Nguyễn Lạc Hà là nghiên cứu sinh Trung tâm Nghiên cứu vật liệu cấu trúc nano và phân tử (INOMAR) ĐHQG-HCM. Trong năm 2015-2016 Lạc Hà cùng đồng nghiệp đã công bố 5 công trình khoa học trên các tạp chí chuyên ngành hóa học uy tín với tổng chỉ số ảnh hưởng (Impact Factor) 41,6. Trong đó Hà là tác giả chính công trình đăng tạp chí Journal of the American Chemical Society (JACS) có chỉ số ảnh hưởng 13,038. JACS được đánh giá là một trong các tạp chí chuyên ngành Hóa học uy tín nhất của Hoa Kỳ.

Từ ước mơ trở thành người lính

Anh thích cả văn lẫn sử. Đến bây giờ, anh vẫn vẹn nguyên giọng tự hào khi nói về niềm yêu thích hai môn học xã hội này. Ở trường phổ thông, học văn, sử trên 8,0 là điều rất khó vậy mà năm nào điểm văn của anh cũng đứng nhất trường. Học kỳ I năm lớp 12, anh nằm trong top 3 học sinh giỏi sử của tỉnh và được đưa vào đội tuyển để thi học sinh giỏi vòng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Nhưng đến phút cuối do có sự thay đổi về đội tuyển thi, anh cùng bạn khác đã không được chọn. 

Trong những tháng ngày còn là học sinh cuối cấp, anh thường ước mơ trở thành một người lính. “Gia đình mình là gia đình cách mạng nên ba mẹ rất muốn mình đi theo con đường ‘binh nghiệp’. Thế là mình đăng ký vào sĩ quan, chính xác là trường Sĩ quan Lục quân. Hồi đó mình cũng như bây giờ, ốm yếu, gầy gò nên khi khám sức khỏe họ không chịu. Nhưng lúc sau họ gọi mình lên và nói, nếu muốn đi học sĩ quan,mình phải đến chỗ khám sức khỏe nhờ người ta ghi lại kết quả thì mới có thể đậu. Nhưng mình không thích điều này. Do vậy, mình phải chọn một hướng khác cho tương lai”.

Gặp lại người bạn thân thời phổ thông,sau những hụt hẫng, do dự về con đường phía trước, cả hai cùng nộp hồ sơ vào Bộ môn Kỹ thuật Hóa học của Trường ĐH Cần Thơ. Vào đại học, anh cho biết mình còn mang theo nỗi sợ Tin học từ thời phổ thông. Những tiết thực hành chay với các bài tập lập trình Pascal trừu tượng vì phòng máy tính của trường chỉ có 20 cái, cứ thế theo anh trôi qua trong 3 năm học. Giảng đường đại học mở ra với anh bắt đầu bằng những thách thức đơn giản nhất, kể cả chuyện học tiếng Anh.

Đến hành trình trở thành tiến sĩ sở hữu công trình được đăng tải trên tạp chí khoa học danh giá bậc nhất Hoa Kỳ

Lạc Hà cho rằng: “Học để lấy kiến thức và quan trọng, hơn hết là giúp ích được gì cho quê hương, đất nước giàu đẹp lên từng ngày”. Hồi còn là cậu học sinh trường làng, Hà không có khái niệm học kèm vì thời gian phụ gia đình để kiếm thu đóng học phí và mưu sinh hàng ngày đã chiếm hết thời gian của Hà. Nhận thức những điều làm hiện tại sẽ tạo kết quả tốt cho tương lai, bước sang cấp ba vì phải học xa nhà, cuộc sống thêm khó khăn, có lúc cậu phải đạp xe hàng mấy chục cây số để đến với lớp.

Cho đến lúc chàng trai này chập chững bước đến cánh cửa trường Đại học Cần Thơ với chuyên ngành Kỹ thuật Hóa học đã chứng minh nghị lực sống kiên cường thời sinh viện với mục tiêu: “Con muốn tự chủ, và làm điều con muốn”. Kết quả Hà đỗ đầu với tấm bằng loại giỏi khi tốt nghiệp Đại học vào năm 2012. Một cậu sinh viên mới ra trường nắm trên tay tấm bằng cử nhận Kỹ thuật Hóa học. Bố mẹ buộc anh nên đi làm để lấy kinh nghiệm nghề nghiệp nhưng giữa lúc lao đao không biết chọn con đường nào thì bản thân Hà luôn có một thôi thúc: “Hà chỉ muốn chứng minh cho bố mẹ thấy rằng những quyết định của con là đúng, không sai như bố mẹ đã nghĩ trước đó và áp đặt con phải làm như vậy”. Khi chương trình học bổng đào tạo Tiến sĩ Tổng hợp khung hữu cơ kim loại, gọi tắt là Tiến sĩ Manar do GSTS Phan Thanh Sơn Nam – Trưởng khoa Khoa Kỹ thuật hóa học trường Đại học Bách khoa – ĐHQG TP. Hồ Chí Minh giới thiệu liên kết hợp tác với Đại học California (Mỹ) thì Hà đã nắm lấy cơ hội để có một học bổng học tập.

Bơi ra biển lớn

Rào cản bước đầu khi Hà “vươn ra biển lớn” là sự hạn chế về ngoại ngữ để tham gia nghiên cứu cùng với sinh viên trong nước và quốc tế. Toàn bộ tài liệu học tập, nghiên cứu đều bằng giáo trình tiếng Anh và các từ chuyên ngành rất khó. Hà chia sẻ: “Không có điều gì gọi là bất đồng, cả văn hóa mà chúng ta còn biết hòa quyện để thích ứng mà sao vấn đề ngoại ngữ lại khó đối với cả sinh viên Việt Nam và với bản thân Hà. Thế là Hà đã thay đổi và các bạn cũng phải hành động quyết liệt với khả năng học ngoại ngữ của mình”.

Nguyễn Lạc Hà tốt nghiệp Trường ĐH Cần Thơ chuyên ngành Kỹ thuật Hóa học năm 2011. Anh tham gia chương trình đào tạo tiến sĩ MANAR trên cơ sở mối quan hệ hợp tác giữa ĐHQG-HCM và ĐH California, Los Angeles (UCLA) và sau đó là với ĐH California, Berkeley (UCB), thông qua phòng thí nghiệm của GS Omar Yaghi.  

Hướng nghiên cứu của Lạc Hà suốt 5 năm qua là chế tạo những vật liệu khung hữu cơ - kim loại (MOFs, ZIFs, COFs) cấu trúc tinh thể mới, có trật tự và tính đối xứng cao, có diện tích bề mặt riêng lớn, thuộc nhóm định hướng ứng dụng trong lưu trữ khí (hydro, carbon dioxide, methane) phục vụ nhu cầu công nghiệp, bắt giữ các khí độc từ hỗn hợp khí thải tạo hiệu ứng nhà kính (tách khí), xúc tác quang hóa. Bên cạnh đó anh cũng quan tâm nghiên cứu vật liệu có cấu trúc tinh thể về không gian hình học và hình thái đối xứng.

Năm 2014, Nguyễn Lạc Hà được mời sang thực tập tại phòng thí nghiệm của GS Yaghi ở UCB và được các giáo sư nước bạn đánh giá cao về năng lực nghiên cứu khoa học. Bên cạnh đó, anh còn tham gia nhiều khóa đào tạo do các chuyên gia nước ngoài đảm trách về lĩnh vực phân tích cấu trúc vật liệu đến từ UCB (Hoa Kỳ), Đại học Samara (Nga), Đại học Milan (Ý). 

Chỉ trong năm 2016, Hà đã tham gia chủ nhiệm 02 đề tài nghiên cứu khoa học, tham dự 02 hội nghị Khoa học quốc tế và đồng tác giả công bố 04 công trình Khoa học đăng trên tạp chí Hóa học uy tín thuộc hệ thống ISI – là viện thông tin Khoa học Mỹ với tổng chỉ số ảnh hưởng IF(là số lần trích dẫn trung bình của những bài báo khoa học) là 39.8. Trước đó, trong hai năm 2015, 2016, Lạc Hà đã cùng đồng nghiệp công bố 5 công trình khoa học trên các tạp chí chuyên ngành hóa học uy tín với tổng chỉ số ảnh hưởng (IF) 41,6. Trong đó Hà là tác giả chính (80%) công trình nghiên cứu “Một vật liệu khung hữu cơ kim loại titan, kết hợp hóa học vật liệu khung hữu cơ kim loại và vật liệu khung hữu cơ cộng hóa trị” đăng trên tạp chí Journal of the American Chemical Society (JACS) có chỉ số ảnh hưởng (IF)13,038. JACS được đánh giá là một trong các tạp chí chuyên ngành Hóa học uy tín nhất Hoa Kỳ (Xếp thứ 142/29.000 Tạp chí được xếp loại Q1 dạng tạp chí chất lượng cao nhất). Công trình này có ý tưởng hoàn toàn mới, bởi Hà đã thiết kế thành công một vật liệu khung hữu cơ kim loại mới dựa trên tâm titan đặt tên là MOF-901. Là một trong số ít những nghiên cứu trẻ có chỉ số IF cao và được đăng trên tạp chí khoa học uy tín của Mỹ.

Tháng 10 năm 2016 Lạc Hà được tập đoàn Toshiba trao học bổng dành cho nghiên cứu sinh xuất sắc của ĐHQG-HCM và đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ trước Hội đồng cấp đơn vị chuyên môn.

Những thành công đáng nể phục trên lĩnh lực nghiên cứu hứa hẹn một sự bùng nổ của việc áp dụng các tính năng mới nhất trong nghiên cứu của Hà nhằm tạo nhiều tiền đề cho sự phát triển và ứng dụng khoa học – kỹ thuật - công nghệ cao. “Tương lai của chúng ta sẽ khác khi những suy nghĩ của bạn không y chang khuôn mẫu của người khác, mà hãy tìm tòi cái mới, cái mà trước giờ chưa ai nghĩ đến và thử đến. Tôi nhớ rõ và khắc sâu từng câu từ mà giáo sư người Mỹ tôi có cơ hội được làm việc chung khi tham gia nghiên cứu sinh tại Mỹ từ tháng 1/2014 – 7/2014 là “Hãy nghĩ ra bên ngoài cái hộp có sẵn”.

Nhận được nhiều học bổng khi còn là sinh viên học tại trường Đại học Cần Thơ mỗi năm bình quân 20 -30 triệu và khi đang tham gia chương trình này thì số tiền trợ cấp từ nguồn học bổng của tập đoàn Toshiba (Nhật Bản) trao cho nghiên cứu sinh Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh có thành tích nghiên cứu khoa học xuất sắc và mang tầm cỡ quốc tế đã cho Hà có cơ hội lớn và khẳng định bản thân. Vì điều kiện nghiên cứu nên Hà vẫn đang ở tại phòng họp của trung tâm trong thời gian chờ được tiếp nhận ở tại Nhà khách Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh để Hà có thể yên tâm tham gia công tác và cống hiến cho trung tâm.

Dự định và ấp của Hà vẫn sẽ bước trên con đường nghiên cứu khoa học với những sự công nhận khác, thành tích mới hơn không chỉ tại Việt Nam mà còn cả quốc tế. “Không chỉ riêng Hà mà các nhà nghiên cứu trẻ khác sẽ có cơ hội học tập và phát triển xứng tầm bởi sự đầu tư chuyên sâu về cơ sở vật chất, về đội ngũ giảng viên, chính sách… Đặc biệt hơn là các bạn sinh viên trẻ khởi nghiệp có rất nhiều điều kiện để áp dụng thành tựu nghiên cứu khoa học vào thực tế”.

Tổng hợp từ thanhdoan.hochiminhcity.gov.vn & vnuhcm.edu.vn