Bước qua thăng trầm, 10 năm nghề Sales Logistics, anh chợt hiểu ra được, người làm Sales Logistics, không cần quan tâm là Sales dịch vụ gì, mảng nào trong logistics, thật ra có thể chia làm mấy loại. Và anh sẽ cố gắng giúp các bạn hiểu được những loại Sales Logistics qua các câu truyện ngắn bên dưới. Anh thử viết truyện để nó thêm phần thú vị, “nhai” đỡ ngán. Nếu thấy các bạn không thích, anh sẽ chuyển phương thức khác.

Không sao, chúng ta có thời gian, có lòng đi, thì không ngại không đến.

Đây cũng là những câu chuyện lột tả chuyển biến suy nghĩ về nghề Sales dịch vụ Logistics trong anh theo thời gian. Từ lúc mới ra trường, tới bây giờ.

20 tuổi, nó còn thậm chí chưa tốt nghiệp Đại học, đã bắt đầu đi Sales Logistics. Nó, là một thằng nhóc quê ở tỉnh lên thành phố học tập rồi ở lại vì những ước mơ tuổi trẻ. Nước da nó đen nhẻm, người gầy nhom vì hay bỏ bữa, tay chân thì khẳng khiu, nói có thể không ai tin, một thằng con trai 20 tuổi lại chỉ nặng có 50 cân. Trông từ xa, nó không khác mấy với một con cò lắm lem bùn đất sau một đêm miệt mài kiếm ăn.

Nhưng dưới vầng trán chưa nhiều nếp nhăn, nó có một đôi mắt sáng, đôi mắt sáng vì những ước mơ và tham vọng của tuổi trẻ. Những thứ ấy đã giữ nó lại với thành phố náo nhiệt và chói mắt này, chói mắt nhưng cũng sáng mắt.

Sáng mắt thật! Từ ngày bước chân vào nghề Sales Logistics, nó sáng mắt nhiều! Là một sinh viên ĐH Ngoại Thương, nó đã từng học qua không biết bao nhiêu sách vở về xuất nhập khẩu, đã dùi mài đến nhàu nát cái đũng quần trên đủ loại ghế, từ ghế gỗ trong lớp đến ghế đá sân trường, ghế quán café mở xuyên đêm… Ấy thế mà, chỉ vài ngày đi làm, nó nhận ra, mớ lý thuyết đó phải vứt đi hết sạch, không áp dụng được cái gì!!?

Mặt trời Sài Gòn chói chang ghê, bước ra ngoài đường, là mọi thứ liền được ánh nắng soi rọi sáng tỏ. Và nắng cũng mang đến sự thật trần trụi, một sự thật khó chịu y chang như cái nóng Sài Gòn giữa trưa. Nó, dù là một cử nhân, phải bắt đầu lại từ đầu.

Nhưng không sao, kể ra thì cái nghề này cũng dễ học! Sao chịu thua được? Ngày xưa không biết tạt dép, bắn bi, không phải chơi nhiều là biết đó sao? Nghĩ thế là nó bắt đầu lao đầu vào làm, vừa làm vừa học.

Làm được 1 tháng, nó kết luận luôn! Cái nghề Sales Forwarder này, chẳng khác gì với làm CÒ.

Thật là Cò còn gì? Cty Forwarder bán dịch vụ chính là cước (vận chuyển) tàu biển và cước máy bay để vận chuyển hàng đi nước ngoài. Nghe cũng oách và dễ hiểu, cứ đi tìm khách hàng là các cty có nhu cầu bán hàng hóa đi nước ngoài hoặc nhập khẩu hàng quốc tế về Việt Nam bán, rồi mồi chài, mời họ sử dụng dịch vụ vận chuyển của cty mình.

Thế nhưng chết ở chỗ, cty Forwarder bán cước tàu, mà lại không có tàu, bán cước máy bay, mà lại không sở hữu máy bay. Vậy phải làm sao? Phải đi thuê lại từ hãng tàu, hãng máy bay để bán cho khách. Gọi cho sang thì là đại lý hãng tàu, nhưng cứ theo nó thấy, quê nó người ta gọi là làm cò.

Nó lại càng thấy nghề mình giống cò, khi mà nhân viên Sales cũng kiêm luôn trách nhiệm đó là làm việc với các hãng tàu và hãng máy bay để… xin giá tốt. Và từ khi nào, nó phát hiện ra nó thường xuyên phải đi uống café với các anh Sales hãng tàu để…quan hệ, à nhầm, tạo mối quan hệ.

Sáng mặc sơ mi bỏ vào quần phẳng phiu đẹp đẽ để gặp khách, đến chiều thì ra café lề đường hay quán nhậu lê la với các anh em trong ngành. Người ta 1 đời lên voi xuống chó vài lần đã mệt, nghề sales thì lên xuống 1 ngày vài lần, cứ nhấp nhô, nhấp nhô lên xuống, mặc kệ theo tay khách và tay hãng tàu nhàu nặn.

Đi gặp khách giai đoạn này, cũng không hẳn là sang trọng gì, đa phần cũng là các cty quy mô vừa và nhỏ, có lúc nhỏ…xíu. Sau màn chào hỏi qua loa, chắc chắn sẽ quay về với vấn đề: GIÁ:

…

Mà đấy là khách dễ thương, họ chịu cho giá đề nghị là mình vui lắm. Vì khách có trả giá, là khách mua. Mà nếu khách chịu mua, thì thật, nó cũng không biết vì sao khách hàng lại sử dụng dịch vụ của cty nó chứ không phải cty khác… Vì cơ bản, là cty không tạo ra giá trị gì rõ rệt, nhưng lại ăn lời khá cao. Mà trời đánh thay, cái đứa quyết định mức lời đó là nó, và mức lời liên quan đến hoa hồng của chính cá nhân nó.

Làm nghề lâu, nó phải tập trả lời thật hay câu hỏi trên. Và nó học được.

Sau mỗi lần meeting khách như vậy, nó lại càng thêm vững tin: Trên đời này, cái gì mình cũng có thể bán được. Nó tin chỉ với bộ áo quần thật đẹp đẽ, nụ cười tươi trên môi và kỹ năng thuyết trình điêu luyện, nó có thể bán lược cho sư, bán nước biển cho dân Phan Thiết. Nó tìm xem những video clip “Cách để bán cây bút cho người khác”, “Kỹ năng bán hàng đỉnh cao”… Ôi, nó đã sai lầm biết bao. Nó say mê với nghề Sales, nhưng trong lòng thì dần dần rạn nứt.

Nó học cách khiến người ta tin tưởng. Và trên hết, là học cách để có được…giá rẻ. Vâng, giá cước rẻ là tất cả câu chuyện của giai đoạn này. Mà để có giá cước rẻ, thì phải chơi với hãng tàu, hãng máy bay…

Làm một thời gian, nó thấy sao mà càng làm càng khó, ngày càng nản lòng.

Làm cái việc này, không cảm thấy mình tạo được giá trị gì, chỉ có mỗi việc là đi “quan hệ” để kiếm giá tốt. Lương cao, tiền cũng nhiều thật (năm đó chưa ra trường, chưa có bằng ĐH, nó đã có mức lương cứng trên 12 triệu), nhưng càng lúc càng thấy Sales khó khăn. Nó cảm thấy như ngộp thở, và quá chán nản với cái kiếp làm CÒ như vầy. Nó thấy như nghề này cạnh tranh quá khốc liệt, thị trường đã bão hòa… Ngoài kia có hàng nghìn đứa Sales giống nó, càng ngày trả lời câu hỏi trên của khách càng khó khăn.

Nhưng, có một chuyện đã làm nó giật mình tỉnh ra. Não nó nở rộng và trái tim lung lay, sau sự kiện đó, nó chợt hiểu nghề SALES LOGISTICS không chỉ là làm CÒ. Nói theo thuật ngữ Pokemon, là nó tiến hóa…

Nó nhận ra mình đã non nớt và sai lầm biết bao…***

Lý do phổ biến hiện nay để 1 khách hàng mua dịch vụ từ nhân viên Sales Logistics (hay Sales Forwarder) là: GIÁ RẺ HƠN (hiện tại).

Hiện nay có rất nhiều nhân viên Sales Logistics trẻ trên thị trường hiểu về nghề nghiệp của bản thân như… 1 tay cò. Tức là, môi giới trung gian, mua cước của hãng tàu với giá rẻ, rồi Mark-up tiền lời và bán cho khách.

Những tay cò này thuyết phục khách hàng bằng năng lực “kiếm được giá rẻ”. Và nhóm đông khách hàng - trong mọi ngành nghề chứ không riêng Logistics - thì muôn đời, luôn thích giá rẻ hơn. Rẻ hơn để tiết kiệm chi phí Logistics. Rẻ hơn để buôn bán lời hơn. Chi phí Logistics rẻ hơn thì có thể bán hàng với giá thành rẻ hơn, và again lại lấy giá rẻ làm lợi thế cạnh tranh.

Nhìn từ Thế Giới, thì sản phẩm, doanh nghiệp Việt Nam, con người Việt Nam có một người bạn rất lâu đời, đó là chữ Cheap. Cái sự rẻ nó ăn mòn vào chúng ta từ đời thăm căn cú đế nào.

Lúc khởi đầu, lúc nghề còn “tranh tối tranh sáng”, những tay cò kiếm ăn tốt, bởi lý do đơn giản: khách hàng không hiểu biết nhiều về nghề, và giá cước ngành Logistics lại không minh bạch, không được Public.

Ngày nay lại khác, ngày nay khó khăn lắm. Cứ chạy đua giảm giá, và khách hàng ngày càng hiểu biết nhiều hơn, đã đến lúc mà những Con cò muốn có giá tốt, phải chịu khó đi “kiếm ăn đêm”. Kiếm ăn đêm bằng nhiều cách lắm, nhiều khi đậu phải cành mềm…

Để có thể có được giá tốt, còn phải “chơi” với hãng tàu, hãng máy bay. Phải chịu khó xây dựng mối quan hệ để có giá tốt. Phải làm thế nào để Sales hãng tàu cho mình giá siêu xịn mịn mà đánh bại đối thủ.

Cò là cách làm ăn đã cũ và đang dần trở nên lỗi thời, không còn chỗ đứng.

Vì sao thế? Vì các cty Logistics nước ngoài đổ bộ ầm ầm vào Việt Nam. Vì ngành Logistics VN bước vào thời kỳ “sáng sủa” hơn, thông tin minh bạch dần.

Khi mà nhiều cty Logistics lớn bắt đầu xây dựng phần mềm để khách hàng book tàu tự động. Khi các hãng tàu rục rịch Public giá lên mạng. Và đặc biệt là khi khách hàng ngày càng hiểu biết hơn…

Và, khi mà các cách bán dịch vụ Logistics khác xuất hiện ngày càng nhiều, thì “chén cơm” của Cò con bé lại.

Vì lý do đó, nhiều nhân viên Sales Logistics ngày nay cho rằng ngành này đã bão hòa.

Không! Ngành dịch vụ Logistics chỉ trở nên bão hòa với cách làm cũ mà thôi. Thật ra tổng thể ngành Logistics đang thăng hoa. Miếng bánh tổng ngành Logistics đang nở rộng, tuy nhiên, phần bánh của các Cty Cò làm theo kiểu truyền thống đang dần bị bóp hẹp lại. Họ phải cạnh tranh chật vật trong đó, vô tình tạo ra cảm giác khó thở và thấy mọi thứ bão hòa.

Theo Huỳnh Song Kha (Đăng tải tại Logistics Vietnam)