Nghệ thuật ngoại giao văn hoá: Cách làm thực tế, gần gũi và hiệu quả (thông qua 3 yếu tố chính: con người, du lịch và ẩm thực)

(1) Con người

Mỗi người dân Thái đều là một Đại sứ về văn hoá với đặc điểm: thân thiện, cởi mở và thường xuyên nở nụ cười. Ngoài những điều đã trở thành thương hiệu kể trên, khi tiếp xúc với những người Thái thực sự, cùng hoạt động với họ, mình thấy người Thái khá nhẹ nhàng cả với nam và nữ. Nhẹ nhàng trong cách nói chuyện, nhẹ nhàng trong đi đứng và rất bình tĩnh trong các tình huống. Có thể thấy rõ qua hoạt động trong siêu thị, những người bán hàng và thu ngân không hề thúc giục khách khi mua hàng- tính tiền dù rất đông, khách hàng cũng rất trật tự xếp hàng, lặng lẽ chờ đến lượt mình. Họ cũng khá cởi mở trong việc nở nụ cười và trao cho người đối diện cái nhìn đầy thân thiện. Họ thường xuyên khích lệ chúng mình nói tiếng Thái nhiều hơn, nếu chăm chỉ sẽ giỏi hơn. Các bạn sinh viên Thái Lan đều hướng dẫn và theo sát chúng mình từng bước trên xe, xuống xe, đi vệ sinh, đi đứng trong khu ăn uống hoặc mua sắm, luôn chọn cách đi sau cùng để chúng mình được an toàn và tự do hoạt động. Họ làm việc không chỉ với tinh thần bằng hữu mà còn thêm cả tinh thần của người phục vụ, để chúng mình cảm nhận mình được đối xử như những vị khách quý trên đất nước của họ.

Quà lưu niệm trường bạn

Mỗi sáng sớm, trên những hành trình dù dài hay ngắn, các bạn đều chuẩn bị sẵn những suất ăn nhẹ, khi là bánh mì, lúc lại là bánh quy. Mỗi khi đoàn thực tập đến nơi tập trung xuất phát đều có ít nhất hai bạn người Thái đã đứng chờ ở đó với nụ cười luôn nở trên môi. Buổi sáng cuối cùng tại Valaya Alongkorn, xe của Trường đến đón lúc 7h sáng, nhưng 6h 45 phút mình và một người vẫn đang loay hoay ở Family Mart vì chưa chọn xong đồ bữa ăn trưa tại sân bay cho mọi người trong Đoàn. Giảng viên người Thái tên Joy cũng có mặt ở Family để mua đồ, sợ hai đứa muộn giờ, dù chưa mua được đồ cho mình, cô đề nghị đưa chúng mình quay trở lại kí túc xá bằng xe ô tô cá nhân để kịp giờ lên xe ra sân bay. Có lẽ hai đứaccó thể về kí túc xá kịp giờ bằng cách đi đường tắt, nhưng hành động nhỏ đó của cô sẽ khiến chúng mình nhớ mãi, là một kỉ niệm vui trên đất nước Thái Lan xinh đẹp.

Mình cũng yêu cả những cách phục vụ tận tình của những cô, chị là nhân viên nhà ăn, nhân viên vệ sinh, cách họ múc thức ăn, chạm đũa bát một cách nhẹ nhàng, né người để chúng mình di chuyển, nở nụ cười khi được chụp ảnh nhưng không quên dành một gương mặt đúng chuẩn của một người phục vụ cho bọn mình thấy. Họ thường khá thoải mái khi đứng cạnh nhau, bởi họ luôn trao đổi công việc một cách cởi mở hoặc nói chuyện phiếm một cách vui vẻ trong khi làm việc. Điều thực sự làm mình ấn tượng đó là, ngay cả khi bọn mình đi vệ sinh, thay quần áo, các bạn sinh viên Thái đều sẵn sàng đứng chờ ngoài cửa để giúp chúng mình không lên nhầm phòng, đi nhầm đường, họ xếp thành hàng dài đón chúng mình.

Khi đến các Trường Đại học của Thái có giảng dạy tiếng Việt, họ đều biết bọn mình có thể nói chuyện khá tốt bằng tiếng Thái nhưng họ đều mở đầu bằng những câu tiếng Việt, giúp mình ấm lòng và tự hào hơn bao giờ hết vì được nghe tiếng quê hương mình từ một người bạn nước ngoài. Họ dành sự tôn trọng cho tiếng Việt và các sinh viên Việt Nam. Họ vui mừng và biết ơn những người bạn Việt Nam đã học và dành tình cảm cho đất nước Thái Lan. Chúng mình đã tạm biệt nước Thái Lan bằng việc trải nghiệm thêm một lần nữa về sự nồng hậu của người Thái. Do đa số các thành viên trong Đoàn đều lần đầu đến đất Thái và bị hấp dẫn bởi những hàng hoá giá cả phải chăng, mẫu mã đẹp, đồ ăn ngon mà hành lí ai nấy khi về ở sân bay đều khá cồng kềnh. Điều này gây sự chú ý cho các nhân viên soát vé- kiểm soát hành lí của hãng Vietjet ở Suwanabhumi và kiểm soát an ninh của sân bay. Nhưng may mắn thay, người kiểm soát hành lí là một anh nhân viên cao gầy, có sự đồng cảm nhất định cho những cô bé Việt Nam bằng việc khéo léo nhắc nhở, giúp đỡ cân lại hành lí, cất gọn hành lí và theo sát giúp chúng tôi giải quyết rắc rối cho tới khi ra tới chốt kiểm soát cuối cùng trước khi lên máy bay. Khi đã về Việt Nam rồi, những cô gái trong Đoàn vẫn tiếc nuối vì không thể xin được cách liên lạc với anh bởi họ thực sự bị thuyết phục từ những cái nhìn lo lắng, sẵn sàng giải nguy nếu có phát sinh vấn đề gì của anh dành cho đoàn sinh viên Việt Nam.

Nụ cười người Thái

(2) Du lịch

Du lịch của Thái từ lâu đã nổi tiếng với cách làm chuyên nghiệp, sáng tạo và ấn tượng. Các địa điểm du lịch bọn mình có dịp tới khám phá và trải nghiệm đều là những điểm “must- travel” của Thái: Chùa Phật Ngọc, Mương Boran, Bảo tàng sáp ong, Biển Patthaya,… Mỗi địa điểm lại gây cho mình những ngạc nhiên mới về du lịch của Thái. Tại chùa Phật Ngọc, không chỉ nổi tiếng với pho tượng Phật bằng ngọc tuyệt đẹp và linh thiêng, nơi đây còn gây choáng ngợp cho du khách bởi màu vàng bao phủ hầu hết các công trình kiến trúc: tượng, tháp, chùa, đặc biệt có toà tháp còn được làm bằng vàng thật gợi nhớ về sự trù phú, giàu có và thiêng liêng của đạo Phật ở Thái. Thành công trong việc tuyên truyền và xây dựng chùa Phật Ngọc thành một chốn linh thiêng bậc nhất của một quốc gia Phật giáo đã giúp chùa mỗi ngày đón hàng trăm nghìn lượt du khách từ khắp các nơi trên thế giới, vào cuối tuần đông tới mức mình khó có thể chọn một chỗ có view đẹp để chụp một bức ảnh làm kỉ niệm.

Mỗi một nhân viên trong các địa điểm du lịch của Thái là một đại sứ của ngành Du lịch Thái Lan không chỉ bởi thái độ chuyên nghiệp, còn bởi sự uyên bác và tận tâm. Họ trân trọng từng di tích và nhắc nhở kịp thời du khách những lưu ý về việc giữ gìn và tôn trọng tài nguyên du lịch. Họ cũng khá vui tính và luôn giữ được nụ cười trên môi. Khi biết đoàn mình là những sinh viên Việt Nam học ngành Thái Lan học, họ bày tỏ sự trân trọng và hứng thú hơn hẳn, dành cho sinh viên Việt Nam những cái nhìn trìu mến, họ thuyết minh như đầy đủ hơn, rõ ràng hơn bởi họ biết chúng mình hiểu và hứng thú với những gì họ nói: về sự ra đời, về quần thể kiến trúc, về ý nghĩa của mỗi công trình. Đặc biệt khi tới Mương Boran, mình đã được trải nghiệm chuyến đi tham quan quần thể bằng xe bus. Người hướng dẫn viên nói không ngừng, bởi có quá nhiều điều tuyệt vời để nói về công trình này, là mô phỏng tổng thể những công trình nổi tiếng nhất của Thái Lan: Phố thị cổ, chợ nổi, Sảnh đường Pra Keo, Chùa Chong Kham- tỉnh Lampang,… Đây thực sự là sáng tạo có ý nghĩa bậc nhất về văn hoá, giúp thu hút khách du lịch và là biểu tượng cho văn hoá Thái Lan. Nếu không thể đi khắp đất nước Thái Lan thì đến Mương Boran là cách tốt nhất để hiểu về Thái Lan.

 Tháp và tượng bị chặt đầu (chiến tranh Miến Điện- Ayuthaya) trong quần thể di tích cố đô Ayuthaya của Thái Lan

(3) Ẩm thực

Ẩm thực là nét sinh hoạt gần gũi mà bất cứ một quốc gia nào cũng có thể sử dụng làm yếu tố chủ đạo trong ngoại giao văn hoá. Đặc biệt, với một nước như Thái Lan, ẩm thực đã được đưa thành nghệ thuật đậm đà hương sắc. Các món ăn của Thái Lan thực sự rất ngon và đáng nếm, nhưng với điều kiện là bạn phải là một người có khẩu vị tốt. Vì trong đặc trưng ẩm thực của Thái: chua, cay, mặn, ngọt vị nào cũng nổi trội và đánh thức sự bùng nổ vị giác của thực khách. Một nửa các thực tập sinh Việt Nam đã thực sự phải huỷ bỏ dự định khám phá ẩm thực Thái Lan bởi đồ ăn quá mặn và cay.

Tuy nhiên nét tinh tế trong ngoại giao văn hoá của người Thái một lần nữa được thể hiện một cách đầy khéo léo. Trong các buổi tiếp đón của các trường Đại học , thức ăn được chuẩn bị rất phù hợp với khẩu vị người Việt Nam: nhiều rau và hoa quả, bớt cay và mặn hơn. Đặc biệt trong buổi giao lưu văn hoá với Trường Valaya Alongkorn, bọn mình được thưởng thức những món ăn thuần Thái (Xôm tăm), hoặc đã biến tấu thêm một chút: cơm trứng, Sò nướng mỡ, … Đó thực sự là những món ăn ngon và nóng hổi chan chứa đầy tình cảm của các bạn Thái. Bởi họ đã tỉ mỉ chuẩn bị hoàn chỉnh, còn hướng dẫn bọn mình có thể tự tay nấu và thưởng thức những món ăn của Thái đó một cách đơn giản và ngon lành. Tuy nhiên, để nói lên cảm nhận của bản thân, dưới góc độ ngoại giao văn hoá, mình vẫn cảm thấy bị thuyết phục hơn bởi sự tinh tế, đậm đà và hoà quyện hương vị của ẩm thực Việt Nam. Để cho công bằng, chắc chắn lần sau có dịp đến Thái Lan mình sẽ chuẩn bị thật nhiều tiền để có thể nếm thử những món ăn “made in Thailand” tại những nhà hàng hàng đầu với những đầu bếp trứ danh của nước này.

Xôm tăm Thái

Còn một điểm thú vị khác nữa khi nhắc đến ngoại giao văn hoá của Thái Lan đó chính là Chính quyền Thái Lan, các hệ thống tổ chức- cơ quan, thậm chí là các cá nhân là người Thái rất biết cách tạo dựng thương hiệu mang đậm chất Thái để tạo thiện cảm cho những người bạn nước ngoài. Chiếc xe chuyên chở bọn mình đi khắp các địa phương trên đất Thái là chiếc xe chuyên dụng của Trường Valaya với hình ảnh nổi bật về loài hoa Sen (Bua Luổng) vừa là biểu tượng của Trường, vừa là hình ảnh đại diện của tỉnh Nakhorn Pa thổm- nơi đặt trụ sở của Trường. Trong trường, các hồ, ao đều trồng hoa sen hồng, nhuỵ to, cánh nhiều nhưng nhỏ, mỏng, hơi khác biệt so với hoa sen của Việt Nam. Bông sen hồng to lớn chiếm hết bề mặt ngang của chiếc xe đã cùng bọn mình rong ruổi qua nhiều con đường và vùng đất trung tâm, miền Nam Thái Lan. Đó là hình ảnh đẹp với những bác lái xe vui tính, nhiệt tình, chu đáo, luôn cẩn thận trong từng chặng đường. Thực sự thì người Thái, những người thành tâm nhất, chẳng thể chê họ được bất cứ điều gì. Bọn mình không thể phân biệt được họ đang làm ngoại giao văn hoá hay là tính cách tự nhiên của họ là như vậy.

Khi tới các Trường học của Thái Lan, điều khiến cho bọn mình thích thú nhất đó là, trường nào cũng tặng sinh viên tràn ngập quà và bánh trái- đồ ăn, đặc biệt là ở Trường Valaya Alongkorn và Silapakorn. Những món quà nhỏ bé, giản đơn (chiếc tủi vải, cốc sứ, bút chì, quyển sổ,…) đều được mình trân quý và khoe với bạn bè, thể hiện rõ tinh thần giao lưu văn hoá Việt- Thái. Tất cả những món quà nhỏ bé ấy, đều được chuẩn bị một cách cẩn thận trước khi bọn mình tới, sắp xếp gọn gàng và đẹp mắt. Văn hoá tặng quà từ lâu dã trở nên phổ biến trong thế giới hiện đại, nhưng cách tặng quà mới là điều để lại ấn tượng trong lòng các vị khách. Về điều này, có lẽ người Thái Lan đã làm tốt nhất có thể.

Một trải nghiệm tuyệt vời nữa mà mình không thể không kể ra đó là ngày làm việc tại Trường Chulalongkorn. Cách đón tiếp của họ rất đặc biệt, không hổ danh là Trường Đại học lớn nhất, lâu đời nhất ở Thái. Họ có một cô giáo rất thành thạo tiếng Việt và 3 sinh viên đã có một thời gian dài học tiếng Việt. Họ cho bọn mình xem video và cảm nhận về việc làm thế nào để di du lịch Thái Lan một cách thú vị nhất. Những video này đều đã được phát hành công khai bởi Tổng cục Thái Lan với khẩu hiệu “Amazing Thái Lan” và mình đã xem nó nhiều lần ở Việt Nam. Tuy nhiên, khi bạn đã xem những video đó ở nhà cùng với việc nghe chính các bạn sinh viên Thái dùng những video đó để nói về đất nước mình thì đó hoàn toàn là hai cảm giác khác biệt. Bạn sẽ yêu nước Thái không chỉ bởi cảnh đẹp, du lịch độc đáo mà bởi chính mỗi con người là một đại sứ của nụ cười, đại sứ thông tin,.. cho du lịch, văn hoá của đất nước mình. Họ không hề tụ hội thành một đám đông lớn, nhưng ta có thể phảng phất thấy rõ tinh thần thống nhất cuả một quốc gia lấy thân thiện làm nền tảng- từ bác xe ôm, cô thu ngân tới sinh viên hay anh nhân viên sân bay.