Tìm vốn đầu tư cho các doanh nghiệp khởi nghiệp là một đề tài nóng thời gian gần đây, với hàng loạt tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp tham gia và vô số các dự án được trình bày để thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư cá nhân hay các quỹ đầu tư. Nhưng, để thuyết phục nhà đầu tư bỏ tiền không phải là một câu chuyện dễ dàng. TBKTSG Online xin giới thiệu ý kiến của bà Mandy Nguyễn, một chuyên gia trong lĩnh vực này.

Với công ty khởi nghiệp, gọi vốn thành công là điều không hề dễ dàng - Ảnh minh họa

Tôi từng gặp rất nhiều công ty khởi nghiệp (startup) đi gọi vốn đầu tư. Số ít trong đó thành công, phần còn lại vẫn tiếp tục con đường của mình. Để tránh lãng phí thời gian trên con đường này, trước hết, startup cần phải hiểu rõ nhà đầu tư mình đang hướng đến phải như thế nào.

Khi nhà đầu tư - dù là quỹ hay cá nhân - và người sáng lập startup bắt tay nhau, cũng cần phải trải qua rất nhiều chặng đường tương tự như cặp đôi tiến tới hôn nhân. Sau khi tán tỉnh thì phải hẹn hò, hẹn hò không phải một lần mà là rất nhiều lần. Hôm thì cafe tâm sự, hôm thì cùng xem phim để thử khả năng nhận thức, hôm thì đi cùng nhóm bạn đánh giá tinh thần tập thể, kỹ năng xử lý vấn đề…

Sau khi đã hiểu nhau, hai bên sẽ đi những bước tiếp theo để tiến đến hợp tác, kiểu như: startup mong đợi gì từ nhà đầu tư? quan niệm hợp tác ra sao? “gia đình” đội ngũ startup như thế nào? khi thoái vốn thì phương thức xử lý như thế nào? …

Quá trình trên kéo dài nhiều tháng, đôi khi cả năm.

Tuy vậy, thực tế thì các bạn khởi nghiệp đến gặp cà phê với nhà đầu tư một hai lần, trao đổi ý tưởng thế này, kế hoạch thế kia, tham vọng thế nọ, xong rồi nhà đầu tư không đưa tiền cho bạn, thế là bạn bảo phí thời gian, nhà đầu tư vớ vẩn, lừa đảo. Dĩ nhiên, ngoài một thiểu số các bạn giả mạo đầu tư để chôm ý tưởng thì phần đông bị phán lừa đảo như thế thì cũng khá oan.

Cơ bản, các bạn khởi nghiệp hãy hiểu rằng nhà đầu tư phải đối diện với quyết định bỏ một số tiền, có thể không siêu lớn nhưng chắc chắn là không nhỏ, và người càng giàu thì họ lại càng cẩn trọng với chuyện bỏ tiền làm ăn hơn người chưa giàu, vào thứ gì đó họ không hiểu rõ (vì hầu như có ý tưởng startup nào mà không có vẻ khó hiểu và/hoặc không chắc chắn đâu?). Do vậy, hãy thông cảm nếu họ quyết định quá lâu, hoặc tẩn mẩn chọn lựa nhiều ngày rồi mà vẫn không quyết định rót vốn để đi cùng bạn.

Quan trọng, bạn phải hiểu ưu nhược điểm của từng nhóm đầu tư. Ví dụ như với các nhà đầu tư cá nhân (Angel investor), phần nhiều là những doanh nhân đã thành đạt ở một lĩnh vực nào đó, có vốn và bây giờ muốn mở rộng danh mục đầu tư. Mỗi nhà đầu tư có lượng tiền, thế mạnh, mối quan hệ, nguồn lực, hiểu biết, quan niệm khác nhau. Việc của nhà khởi nghiệp là phải lựa chọn nhà đầu tư phù hợp, định vị từ đầu rằng nhà đầu tư bạn cần nên có thế mạnh thế nào, nguồn lực ra sao (chính trị, kiến thức, kinh nghiệm, mối quan hệ), quan niệm của họ về đầu tư, về cách thu hồi vốn, về mức độ chịu lỗ ... Trả lời các câu hỏi này xong, tự khắc sẽ biết mình cần nhà đầu tư cá nhân hay hay quỹ đầu tư, nước ngoài hay Việt Nam…

Muốn tham gia cuộc chơi gọi vốn, bạn phải hiểu rằng không phải nhà đầu tư nào cũng đặt tiền lên bàn vì họ cần lợi nhuận. Có lúc vì thương hiệu, có lúc bạn là một phần trong toàn bộ bức tranh ghép hình mà họ đang chơi, có lúc vì họ không thích đối thủ của họ có được bạn, và cũng có khi họ muốn kéo bạn về để giết cho chết vì bạn đang gây hại cho một mảng kinh doanh nào khác của họ.

Cũng như đám cưới chỉ là khởi đầu, gọi vốn thành công không hẳn khởi nghiệp sẽ thành công. Thử Google đơn giản, bạn sẽ thấy rất nhiều trường hợp doanh nghiệp gọi được vốn rồi đổ dốc nhanh hơn và chết mau hơn.

Bạn phải xác định nhà đầu tư là cộng sự, là lực đẩy, là người đem mình lên tầm cao mới. Hãy lắng nghe, trân trọng, và nhờ cậy họ, vì làm startup hay gì đi chăng nữa thì về cơ bản cũng là việc kiếm tiền, kinh nghiệm của bạn ở mảng này có bằng nhà đầu tư?

Cuối cùng, đối diện với sự từ chối, xin hãy tự trọng, và nhớ giữ quan hệ tốt với nhà đầu tư, vì thật ra cộng đồng những nhà đầu tư không lớn lắm, gần như mọi người điều biết nhau. Mà thật ra, sự từ chối cũng không chứng minh được gì nhiều ngoài việc chắc chắn bạn không hợp gu hiện tại của nhà đầu tư; hoặc cũng có thể bạn không hợp chiến lược đầu tư của họ. Thế thôi, chả mất gì, cứ hãy lắng nghe và tiếp nhận ý kiến đóng góp của những người đi trước để có thể cẩn trọng chọn lựa những nhà đầu tư kế tiếp trước khi gõ cửa họ.

Cuối cùng, tôi khuyên các bạn khởi nghiệp bớt hoang tưởng, bớt coi phim truyền hình dài tập với nhân vật chính là các huyền thoại (unicorn) trong truyền thuyết của Sillicon Valley. Hãy nhìn rộng ra quanh bạn, quan sát những người đang bán bánh mì, bán cà phê bệt, nhẩm tính doanh thu của họ theo ngày - tháng - năm, ngó lại con số bạn đang vẽ vời này nọ. Hãy làm điều đó trước rồi mới tính đến chuyện kêu người ta đầu tư cho mình.

(*) Giám đốc Phát triển Kinh doanh tại Quỹ đầu tư Alpha Vision.

Theo thesaigontimes.vn