Những siêu anh hùng không được sinh ra - họ được tạo ra và ông là người chiếm một phần rất lớn trong số những người tạo ra họ.

Cha đẻ của Marvel Comics - Stan Lee - không chỉ tưởng tượng về một số siêu anh hùng hư cấu tuyệt nhất, ông viết lại những khái niệm phổ biến về những gì mà người anh hùng có thể trở thành và trong quá trình thực hiện chúng, ghi lại dấu ấn không thể xoá nhoà trên phương tiện truyền thông đầy giật gân trong hệ tư tưởng của Mỹ.

Vào thứ hai, câu chuyện riêng của bản thân Lee kết thúc khi ông qua đời ở tuổi 95. “Đây là sự kết thúc của sứ giả truyện tranh - nhân vật nổi tiếng của toàn thể các hình thức nghệ thuật và là người phát ngôn của truyện tranh trong rất nhiều thập kỷ,” Sean Howe, tác giả của “Marvel Comics: The Untold Story" thương xót.

Lee đã cống hiến gần 80 năm của cuộc đời để phác thảo, đồng sáng tạo ra những nhân vật huyền thoại như Fantastic Four, Spider-Man, Hulk và Black Panther - tất cả đều bước ra khỏi trang giấy không chỉ vì khả năng siêu phàm mà còn vì những sai lầm rất “con người” trong tính cách của họ.

“Đó là điều mà bất kỳ câu chuyện nào cũng nên có nhưng truyện tranh không hề có cho tới thời điểm đó,” Lee trả lời trên tờ Washington Post vào năm 1992. “Họ đều là những hình vẽ minh hoạ trên mặt bìa cứng.”

Người xây dựng thế giới truyện tranh tài giỏi đã dành nhiều thập kỷ cố gắng thuyết phục Hollywood rằng sự đồng sáng tạo của ông là miếng ăn ngon trên màn ảnh - chỉ được minh chứng trong những năm tháng xế chiều của ông bởi sự thống trị của tổng doanh thu những bộ phim dựa theo truyện tranh cùng với những bộ phim thuộc Vũ trụ Điện ảnh Marvel (Marvel Cinematic Universe) trị giá hơn 17 tỷ đô la trong thập kỷ qua.

Cùng với những người bạn là nhà văn và người vẽ tranh minh hoạ, “Stan bắt đầu xây dựng một vũ trụ của những kịch bản ăn khớp chặt chẽ với nhau, nơi mà người hâm mộ cảm thấy như họ có thể rẽ vào một góc phố và biến thành một ngừoi anh hùng,” Marvel nói khi một phát biểu về sự ra đi của Lee.

“Một bộ sưu tập phong phú các nhân vật đã phát triển từ những buổi dựng kịch bản không ngừng nghỉ với các hoạ sĩ của ông ấy. Ngày nay, thật khó để có thể tìm được một góc nào của Vũ trụ Marvel mà không có sự nhúng tay của Stan Lee.”

Như một số anh hùng của ông, Lee trỗi dậy từ khởi đầu khiêm tốn.

Stanley Martin Lieber sinh ra trong một gia đình nhập cư từ Romania vào năm 1992 và lớn lên tại Harlem và Bronx.

Ông dành tình yêu cho những siêu anh hùng từ rất sớm, tham lam ngấu nghiến những cuốn tiểu thuyết phiêu lưu, điển hình là những bộ phim của Errol Flynn và tác phẩm của bậc thầy nguyên bản của  kịch trường - tất cả sau này đều xuất hiện trong những siêu anh hùng của ông.

Theo Howe, trong khi gia đình Lee đang chật vật trong cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới, ông đã chứng kiến thời kỳ hoàng kim của Hollywood trong khi mặc đồng phục của người chỉ chỗ ngồi trong nhà hát kịch.

Nhiều thập kỷ sau, ông tự làm đẹp những thước phim như là một phần của đế chế điện ảnh khổng lồ xây dựng từ những siêu anh hùng mà ông đã chung tay tạo nên.

Năm 1939, ông tốt nghiệp trường trung học DeWitt Clinton tại Bronx lúc 17 tuổi, khao khát được trở thành một tiểu thuyết gia thực thụ - nhưng câu chuyện của ông lại có một vòng cung khác hẳn.

Sự thay đổi đầu tiên của Lee xuất hiện khi khi người họ hàng của mình là Martin Goodman đề nghị Lee làm việc tại Timely Comics của ông.

Theo Howe, ngày làm việc đầu tiên của ông hoá ra cũng là ngày mà số đầu tiên của “Captain America” - một trong số ít những tài sản của Marvel mà Lee không hề tham gia sáng tạo - xuất bản thành tạp chí.

Lee bắt đầu công việc với tư cách là một cậu bé chạy việc vặt - pha cà phê và giữ cho lọ mực luôn đầy cho các hoạ sĩ. Trong vòng hai năm, ông được bổ nhiệm lên thành người vẽ tranh minh hoạ.

Năm 1942, với sự nghiệp truyện tranh đang nở rộ trước mắt, Lee đã trả lời cuộc gọi để trở thành một siêu anh hùng ngoài đời thực và gia nhập quân đội Hoa Kỳ chỉ vài tuần sau cuộc tấn công ở Trân Châu Cảng - theo như thông tin từ quân đội Mỹ.

Lee dành thời gian tại Bộ phận đào tạo quân dội ở Astoria, Queens và làm việc với tư cách là một người sửa chữa cho Đoàn tín hiệu trong một thời gian ngắn cho đến khi cậu Sam nhận ra được kỹ năng sao chép bản thảo và đưa ông lên làm người chịu trách nhiệm phát triển nội dung.

“Chúng tôi rất biết ơn sự phục vụ của ông ấy đối với đất nước và sự ủng hộ to lớn của ông đối với các quân nhân. #Luôntiếnlên!” quân đội Hoa kỳ đã tweet hôm thứ Hai, sự chấp thuận cho chữ ký của Lee trong vô số các trang chữ của Marvel Comics.

Khi Lee rời khỏi quân đội, ông tiếp tục vị trí của mình như là một vẽ tranh minh hoạ và dựng lên chiến dịch riêng của mình dành cho uy thế tối cao của truyện tranh.

Đó là một trận chiến khó khăn - và Lee phải vượt qua thời kỳ suy thoái trong ngành trước khi ông có thể xây dựng lên Marvel.

Sự khao khát các siêu anh hùng hiếu chiến như Cap bị suy yếu trong những năm sau Thế chiến II và một sự hoảng loạn đạo đức xảy ra trên khắp đất nước thúc đẩy những đợt đốt truyện tranh tại nhà thờ. Và cuộc điều tra Tiểu ban Tư pháp Thượng viện Hoa Kỳ năm 1954 đã đổ lỗi phương tiện truyền thông cho sự phạm pháp của trẻ vị thành niên.

Timely Comics suy yếu và Lee một trong số ít nhân viên được chuyển đến góc xa của toà nhà Empire State, nơi nhà xuất bản lưu giữ văn phòng của mình.

Howe nói rằng “ Stan Lee vào cuối những năm 50 đã tự thực hiện khá nhiều chương trình trong một góc bàn bởi vì ngành công nghiệp hầu hết đã sụp đổ.”

Năm 1961, mọi thứ đã thay đổi và như Howe đã tuyên bố, “Marvel đã tổ chức cuộc phục hưng siêu anh hùng vĩ đại của mình.”

Timely đổi tên thành Marvel - và tìm ra cỗ máy sinh lời :The Fantastic Four.

Khi câu chuyện diễn ra, Marvel đã chứng kiến đối thủ cạnh tranh đầy thành công - tạp chí National Periodical Publications (sau này là DC Comics) - thích thú với nhóm siêu anh hùng Justice League và đề nghị hợp tác với nhóm riêng của mình.

Lee và hoạ sĩ vẽ tranh minh hoạ kỳ cựu Jack Kirby đã trao cho The Fantastic Four - tứ tấu các anh hùng có động lực đấu tranh nhằm tạo ra những nhân vật không hoàn hảo để tạo tiếng vanh với độc giả.

Sự kết hợp giữa các nhân vật trên trái đất với sức mạnh vượt trội đã chứng minh một kết quả thắng lợi rằng Lee sẽ xem xét lại hầu như tất cả những anh hùng mà ông đã chung tay tạo ra.

Trong khi Superman của DC Comics sống trong thành phố Metropolis hư cấu thì nhân vật của Lee lại sống tại thành phố New York. Ví dụ như Peter Parker đã học trung học ở Queens.

Sau đó có một cuộc diều tra để trả thù cho người vợ chống đối chính phủ - và nhiệm vụ của người bị xã hội ruồng bỏ X-men là bảo vệ xã hội đã hắt hủi họ.

Chỉ riêng năm 1962, Lee, Kirby, anh trai Larry Lieber của Lee và hoạ sĩ Steve Ditko đã cùng tạo ra những siêu anh hùng như Spider-Man, Ant-Man, Hulk và Thor.

Một năm sau, Iron Man, X-Men, Dr. Strange, biệt đội Avengẻ được tạo ra và Marvel cưỡi trên đỉnh cao của sự thành công.

“Ông ấy đã gần 40 tuổi khi Marvel trở thành một thành công thực sự - nơi mà ông thừa nhận với mọi người tại bữa tiệc về những gì ông đã làm để kiếm kế sinh nhai.”

Dưới sự lãnh đạo của ông, công ty đã gì chặt đến cái gọi là “Marvel Method,” nơi mà Lee đưa cho các hoạ sĩ những bản phác thảo của câu chuyện và sau đó họ sẽ biến nó trở thành những tranh truyện được vẽ đầy đủ cho Lee để ông điền chữ vào.

Phương pháp được tổ chức hợp lý các quy trình sản xuất nhưng sau này lại gây ra những câu hỏi nghiêm trọng về nguồn gốc của tác giả.

Howe nói “ Với Marvel, nhiệm vụ của hoạ sĩ giống như là một đạo diễn phim bởi vì họ sẽ tìm ra cái gì cần phải nhấn mạnh, quyết định xem câu chuyện sẽ như thế nào,”

Sau nhiều năm, sự ganh đua ác liệt giữa Kirby và Lee nổi lên một cách chính xác khi ai mới là người xứng đáng nhận được sự khen ngợi của danh sách người được yêu mến của Marvel.

“Mọi người thường muốn hoặc dành hết tất cả sự tán thưởng cho Stan Lee hoặc lấy đi tất cả sự yêu mến dành của ông ấy,” Howe nói.

Ở một mức độ nào đó, Stan Lee đáng lẽ phải chia sẻ một chút sự khen ngợi - và ở một mức độ nào đó, không phải Stan Lee phủ nhận Jack đến một mức độ mà nó là kết cấu của ngành công nghiệp.”

Dù bằng cách nào, Juggernaut của Marvel vẫn được tiến hành. Và mặc cho sự thành công, ngành công nghiệp truyện tranh vẫn tiếp tục thử thách Lee. Howe phát biểu “Ông ấy có một khoảng thời gian ngắn mất cảm hứng với truyện tranh vào đầu những năm 70. Ông ấy thực sự đã có một cuộc trò chuyện - nơi mà ông khuyến khích mọi người theo đuổi các lĩnh vực khác.”

“Ông ấy có được công việc là nhà xuất bản của Marvel (năm 1972) và bạn không bao giờ nghe ông ấy nhắc lại việc đó.”

Vào những năm 1980, Lee hướng về phía Tây và ông chuyển đến Hollywood để bắt đầu một cuộc tấn công có vẻ thật viển vông, dài hàng chục năm trời để đưa truyện tranh lên màn ảnh rộng.

“Mãi cho đến cuối thập niên 90, Marvel mới thực sự có một bộ phim đình đám và ông ấy đã xuất hiện tại LA từ năm 1980,” Howe nói.

Và sự kiên trì đã được đền đáp.

Sau những nỗ lực của những phiên bản màn ảnh rộng của Captain America và The Fantastic Four bị huỷ bỏ, Marvel đã tìm thấy siêu anh hùng Hollywood đột phá của mình tại bộ phim không hề được kỳ vọng là sẽ xảy ra - thợ săn ma cà rồng Blade vào năm 1998.

Dù Blade không phải là một trong những sáng tạo của Lee, nhân vật do Wesley Snipes thủ vai đã mở đường cho Marvel Cinematic Universe hiện đại, kết nối với nhau và được mở đầu bằng bộ phim “Iron Man” với sự tham gia của Robert Downey Jr. vào năm 2008.

Thế giới điện ảnh sẽ tiếp tục sống mãi không chỉ bởi những sáng tạo của Lee mà còn bởi chính ông.

Ông tự coi mình như là một đại sứ truyện tranh trong mắt công chúng và những vai diễn cameo của ông trong những bộ phim của Marvel khiến ông trở thành đối tượng được quý mến của thế hệ mới.

“Ông ấy là người đi đầu trong việc mang đến những độc giả mới. Tôi chưa bao giờ nghĩ tôi sẽ nhìn thấy ông ấy nổi đến mức độ này,” Howe ngạc nhiên.

“Bạn gần như có thể tranh luận rằng tại thời điểm này, Marvel đã thay đổi Hollywood hơn là nó thay đổi truyện tranh.”

----------
Tác giả: Max Jaeger

Link bài gốc: Stan Lee's Life Story Is Better Than Any Comic Book

Dịch giả: Trần Minh Hạnh - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Trần Minh Hạnh - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày!

(***) Trở thành Cộng tác viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring