Mình đã nghĩ mãi về việc chia sẻ những điều này. Vì đa số các bạn inbox hay hỏi mình trên ask.fm/dungkeil đều muốn mình liệt kê từng bước trong quá trình tìm thông tin, nộp hồ sơ, phỏng vấn. Nhưng cá nhân mình lại không muốn viết lại những gì người khác đã chuẩn bị sẵn cho bạn. Nếu bạn không thuộc dạng quá lười biếng, những thông tin đó hẳn bạn đã có thể tìm được rất nhiều trên mạng, đủ kiểu thông tin theo từng loại học bổng mà bạn đang muốn theo đuổi.

Những gì mình chia sẻ ở đây được viết ra từ trải nghiệm, quan sát cá nhân của mình. Mình muốn bạn xem chúng như những câu chuyện của một người đã đi qua rất nhiều thất bại chứ không phải một người đã thành công.

Có những học bổng từ trên trời rơi xuống

Năm 2014, mình đang thực tập ở Malaysia. Tình cờ lướt web thấy có thông tin học bổng của một trường ĐH ở Thái Lan dành cho sinh viên trong Đông Nam Á. Học bổng bao gồm học phí, trợ cấp ăn ở, đi lại… Mình đã nộp hồ sơ theo học bậc Thạc sĩ ngành Truyền thông của trường khi mà những gì mình có chỉ là giấy chứng nhận tốt nghiệp tạm thời (mình ra trường muộn hơn so với các bạn vì trượt thể dục), chứng chỉ tiếng Anh, một vài kinh nghiệm truyền thông, bài luận về việc tại sao mình muốn đi học.

Mình đã viết bài luận đó trong lúc ngồi ăn trưa và không thể nào ngờ được rằng tháng sáu năm đó, mình nhận được thông tin trúng tuyển học bổng. Nhưng trường muốn mình theo học ngành MBA, vì bằng cử nhân của mình thuộc khối Kinh tế, không học chéo sang Truyền thông được (mình tốt nghiệp khoa Tài chính – Ngân hàng, Ngoại Thương Hà Nội).

Đấy, thế là không dưng mình được học bổng hai năm học MBA tại một ngôi trường ở Thái Lan. Mình lười đến mức khi gõ những dòng này không muốn tra lại tên trường nữa, trí nhớ mình cũng rất tệ, chỉ nhớ cựu Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân từng học ở đây.

Để mình nói bạn nghe những điều mình nghĩ: mình đoán học bổng này rất ít người nộp và những người nộp có chất lượng hồ sơ cũng không tốt lắm, và đó là lý do mình được chọn. Có những học bổng từ trên trời rơi xuống như thế nhưng nếu bạn không nhắm mắt nộp bừa, mà cứ chăm chăm đợi tới khi nào “đủ lông đủ cánh” mới bay thì không biết phải chờ tới bao giờ.

Có những học bổng rơi từ quyết tâm của bạn mà ra

Bạn mình đã nhận được học bổng 100% học phí tại một trường ĐH ở Ý khi mà trên trang web của trường chỉ thông báo có học bổng 50% học phí. Khi nộp hồ sơ xin học, nó chỉ nghĩ cứ nộp đủ giấy tờ đã, từ 50% biết đâu lên được 75% hay 100% thì sao?

Mình biết nhiều bạn khi tra cứu thông tin học bổng chỉ chăm chăm tìm toàn phần/ bán phần. Không nằm trong các tiêu chí mà các bạn đặt ra, các bạn cũng không buồn ngó tiếp. Mình không phán xét cách sử dụng thời gian chọn lọc cơ hội của bạn. Nhưng đôi khi cơ hội mà bạn cần lại nằm ở trong 1% các thông tin mà bạn chọn bỏ qua.

Bạn mình đã nộp hồ sơ khi biết trường chỉ cho học bổng 50% học phí và thậm chí không phải ai cũng được học bổng đó. Nhưng nó đã thuyết phục được các thầy cô trong phòng quốc tế và thầy trưởng khoa cho nó học bổng 100%. Kết quả là bố mẹ nó chỉ cần trả tiền sinh hoạt phí hằng tháng mà thôi. Học phí của khoá học thạc sĩ ở châu Âu một năm (dành cho sinh viên ngoài châu Âu) rơi vào khoảng 12.000-20.000 euro. Tiết kiệm được thêm 50% học phí là nhẹ đi cả trời nỗi lo.

Bạn trượt không phải vì bạn kém cỏi

Năm 2015, mình nộp hồ sơ cho một học bổng báo chí ở Hong Kong (à, quên chưa nói, năm 2014 mình quyết định từ chối học bổng MBA vì cái mình quan tâm là truyền thông và báo chí) và bị trượt. Năm 2017, mình nộp lại hồ sơ cho học bổng đó, và được chọn.

