Hẳn bạn đã phát ngán với những lời khuyên thay đổi cuộc sống, thay đổi sự nghiệp khi cần thiết đầy sáo rỗng trên mạng xã hội hay trong sách mà chẳng có nổi một lời hướng dẫn cụ thể. Ừ thì bạn đang rất chán nản, bạn muốn thay đổi, và bạn phải thay đổi, nhưng bắt đầu từ đâu đây? Và nếu như bạn chưa có rõ ràng mục tiêu cho mình thì sao? Xác định, tổ chức hướng đi của bản thân chưa bao giờ là một việc dễ dàng. Chúng tốn nhiều công sức hơn và sẽ là thách thức thật sự cho những người vẫn chưa hiểu rõ mong muốn của bản thân.

Không hiểu sao, bằng một cách nào đó, những người “khuyên bảo” chúng ta thường chỉ đưa ra những lời khuyên vô cùng chung chung. Ví dụ: ra ngoài tận hưởng cuộc sống đi, theo đuổi ước mơ đi, tham gia hoạt động ngoại khóa đi, tập trung học hành đi,… Những lời khuyên này không phải hoàn toàn vô ích, có thể chúng sẽ cho ta thấy ta đang bỏ lỡ điều gì. Nhưng có rất nhiều người trong số chúng ta cần những lời khuyên cụ thể hơn thế. Số người xác định được điều bản thân mong muốn và có hướng đi phù hợp ít hơn chúng ta tưởng rất nhiều. Thế thì, đưa lời khuyên chung chung cho một người đang không có định hướng để làm gì cơ chứ?

Nếu bạn là người đang tìm kiếm hướng đi cho mình, vậy thì hãy bỏ hết những lời khuyên đó và đến với Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân đi. Đã đến lúc bạn phải tiếp cận một phương pháp hiệu quả hơn rồi.

Đó là phương pháp Một-Trang-Giấy “giúp tái tạo sự nghiệp của bạn”.

 

Xin chào, lần đầu đến với Một-Trang-Giấy hả?

Đúng như tên gọi, phương pháp này chỉ yêu cầu bạn có sẵn bên cạnh một (vài) cây bút, một (vài) tờ giấy nhớ và một (vài) trang giấy trắng. Bạn sẽ kẻ bảng, liệt kê, vẽ sơ đồ trên những trang giấy đó. Mỗi tờ lại đóng một vai trò khác nhau.

Ví dụ, đầu tiên Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân sẽ giới thiệu đến các bạn cách áp dụng mô hình kinh doanh vào sự nghiệp và cuộc sống của riêng mình. Để áp dụng bài tập này, các bạn cần vẽ mô hình và điền thông tin vào đó. Như vậy, sẽ có một tờ giấy để bạn vẽ nên mô hình của cá nhân mình. Thứ hai, bạn có thể sẽ cần một tờ giấy khác để vẽ đường sinh mạng – nơi tập hợp những sự kiện thăng trầm của cuộc đời. Tiếp đó là tờ giấy để bạn liệt kê những sở thích, công việc bạn muốn làm, từ đó dễ dàng khoanh vùng ước mơ và mục tiêu bạn theo đuổi.

Mỗi trang giấy là một mô hình hay bảng biểu hoàn toàn xoay quanh chính bản thân bạn, và chúng cũng được dùng cho những mục đích cá nhân của bạn mà thôi. Dành thời gian cho một trang giấy và bạn sẽ hiểu hơn về bản thân mình, tiết kiệm như vậy tại sao lại không thử một lần chứ nhỉ?

 

Về các tác giả & cuốn sách

Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân (Business Model You) được viết bởi ba tác giả là Tim Clark, Alexander Osterwalder và Yves Pigneur. Bên cạnh đó, phần sáng tạo mô hình có sự đóng góp của 328 cá nhân tài năng trong lĩnh vực đời sống, công việc từ 43 quốc gia; cùng phần thiết kế được thực hiện bởi Alan Smith và Trish Papadakos.

Ở bài viết này, tôi xin phép chỉ nói về ba tác giả đã viết nên cuốn sách.

Đầu tiên, tác giả Tim Clark là người dẫn đầu phong trào thực hiện mô hình kinh doanh cá nhân. Ông là một giáo viên / huấn luyện viên tài năng, đồng thời là cựu doanh nhân. Tim Clark đã viết và biên tập năm cuốn sách về doanh nghiệp, mô hình kinh doanh và phát triển cá nhân, trong đó có cuốn sách ăn khách Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh. Ông có bằng cử nhân quản trị kinh doanh và hiện tại đang là giảng viên kinh doanh tại đại học Tsukuba, Nhật Bản.

Đồng tác giả Alexander Osterwalder là một doanh nhân, diễn giả, và tác giả chính của cuốn sách ăn khách Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh. Ông là diễn giả thường xuyên cho các công ty trong danh sách Fortune 500 và là giảng viên thỉnh giảng tại các trường đại học hàng đầu như Wharton và Berkeley (Mỹ), IESE (Tây Ban Nha), IMD (Thụy Sĩ).

Đồng tác giả Yves Pigneur là tiến sĩ và giảng viên chuyên ngành Hệ thống Thông tin Quản trị tại đại học Lausanne từ năm 1984, đồng thời là giảng viên thỉnh giảng tại đại học bang Georgia, đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong, đại học British Columbia. Ông cũng là tổng biên tập tạp chí học thuật SIM.

Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân được xuất bản vào năm 2012, hai năm sau cuốn sách ăn khách trước đó là Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh. Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân trình bày cách áp dụng các mô hình trong doanh nghiệp vào một quy mô gần gũi và cụ thể hơn: từng cá nhân với mục đích tận dụng được sở trường và khả năng sẵn có để phát triển, cũng như cải thiện cuộc sống cũng như sự nghiệp của con người trong những khoảnh khắc cần sự thay đổi nhất.

 

Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân

Trước hết thì, tại sao bạn nên quan tâm đến việc tư duy theo mô hình kinh doanh? Con người cũng như kinh doanh vậy, luôn bị ngoại cảnh tác động và buộc phải thay đổi để thích nghi với thời thế.

Đọc cuốn sách này nghĩa là bạn sẽ có trong tay một lợi thế độc tôn, bởi vì tuy có không ít người có khả năng miêu tả về các hoạt động kinh doanh nhưng lại chẳng có mấy ai nói đến các mô hình kinh doanh, lại càng ít cá nhân nào biết áp dụng sức mạnh của lối tư duy mô hình kinh doanh vào phát triển sự nghiệp của riêng mình.

Khung Mô hình Kinh doanh Cá nhân được xây dựng dựa trên khung mô hình kinh doanh trong cuốn sách Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh. Tuy nhiên, bạn không cần phải đọc cuốn sách đó trước để biết khung mô hình cần áp dụng là gì bởi chương 2 trong Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân sẽ giới thiệu nó một cách ngắn gọn và cơ bản nhất để bạn hiểu.

Theo định nghĩa của các tác giả, “mô hình kinh doanh là logic để một công ty tự duy trì về mặt tài chính. Nói một cách đơn giản, đó là logic “kiếm cơm” của một doanh nghiệp.”

Có thể tóm tắt lại khung mô hình kinh doanh bao gồm 9 thành tố sau (phần trong ngoặc đơn là phần áp dụng cho mô hình cá nhân):

• Những nguồn lực chính (Con người bạn / Những gì bạn có);
• Những hoạt động chính (Những việc bạn làm);
• Khách hàng (Người mà bạn hỗ trợ);
• Giá trị cung cấp (Sự hỗ trợ của bạn);
• Các kênh liên lạc (Cách họ biết đến bạn và cách bạn thực hiện dịch vụ của mình);
• Các mối quan hệ khách hàng (Cách thức tương tác của bạn);
• Các đối tác chính (Người giúp đỡ bạn);
• Doanh thu và lợi ích (Những gì bạn nhận về);
• Các khoản chi phí (Những gì bạn phải bỏ ra).

Bên cạnh phần giải thích từng thành tố đóng vai trò thế nào trong khung mô hình lớn, cuốn sách còn cung cấp các ví dụ cụ thể, người thật việc thật để người đọc dễ hình dung hơn về cách áp dụng lý thuyết được đưa ra. Những trường hợp được nêu trong cuốn sách vô cùng đa dạng, từ ngành nghề đến tình huống cụ thể, bao quát được tính hữu dụng của khung mô hình kinh doanh trong cuộc sống và sự nghiệp cá nhân.

Sau khi đã nắm vững mô hình, giờ là lúc bạn cần thực hành. Xem lý thuyết và đọc ví dụ cũng không thực sự giúp bạn tìm ra chính mình được đâu. Bạn phải bắt đầu động tay động chân vào việc tìm kiếm kìa.

Dick Bolles, tác giả cuốn sách Chiếc Dù Của Bạn Màu Gì? từng nói rằng: “Sở dĩ đa phần những người tìm việc không thể tìm được công việc như ý không phải do họ thiếu thông tin về thị trường lao động mà do họ thiếu thông tin về bản thân.” Vậy để tránh trường hợp này, cách duy nhất là bạn phải trả lời được câu hỏi: Bạn là ai? Phần thực hành đầu tiên trong cuốn sách này sẽ hướng dẫn bạn cách khám phá bản thân mình.

