Trieu Thao@Gương Mặt
5 năm trước
Janelle Monáe - Cô Ca Sĩ Dám Phá Vỡ Các Quy Tắc Để Tìm Lại Tiếng Nói Cho Phụ Nữ Da Màu
Janelle Monáe trong một shoot ảnh khoác lên mình bộ váy lụa
nhiều tầng màu vàng và mang một đôi boot của hãng Lowe’s. Những người xử lý giúp
cô nâng cao gấu váy, những chiếc ô được treo lên để bảo vệ lông cừu Mông Cổ
trên chiếc áo khoác David Ferreira và khuôn mặt hoàn hảo của Monáe. Mặc cho mưa
như trút nước ngấm vào bộ đồ (tại Pullman Yards lịch sử, một nhà máy sản xuất đạn
dược cũ ở phía đông Atlanta), Monáe tiếp cận chiếc máy ảnh đã sẵn sàng, tập
trung. Cô đá đôi ủng và trèo lên một cái tháp nhỏ; và mỉm cười. Cô ấy biết mình
đẹp ở góc mặt nào.
Janelle Monáe tự cho mình là một người sống theo quy tắc cá
nhân nghiêm ngặt. Cô ấy cẩn thận, suy nghĩ kỹ và coi chuyên nghiệp như một đức
tính. Từ trước đến nay, Monáe đều kiểm soát chặt chẽ bản thân và hình ảnh của
mình. Sự nghiệp ban đầu của cô được xây dựng trên một nhân cách, với ca sĩ trẻ
tự nhận mình là Cindi Mayweather, ở đây từ năm 2719 cho một nhiệm vụ. Vai trò
và những bài hát về tình yêu robot đã hình thành đức tính của cô, nhưng theo
cách khác vẫn giữ một khoảng cách nhất định với khán giả và báo chí.
Album mới nhất của cô, Dirty Computer, vẫn mang tính khái niệm như mọi khi, nhưng điểm khác biệt quan trọng là Monáe đang vẫy gọi người nghe của mình, mong muốn làm rõ động lực của mình, phát hành video với hình ảnh AfroFuturistic không thể bỏ lỡ. Các hệ tư tưởng mà cô bác bỏ một cách ngầm định và rõ ràng trong các bài hát như “Django Jane”, và “Americans” - ca khúc duy nhất trong album nói về vấn đề chính trị. Ca khúc thể hiện lòng tự hào của cô về quê hương nước Mỹ của mình. Tuy nhiên, sự tự hào đó không phải mù quáng khi cô cũng mạnh dạn đề cập đến những bất công đang diễn ra trên nước Mỹ. Monáe giải thích, “Những gì tôi muốn nói đến là tất cả các nhóm, tất cả chúng ta đều có thể thực sự chiến thắng khi chúng ta xác định lập trường sẽ bảo vệ lẫn nhau. Đó là cách mà tôi đang cố gắng sống. Bởi vì tôi thấy giá trị của nó.”
Sau buổi chụp hình, ở hàng ghế sau của chiếc Suburban đen,
Monáe đang trên đường đến một buổi chiếu pop-up Dirty Computer tại một rạp chiếu
phim địa phương trong cộng đồng Atlanta mà cô đã chọn. Cô ấy đã thay bộ trang
phục của nhà thiết kế ngày hôm nay để mặc lên người bộ đồng phục truyền thống của
mình: một bộ đồ sọc nhỏ màu xám, tết tóc hà lan. Cô cảm thấy đói sau một ngày
dài thay ra thay vào những chiếc váy dạ hội, trong tay cầm một túi khoai tây
chiên nhỏ. Monáe dè dặt nhưng ấm áp và lịch sự. Cô ấy thể hiện sự tôn trọng qua
từng cử chỉ nhỏ như câu nói: “Cảm ơn bạn rất nhiều.” Trợ lý của cô ấy ngồi phía
trước, bấm điện thoại. Mưa vẫn chưa ngớt.
Monáe nói rằng cuối cùng thì thông điệp của album không phải
là bất cứ điều gì mới mẻ đối với công việc của cô ấy; Nó đã ở đây ngay từ đầu. “Đó
là điều trong âm nhạc [tôi] đã luôn nói về. Nó chỉ được đóng gói theo một cách
khác - cùng một người, vào một thời điểm khác.” Chất liệu của Dirty Computer dường
như gây bất ngờ với một số người.
Nhưng Monáe khẳng định cô ấy vẫn vậy và chia sẻ thông điệp
như ban đầu. Cô ấy chỉ nói rõ hơn bây giờ những gì cô ấy tin và cô ấy đồng tình;
sau cuộc bầu cử năm 2016, tất cả đều cảm thấy cấp bách hơn. Monáe, người đã xuất
hiện trên báo chí với tư cách là người vô tính sau khi phát hành album, thừa nhận
rằng sự nổi tiếng và thành công đã giúp cô đạt được mục tiêu. “Tôi đã rất may mắn
khi có sự nghiệp và có thể trình diễn,” cô ấy nói. ‘Khi tôi bước ra khỏi sân khấu,
tôi vẫn còn là một phụ nữ trẻ, da đen, sinh ra từ gia đình thuộc tầng lớp lao động.”
Dirty Computer đánh dấu một sự thay đổi thiên hà đối với
Monáe với tư cách là một nghệ sĩ, cả về mặt ẩn dụ lẫn cách kể chuyện, xuýt xoa
một thứ gì đó trần thế hơn và quyết định giống con người hơn. “Đây thực sự là
việc tạo thêm không gian cho tôi và các nghệ sĩ khác, đặc biệt là phụ nữ da
đen, để tạo ra các quy tắc mới. Nếu tôi không thể là chính mình, bất cứ điều gì
có thể có ý nghĩa với tôi trong thời gian đó - nơi tôi có tinh thần, bất kể tôi
xác định mình là ai - khi tôi phát hành âm nhạc, thì tôi cũng không muốn làm điều
đó.”
Album có bối cảnh sâu sắc hơn thông qua “hình ảnh cảm xúc” của
bộ phim dài 42 phút, cùng tên mà Monáe đã phát hành, mỗi video bài hát đều kể một
câu chuyện. Ở một nơi nào đó trong tương lai gần, một thế lực độc đoán đang thu
dọn những chiếc “máy tính bẩn”, ký ức và kiếp người của họ dưới vỏ bọc biến
chúng thành những con tàu thuần túy, những công cụ sẵn sàng của chế độ. Trong
các video, Monáe chạy cùng một nhóm phụ nữ da đen; sự rung động của họ được đưa
vào bức phù điêu neon rực rỡ chống lại không gian thể chế nhạt nhẽo và cảnh
quan tàn phá. Họ tiệc tùng và tìm kiếm niềm vui trong khi cố gắng trốn chạy máy
bay không người lái và một lực lượng cảnh sát quân sự hóa hành xử hung hăng như
chính quyền Mỹ. Trong thế giới “máy tính bẩn” này, sự kết nối, dưới mọi hình thức,
dường như bị hình sự hóa. Trong thế giới “máy tính bẩn” này, kết nối thường được
miêu tả là da đen, nữ quyền, vui vẻ và tự do.
Trong buổi pop-up chật kín vào tối hôm đó, đó là sự miêu tả táo bạo nhất về sự tự do (khiến khán giả trẻ, hầu như là người da đen, trong một loạt các biểu hiện giới tính) được thổi phồng nhất. Họ ủng hộ “Django Jane”, cả rạp reo hò những câu thoại ma thuật. Khi đèn bật lên, một số người đang lau nước mắt. Monáe dành phần còn lại của buổi tối để ký tặng poster cho người hâm mộ của cô ở sảnh.
Câu chuyện của Dirty Computer được gắn kết bởi sự đồng hành
lãng mạn, tinh thần và thể xác giữa Monáe và các nhân vật - mối quan hệ gắn bó
của họ đã cứu sống họ - dựa trên quan điểm mở rộng về tình dục hiện diện trong
album. “Một trong những điều mà tôi muốn làm rõ là phụ nữ chúng tôi phải luôn bảo
vệ lý do tại sao chúng tôi có ham muốn tự nhiên. Khi tôi bắt đầu đọc nhiều hơn,
tôi nhận ra tình dục là một món quà,” Monáe nói. Cô trích dẫn Người mẹ vũ trụ
vĩ đại của Monica Sjöö, cuốn sách về nữ quyền cổ điển về văn hóa nữ thần, là
nguồn gốc của sự mặc khải đặc biệt, đến nỗi tiêu đề hiện lên trên một cặp đồ
lót của một người phụ nữ trong bữa tiệc phòng ngủ ở video “PYNK”. “Tôi muốn chắc
chắn rằng trong các bài hát như 'PYNK', chúng tôi tôn vinh phụ nữ - và không phải
tất cả phụ nữ đều có âm đạo hoặc cần có âm đạo thì mới trở thành phụ nữ - mà
còn tôn vinh tất cả chúng ta. Kỷ niệm tất cả những điều đẹp đẽ về tình dục của
chúng ta,” cô ấy nói thêm, “tôi đã được dạy từ khi còn nhỏ là không bao giờ được
phép cởi mở về cảm nhận tình dục của mình.”
Trong nửa đầu của cuộc phỏng vấn, Monáe nói một cách mơ hồ, giới
thiệu chính mình trong một câu chuyện mà “chúng ta” là những người phụ nữ, những
người Mỹ có lương tâm và - nói chung là - nhân loại, nhưng cô ấy nhanh chóng
làm rõ rằng “chúng ta” rất phức tạp. “Chúng ta không phải là chỉnh thể. Chúng
ta có thể là một phần của sự chia rẽ lớn. Chúng ta có thể hỗ trợ những người
đàn ông xấu xa. Chúng ta thấy điều đó đang xảy ra ngay bây giờ,” cô ấy nói. Đó
là lý do tại sao cô ấy đánh giá cao những người phụ nữ có suy nghĩ và hoạt động
đã ảnh hưởng đến cô ấy trong vài năm qua. Khi cuộc thảo luận chuyển sang ý tưởng
của họ - và của cô ấy liên quan đến họ - cô ấy trở nên háo hức vô cùng. Cô ấy nói
một cách dứt khoát về nơi cô ấy ở và những gì cô ấy tin. Cô nêu ra những người
phụ nữ mà cô ngưỡng mộ và giải thích lý do tại sao: Yara Shahidi, Amandla
Stenberg, Lena Waithe, Lupita Nyong'o, Issa Rae - tất cả những người phụ nữ mà
cô nói họ đã sử dụng nền tảng của họ để phục vụ điều gì đó lớn lao và khích lệ
cô “làm nhiều điều tốt đẹp hơn”. Dirty Computer chính là một phần con người Monáe
ở thì hiện tại.
Mặc dù cô đề nghị công việc của mình là của một đồng minh, nhưng
việc xóa bỏ nhân quyền được tăng tốc kể từ khi cô đưa các yếu tố bầu cử vào nghệ
thuật và hành động của cô bên ngoài âm nhạc, vì cô đã công khai chia sẻ với
Women’s March, Time’s Up , cũng như ủng hộ cuộc biểu tình Black Lives Matter trên
cả nước. Cô ấy nói rằng những câu thần chú của mình là “lựa chọn tự do thay vì
nỗi sợ hãi” và “tôi đến trong hòa bình”. Niềm tin của cô ấy là sức mạnh triệt để
và khả năng của âm nhạc. Đối với Monáe, Dirty Computer là lời nói thật, niềm
vui, là những hành động phản kháng, nhưng cô cũng xem album và chuyến lưu diễn
tiếp theo là một không gian an toàn: “Mọi thứ hoàn toàn có thể trở nên tồi tệ
hơn, và vì vậy những gì tôi chọn làm thay vì thức dậy mỗi ngày với sự căm ghét
trong lòng vì những kẻ lạm dụng quyền lực trong Nhà Trắng, tôi đang chọn tập
trung vào việc tôn vinh những người cần động lực. Tập trung vào bên lề. Tập
trung vào những người mà tôi có thể tác động trực tiếp qua âm nhạc của mình,
thông qua nghệ thuật của mình. Tôi nghĩ rằng thời gian của tôi nên được sử dụng
để khiến họ cảm thấy như họ có cộng đồng.”
Cô đưa ra một lời giải thích, chỉ để làm rõ bất kỳ sự hiểu lầm hoặc sự phức tạp cố ý nào xung quanh album này: “Chúng tôi có một vị Phó thủ tướng tin tưởng vào liệu pháp chuyển đổi. Đó là một hình thức cố gắng để làm sạch một ai đó. Đó là một hình thức nói rằng bạn bị nhiễm virus, bạn cần được làm sạch. Đó là ý nghĩa của việc phải sống trong thế giới như một "máy tính bẩn". Một máy tính bẩn trong trường hợp cụ thể này là một bản sao thay thế cho danh tính, nhưng một máy tính bẩn là bất cứ ai bị bức hại, bị gạt ra ngoài lề, không được ủng hộ. Một máy tính bẩn là bất cứ ai có sự tồn tại đơn thuần ở Mỹ bị hình sự hóa. Nhưng Monáe biết mình không bẩn thỉu, và từ chối chấp nhận lời nói dối rằng cô ấy như vậy. Như lời bài hát “Crazy, Classic, Life”: Tôi không phải là cơn ác mộng của người Mỹ/Tôi là giấc mơ của người Mỹ.” Cô giải thích, “Đây là một album rất Mỹ, qua lăng kính của một người phụ nữ da đen, và nó nói rằng đất nước này có thể không hoạt động theo ý tôi, nhưng nó sẽ thuộc về tôi trước khi kết thúc. Đó là hy vọng mà tôi muốn đưa ra, bởi vì đó là niềm hy vọng mà tôi muốn nói đến.”
Tác giả: Jessica Hopper
Link bài gốc: Janelle Monáe Is Breaking Rules & Creating A Space For Others To Do The Same
Dịch giả: Triệu Phương Thảo - ToMo - Learn Something New
(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Triệu Phương Thảo - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New
(***) Trở thành Cộng tác viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.
----------------------------
Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership
227 lượt xem