Ngày 1/10 vừa rồi, trên trang cá nhân của Plaaastic đăng tải một thông báo ngắn gọn: cô đã tự kết liễu đời mình ở tuổi 22.

Với những ai chưa biết, Plaaastic tên thật là Lê Trần Mai Nhi, sinh năm 1994. Cô là một fashion blogger có tiếng không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn châu Á và phần nào đó là thế giới. Plaaastic tạo dựng thương hiệu của mình với một phong cách thời trang rất “dị” và đầy tính nổi loạn.

Plaaastic sở hữu một tài khoản Instagram có tới hơn 600.000 người theo dõi. Blog của cô đạt hơn 1.000.000 lượt truy cập mỗi tháng còn fanpage của cô có hơn 80,000 lượt like. Không chỉ vậy, Plaaastic còn xuất bản một cuốn sách tựa đề “Lỗi - Error 404” kể về câu chuyện cuộc đời mình. Cuốn sách này đã bán hết hàng nghìn bản, và luôn nằm trong danh sách những tác phẩm bán chạy.

Tính đến thời điểm hiện tại, thông báo tự tử đăng tải trên fanpage của Plaaastic đã có tới 17,000 lượt tương tác, hơn 1.500 bình luận và gần 5.000 lượt chia sẻ. Hàng loạt kênh truyền thông cũng đã đưa tin xung quanh việc này.

Plaaastic, cũng như nhiều nhân vật sở hữu những con số “khủng” về lượt theo dõi trên các mạng xã hội khác, dù muốn hay không, cũng được xếp chung vào một nhóm có tên “người ảnh hưởng” hay “influencer”. Có tên như vậy, bởi chỉ cần một trạng thái hay phát ngôn của họ cũng có khả năng lan tỏa tới và ảnh hưởng lên suy nghĩ cũng như hành vi của những người đang theo dõi họ.

Xuất phát điểm của một người ảnh hưởng có thể là từ nhiều nghề nghiệp khác nhau. Họ có thể bắt đầu với vai trò chuyên gia trang điểm (như Michelle Phan), nhà văn (Gào hay Nguyễn Ngọc Thạch), hoặc có thể đa nghề như Chi Pu. Hoặc đơn giản, một bạn sinh viên bình thường cũng có thể được coi là một người ảnh hưởng, nếu sở hữu một lượng bạn bè và người theo dõi nhất định.

Chính nhờ sức mạnh to lớn trên mạng xã hội này mà những người ảnh hưởng đang được săn đón hơn bao giờ hết. Marketing dựa trên người ảnh hưởng (Influencer Marketing) đang trở thành một xu thế được các doanh nghiệp ưa chuộng vì tính hiệu quả của nó. Theo một thống kê mới đây từ SocialHeat, có đến 78% người dùng online bị ảnh hưởng từ lời khuyên của những người họ tin tưởng. Hình thức này đòi hỏi chi phí thấp hơn hẳn những hình thức truyền thống như quảng cáo trên TV. Không chỉ vậy, cách thức mà Influencer Marketing vận hành cũng vô cùng đơn giản: các doanh nghiệp lựa chọn những người ảnh hưởng phù hợp với đối tượng khách hàng của mình, liên hệ và đưa ra lời mời hợp tác. Người ảnh hưởng có sẽ review sản phẩm, tham dự sự kiện của doanh nghiệp hoặc góp mặt trong những video liên quan tới sản phẩm đó. Sau đó, họ sẽ nhận được thù lao tương ứng từ phía doanh nghiệp.

Đáp ứng sự phát triển của Influencer Marketing, hàng loạt nền tảng (platform) kết nối giữa doanh nghiệp và người ảnh hưởng cũng đã ra đời. Có thể kể đến Hiip, Casting Asia hay nguoianhhuong.vn (trong đó  Hiip vừa mới nhận được khoản đầu tư từ 2 quỹ ngoại 500 Startups có trụ sở tại Silicon Valley và Cocoon Capital  có trụ sở tại Singapore chỉ sau hơn một năm thành lập). Dạo một vòng qua những website này là ta có thể thấy hàng loạt gương mặt quen thuộc từ nhiều lĩnh vực khác nhau, tất cả đều là những người ảnh hưởng sẵn sàng cho các doanh nghiệp liên hệ.

Một chuyên gia marketing nhiều kinh nghiệm còn nhận định rằng: “Social Influencer sẽ trở thành một nghề trong tương lai”. Rõ ràng, cơ hội kiếm tiền dựa trên sự nổi tiếng đang mở ra đối với bất kỳ ai.

Và từ đây, nhiều vấn đề bắt đầu nảy sinh.

" />

Vấn đề đầu tiên là sự thiếu minh bạch của một bộ phận không nhỏ những người ảnh hưởng. Tại những nước phát triển, nơi mà người dân làm chủ social media tốt hơn, các influencer luôn phải công khai những nội dung mà họ được doanh nghiệp trả tiền để đăng tải, tách biệt với những nội dung phi lợi nhuận mà họ tạo ra. Instagram, mạng xã hội với 500 triệu người dùng hàng ngày còn ra mắt một tính năng để những người ảnh hưởng công khai những nội dung hợp tác với doanh nghiệp thông qua một dòng tag nhỏ trên mỗi nội dung hồi cuối tháng 8 vừa rồi. Tuy nhiên, đối với một môi trường mạng xã hội còn mù mờ như Việt Nam, điều này ít khi xảy ra. Những người ảnh hưởng thường sẽ cố tình lờ đi thông tin này đối với người theo dõi, nhằm đạt được mức độ ảnh hưởng (độ lan tỏa, lượng tương tác) cao hơn.

Nhưng đây chưa phải là điều nguy hiểm nhất. Vì khoản thù lao từ các doanh nghiệp, nhiều người ảnh hưởng còn sẵn sàng lên tiếng ở những lĩnh vực không thuộc chuyên môn của họ. Tuy nhiên, những người theo dõi vốn đã vô cùng yêu mến tin tưởng họ, lại thiếu kĩ năng chọn lọc thông tin, thì nhanh chóng bị thuyết phục.

Chính vì thế, chúng ta mới có một anh chàng đẹp trai bao lâu nay gắn với vai trò MC bỗng nhiên chăm chỉ đăng trạng thái về các hoạt động xã hội. Chính vì thế, chúng ta mới có một nhân vật mắc bệnh trầm cảm lâu năm đi viết sách kể chuyện đời đen tối của mình (và nguy hiểm ở chỗ cuốn sách thiếu đi những hướng dẫn cần thiết để người đọc không bị rơi vào hố sâu tương tự).

Sự tin tưởng của những người theo dõi với người ảnh hưởng là một tình cảm rất chính đáng nhưng tiếc thay lại thiếu lý tính, và đôi khi là thần tượng hóa. Trên thực tế, đa phần mọi người thiếu đi tư duy phản biện (critical thinking) trong quá trình tiếp nhận thông tin. Nói vậy là bởi appeal to authority - ngụy biện lợi dụng người nổi tiếng là một loại ngụy biện cơ bản mà bất kỳ ai từng tìm hiểu về tư duy phản biện cũng đều biết. Lý thuyết về appeal to authority kết luận rằng ý kiến của một người nổi tiếng trong một lĩnh vực hoàn toàn không có giá trị trong một lĩnh vực khác.

Một trường hợp gần đây đã chứng minh cho điều này. Đó là sự việc lô hàng mỹ phẩm và thực phẩm chức năng trị giá 11 tỷ đồng của công ty TS Group bị kiểm tra và thu giữ vì không rõ nguồn gốc xuất xứ. Trước đó, các thương hiệu thuộc doanh nghiệp này đều được một đội ngũ hùng hậu những người nổi tiếng là các á hậu, diễn viên như  Ốc Thanh Vân, Lã Thanh Huyền, Bảo Thanh, Dương Tú Anh làm đại sứ thương hiệu nhằm mục đích quảng bá. Rõ ràng, những người chủ của TS Group đã nắm được tâm lý của chị em phụ nữ là luôn muốn mình xuất hiện với vẻ ngoài đẹp đẽ như những người nổi tiếng nói trên. Còn đối với những người nổi tiếng tham gia, họ cũng đã bỏ qua việc kiểm tra tính xác thực của đối tác (chỉ trước đó 3 tháng doanh nghiệp kia đã bị xử phạt vì hành vi buôn hàng nhập lậu), cố tình lờ đi sự thật rằng họ có thể đã không sử dụng những sản phẩm mà chính mình quảng cáo và vẻ đẹp của họ là nhờ vào nhiều yếu tố khác nhau (như đội ngũ stylist, chế độ ăn, chế độ luyện tập,...) hơn là từ một sản phẩm đơn thuần. Hậu quả của việc này là những diễn viên, á hậu nói trên đang đứng trước nguy cơ bị xử lý hình sự với tội danh đồng phạm buôn bán hàng giả. Nhưng điều đáng buồn hơn, là uy tín bao lâu gây dựng của họ đều đã bị tổn hại không hề nhẹ.

Có thể thấy rằng, trong thời đại tràn ngập thông tin hiện nay, mỗi người đều phải trở thành một “người đọc thông minh” (critical reader) đối với những thông tin mình tiếp nhận. Nhưng quan trọng hơn hết, chúng ta cần nhận thức được rằng những ý kiến của những người ảnh hưởng chỉ có tính tham khảo, và sau cùng, chính chúng ta là những người chịu trách nhiệm với những quyết định của mình, dù quyết định đó chỉ đơn giản là lựa chọn một dòng sản phẩm hay sâu xa hơn là lựa chọn phong cách sống cho bản thân. Bởi nếu khi những thần tượng sụp đổ, chúng ta vẫn có thể dựa vào chính mình.

Tác Giả: NPNT 

Kết bạn và theo dõi facebook của tác giả tại link: https://www.facebook.com/nghia.pham.12327608 

--------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (tổng giá trị +22,000,000 VNĐ / tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Cuộc thi Triết học Tuổi trẻ do Ybox đồng sáng lập và tổ chức. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Tên tác giả - Nguồn: Triết Học Tuổi Trẻ".  Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.