Tìm ra một ý tưởng kinh doanh luôn là niềm tự hào của mỗi chúng ta. Còn gì hay hơn chuyện nghĩ ra được một điều gì đó thiết thực giúp chúng ta thể hiện được giá trị bản thân một cách tốt nhất và còn kiếm được tiền, thậm chí là rất nhiều tiền. Và thế là ai cũng ước mơ có một ngày được nói với mọi người xung quanh rằng: “Tôi có một ý tưởng kinh doanh!”.

Không giống như những cuốn sách về khởi nghiệp khác, Vấp, nhưng đừng ngã của Vũ Thái Hà không đưa ra những lời khuyên hay chỉ ra cách thức cụ thể nào để bạn tạo dựng kinh doanh mà tác giả muốn độc giả quan tâm tới suy nghĩ của con người trong từng tinh huống cụ thể, hay hiểu theo cách khác, cuốn sách hướng đến khía cạnh con người trong bối cảnh khởi sự kinh doanh.

Ban đầu khởi nghiệp

Các ý tưởng kinh doanh thường bắt đầu với cách như sau: “Tôi thấy thế này: Buổi sáng người dân ở thành phố, có người phải đi làm sớm để tránh tắc đường hay chuẩn bị bữa sáng cho con, em mình nhưng một số người mẹ, bà hay kể cả là người cha vì bận việc khác mà không chuẩn bị kịp thì việc mình làm một quán bán đồ ăn sáng như bánh mì sẽ giúp họ tiết kiệm thời gian và mình cũng có khoản kha khá đấy chứ…” Sau đó, tiếp tục tranh cãi tới việc họ sẽ mua đồ ăn của mình nhiều không? Những ai trong khu vực này mua? Họ có cần mang tới tận nhà hay họ ghé tới mua…Rồi sau một ngày, tổng chi, tổng thu, lỗ và lãi ra sao, có thêm được chút tiền nào không.

Ai cũng biết ý tưởng kinh doanh là ý tưởng có thể đưa vào thương mại được, tức là có thể mua cái này, bán cái kia để có thể sinh lợi cho người thực hiện.

Một ý tưởng kinh doanh điển hình sẽ đặt một món hàng ở tâm điểm; đó có thể là hàng hóa hay dịch vụ. Quan trọng nhất là món hàng đó phải đem bán được, chính xác là có thể đem đổi lấy tiền được!

Không ít câu hỏi đặt ra, nào là bạn sẽ lấy nguồn hàng ở đâu? Mua của người khác về bán hay từ làm rồi bán hay  trộn cả hai (một phần tự làm và một phần mua về rồi bán). Ai sẽ mua món hàng này? (tìm hiểu thị trường, khách hàng mục tiêu, khách hàng tiềm năng…). Quan trọng không kém, đó là tiền đâu để mua hàng về bán? Kinh doanh là phải có vốn, vốn tức là tiền. Vậy tiền mua hàng từ vốn mà ra. Câu hỏi trên liệu có bị thừa? Thực chất câu hỏi hướng tới sự ưu tiên sử dụng chút vốn ít ỏi mà chúng ta vừa chuẩn bị được. Có ai bán món hàng này chưa? (đối thủ cạnh tranh của mình ra sao).

Quay trở lại, ý tưởng kinh doanh đến từ đâu? Chẳng có một quy luật hay công thức nào cả! Bạn có thể làm được gì? Mọi thứ xung quanh đang thay đổi như thế nào? Có nhu cầu nào mới đang hình thành? Có thể giúp cho sản phẩm nào đó trở nên thuận tiện cho người mua được không? Hay bạn có nghĩ cái mà chúng ta không cần lại có người cần không?

Một cách hơi triết lý, ý tưởng kinh doanh có được là do chúng ta đọc những biến chuyển của xã hội, chỉ khi nào xã hội không biến chuyển gì nữa thì mới hết cái để đọc, mà điều này thì không thể xảy ra.

Tới khi có ý tưởng rồi lại nghĩ: đó có phải ý tưởng kinh doanh tốt hay không? Ý tưởng này sẽ đáp ứng được nhu cầu gì của xã hội hay cộng đồng? Món hàng mà chúng ta định bán mang lại giá trị gì cho người mua? Đây là câu hỏi cốt tử, bởi nếu chúng ta định làm không hứa hẹn đem lại giá trị gì cho bất cứ ai thì dù cho nó có bóng bẩy đến mấy cũng không đem ra xem xét như một ý tưởng kinh doanh. Ý tưởng kinh doanh cần thực hiện giá trị cụ thể cho những con người cụ thể.

Hẳn nhiên ngay sau khi có một ý tưởng kinh doanh tốt, ai cũng phấn khích, tìm cách thực hiện ý tưởng ấy. Việc cần làm ngay sau đó là chia sẻ và tìm người thực hiện. Các công ty đã ra đời như thế.

Lúc này, việc cần suy nghĩ tới là bạn có thể tự thực hiện ý tưởng này hay cần có thêm cộng sự. Người ta thường lập công ty cùng với ai? Nhiều nhất trong số các cộng sự có thể nói vẫn là người nhà, sau đó là bạn bè, tiếp nữa là đồng nghiệp, và môi trường hiện đại cho phép người ta mở công ty với những người hoàn toàn xa lạ: Chính là quỹ đầu tư hay các công ty đầu tư tài chính. Trước khi đến nói với ai đó “Nào chúng ta cùng lập công ty nhé!” bạn hãy chuẩn bị cho mình kỹ hơn bằng cách cẩn trọng đánh giá, phán đoán xem cái gì có thể ngăn cản sự hợp tác giữa hai bên ngay từ đầu hoặc phá hỏng sự hợp tác đó trong tương lai. Hãy đặt ra cho mình những câu hỏi cần thiết, cố gắng trả lời chúng một cách khoa học nhất, sử dụng nhiều nhất các phân tích theo hướng sinh ra các khả năng, các lựa chọn, rồi chọn ra cách thu xếp khả dĩ nhất. Và quan trọng nhất là, đừng bao giờ vội vã và dùng quá nhiều cảm tính ở những bước đầu tiên này, bởi mọi mầm mống rủi ro đều manh nha từ đây.

Trong khi khởi nghiệp

Các công ty sẽ không thể tồn tại nếu không có khách hàng. Những ngày đầu tiên của công ty là những ngày gian khó và gian khó nhất là tìm ra người mua sản phẩm hay dịch vụ mà công ty làm ra; tức là tìm ra người đồng ý trả cho công ty những đồng tiền đầu tiên. Khách hàng đầu tiên là vô cùng quan trọng. Bởi chỉ khi sản phẩm của chúng ta có người sử dụng thì việc ghi nhận giá trị - công năng – của chúng mới trở nên khách quan.

Tâm lý bình thường của con người là thích cái quen thuộc, chối bỏ cái mới mẻ, xa lạ. Việc chấp nhận sử dụng một sản phẩm hay dịch vụ mới lại đi ngược với nét tâm lý phổ biến đó. Đấy là còn chưa kể đến các yếu tố gây bất lợi khác cho một sản phẩm mới xuất hiện trên thị trường…

Vượt qua những rào cản, những rủi ro, những phản đối để tìm ra cho mình những khách hàng đầu tiên là chìa khóa để mở ra cánh cửa đến với sự sống còn của công ty khởi nghiệp.

Những khách hàng đầu tiên là ai? Người nhà, bạn bè, đối tác thân thiết…tùy thuộc vào người đang khởi nghiệp là ai và địa vị của họ trong xã hội là gì mà cá mối quan hệ xung quanh họ sẽ phát huy tác dụng trong những ngày đầu tiên. Đơn giản thôi. Tạm bỏ qua chuyện tình cảm, kiểu như thấy người thân, bạn bè mình làm thì mình ủng hộ trước đã, thì lí do mà các mối quan hệ gần gũi sẽ biến thành mối quan hệ mua bán giao dịch sớm hơn chính là sự dễ dàng từ phía người bán và rủi ro thấp ở phía người mua. Nhìn từ phía người mua, ưu tiên mua từ những người mà mình biết rõ là một thông lệ, bởi giao dịch như thế sẽ ít rủi ro hơn.

Thường thì ngay trong kế hoạch ban đầu chúng ta đã phải xác định khách hàng là ai rồi chuẩn bị cho mình một số cơ hội bán hàng trước khi sản phẩm hoàn chỉnh và có thể đưa ra thị trường. Có thể trước khi đem hàng hóa ra thị trường, chúng ta nhận được những lời hứa mua, và chính nhờ những lời hứa đó mà kế hoạch kinh doanh của chúng ta khả thi hơn, cũng nhờ đó mà niềm tin của chúng ta về kế hoạch kinh doanh của mình thêm vững vàng hơn. Thế nhưng, thực tế luôn phũ phàng. Vào ngày đẹp trời, thình lình chúng ta nhận được tin từ chối mua của những người đã từng hứa mua; và thế trở nên nặng nề hơn. Thật sự lúc đó, chúng ta không thể hiểu chuyện gì đang xảy ra, rất khó chịu. Thực ra, lời hứa chẳng mất tiền mua, mà quyết định mua thật sự lại tiềm ẩn nhiều rủi ro, cho nên khi việc đến càng gần thì người ta lại càng đắn đo và sẽ chọn giải pháp an toàn nhất cho chính mình.

Trong cái rủi có cái may, trong tình thế ngặ nghèo, khó khăn thì càng cần chúng ta nhìn ra cơ hội cho chính mình. Nếu rủi ro cao làm cho người ta ngại mua những sản phẩm của công ty mới thì cũng có hàng loạt lý do khiến người ta muốn mua hàng từ các công ty mới thành lập. Đầu tiên phải nói tới nhu cầu sử dụng, tiếp đến là chất lượng nguồn cung cấp và cuối cùng là vấn đề giá mua.

Để bắt đầu cuộc chơi đầy gian khó, đem được sản phẩm và dịch vụ của mình đến những người sử dụng đầu tiên, chúng ta phải vận dụng hết tất cả những nguồn lực mà mình có, cả sức lực, trí lực và vật lực…Muốn làm được như thế, chúng ta phải thực sự khéo léo,có mục tiêu rõ ràng và biết cách khai thác, vận dụng những điều kiện xung quanh, và trên hết là phải thực sự chuẩn bị mọi thứ một cách chu đáo.

1. Khai thác mọi mối quan hệ sẵn có và tranh thủ tất cả những sự ủng hộ, cho dù là nhỏ nhất.
2. Biết tận dụng sức mạnh của các công cụ truyền thông hiện đai trên môi trường internet là một lợi thế cực kỳ lớn, giúp chúng ta đưa thông điệp về sản phẩm của mình đi xa với tốc độ cực cao.
3. Thực sự hiểu việc mình làm; hãy dành thời gian để nghiền ngẫm công năng của công năng, đặc điểm của dịch vụ mà mình muốn bán, tìm ra trong đó những điểm hay và chọn cho mình cách truyền đạt hiệu quả nhất.
4. Biết hy sinh và đừng đẩy khách hàng vào tính thế khó ra quyết định.

Không bao lâu sau khi công ty ra đời và đi vào hoạt động, một vấn đề nan giải sẽ nảy sinh, đó là ai sẽ vai trò gì trong công việc, bất chấp sự phân công và thỏa thuận ban đầu.

Thường thì người ta không biết chính xác rắc rối bắt đầu từ khi nào, như thế nào, chỉ biết rằng có một lúc nào đó sự bất đồng của các cá nhân bắt đầu lộ ra, sau đó thì ngày càng rõ hơn, dẫn đến tình trạng tư duy và sức lực bị phân tán, mất đi sự hợp sức vốn có lúc ban đầu. Đội ngũ cứ nhưu bị tan rã và không ai nói được cho ai, cho đến khi có người bừng tỉnh và tự hỏi: Ai là chỉ huy ở đây nhỉ? Đúng ra thì vai trò của từng người là như thế nào?

Một khi cam kết ban đầu bị phá vỡ, thật khó mà quay lại với nó và thường thì chúng ta buộc phải bắt đầu từ chính thực tế vào thời điểm đó: Tình trạng “vô chính phủ” không thể kéo dài quá lâu vì nó làm hỏng kế hoạch khởi nghiệp, ai cũng biết như thế, vậy thì chúng ta phải cùng nhau lập lại trật tự! Tất cả những gì cần làm là tìm cách phân công lại, sao cho mỗi người một việc để mà hợp sức cùng nhau, tiếp tục đi tới. Vậy làm gì để bớt sóng gió?

Thống nhất chỉ huy và tổ chức tốt là hai công cụ hữu hiệu cần phải được khai thác triệt để. Thực tế cho thấy là khi công việc bị khủng hoảng, đội ngũ cần phải tái thiết lập lại càng có ý nghĩa. Và người ta cho rằng, càng ở  trong những hoàn cảnh như thế thì lại càng cần chút “độc tài”. Hãy dũng cảm trao quyền quyết định vào tay một cá nhân!

Công ty đúng là đứa con của những người lập ra với nó; với họ, công ty là tất cả, nó vừa lớn lao, trọng đại vừa có nhiều thứ hay ho. Hẳn nhiên, cũng như nuôi con, họ phải toan thật nhiều cho nó. Vậy mà bất chấp mọi suy nghĩ của họ, trên thực tế có rất ít người biết đến công ty non trẻ ấy, mà nếu có biết thì người ta cũng không biết là công ty đang cung cấp cái gì đó cho thị trường. Vì vậy, cần có những cách để họ nhận diện được thương hiệu của công ty mình. Đó là cả quá trình tìm hiểu, học hỏi, rút kinh nghiệm…

Những ngày khó khăn là những ngày dài nhất. Ngoảnh đi ngoảnh lại đã thấy một năm trôi qua, rồi hai năm, ba năm…Nhìn về phía sau thấy mình đã đi quãng đường dài lắm, nhìn lên phía trước vẫn thấy đích còn xa lắm, có khi mịt mờ. Nản chí là lẽ đương nhiên. Có biết bao những tiến thoái lưỡng nan đã từng xảy đến và tất cả đều thực sự gây khó khăn cho mọi người, từ moi phía. Có người sẽ chọn đi tiếp, có người chọn dừng lại bằng cách tìm cho mình một công việc ổn định, lương tháng đều đều. Rồi đó đều là câu chuyện của những người khởi nghiệp, nó đều tùy thuộc vào niềm tin, quyết tâm của mỗi người.

Sau khi khởi nghiệp

Khởi nghiệp đối với một người là một việc lớn; thành công với nó là một ước mơ, hơn thế nữa là một khát khao. “Không bao giờ là muộn” là lời khuyên đầy khích lệ đối với những ai muốn bắt đầu; và đó là sự thật. Tuy nhiên, lại còn một sự thật khác: Cho dù chúng ta bắt đầu ở tuổi nào chăng nữa thì xác suất phải “dừng cuộc chơi” là rất cao.

Để khắc phục các điểm chết của thị trường khởi nghiệp, tức là thoát khỏi tình trạng thiết và yếu, rõ ràng việc cần làm là phải tạo ra một cộng đồng lớn và có khả năng nhân rộng, cùng lúc đó, các chính sách và các chương trình khuyến khích khởi nghiệp phải được củng cố một cách sâu sắc, trong đó công tác đào tạo chuẩn bị và tư vấn hỗ trợ là những hoạt động cần phải được quan tâm nhiều nhất, bởi chính các hoạt động đó mới tạo ra được những “người chơi” của cuộc chơi đầy mạo hiểm này.

Nghe chuyên gia nói

Trích The Co – Founder Dilemma – Rebekah Campbell

Nhiều công ty khởi sự khi có một nhóm bạn bè tập hợp xung quanh một ý tưởng, mà nhiều trường hợp đã phạm vào đúng sai lầm mà tôi mắc phải: Phân chia cổ  phần một cách tùy tiện ngay từ ban đầu. Khi gặp các doanh hủ nhiệt huyết, tôi thường hỏi xem họ phân chia công ty của họ thế nào. Tất cả họ thường kể cho tôi nghe một câu chuyện na ná như nhau, kiểu như: “Tôi là người sáng lập và giữ 50%; phần còn lại chia cho một người làm kỹ thuật, một người có góp vốn khác nữa và ban cố vấn”. Lúc đầu chẳng ai muốn tranh cãi về cổ phần vì lúc ấy công ty chẳng có giá trị gì cả. Đúng không nhỉ?

Sai đấy. Công ty thật sự có giá trị ngay từ lúc khởi sự. Nó mang giá trị của năng lượng và trí tuệ của những người sáng lập đang chuẩn bị để đầu tư vào nó. Khi tôi khởi sự với Posse, tôi cảm thấy ý tưởng non trẻ chẳng có giá trị nào gắn với nó cả, nhưng khi nhìn lại khối lượng công việc và sự kiên trì tôi đã bỏ ra trong suốt ba năm thì thấy rằng sự cam kết đó là một tài sản quan trọng ở những ngày đầu tiên.

Trích When do you know It’s time for your startup to Pivot – Mahesh Nair

Đối với các khởi nghiệp vẫn đang hoạt động và tiến lên, và cả những khởi nghiệp đang chờ đợi sựu đột phá, các bài học quý giá cần phải được rút ra từ thất bại. Rõ ràng là đã có lúc hầu hết các khởi nghiệp đã đi sai hướng . Có lẽ việc chuyển hướng đúng lúc đã có thể giúp họ rất nhiều để từ bỏ việc chạy theo một tầm nhìn vô ích để hướng đến thành công cuối cùng. Họ đã để các vấn đề của mình tồn tại quá lâu và bị rơi lại phía sau.

 Trích Vũ Thái Hà

Mọi kế hoạch sinh ra đều bình đẳng ở chỗ chúng luôn luôn sai khi triển khai trên thực tế, và vì thế luôn có những thời điểm mà ở đó người ta phải làm một việc tạm gọi là điều chỉnh kế hoạch (…) chỉnh đốn “binh lực”, xốc lại tinh thần và xác định chính xác vị trí của mình trên trận địa là tất cả những việc cần phải làm để bắt đầu một cuộc chiến đấu mới.

  

Tác giả: Thu Hằng - Bookademy

----

Trở thành CTV viết reviews sách để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị cùng Bookademy, gửi CV (tiếng Anh hoặc Việt) về: [email protected] 

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về các cuốn sách hay tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn