Bộ phim phức tạp của Christopher Nolan mô tả sự phát triển của bom hạt nhân và những mưu đồ chính trị giữa thế kỷ trước. Dưới đây là cốt truyện chính.

Tiền đề của Oppenheimer, bộ phim tiểu sử của Christopher Nolan, rất dễ hiểu: kể về câu chuyện của J. Robert Oppenheimer, nhà vật lý được mệnh danh là “cha đẻ của bom nguyên tử”. Tuy nhiên, cũng như những bộ phim khác của đạo diễn, việc thực hiện không hề đơn giản. Bộ phim bỏ qua giữa các khoảng thời gian và có sự tham gia của một loạt các nhà khoa học, chính trị gia và các đặc vụ Cộng sản có thể ở giữa trong một chuỗi các phiên điều trần của chính phủ.

Dưới đây là một số chi tiết giúp bạn theo dõi các nhân vật và sự kiện có thật trong phim.

J. Robert Oppenheimer (do Cillian Murphy thủ vai)

Nhà vật lý lý thuyết người Mỹ (do Cillian Murphy thủ vai) dẫn đầu việc phát triển bom nguyên tử thông qua Dự án Manhattan.

Sinh ra ở thành phố New York vào năm 1904, Oppenheimer học đại học tại Harvard trước khi chuyển đến Cambridge, Anh để học cao học về vật lý. Tại đây, ông trở nên thất vọng với việc người hướng dẫn của ông khăng khăng rằng ông phải tập trung vào công việc phòng thí nghiệm thay vì lý thuyết và ông được cho là đã đưa cho người đàn ông, Patrick Blackett, một quả táo tẩm độc. Người hướng dẫn không bao giờ ăn quả táo, nhưng các quan chức trường đại học đã quản chế ông. Điều đó nói lên rằng, tập phim là chủ đề của những câu chuyện mâu thuẫn.

Sau khi nhận bằng tiến sĩ vật lý tại một trường đại học ở Đức, Oppenheimer nhận chức giáo sư tại Đại học California, Berkeley và Viện Công nghệ California, góp phần tiên phong công việc tại một trường vật lý lý thuyết của Mỹ.

Khi Thế chiến thứ hai đang diễn ra sôi nổi, Oppenheimer được bổ nhiệm làm giám đốc Los Alamos, một phần trong nỗ lực to lớn nhằm phát triển bom. Vì tình yêu với New Mexico khi còn là một cậu bé được gửi đến đó để chữa bệnh kiết lỵ, ông đã thành lập một phòng thí nghiệm bí mật ở sa mạc Los Alamos, N.M., phối hợp nỗ lực của các nhà vật lý và kỹ sư hàng đầu mà đỉnh điểm là vụ nổ hạt nhân đầu tiên, tại Alamogordo vào ngày 16 tháng 7 năm 1945, được biết đến là thử nghiệm Trinity.

Sau đó, ông chỉ đạo Viện Nghiên cứu Cao cấp, một trung tâm nghiên cứu lý thuyết độc lập ở Princeton, N.J., và trở thành chủ tịch Ủy ban Cố vấn Chung cho Ủy ban Năng lượng Nguyên tử.

Lewis Strauss ( do Robert Downey Jr. thủ vai)

Nhân vật phản diện chính của Oppenheimer trong phim, Strauss (Robert Downey Jr.) là chủ tịch Ủy ban Năng lượng Nguyên tử và là nhà lãnh đạo chiến dịch thu hồi giấy phép an ninh của Oppenheimer.

Sinh ra ở Tây Virginia, ông làm nhiều công việc khác nhau với tư cách là nhân viên bán giày du lịch, đối tác ngân hàng đầu tư và quan chức giúp đỡ Cơ quan Quản lý Thực phẩm của tổng thống tương lai Herbert Hoover trong Thế chiến I. Sau Thế chiến thứ hai, Tổng thống Harry S. Truman bổ nhiệm Strauss vào Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Ủy ban và ông trở thành chủ tịch, thúc đẩy sự phát triển của bom hydro. Strauss sau đó giữ chức quyền thư ký thương mại dưới thời Tổng thống Dwight D. Eisenhower, nhưng việc đề cử ông đã bị Thượng viện bác bỏ, một phần vì sự phẫn nộ của cộng đồng khoa học đối với cách đối xử của ông với Oppenheimer.

Jean Tatlock (do Florence Pugh thủ vai)

Là một thành viên tích cực của Đảng Cộng sản Khu vực vịnh San Francisco, Tatlock (Florence Pugh) là sinh viên tốt nghiệp tại Trường Y Stanford khi cô bắt đầu hẹn hò với Oppenheimer vào năm 1936. Bà đã giúp giới thiệu ông với các nhà hoạt động Cộng sản, khơi dậy cảm tình thiên tả về ông. Bà kết thúc mối quan hệ với Oppenheimer vào năm 1939, ngay cả khi ông tiếp tục đến thăm bà. Cuộc gặp cuối cùng của họ, vào tháng 6 năm 1943, bị F.B.I. giám sát. Năm 1944, Tatlock 29 tuổi được phát hiện đã chết trong phòng tắm. Hầu hết các nhà sử học đều kết luận bà chết bằng cách tự sát.

William Borden (do David Dastmalchian thủ vai)

Sinh năm 1920 tại Washington, D.C., Borden (David Dastmalchian) có bằng trường Đại học Yale và Yale Law. Sau đó, ông làm thư ký lập pháp cho thượng nghị sĩ Connecticut, Brien McMahon, và trở thành giám đốc nhân viên của Ủy ban hỗn hợp quốc hội về Năng lượng nguyên tử vào năm 1949.

Năm 1953, rất có thể với sự khuyến khích của Strauss, ông đã gửi một lá thư cho F.B.I. đạo diễn J. Edgar Hoover, cho rằng "có nhiều khả năng J. Robert Oppenheimer không phải là điệp viên của Liên Xô." Đây là chất xúc tác cho một phiên điều trần kín về mối quan hệ với Cộng sản của Oppenheimer - được mô tả trong phim - và cuối cùng là việc thu hồi giấy phép an ninh của ông.

Ernest Lawrence (do Josh Hartnett thủ vai)

Một nhà khoa học đoạt giải Nobel, Lawrence (Josh Hartnett) sinh năm 1901 tại Nam Dakota. Ông lấy bằng tiến sĩ vật lý tại Yale và trở thành giáo sư vật lý tại U.C. Berkeley, nơi ông đã phát minh ra cyclotron, một máy gia tốc hạt đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bom nguyên tử. Chính Lawrence là người đã giúp giới thiệu Oppenheimer với Dự án Manhattan. Sau chiến tranh, ông chủ trương phát triển vũ khí hạt nhân hydro.

Edward Teller (do Benny Safdie thủ vai)

Sinh ra ở Budapest, Teller (Benny Safdie) lấy bằng tiến sĩ vật lý ở Đức và sau đó được mời làm giáo sư tại Đại học George Washington, nhập tịch Hoa Kỳ vào năm 1941. Được biết đến với nghiên cứu về năng lượng hạt nhân, ông gia nhập nhóm của Oppenheimer tại Los Alamos, nơi ông làm việc ở bộ phận vật lý lý thuyết. Teller bị ám ảnh bởi năng lượng hydro và việc phát triển bom hydro, điều này khiến ông ta phải đối đầu với các thành viên khác của Dự án Manhattan. Sau khi Liên Xô thử vũ khí nguyên tử vào năm 1949, Teller trở thành người đề xướng chính việc phát triển bom hydro để đạt được đòn bẩy trong Chiến tranh Lạnh.

Sau đó, ông đã làm chứng chống lại Oppenheimer trong phiên điều trần kín, nói rằng, "Tôi cảm thấy tôi muốn nhìn thấy những lợi ích sống còn của đất nước này trong tay mà tôi hiểu rõ hơn và do đó tin tưởng hơn."

Oppenheimer có thực sự gặp Einstein không?

Đúng, họ là đồng nghiệp ở Viện Nghiên cứu Cao cấp. Oppenheimer viết trên tờ The New York Review of Books năm 1966: “Mặc dù tôi biết Einstein được hai hoặc ba thập kỷ, nhưng chỉ trong thập kỷ cuối cùng của cuộc đời ông, chúng tôi mới là đồng nghiệp thân thiết và gần như là bạn bè”.

Tuy nhiên, Nolan thừa nhận rằng ông đã bịa ra một cảnh quan trọng giữa hai người: Tại một thời điểm, Oppenheimer đến gặp Einstein ít nói để xin lời khuyên về các tính toán của nhóm Los Alamos, điều này cho thấy rằng thử nghiệm Trinity có thể được ngăn chặn và sẽ không nổ tung lên thế giới.

Nolan nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây: “Người mà Oppenheimer đến để tham khảo ý kiến ​​không phải là Einstein. Đó là Arthur Compton, người chỉ đạo một tiền đồn của Dự án Manhattan tại Đại học Chicago. Nhưng tôi đã chuyển điều đó sang Einstein.”

Hai phiên điều trần trong phim là gì?

Bộ phim xoay quanh hai phiên điều trần của ủy ban - một vào năm 1954, được miêu tả bằng màu và một phiên khác, vào năm 1959, với màu đen trắng.

Phiên đầu tiên là một cuộc họp bí mật kéo dài bốn tuần, trong đó Ủy ban Năng lượng Nguyên tử cân nhắc xem có nên thu hồi giấy phép an ninh của Oppenheimer hay không. Giữa mối lo ngại về những tiến bộ công nghệ của Liên Xô, mối liên hệ có thể có của Oppenheimer với các nguyên nhân cánh tả đã được xem xét kỹ lưỡng, và lá thư của Borden gửi Hoover đã cung cấp điểm bùng phát. Khi chủ tịch ủy ban, Strauss, thông báo với Oppenheimer rằng quyền kiểm soát an ninh của ông đã bị đình chỉ, Oppenheimer từ chối từ chức và yêu cầu một phiên điều trần từ Ban An ninh Nhân sự của ủy ban.

Phiên điều trần đó ngay từ đầu đã diễn ra một chiều, với các luật sư của Oppenheimer bị cấm truy cập các tài liệu bí mật, trong khi luật sư công tố của ủy ban có quyền truy cập vào hàng trăm bản ghi âm nghe lén. Cuối cùng, hội đồng gồm ba người đã quyết định rằng Oppenheimer là một công dân trung thành nhưng quyền kiểm soát an ninh của ông ta nên bị hủy bỏ.

Năm 1959, Thượng viện tổ chức một phiên điều trần về việc đề cử Strauss làm Bộ trưởng Thương mại, một quá trình căng thẳng mà tạp chí Time gọi là “Trận chiến gay gắt nhất trong lịch sử nước Mỹ về việc xác nhận đề cử tổng thống.” Đề cử đã bị từ chối trong cuộc bỏ phiếu với tỷ lệ 49 ghế so với 46 ghế.

Điều gì cuối cùng đã diễn ra với Oppenheimer?

Sau khi mất quyền kiểm soát an ninh, Oppenheimer tiếp tục giảng dạy và tiến hành nghiên cứu với sự hỗ trợ của nhiều người trong cộng đồng khoa học, những người coi ông như một vị tử đạo. Năm 1963, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã trao cho ông Giải thưởng Enrico Fermi, giải thưởng tôn vinh những thành tựu trọn đời cho khoa học năng lượng.

Năm 1966, ông nghỉ hưu ở Viện Nghiên cứu Cao cấp và qua đời vì bệnh ung thư vòm họng vào năm sau đó.

Vào tháng 12 năm 2022, vài ngày sau khi đoạn giới thiệu phim “Oppenheimer” được phát hành, Bộ trưởng Năng lượng Jennifer M. Granholm đã vô hiệu hóa quyết định năm 1954 về việc thu hồi giấy phép của Oppenheimer. Bà trích dẫn một “quy trình thiếu sót” đã vi phạm các quy định riêng của Ủy ban Năng lượng Nguyên tử.

Granholm nói: “Nhiều bằng chứng đã làm sáng tỏ sự thiên vị và không công bằng trong quy trình mà Tiến sĩ Oppenheimer phải chịu, trong khi bằng chứng về lòng trung thành và tình yêu đất nước của ông ấy chỉ được khẳng định thêm”.