt tranh Black Paintings của ông khi ông chỉ mới ở độ tuổi 20. Ông có bằng cấp về ngành lịch sử nhưng lại có niềm đam mê nghệ thuật, Stella chuyển đến Thành phố New York vào năm 1958 và được truyền cảm hứng từ các sọc và vòng màu của Jasper Johns được trưng bày trong triển lãm cá nhân đầu tiên của ông. Chỉ một năm sau, ở tuổi 23, bốn bức tranh của Stella đã được đưa vào triển lãm của 16 người Mỹ tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại năm 1929. Bốn bức tranh đó là khởi đầu cho chuỗi 23 bức tranh Đen, cũng như danh tiếng của ông với cương vị một nghệ sĩ vô cùng ấn tượng và tài năng. Mở đường cho các nghệ sĩ theo phong cách tối giản ở khắp mọi nơi, Những bức tranh Đen của Stella cố gắng tách mình ra khỏi trải nghiệm của con người và thay vào đó tạo ra một kiến ​​thức hình ảnh mới. Khác biệt với sự thịnh hành Chủ nghĩa Biểu hiện Trừu tượng, các tác phẩm của ông không có sự mơ hồ và có ý định rõ ràng. Những bức tranh đen của Stella với những đường nét trắng góc cạnh trên nền vải sơn đen đã tạo ra những họa tiết đầy mê hoặc và đôi khi gây chóng mặt mà không hề ẩn chứa ý nghĩa gì.

“Bức tranh của tôi dựa trên thực tế là chỉ có những gì có thể nhìn thấy được ở đó. Nó thực sự là một vật thể. . . Tất cả những gì tôi muốn mọi người nhận được từ tranh của tôi, và tất cả những gì tôi nhận được từ chúng, là việc bạn có thể nhìn thấy toàn bộ ý tưởng mà không có bất kỳ sự nhầm lẫn nào… Những gì bạn thấy là những gì bạn thấy.”Frank Stella, 1964.

Stella tiếp tục trở thành nghệ sĩ trẻ tuổi nhất trình diễn một buổi triển lãm cá nhân tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại ở New York và đã tạo ra hàng trăm tác phẩm nghệ thuật kể từ đó. Tuy nhiên, Những bức tranh đen của ông đã được ghi nhận trong lịch sử vì đã mở ra cánh cửa cho khả năng sáng tạo nghệ thuật bên ngoài cảm xúc và trải nghiệm của con người.

5. Yves Klein.

Họa sĩ người Pháp, Yves Klein (1928-1962) đã có một bước tiến mới trong sự nghiệp nghệ thuật của mình khi tạo ra một màu sắc mới: International Klein Blue. Được phát triển với sự hợp tác của Edouard Adam, một nhà cung cấp sơn của Pháp, chất màu này sử dụng chất kết dính nhựa tổng hợp để tạo huyền phù cho màu sắc và làm cho màu xanh trở nên đậm nhất có thể.

“Màu xanh là gì? Màu xanh là cái vô hình trở nên hữu hình. Màu xanh không có kích thước, nó vượt ra ngoài kích thước của các màu khác.”Yves Klein.

Klein bắt đầu gắn liền với màu sắc này ngay khi ông nổi tiếng tuyên bố rằng bầu trời xanh là tác phẩm nghệ thuật đầu tiên của mình. Từ đó, màu International Klein Blue của ông gần như trở thành một thành phần không thể thiếu trong các tác phẩm của ông, ông sử dụng màu sơn này để tạo ra những tác phẩm trừu tượng đơn sắc bao phủ toàn bộ những bức tranh canvas rộng lớn. Ông ấy thậm chí còn tạo ra một tác phẩm chỉ bằng bột màu và cơ thể phụ nữ trên canvas. Klein coi hội họa đơn sắc là sự tự do và tuyên bố việc sử dụng nó để giúp ông “đắm chìm trong sự tồn tại vô tận của màu sắc”.

6. Lucio Fontana.

Lucio Fontana (1899–1968), nghệ sĩ người Ý gốc, nổi tiếng với việc lồng ghép không gian ba chiều vào các bức tranh của mình, được biết đến như là người sáng lập Chủ nghĩa không gian. Loạt tranh đơn sắc Concetto Spaziale (Khái niệm không gian) của ông đạt được chiều thứ ba một cách kỳ diệu, thông qua việc cắt hoặc đâm thủng bức vải, để lại những lỗ thủng và vết cắt trong tác phẩm. Đặc điểm này làm nổi bật không gian phía sau bức tranh, tạo sự chú ý đến khán giả về những không gian và hình thức mới. Bị ảnh hưởng bởi những tuyên bố trước Thế chiến thứ nhất của những người theo chủ nghĩa Tương lai, Fontana đã tìm cách tích hợp các vật liệu và tác phẩm của mình vào không gian theo những cách mới đồng thời tạo ra ngôn ngữ biểu đạt bằng cử chỉ thông qua chuyển động.

7. Robert Ryman.

Nổi tiếng với những bức tranh trắng trên nền trắng tối giản và đơn sắc, họa sĩ người Mỹ Robert Ryman (1930-2019) tự xem mình là một người theo chủ nghĩa hiện thực, ông giải thích:

“Tôi không phải là họa sĩ vẽ tranh. Tôi làm việc với ánh sáng và không gian thực, và vì ánh sáng thực sự là một khía cạnh quan trọng của các bức tranh nên nó luôn đem đến một số vấn đề.”Robert Ryman

Quan tâm đến việc trình bày các tác phẩm của mình một cách đơn giản và nghiêm túc, các tác phẩm của Ryman được sơn màu trắng hoặc trắng nhạt trên các tấm vật liệu hình vuông. Bằng cách sử dụng nét vẽ lấy cảm hứng từ chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng, ông thích thử nghiệm các vật liệu nghệ thuật khác nhau, không giới hạn bản thân ở những bức vẽ truyền thống mà còn kết hợp vải lanh, thép, giấy dán tường, ván lông, giấy báo, vải bố và nhiều bề mặt khác để sử dụng cho các tác phẩm đơn sắc của mình.

8. Agnes Martin.

Các tác phẩm trừu tượng lấy cảm hứng từ thiên nhiên của nghệ sĩ người Mỹ gốc Canada Agnes Martin (1912-2004) là minh chứng cho tuyên bố của bà vào năm 1972 “Mọi thứ đều có thể được vẽ mà không cần thể hiện”. Mẫu ký tự đặc trưng của bà tạo nền tảng cho những bức tranh đơn sắc về các đường ngang và xen kẽ vào nhau. Được tạo ra gần như hoàn toàn trên tấm vải canvas dài 6 feet vuông, những bức tranh hình học hời hợt của bà gắn kết với sự hữu hình và tự nhiên.

Thay đổi về quy mô, màu sắc, nhịp điệu trong từng tác phẩm; Những bức tranh lưới của bà chỉ mang tính hệ thống phần nào - đặc biệt khi so sánh với tác phẩm của các nghệ sĩ theo phong cách tối giản khác. Việc bà sử dụng phấn màu và màu sắc nhẹ nhàng, than chì nhẹ và thỉnh thoảng có những nét chấm hoặc chấm tạo ra một khung cảnh để suy ngẫm sâu sắc và trầm ngâm tĩnh lặng: một khoảnh khắc tôn kính giữa tác phẩm và khán giả.

Mặc dù ông có thể nổi tiếng nhờ cách làm và sự kết hợp màu sắc sống động, nhưng khoảng 20% ​​bức tranh của Ellsworth Kelly (1923-2015) được hoàn thành bằng màu đen trắng. Họa sĩ, nhà điêu khắc và thợ in người Mỹ luôn quan tâm đến những hình khối xung quanh ông trong cuộc sống hàng ngày, và vì vậy, ông đã vận dụng chúng trong nghệ thuật của mình.

Bằng cách làm việc với màu đơn sắc, sự phân tâm của màu sắc và ý nghĩa tương ứng của nó đã được loại bỏ và Kelly có thể tận hưởng những quyền tự do mới để chỉ tập trung vào hình thức. Hình học và hữu cơ, các tác phẩm đơn sắc của ông đôi khi sao chép trực tiếp các hình dạng có thật trong cuộc sống, chẳng hạn như "Cửa sổ" nổi tiếng của ông, trưng bài tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại, Paris được tạo ra để phù hợp về diện tích và chiều sâu với cửa sổ mà ông đã gặp trong bảo tàng. Các tác phẩm đơn sắc của ông rất đa dạng về chất liệu, từ hội họa đến điêu khắc, nhưng tất cả đều mang tính suy ngẫm nổi bật về hình dạng; không có sự can thiệp của các mối quan hệ giữa các màu sắc.

Olivier Mosset (1944- ), một nghệ sĩ người Thụy Sĩ, là một thành viên quan trọng của nhóm nghệ thuật tối giản Partis BMPT, ông tận tụy khám phá và xóa bỏ những ý tưởng cố hữu về ý nghĩa của việc trở thành một nghệ sĩ. Được biết đến với những tác phẩm đơn sắc quy mô lớn, nghệ thuật của Mosset có thể được coi là rõ ràng và không có phép ẩn dụ.

Có sự am hiểu đến các mô hình lặp đi lặp lại và xóa bỏ tính chủ quan, Mosset đã tạo ra hơn 200 bức tranh sơn dầu giống hệt nhau vẽ một vòng tròn nhỏ màu đen ở giữa tấm vải hình vuông màu trắng từ năm 1966-1974. Sự khám phá này là một thách thức đối với những quan niệm định sẵn về sáng tạo nghệ thuật và tất cả các tác phẩm của ông đều là sự mở rộng của sự trừu tượng mang tính khái niệm này. Một biểu hiện hoàn toàn về màu sắc và hình dạng, tác phẩm của ông cho phép diễn giải và trải nghiệm vô tận.

Trong một khoảnh khắc đối lập vô cùng lớn, họa sĩ người Đức Gerhard Richter (1932- ) đã tạo ra một loạt bức tranh đơn sắc với toàn bộ màu xám ngay sau khi ra mắt một bộ tác phẩm có màu sắc rực rỡ. Những khám phá về màu xám đã thôi thúc anh giải thích niềm quan tâm của mình đối với màu sắc.

“Màu xám là biểu tượng của sự không ý nghĩa. Nó không khơi dậy cảm xúc hay liên tưởng, nó thực sự không nhìn thấy được cũng không vô hình…Không giống như những màu sắc khác, nó phù hợp để minh họa cho ‘không có gì’.”Gerhard Richter

Các tác phẩm bằng phẳng, giống như bức tường bê tông của ông vào những năm 1970 đã khám phá khả năng nghệ thuật của ông để tạo ra sự thiếu ý nghĩa, cảm xúc và ấn tượng. Tuy nhiên, gần đây hơn, vào đầu thế kỷ này, Richter đã khám phá gam màu này cùng với khả năng phản chiếu. Bằng cách sử dụng chất liệu thủy tinh trong bộ sưu tập đơn sắc mới Eight Grey của mình, bề mặt phản chiếu kết hợp với người xem vào chính tác phẩm, nhấn mạnh tính thực tế của trải nghiệm và cảm nhận cá nhân.

Gắn bó chặt chẽ với việc sử dụng các bức tranh đơn sắc bao gồm các bức tranh sơn dầu  với các nét vẽ các chữ lớn màu đen trên nền vải trắng, các tác phẩm của nghệ sĩ người Mỹ Christopher Wool (1955- ) khám phá sự giao thoa và khoảng trống giữa sự tiết lộ và sự che giấu.

Đầu tiên, Wool in các yếu tố đơn sắc mà ông ấy lấy từ các bức ảnh hoặc hình ảnh được tái tạo từ các bức tranh của chính anh ấy lên canvas. Sau đó, ông phủ từng lớp sơn trắng lên các tác phẩm. Lớp này tạo ra hiệu ứng làm mờ, tẩy xóa và che phủ, tạo ra cảm giác thoáng qua như bóng ma của công trình trước của ông. Sau đó, các bản thảo kết quả có thể được xem một cách bình đẳng về những gì chúng tiết lộ cũng như những gì chúng che giấu.

----------

Tác giả: Tori Campbell

Link bài gốc: The Monochrome: A History of Simplicity in Painting  

Dịch giả: Lê Hợp - ToMo - Learn Something New 

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: [Tên dịch giả] - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày.

(***) Trở thành Tình nguyện viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.