Có sự khác biệt gì trong hồ sơ của mình giữa hai năm? Kinh nghiệm nhiều hơn? Dĩ nhiên, nhưng mình tin rằng đó không phải là yếu tố làm nên sự thay đổi.

Chỉ là năm 2017, mình hiểu ra những người đứng đằng sau học bổng, họ cần những gì ở cái tên cuối cùng được chọn. Học bổng này bao gồm một năm làm việc với tổ chức của họ và công việc của vị trí này đã khá rõ ràng. Do đó, ngoài các kỹ năng cần thiết để bạn theo học được ở Hong Kong, bạn cũng cần có các kỹ năng giúp bạn đảm nhiệm được công việc này ngay trong và sau khi theo học tại Hong Kong.

Họ không cần người giỏi, họ cần một người phù hợp.

Đúng thế. Mình luôn tin rằng mọi thông tin học bổng, tuyển sinh suy cho cùng chỉ là một cuộc đi tìm kiếm mảnh ghép phù hợp. Bạn có thể rất tài giỏi, nhưng bạn không biết làm sao trả lời cho câu hỏi “Khả năng của bạn có thể đóng góp gì cho sự phát triển của tổ chức/ đất nước…?” thì sự tài giỏi đó có lẽ cũng chỉ nên để cho bạn thưởng thức mà thôi. Học bổng này có lẽ nên dành cho một người khác.

Bạn có thể giấu dốt đến bao giờ?

Mình không nói bạn, mình đang nói đến chính bản thân mình. Mình có nhiều kinh nghiệm làm việc, mình có khả năng ngoại ngữ tốt, nhưng mình trượt học bổng (dĩ nhiên không kể đến học bổng từ trên trời rơi xuống). Có nhiều nguyên nhân nhưng mình nghĩ một trong các nguyên nhân là mình đã không tìm kiếm sự hướng dẫn từ một anh/ chị nào đó.

(Sau này mình có nhờ một chị đọc bài luận, chị ấy không góp ý nhiều về mặt ngữ pháp hay cách diễn đạt nhưng chị ấy giúp mình hiểu rõ hơn người đọc bài luận sẽ đánh giá bài của mình trên các tiêu chí nào và họ muốn thấy được điều gì.

Khi viết bài luận đầu tiên, mình viết khá “khiêm tốn” và chị ấy đã nói mình cần “khoe” nhiều hơn, hoặc thậm chí là “nổ”. Chọn một câu chuyện nào đó để nổ và khiến người ta muốn nghe về em nhiều hơn. Chứ đừng chọn một loạt thành tích nhàm nhàm và để người ta ngủ gật.)

Mỗi khi mình đăng thông tin học bổng/ chia sẻ kinh nghiệm viết truyện/ học tiếng anh, mình thấy rất ít bạn bấm thích, nhưng lại có rất nhiều bạn gửi email hoặc inbox cho mình để chia sẻ câu chuyện của bạn ấy, ngay cả khi mình nói trước đó là mình không đọc inbox thường xuyên và email mình đọc theo cách lọc chủ đề. Có thể mình đoán sai, nhưng mình cũng giống như bạn, thực ra là mình của những năm trước đây, mình sợ phải thể hiện là mình yếu kém, sợ thể hiện là mình kém cỏi và cần được giúp đỡ trước mặt người khác. Nên ngoài mặt, mình tỏ vẻ không cần, nhưng sau lưng lại nhắn tin hỏi, dù biết rằng nhắn tin người ta không trả lời nhưng comment hỏi công khai thì có.

Mình không có nhiều thời gian, cũng không hẳn, đơn giản là mình không thích trò chuyện qua inbox. Mình tin rằng rất nhiều bạn có chung câu hỏi, nên thay vì trả lời từng bạn mình rất mong có bạn nào đó đủ dũng cảm để comment hỏi và các bạn khác có thể cùng thấy câu trả lời.

Tháng trước, khi trường mình chia sẻ thông tin học bổng bậc thạc sĩ dành cho sinh viên Việt Nam, mình không thấy bạn nào comment tỏ ra quan tâm đến học bổng nhưng có đến 20 inbox hỏi mình về học bổng đó, câu hỏi nhìn qua đều là: bạn ơi bạn nói rõ học bổng đó được không?

Mình đã không trả lời ai cả. Và những trường hợp tương tự sau này mình cũng sẽ không trả lời. Nếu bạn quan tâm đến một điều gì đó và không thể công khai thể hiện sự quan tâm của mình vì lo rằng người khác thấy và cười nhạo bạn (nếu bạn không trúng tuyển) thì mình thật lòng nghĩ có thể bạn sẽ mất rất nhiều thời gian để trúng tuyển đấy.

Có thể mình sai, thôi bỏ đi.

Những chuyện chi tiết, chắc kể sau đi.

Được không?

Theo Góc nhỏ của Cây