Những công việc trong mơ thường được tạo ra chứ không do tìm mà gặp được, do đó hiếm khi có thể có được chúng từ những biện pháp tìm kiếm thông thường. Để tạo được một công việc đúng như mơ ước của mình, bạn cần phải có sự hiểu biết tường tận về bản thân. (…) Việc chiêm nghiệm về bản thân trước khi khủng hoảng xảy ra còn mang lại lợi ích cho cả bạn và khách hàng của bạn, bởi nó giúp tránh được mệt mỏi và thất vọng. Khi cảm thấy mãn nguyện, bạn sẽ càng có thể giúp đỡ người khác được nhiều hơn.

Những bài tập trong phần này bao gồm: Bánh xe Cuộc đời (“giúp chúng ta hiểu hơn về những lĩnh vực bao quát, hàm chứa những lợi ích cốt lõi của chúng ta, nhắc cho chúng ta biết rằng cuộc sống còn có những khía cạnh khác quan trọng không kém gì – hay thậm chí quan trọng hơn – công việc”), trả lời các câu hỏi về sở thích của mình, viết 10 vai trò của bạn trong cuộc sống, lập Đường Sinh Mạng (bao gồm các bước thăng và bước trầm, xác định các kỹ năng / năng lực), tìm hiểu tính cách và môi trường xung quanh bạn (sáu thiên hướng của Holland),…

Và trong chương này, chúng ta đã xác định lại (nhiều) những vai trò quan trọng khác ngoài công việc của mình, những sở thích cốt lõi, những kỹ năng và hoạt động ưa thích, những thiên hướng tính cách chủ đạo, “tính cách” riêng của các môi trường làm việc, tầm quan trọng của việc lôi kéo sự tham gia của những người tin cậy vào quá trình tự khám phá bản thân và ý nghĩa cũng như vai trò của công việc trong cuộc sống của mình.

Tiếp theo, chúng ta sẽ đến với một câu hỏi đơn giản nhưng lại rất khó trả lời: Mục đích của bạn là gì? Nếu bạn vẫn chưa nhận ra hoặc định hình được mục đích của mình, hãy đến với ba thí nghiệm: câu chuyện trang bìa (tưởng tượng về một bài báo lớn mà một đơn vị truyền thông viết về bạn), ba câu hỏi (kể lại khoảnh khắc bạn thấy mãn nguyện, kể về người bạn thần tượng nhất và cách bạn muốn bạn bè nhớ đến mình) và cuộc sống mới (bạn nhận được 18 triệu đô la với điều kiện ngay sau khi hay tin, phải dành năm đầu tiên để học những điều mới mẻ, năm thứ hai dành cho một mục đích cao cả nào đó).

Sau khi đã giải quyết hết ba thí nghiệm này, những thứ bạn thu lại được chính là “nguyên liệu thô” để bạn tạo nên Tuyên ngôn Mục đích của riêng mình.

“Theo một nhà văn, chỉ có 3% nhân loại có đủ dũng cảm để tìm kiếm và theo đuổi ước mơ của mình.” Vậy nên nếu bạn còn gặp khó khăn trong việc xác định mục đích của mình thì cũng đừng quá lo lắng nhé. Thay vào đó, bạn có thể dành toàn bộ sự tập trung vào bất cứ công việc gì bạn đang làm.

Vậy là bạn đã xong việc khám phá bản thân (thực ra đây là một quá trình đòi hỏi sự lâu dài bởi không phải ai cũng biết rõ tất cả khía cạnh con người họ), nhưng như thế vẫn chưa đủ. Bạn mới chỉ hiểu thêm về mình, cũng nên hiểu thế giới nữa chứ. Hãy sẵn sàng tái sáng tạo bản thân bằng cách thay đổi thế giới quan với một hai bài tập nhỏ như bài tập nối 9 điểm tròn, biến một phương trình bất hợp lý thành hợp lý nhé. Những bài tập này đều rất thú vị đấy.

Giờ hãy giả sử bạn đã hoàn thành xong mô hình kinh doanh cá nhân của riêng mình và công việc của bạn tiến triển rất tốt đẹp. Tuy nhiên, bỗng một ngày thời thế thay đổi, bạn không còn thích hợp ở vị trí hiện tại nữa. Bao nhiêu công sức bạn gây dựng bỗng chốc không còn có thể áp dụng được. Thật khó chịu phải chứ? Nhưng thay đổi là quy luật tất yếu của vạn vật, bạn không thể tránh khỏi nó được. Thế bạn phải làm gì đây? Câu trả lời là, hãy vẽ lại mô hình kinh doanh cá nhân. Bạn không nhất thiết phải vẽ lại một mô hình hoàn toàn mới. Nếu mô hình cũ vẫn còn hợp lý ở một vài khía cạnh, thì hãy bổ sung thêm vào đó một vài yếu tố cập nhật hơn, miễn là chúng có ích cho công việc cũng như cuộc sống của bạn.

Chương 7 này cũng sẽ cung cấp cho bạn các câu hỏi phân tích theo 9 thành tố trong khung mô hình để bạn dần tìm ra giải pháp thay đổi cho phù hợp với hiện tại.

Thực hành xây dựng mô hình, khám phá bản thân đã xong, việc tiếp theo của bạn chính là biến những thứ trên mặt giấy đó thành sự thực. Tính toán giá trị kinh doanh của bạn hay Kiểm chứng mô hình của bạn trên thị trường và những cách vận dụng phương pháp mô hình kinh doanh cá nhân đều sẽ được hướng dẫn, phân tích trong phần Hành Động cuối cuốn sách này. Hành động luôn là phần đáng được mong chờ sau một khoảng thời gian dài lên kế hoạch tường tận và chi tiết. Nếu bạn đã đọc đến đây và có hứng thú với những điều trên này, tại sao không mua một cuốn Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân để nghiên cứu kỹ hơn nhỉ?

 

Nhận xét

Tôi phải nói rằng đây là một cuốn sách tuyệt vời và là một trong những cuốn sách hay nhất tôi có cơ hội được đọc trong năm nay. Với thiết kế khác biệt với đại đa số sách giấy trên thị trường cùng nội dung mang tính ứng dụng thực tiễn cao, những bức ảnh và hình minh họa được in màu sống động, tôi thực sự rất ngạc nhiên nếu có ai thấy Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân ngoài hiệu sách rồi mà không tậu ngay một bản về nhà để nghiền ngẫm.

Như đã nói ở trên, cuốn sách này ngoài bài tập, phần lý thuyết, còn chứa đựng rất nhiều câu chuyện thực của các nhà tái sáng tạo trên toàn thế giới. Không biết các bạn thế nào nhưng khi đọc chúng, tôi có cảm giác rồi mình cũng sẽ làm được thế, rồi mình cũng sẽ giống họ. Bởi những vấn đề của các nhà tái sáng tạo đó thực chất là những vấn đề chúng ta hoàn toàn có thể gặp phải trong cuộc sống và sự nghiệp của riêng mình. Trước khi trở thành nhà tái sáng tạo, họ cũng đã có những khoảnh khắc âu lo, bị sa thải, vướng bận và trăn trở. Vậy nhờ đâu họ có được vị trí như bây giờ? Chính là nhờ khung mô hình kinh doanh cá nhân này đây.

Thẳng thắn với nhau nhé, tôi thích cuốn sách này đến mức tôi không còn biết phải viết gì hay khen ngợi thế nào về nó nữa rồi. Tôi chỉ chắc chắn một điều là tôi sẽ thêm Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh Cá Nhân vào danh sách các cuốn “must have” của mình. Mặc dù có nhiều trang chữ hơi nhỏ (nhưng nội dung thì rõ nhiều) nhưng nếu bạn đọc hết một lượt cuốn sách rồi mới bắt tay vào thực hành thì nó chỉ tốn của bạn nhiều nhất là hai ngày đọc mà thôi. Một cuốn sách tốn ít thời gian nhưng lại cụ thể và hữu dụng đến mức bạn có thể sử dụng cả đời không phải đáng để bỏ tiền ra mua lắm sao?

 

Xin phép được kết lại bằng chính một đoạn trong cuốn sách này:

Có thể bạn cũng đã nhận thấy rằng xét theo một góc độ nào đó, một mô hình kinh doanh cá nhân chính là một “bản đồ mối quan hệ”. Nó chỉ ra cho bạn thấy Con người bạn có mối liên hệ ra sao đến Việc bạn làm, và Việc bạn làm liên quan ra sao đến Sự hỗ trợ của bạn. Nhưng quan trọng hơn cả, nó chỉ rõ mối quan hệ giữa bạn với Người mà bạn hỗ trợ - cũng như với những cộng đồng rộng lớn hơn mà bạn phục vụ thông qua Mục đích của mình. Giống như một tấm bản đồ tốt có thể chỉ đường cho những nhà thám hiểm trong hàng năm trời, phương pháp mô hình kinh doanh cá nhân có thể là một công cụ hữu ích để bạn sử dụng nhiều lần nhằm kiến tạo nên thành công trong công việc và cuộc sống.

 

 

Tác giả: Thu Trang – Bookademy.

---

Trở thành CTV viết reviews sách để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị cùng Bookademy, gửi CV (tiếng Anh hoặc Việt) về: [email protected]

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về các cuốn sách hay tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn