Nếu bạn yêu cầu ai đó kể tên một bộ phim về đề tài LGBTQIA+, có khả năng là họ sẽ nhắc đến "Brokeback Mountain".

Công chiếu vào năm 2005, bộ phim chính kịch lãng mạn theo phong cách Viễn Tây hiện đại lấy bối cảnh vào những năm 1960 tại dãy núi ở Wyoming. Với sự tham gia của Jake Gyllenhaal trong vai Jack Twist và Heath Ledger trong vai Ennis Del Mar, hai người đàn ông chăn cừu trên núi Brokeback đã nảy sinh một mối tình đẹp nhưng đầy đau thương — ít nhất đó là những gì tôi tin rằng người khác muốn tôi nghĩ. Sau khi chỉ được nghe những lời tán thưởng không ngớt mỗi khi có người nhắc đến bộ phim này, cuối cùng tôi đã quyết định ngồi xuống và tự mình trải nghiệm.

Khởi đầu với nhiều kỳ vọng, tôi nhanh chóng bị choáng ngợp bởi cảnh sắc thiên nhiên. Những khu rừng và núi non ở miền Tây nước Mỹ mang lại cảm giác thanh bình, cũng như một không khí đầy hứa hẹn. Jack và Ennis, cô độc trên núi Brokeback cùng bầy cừu, dành cả ngày băng qua vùng hoang dã và ăn những lon đậu hầm.. Thứ âm thanh duy nhất chỉ là tiếng chim ưng và tiếng guitar buồn bã của nhạc nền phim. Có vẻ như hoàn cảnh này sẽ cho họ một cơ hội để khám phá bản thân mà không gặp phải rào cản của xã hội.

Nhưng trái với mong đợi, diễn biến của câu chuyện không hoàn toàn lãng mạn mà lại là sự pha trộn giữa dục vọng và căm ghét bản thân kéo dài đến khi bộ phim kết thúc. Jack và Ennis bắt đầu hành trình trong im lặng, với những cuộc đối thoại ngắn gọn, đầy lo lắng về đối phương. Điều này lẽ ra có thể là tiền đề để hai nhân vật phát triển cảm xúc, mở lòng và tin tưởng nhau, nhưng nhiều tuần trôi qua trên núi Brokeback mà không có bất kỳ cuộc trò chuyện thực sự nào giữa họ, chưa kể đến bầu không khí lãng mạn.

Bất ngờ thay, sau một đêm say rượu và tình cờ chia sẻ chiếc lều nhỏ giữa thời tiết khắc nghiệt, họ có một cuộc gặp gỡ đầy dục vọng. Dẫu vậy,đêm ấy chẳng chứa đựng sự lãng mạn nào; chỉ có sự ngông cuồng, xung đột và sự cháy bỏng mơ hồ. Ngay cả sau lần đầu của họ, vẫn chưa có bất cứ thứ tình cảm đặc biệt gì được nảy sinh. Cả hai coi như không có gì xảy ra cho đến khi Ennis thốt lên: "Cậu biết đấy, tôi không phải đồng tính," và Jack đáp: "Tôi cũng vậy." Hay ghê.

Thất vọng thay, Jack và Ennis hoàn thành hành trình chăn cừu và chia tay nhau chỉ sau 40 phút của bộ phim dài hơn hai tiếng này — tôi thực sự đã tưởng toàn bộ cốt truyện sẽ diễn ra trên núi Brokeback. Sự chia tay này đã làm mất đi một trong những điểm cộng đáng giá nhất của bộ phim, đó là phong cảnh tuyệt mỹ và trữ tình. Nhưng có lẽ vẫn còn cơ hội cho Jack và Ennis phát triển mối quan hệ của họ mặc dù họ không còn ở trên núi chăn cừu cùng nhau nữa?

Nhưng có lẽ nếu không hy vọng thì đã không phải thất vọng. Phần còn lại của bộ phim thậm chí còn không có cơ hội phát triển tình cảm, vì Jack và Ennis gần như không xuất hiện chung một khung hình. Ennis trở về với vị hôn thê của mình, Alma (do Michelle Williams thủ vai), ở Wyoming, hai người kết hôn và có hai cô con gái. Còn Jack thì thi đấu trong các cuộc đua ngựa ở Texas, nơi anh gặp gỡ và kết hôn sau đó có một đứa con với Lureen Newsome (do Anne Hathaway thủ vai). Mặc dù Jack và Ennis có những cuộc hội ngộ hằng năm qua những "chuyến đi câu cá" cùng nhau trên núi Brokeback, nhưng phần lớn thời gian của phim tập trung vào đời sống riêng của mỗi người.

Phần còn lại của bộ phim cố gắng thể hiện mối quan hệ căng thẳng của hai người đàn ông với vợ và con cái, có lẽ bắt nguồn từ nhiều năm che giấu bản chất thật của mình và tình cảm dành cho nhau. Tuy nhiên, những mối quan hệ này cuối cùng cũng rơi vào danh sách những khía cạnh chưa được phát triển trọn vẹn trong "Brokeback Mountain". Ví dụ, bộ phim có tiềm năng phát triển thêm vai trò của họ như những người chồng và cha, thì điều này lại bị cản trở bởi những lần chuyển cảnh thất thường và không nhất quán. Tất nhiên, có thể hiểu rằng việc cố gắng truyền tải câu chuyện dài hơn 20 năm trong một bộ phim là rất khó.nhưng khi khiến khán giả phải băn khoăn về việc một năm, năm năm hay mười lăm năm đã trôi qua giữa các cảnh, đó là một dấu hiệu cho thấy dòng thời gian của phim không được trình bày rõ ràng. Cuối cùng, bộ phim kết thúc khi Ennis nhận được một lá thư báo tin rằng Jack đã qua đời, và anh đến nhà bố mẹ Jack để lấy một phần tro cốt của anh ấy rải trên núi Brokeback.

Một điểm quan trọng trong ý định của "Brokeback Mountain" là truyền tải tác động của sự kỳ thị đồng tính từ xã hội và chính bản thân đối với hai người đàn ông này.  Đây là thông điệp quan trọng và có giá trị. Rõ ràng là các nhân vật chính — đặc biệt là Ennis — được miêu tả là đang đấu tranh với những xung đột nội tâm nghiêm trọng về xu hướng tính dục của bản thân. Tuy nhiên, một vấn đề ở cách thể hiện điều này là sự kìm nén của họ được thể hiện theo cách vô cùng ức chế. Bộ phim thể hiện cuộc xung đột nội tâm này qua sự ngông cuồng, phẫn nộ và căng thẳng của hai người; cả hai dường như không thể trò chuyện hay giải quyết các khúc mắc tình cảm của mình một cách lành mạnh. Có một cảnh, Ennis đấm vào mũi Jack trong một trong những cuộc tranh chấp nhưng tình tiết này không được nhắc lại thêm lần nào. Cả hai người đàn ông liên tục thể hiện sự căm ghét bản thân và đau khổ tột cùng, đây không phải là một yếu tố tốt khi nói đến một bộ phim hay. Tuy nhiên, một điều chắc chắn là "Brokeback Mountain" thực sự đã tạo nên khái niệm khác về những cuộc xung đột trong quan hệ đồng tính.

Điều này dẫn đến vấn đề tiếp theo, đó là không có sự phát triển nhân vật nào cho cả Jack lẫn Ennis xuyên suốt bộ phim. Jack vẫn sống trong suy nghĩ ngây thơ rằng anh và Ennis sẽ mua một trang trại cùng nhau và sống hạnh phúc mãi mãi.Ngược lại, Ennis xuất hiện với góc nhìn bi quan và căng thẳng hơn,ngày càng chìm sâu vào sự chối bỏ bản thân và tiếp tục gắn bó với Jack dù đã cố gắng kìm nén. Nên rõ ràng với nhau rằng vấn đề không nằm ở những khiếm khuyết của Jack hay Ennis ( những nhân vật có khuyết điểm thường khiến bộ phim trở nên thú vị hơn), mà nằm ở chỗ không ai trong hai người có sự thay đổi hay phát triển về bản chất nhân vật. Cho đến cuối phim, tính cách của họ vẫn giữ nguyên, điều này dẫn đến sự sụp đổ của cuộc tình: Ennis ly dị và trở nên mất phương hướng, còn Jack là nạn nhân của một vụ tấn công mà được cho rằng là do kỳ thị đồng tính.

Kết quả là một bộ phim về tình yêu nhưng không hề có niềm vui hay hạnh phúc nào trong mối quan hệ này. Vấn đề của bộ phim là cách diễn đạt khiến hai người đàn ông dường như chỉ đau khổ vì bản dạng đồng tính của họ và không thể trải nghiệm cảm giác tình yêu hay sự viên mãn thực sự. Ngay cả khi họ ở bên nhau, Jack và Ennis hầu như không ¨giao tiếp¨, và mối quan hệ của họ chủ yếu được thể hiện qua thể xác và tình dục, chủ yếu là những cuộc giỡn cợt hoặc cãi vã. Với tư cách là khán giả, Thật khó để có thể cảm thấy gắn bó với mối quan hệ này khi không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy tại sao hai người lại bị cuốn hút bởi nhau, và điều gì tạo nên mối liên kết được cho là sâu sắc và nồng cháy này.

Dẫu vậy, không thể phủ nhận sự thành công của "Brokeback Mountain" trong mắt giới phê bình và khán giả. Tại Lễ trao giải Oscar lần thứ 78 vào năm 2006, Brokeback Mountain được đề cử cho hạng mục Phim hay nhất và giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất, Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất và Nhạc phim gốc xuất sắc nhất. Hiện tại, 88% người dùng Google cho biết họ thích bộ phim này, với điểm số 88% trên Rotten Tomatoes, và xếp hạng 4.1 sao trên Letterboxd, thật ấn tượng khi đây là một nền tảng vốn nổi tiếng với những bài đánh giá khắt khe.

Tôi phải thừa nhận rằng bộ phim được làm khá tốt (âm nhạc, diễn xuất, quay phim,...) cùng dàn diễn viên nổi tiếng không chỉ có Jake Gyllenhaal và Heath Ledger, mà không thể không kể đến Anne Hathaway, Michelle Williams, Linda Cardellini, Anna Farris, David Harbour và Kate Mara. Không thể phủ nhận rằng bộ phim giữ một vị trí quan trọng trong điện ảnh về cộng đồng LGBTQIA+ và xuất hiện trong nhiều danh sách phim LGBTQIA+ xuất sắc nhất mọi thời đại. Bộ phim còn được ca ngợi vì dám tập trung vào câu chuyện của hai người đàn ông đồng tính năm 2005, thời điểm mà chủ đề này vẫn còn là điều cấm kỵ.

Tuy nhiên, kể từ khi ra mắt, bộ phim đã bị lu mờ bởi nhiều tác phẩm về tình yêu đồng tính khác có chiều sâu và sự tinh tế hơn.. Khi nhìn lại "Brokeback Mountain" với cái nhìn hiện đại và phê phán ngày nay, dường như bộ phim đã bị tổn hại bởi sự ám ảnh về việc khắc họa người đồng tính theo cách dễ chấp nhận cho khán giả dị tính.

Bộ phim tập trung vào nỗi đau và bi kịch của người trong cộng đồng một cách rõ ràng.Mặc dù điều đó không sai, nhưng phim dường như bỏ lỡ cơ hội để thể hiện khía cạnh phản kháng, kháng cự và tình yêu mãnh liệt mà cộng đồng LGBTQIA+ có thể mang lại. Việc miêu tả những thử thách của cuộc sống người đồng tính trong một xã hội kỳ thị là rất quan trọng và cần được thể hiện trung thực và ¨trần trụi¨, nhưng việc kịch bản chỉ tập trung vào những khó khăn cũng không hề lành mạnh và tốt đẹp chút nào

Có lẽ tôi đã có những kỳ vọng phi thực tế hoặc lầm tưởng đối với bộ phim này. Có thể tôi chỉ đơn giản không hiểu được thông điệp sâu sắc được ẩn giấu bên trong. Dù thế nào đi nữa,"Brokeback Mountain" đã mang đến cho tôi một cảm giác thất vọng và u ám, kéo dài hơn hai giờ mà không phát triển được điều gì. Nếu bạn thích những bộ phim về nỗi khổ của người đồng tính, sự tuyệt vọng và mất quyền tự chủ trong một xã hội khắc nghiệt, thì "Brokeback Mountain" là bộ phim dành cho bạn.

----------
Tác giả: Julia J. Hynek

Link bài gốc: “Brokeback Mountain” Review: If You Enjoy Films About Queer Misery, This Movie Is For You

Dịch giả: Triệu Mai Linh - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Triệu Mai Linh - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày.

(***) Trở thành Tình nguyện viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: http://bit.ly/ToMo-hiring.