Mọi người đều thích nói về những thành quả mà họ đạt được, nhưng lại chẳng có mấy ai kể về những rào cản họ đã vượt qua để đạt được thành quả ấy? Bài viết này tập hợp những lời chia sẻ đến từ 11 chuyên gia TEDtalk, hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn trong quá trình phát triển sự nghiệp.

Hàng ngày, mỗi khi chúng ta xem bài diễn thuyết trên TEDtalk của các CEO, nhà sáng lập doanh nghiệp, người có tầm ảnh hưởng trong xã hội và những người khác, hầu hết người trong số họ đều ăn mặc rất lịch sự, nhã nhặn. Họ trông rất bình tĩnh và tự tin, và họ chắc chắn đạt được Inbox Zero (tạm dịch: hộp thư sạch) vào cuối mỗi ngày. Tuy nhiên, chúng ta lại hiếm khi nhận thấy rằng, trên bước đường thành công của mình, họ đã phải trải qua biết bao điều - những điều mà (theo một số người) “không đáng để tự hào” - đó là áp lực luôn đè nặng trên vai, nhiều lần thất bại và cả sự hy sinh mất mát.

Cho dù bạn là một sinh viên mới ra trường đang tìm kiếm công việc, hoặc bạn đã có một văn phòng làm việc riêng (hoặc, ít nhất, một góc làm việc nhỏ ở công ty nào đó), thì hãy yên tâm rằng, không chỉ mỗi bạn, mà ai cũng đều phải trải qua quãng thời gian bất ổn và khó khăn. “Ai” ở đây bao gồm cả các chuyên gia TEDtalk - những nhà cải cách và lãnh đạo mới nổi trong các lĩnh vực của họ. Trong khuôn khổ bài viết, họ sẽ đưa ra cho bạn vài lời khuyên về những điều vụn vặt và vấp ngã mà chúng ta thường không nhận thức được - cũng chính là những gì mà họ không cảm thấy hối tiếc khi không nhận ra ngay từ đầu. 

1. Việc hôm nay chớ để ngày mai.

“Chà, tôi ước gì mình biết nhiều hơn về cách chế tạo kính viễn vọng không gian [cười]. Bây giờ tôi đã là một giáo sư và, như các bạn biết đấy, một giáo sư có quyền thiết lập chương trình nghị sự và thực hiện các dự án của riêng mình. Tôi ước gì tôi đã nghiêm túc suy nghĩ về những dự án mình muốn làm và những gì mình đam mê sớm hơn chút nữa.

Trước đây, tôi cũng từng làm việc vì những gì tôi yêu thích nhưng lại phải nghe theo ý tưởng của người khác. Ai cũng tò mò về sự hình thành vũ trụ, nhưng quá trình để tiếp cận được câu trả lời lại cần thời gian. “Làm mọi thứ càng sớm càng càng tốt” - lời khuyên ấy tôi đã từng đưa vào rất nhiều các tài liệu hậu kỳ của tôi sau này: Hãy (ngay lập tức) suy nghĩ về những gì bạn muốn làm tiếp theo.” - nhà vật lý thiên văn Erika Hamden.

2. Đừng sợ thất bại, đừng giấu dốt.

“Không biết thì hỏi, vấp ngã thì đứng lên đi tiếp, đấy là điều hết sức bình thường. Vực dậy từ thất bại và luôn đặt câu hỏi - đó thực sự là điều bạn phải làm ngay từ khi chưa tốt nghiệp. Các giáo sư của bạn đang chờ đợi bạn đặt ra câu hỏi cho họ hoặc nghe bạn tâm sự rằng bạn chưa thể hoàn thành tốt nhiệm vụ. Tôi nghĩ mọi thứ sẽ dễ dàng hơn rất nhiều nếu tôi sớm biết điều đó.

Hình như tất cả chúng ta đều sợ rằng mình sẽ là kẻ duy nhất phải hỏi xin sự trợ giúp của người khác. Thực ra, thắc mắc và đặt vấn đề là một phần của việc học, vậy nên hãy cố vượt qua nỗi sợ khi “phải” đặt câu hỏi. Các nhà khoa học cũng thường xuyên phải đặt ra câu hỏi đấy nhé. Họ hỏi người đồng nghiệp của mình những câu hỏi mà họ không thể tìm ra câu trả lời. Hãy nhớ, thất bại là chuyện hết sức bình thường, và nếu bạn rút ngắn khoảng thời gian thất bại, hãy yêu cầu được giúp đỡ.“ - nhà cổ sinh vật học Lauren Sallan.

3. Đàm phán là sức mạnh.

“Tôi ước gì mình sớm biết được rằng, ngoài việc phải lựa chọn giữa 'có làm' hoặc 'không làm' với điều gì đó trong sự nghiệp của mình, tôi có thể đi đến một kết quả lý tưởng hơn thông qua phương pháp đàm phán. Tôi ước tôi biết rằng đàm phán không phải là một khả năng thiên bẩm, mà đó là một kỹ năng ta có thể đạt được thông qua quá trình bồi dưỡng năng lực cá nhân. Tôi ước tôi biết rằng đằng sau câu nói “Có” là một trách nhiệm lớn lao, và bạn phải luôn biết được giới hạn của mình đến đâu. Tôi ước tôi biết rằng sẽ có những lúc tôi bắt buộc phải nói “Không”, và một khi đã đưa ra lựa chọn, tôi phải chuẩn bị tinh thần trải nghiệm sự mất mát.

Đàm phán là một công cụ hữu ích. Nó đã giúp tôi khẳng định sức mạnh của riêng mình. Hiện tại, tôi vẫn đang cố gắng rèn luyện kỹ năng đàm phán. Muốn đàm phán giỏi cần có thời gian và cả kinh nghiệm sống nữa, và tôi hối tiếc khi không bắt đầu học cách đàm phán sớm hơn” - nghệ sĩ và nhà hoạt động xã hội Jasmeen Patheja.

4. Hãy tìm cho mình một đồng minh.

Tôi nghĩ rằng nếu tôi làm việc thực sự, thực sự chăm chỉ và chứng minh cho mọi người thấy được tôi đã nỗ lực như thế nào thì tôi sẽ được khen thưởng. Nhưng cuộc đời không giống như những gì chúng ta vẫn nghĩ. Hầu hết những lời ngợi khen sẽ đến từ người bạn quen biết hoặc những người ủng hộ bạn. Theo kinh nghiệm cá nhân, tôi nhận thấy rằng tài năng chưa phải tất cả.

Mọi người chỉ biết rằng, 'À. Bạn (“bạn” ở đây chính là tôi) đã đạt đến đỉnh cao của sự nghiệp với tư cách là một phó giám đốc' và hết, nhưng họ không lại không biết, để đạt được vị trí đó, tôi đã vượt qua nhiều vòng thi, vượt qua biết bao người đàn ông có năng lực không bằng tôi. Tôi tin rằng nếu giới tính của tôi không phải là phụ nữ, sự nghiệp của tôi sẽ dễ dàng hơn nhiều. Tôi luôn ủng hộ phụ nữ trở thành cảnh sát, nhưng tôi không bao giờ muốn nói dối họ. Sẽ rất khó, nhưng cũng rất đáng giá, vì ngày nay càng có nhiều phụ nữ tham gia vào công tác trị an hơn, và biết đâu, chúng ta có thể thay đổi nếp nghĩ đã ăn sâu vào mỗi người.” - đội trưởng đội cảnh sát Ivonne Roman.

5. Bạn khác biệt - bạn đặc biệt.

Tôi ước tôi đã biết điều này sẽ khó khăn như thế nào. Ở Zimbabwe và ở hầu hết các quốc gia ở Châu Phi, chẳng có mấy người da đen tham gia vào lĩnh vực bảo tồn động vật (đặc biệt là bảo tồn động vật hoang dã) như tôi, mà chủ yếu là người da trắng. Hãy tưởng tượng, bạn tham dự một cuộc họp về bảo tồn loài sư tử hoặc cái gì đó tương tự, và bạn là người da đen duy nhất hoặc là một trong số ít những người da đen ở đó. Đôi khi bạn sẽ thấy thật cô đơn, đúng không nào. Bất cứ khi nào điều này xảy ra, tôi luôn nhắc nhở bản thân rằng lý do tôi tham gia cuộc họp là vì tôi nắm giữ vai trò quan trọng và tôi sẽ cố gắng hết sức để đóng góp cho tập thể.

Tôi sẽ nói với ai đó đang bắt đầu sự nghiệp trong bất kỳ lĩnh vực nào và trải nghiệm điều gì đó tương tự như tôi, rằng họ nên tập trung vào lý do họ có mặt ở đó và công việc mà họ đang làm, hơn là mải nghĩ tại sao mình lại (sở hữu màu da) khác biệt như thế. Điều quan trọng là tập trung vào những điểm tương đồng và mục tiêu đưa chúng ta đến với nhau, chứ không phải vào sự khác biệt. Chúng ta nên luôn luôn ghi nhớ những điều chúng ta có thể đóng góp cho tập thể, cũng như những ảnh hưởng và nét khác biệt chúng ta có thể mang lại. Và, quan trọng nhất, đừng bao giờ ngần ngại nói lên tiếng nói của mình.” -  nhà bảo tồn sư tử Moreangels Mbizah.

6. Hãy vượt qua sự nghi ngờ của chính bạn.

Tôi muốn nói thật nhiều điều dù tôi biết rằng điều đó không đúng. Bởi vì nếu tôi biết một công việc khó khăn đến như thế nào, tôi sẽ không bắt đầu làm nó. Theo một cách nào đó, tốt hơn hết là không biết gì cả. Tôi ước tôi biết rằng tôi có thể dựa vào khả năng của chính mình để học hỏi và phát triển  hơn nữa, vượt qua sự nghi ngờ của bản thân và của người khác, (để tin rằng) tôi có thể lãnh đạo công ty của mình.

Một ngày đẹp trời, công ty của tôi gặp mặt một số thanh tra để nhận khoản trợ cấp mà tôi đã đơn xin. Tôi đã chuẩn bị một bài thuyết trình dài bốn giờ đồng hồ về những lợi ích mà công ty đã từng mang lại cho một nhà đầu tư cộng tác với chúng tôi vài năm trước đây. Cuối cùng, một giám khảo - trước toàn thể công ty - đã hỏi một câu đại loại như kiểu liệu tôi có thực sự đủ năng lực để trở thành CEO của công ty không. Tôi cá rằng nếu tôi là đàn ông, sẽ chẳng có ai hỏi tôi một câu tương tự như vậy. Phụ nữ nói chung và những nữ CEO như tôi nói riêng cần nhiều sự ủng hộ hơn nữa để phát triển sự nghiệp. Bất cứ sự hỗ trợ nào được thực hiện để giúp đỡ các startups do phụ nữ làm chủ hay giúp phụ nữ thành công hơn đều thực sự có giá trị.” - nhà thiết kế bền vững Adital Ela

7. Hãy định nghĩa “thành công” theo cách của riêng bạn.

Tôi đã từng nghĩ mình là một 'người phụ nữ công sở thất bại'. Nhưng ngay sau đó tôi nhận ra rằng: “Thành công” phụ thuộc vào cách chúng ta định nghĩa nó. Không có thành tựu nào khiến bạn thấy hoàn toàn thỏa mãn vì bạn sẽ luôn nghĩ nhiêu đó chẳng bao giờ là đủ.

Tôi luôn cố gắng thật nhiều, thật nhiều hơn nữa để não của mình không bị đóng băng. Bạn cần học cách nhìn nhận chính xác những gì bạn đã hoàn thành, và mỗi lần bạn làm tốt điều gì, hãy coi đó như một lần đạt được thành công, ngay cả khi bạn vẫn cảm thấy chừng đó chưa thấm vào đâu và cần làm nhiều hơn,  tốt hơn vậy gấp mấy lần. Thước đo thành công của bạn chính là bạn, chứ không phải là sự công nhận từ phía mọi người xung quanh, hay địa vị mà bạn nắm giữ, hay số tiền bạn kiếm được mỗi tháng.” - nhà vật lý thiên văn đô thị Federica Bianco

8. Sông có khúc, người có lúc.

Ước gì tôi biết rằng thành công không phải là đích đến; đó chỉ đơn thuần là một khoảng thời gian nhất định, hoặc đôi khi là cảm giác của con người. Bạn đã từng rất thành công nhưng sau đó bạn lại trở nên trắng tay. Sau đó, bạn lại tiếp tục phấn đấu gây dựng mọi thứ từ đầu.

Thành công không kéo dài vĩnh viễn, và không có gì xấu hổ nếu như một ngày bạn phá sản rồi lại vực dậy sau vấp ngã. Trong thực tế, thành công giống như một tiêu chuẩn. Sự nghiệp của tôi đã một lần bước qua ngã rẽ, nhưng sau tất cả, điều tác động đến tầm nhìn của tôi nhiều nhất là sự hiểu biết và khả năng nhận thức của tôi về sự hình thành của mọi yếu tố xung quanh.” - phóng viên ảnh Eman Mohammed

9. Đừng đánh giá thấp những điều nhỏ bé.

Tôi ước tôi hiểu hết sức mạnh tổng thể to lớn của những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống. Bất kỳ mục tiêu đầy tham vọng nào cũng đều được chia ra thành các bước nhỏ, và để đat được mục tiêu ấy, bạn phải cẩn trọng bước từng bước nhỏ một.

Đôi khi bạn thậm chí cần phải lùi lại một bước - ví dụ, bạn chấp nhận làm một công việc với mức lương thấp nhưng đem lại cho bạn nhiều cơ hội phát triển bản thân“ - phóng viên và biên tập viên Olga Yurkova

10. Ngưng việc mơ mộng đi, nó quá tốn thời gian.

Giấc mơ của mỗi chúng ta chính là khát vọng làm được những điều đột phá, giống như một hạt giống nảy mầm và nó tìm thấy những vết nứt trên bê tông để tiếp cận tới ánh sáng. Tuy nhiên, giấc mơ vẫn chỉ là giấc mơ. Thay vì dành thời gian suy nghĩ xa xôi, hãy thư giãn và chỉ tập trung vào công việc chuyên môn thôi, đừng làm gì khác hết.

Và cho dù có cố mơ bao nhiêu, bạn cũng không thể tìm thấy lối đi nào rộng hơn cho công việc của bạn. Có quá nhiều thứ để khám phá. Đừng giới hạn bản thân bằng cách giữ khư khư lấy ảo mộng của mình. Hãy khám phá và tận hưởng.” - nhà làm phim Anita Doron

11. Không bao giờ là quá muộn để bắt đầu.

Tôi bắt đầu (làm việc trong ngành công nghiệp điện ảnh) rất muộn - khi tôi đã 26 tuổi. Điện ảnh là một nghề nghiệp mà ở các nước phát triển, những đứa trẻ học trung học, thậm chí tiểu học, có bề dày kinh nghiệm còn lớn hơn một người như tôi - một người gốc Trung Quốc. Năm 26 tuổi, tôi thậm chí còn không biết cách sử dụng máy ảnh, điều mà một đứa trẻ 6 tuổi hay 16 tuổi còn hiểu biết nhiều hơn tôi. Đã từng có thời gian, tôi không biết liệu đây có phải là nghề nghiệp giành cho tôi hay không.

Nếu có ai đó như tôi bị ngăn cản theo đuổi (một nghề như tôi), tôi sẽ nói với họ rằng không bao giờ quá muộn để bắt đầu. Hy vọng của tôi là luôn luôn nhắc nhở bản thân tôi như thế. Nếu một ngày nào đó tôi không muốn làm công việc hiện tại nữa, tôi tin tôi sẽ có đủ can đảm để bắt đầu lại một sự nghiệp mới, kể cả khi ấy, tôi đã ngoài 50 hay 60 tuổi.” - nhà làm phim tài liệu Nanfu Wang

-----------

Tác giả: Taylor Trudon

Link bài gốc: “What I wish I’d known when I started my career”: 11 innovators tell us

Dịch giả: Nguyễn Thị Phương Uyên - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Nguyễn Thị Phương Uyên - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày!

(***) Trở thành Cộng tác viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: https://bit.ly/ToMo-hiring.