“Thật dễ dàng để phán xét. Và thật khó để thấu hiểu. Thấu hiểu cần phải có lòng trắc ẩn, sự kiên nhẫn và sự cởi mở để tin rằng những trái tim nhân hậu đôi khi cũng sẽ chọn những điều sai trái. Thông qua việc phán xét, chúng ta bị tách biệt. Và thông qua việc thấu hiểu, chúng ta trưởng thành.” ~ Doe Zantanmata.

Nếu như bạn chẳng đang sống trong một cái hang động, thì chắc hẳn bạn cũng sẽ nhận thức được hai điều này. Đầu tiên, có rất nhiều điều gây khó chịu, phiền phức, ngu ngốc và khó khăn trên thế giới này. Điều thứ hai, nếu bạn đồng ý với điều đầu tiên mà tôi vừa kể ở trên, thì bạn là một người có đầu óc phán đoán rất nhạy bén.

Bất kể điều đó là tốt hay xấu, thì bạn không đơn độc đâu. Khoảng một trăm nghìn năm trước, khả năng phán đoán của con người đã là thứ công cụ nhanh chóng để giúp cho họ tồn tại. Nếu như chúng ta gặp một người “tối cổ” và trông họ có vẻ “thân thiện”, thì chúng ta vẫn có thể chết dưới tay họ nếu như họ là những người thợ săn thực thụ đấy. Vì thế, trí óc của chúng ta học cách phán xét con người rất nhanh chóng, và nếu như có bất kỳ sự nghi ngờ nào, thì chúng ta sẽ rất nghi ngờ về điều đó. Sau tất cả, sự phán xét và lo sợ về những người lạ lại là điều giúp cứu sống mạng sống của chúng ta.

May mắn thay, có năm cách mà bạn có thể áp dụng để vượt qua khỏi sự phán xét của bản thân mình và thay vào đó là một trái tim rộng mở, trắc ẩn, và dịu dàng với thái độ của người khác.

Nhiệm vụ của bạn, là bạn nên quyết định để chấp nhận nó, là tìm những câu nói đơn giản và câu nói phù hợp với bạn nhất. Một khi mà bạn tìm được những câu nói mà thích hợp đối với bạn, thì bạn có thể duy trì được sự tĩnh tâm và thái độ yêu thương đối với mọi người - ngay cả khi họ đảm bảo với bạn rằng họ là người cực kỳ khó chịu.

Thật khó để hoàn hảo

Câu nói đầu tiên mà tôi sử dụng ngay lập tực để loại bỏ sự phán xét đó chính là, “Thật khó để hoàn hảo”, câu nói này có ý nghĩa để khơi gợi lòng trắc ẩn, chứ không phải là đề cao sự cao siêu. Nếu như bạn nghĩ về câu nói này và thấy như mình đang đứng trên phương diện của những người đi đánh giá sự cao siêu, thì bạn đã không dùng nó đúng cách rồi. Tuy nhiên, nếu như bạn nghĩ về câu nói này từ trái tim mình. và cảm thấy cảm thông đối với người phải chịu gánh nặng bởi những biểu hiện khó khăn của họ, thì bạn đã dùng nó đúng cách rồi đấy.

Gần đây, tôi đã nói chuyện rất thô lỗ với một nhân viên lễ tân ở sân bay thông qua điện thoại. Cô ấy trả lời cộc lốc, chẳng giúp được ích gì, và còn kém cỏi ( theo quan điểm cá nhân của tôi )

Thế nhưng, cô ấy hoàn toàn có thể là một người dễ bị tổn thương và tức giận, hoặc chỉ đơn giản là cô ấy có một ngày tồi tệ. Nhưng, khi tôi nghĩ trong tâm trí mình, “Thật khó để hoàn hảo”, thì tôi ngay lập tức thấy cảm thông cho cô ấy. Sau tất cả, khi ai đó tỏ ra tức giận hoặc cảm thấy không giúp ích được gì, thì cô ấy sẽ tạo ra rất nhiều những khó khăn trong cuộc đời mình.

Cô ấy chắc hẳn đã cảm thấy đơn độc, kiệt sức với công việc của mình, và tức giận với tính cách khó ở của mình.

Kỳ lạ thay, mỗi khi tôi cảm thấy cảm thông cho cô ấy, thái độ của cô ấy trở nên bớt gây phiền phức hơn. Nó đã đi theo chiều hướng đó.

Điều đó giống tôi như thế nào?

Tôi từng gia nhập trong một cộng đồng tâm linh. Tôi khá thích một số người trong cộng đồng này, trong khi có một số người khác thì tôi lại đặc biệt thấy khó chịu. Khi cảm thấy không thoải mái, cộng đồng này sẽ cùng nhau dùng một câu nói để giúp cho chúng tôi ngay lập tức buông bỏ được sự tự cao của bản thân mình và sự khó chịu. Và câu nói đó là, “ Điều đó giống tôi như thế nào ?”

Vì thế, nếu anh bạn Joe  phàn nàn về việc thời tiết quá là nóng để làm việc ở bên ngoài khi ngoài kia nhiệt độ lên tới 80 độ thì tôi sẽ hỏi bản thân mình, “ Điều này có giống như tôi từng làm không ? Liệu tôi có bao giờ phàn nàn như Joe đang làm không ? “ Câu trả lời là một sự thật hiển nhiên  “ có”. Thực tế, tôi có nhớ những lời phàn nàn của mình về những miếng bim bim khoai tây như là Joe bực bội về việc phải làm việc ở dưới thời tiết chẳng được hoàn hảo. 

Khi tôi nhận thấy được rằng đôi khi mình cũng hành động tương tự như cách mà mình cảm thấy phiền phức hoặc khó chịu với một vấn đề nào đó, thì sẽ có hai điều xảy ra. Đầu tiên, tôi sẽ buông bỏ sự tự cao của bản thân mình và rồi cảm thấy mình thật khiêm tốn. Thứ hai, tôi sẽ tỏ ra cảm thông hơn đối với những người mà tôi đã phán xét.

Sau cùng, chúng ta đều đã làm những điều khó chịu và thậm chí ngu ngốc vào nhiều lúc. Chúng ta là con người. Câu nói “ Điều đó giống tôi như thế nào ? đã giúp nhắc nhở tôi về những gì chúng ta chia sẻ trong cộng đồng con người và khiến tôi nhận thức được rằng mình cũng không hoàn hảo.

Tâm không biết

Cách tiếp cận thứ ba để khắc phục khuynh hướng phán xét của tâm trí chúng ta đó là nghĩ đến một câu nói chẳng hạn như, "Tôi thực sự không biết toàn bộ câu chuyện." Trong truyền thống của Zen, họ gọi đây là “tâm không biết”.

Tâm trí của chúng ta luôn muốn gắn kết một câu chuyện với bất cứ điều gì đang xảy ra trong cuộc sống của mình. Ngay cả khi chúng ta hầu như không có thông tin, chúng ta vẫn luôn tạo ra một câu chuyện trong đầu về ý nghĩa của mọi thứ và điều gì đang thực sự xảy ra. Hầu hết những câu chuyện mà chúng ta tạo ra đều khiến cho chúng ta bình ổn và khiến người khác tệ hại. Tuy nhiên, nếu và khi chúng ta có được một bức tranh đầy đủ hơn về thực tế, thì chúng ta sẽ thấy được rằng chẳng ai là “ tốt hết” và chẳng có ai là “ xấu hết” cả.

Con người rất phức tạp và họ thường có những lý do chính đáng cho hành động của mình — ngay cả khi chúng ta không thể thấy điều đó vào thời điểm đó hoặc không biết nó là gì.

Với tư cách là một nhà trị liệu tâm lý, tôi hiểu được “đằng sau bức màn” rằng tại sao mọi người lại cư xử theo cách họ làm. Vài năm trước, tôi có một người khách hàng, người mà tòa án yêu cầu gặp tôi do anh ta đã nhiều lần đánh đập vợ con của mình.

Tôi chưa bao giờ nhìn thấy một người như vậy trong văn phòng của mình, và phản ứng ban đầu của tôi với anh ta là một sự phán xét và ghê tởm. Tuy nhiên, tôi sớm biết rằng cha anh ấy không chỉ đánh đập anh ấy mà còn lạm dụng tình dục anh ấy khi còn nhỏ. Khi tôi tìm hiểu về cuộc đời của anh ấy, tôi hiểu tại sao anh ấy lại đi theo cách anh ấy đã làm. Tôi cảm thấy cảm thương sâu sắc cho người đàn ông bị tổn thương này, và khi liệu pháp tiến triển, tôi bỏ đi những phán xét của mình và anh ta bỏ đi xu hướng bạo lực của mình.

Nếu tôi giữ nguyên nhận định ban đầu của mình rằng anh ta là người xấu, thì cả hai chúng tôi sẽ không được chữa lành. Không tin vào những phán đoán ban đầu của tâm trí bạn có thể là con đường dẫn đến sự tự do hơn cho cả bạn và những người khác.

Họ là phiên bản hoàn hảo của chính họ.

Trong hầu hết các văn hóa truyền thống tâm linh, có sự tương truyền rằng đằng sau tính cách và hành vi của chúng ta, tất cả chúng ta đều có chung một nhận thức, linh hồn hoặc là một thần thánh. Bản chất thần thánh này có thể ẩn dưới nhiều lớp bản ngã và những hành vi ,nó ở đâu đó bên dưới.

Nếu bạn có thể tĩnh tâm và mở rộng trái tim mình, đôi khi bạn có thể điều chỉnh tâm hồn hoặc sự tác động thiêng liêng này của người khác — ngay cả khi họ đang trở nên phiền phức.

Một câu nói tôi đã sử dụng để giúp tôi đi trên con đường này là, "Họ là phiên bản hoàn hảo của chính họ." Khi tôi nói câu này từ trái tim của mình, nó nhắc nhở tôi rằng tất cả mọi người chỉ đơn giản là làm những gì tốt nhất có thể, và một tâm hồn hoàn hảo ẩn bên dưới tất cả những vết thương lòng của họ.

Trong phim, luôn có một "kẻ xấu" hoặc nữ phản diện mà chúng ta chống lại. Ngay cả khi hành vi của nhân vật đó là đáng ghê tởm, chúng ta vẫn có thể ngạc nhiên trước khả năng diễn xuất của người thể hiện nhân vật phản diện.

Theo cách tương tự, khi tôi thấy ai đó làm điều gì đó mà tôi thấy khó chịu, tôi vẫn có thể ngưỡng mộ họ đang thể hiện vai trò của mình tốt như thế nào. Họ có thể là một tay vợt đẳng cấp thế giới, nhưng ít nhất họ đang đóng vai trò đó một cách hoàn hảo. Và đằng sau vai  mà họ đang đóng, họ còn là một con người đang bị thương, và dễ bị tổn thương - giống như tôi.

Nói tóm lại, họ là một “phiên bản hoàn hảo của chính họ”, và khi tôi cho phép họ được là chính mình, điều đó cho tôi cơ hội để bỏ đi sự phán xét của mình và cảm thấy cảm thông và tĩnh tâm.

Cách thứ năm và cũng là cách cuối cùng để chinh phục tâm trí phán xét của bạn (và của tôi) là sử dụng một cụm từ mà Chúa Giê-su đã dùng: “Lạy Cha, xin hãy tha thứ cho họ, vì họ không biết việc họ làm”.

Mọi người không có nhận thức làm những điều ngu ngốc hoặc tự hủy hoại bản thân. Rốt cuộc, mọi người không bao giờ đặt tay lên bếp nóng nếu họ biết rằng nó đang nóng. Nếu chúng ta thấy ai đó hành động theo cách khó chịu hoặc tự hủy hoại bản thân, điều đó chắc chắn có nghĩa là họ  không biết — hoặc bị ép buộc — để làm bất cứ điều gì khác.

Bởi vì chúng ta cho rằng trẻ sơ sinh không nhận thức nhiều và có ít hoặc không có ý thức tự do, chúng ta có xu hướng không đánh giá chúng khi chúng làm những điều chúng ta không thích — chẳng hạn như khóc. Theo cách tương tự, chúng ta có thể thấy rằng nhiều người lớn cũng không nhận thức được hoặc bị ép buộc bởi những điều trong quá khứ của họ đến mức họ thực sự giống như một đứa trẻ nhỏ. Từ sự hiểu biết của chúng tôi rằng họ “không biết họ làm gì”, chúng ta sẽ dễ dàng bỏ qua sự phán xét và khó chịu với họ hơn.

Cuối cùng, tất cả chúng ta đều muốn yêu và được yêu. Thật không may, óc phán đoán giống như người Neanderthal của chúng ta lại cản trở những gì chúng ta thực sự khao khát sâu bên trong. Bằng cách thử bốn câu nói mà tôi đã bàn luận, bạn có thể tìm thấy được một cách nhanh chóng để tránh vượt qua được tâm trí của bạn để tạo ra sự tách biệt và khó chịu. Một khi bạn tìm thấy một cách đơn giản để tránh đánh giá người khác, bạn có thể ngay lập tức tận hưởng được sự bình yên, lòng trắc ẩn và tình yêu thương nhiều hơn.

Tác giả: Jonathan Robinson

Link bài gốc: 5 Simple Ways to Overcome Your Mind’s Constant Judgment

Dịch giả: Vũ Thảo Nhi - Nguồn : ToMo Learn Something New

 (*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Vũ Thảo Nhi - Nguồn: ToMo Learn Something New ". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày.

(***) Trở thành Tình nguyện viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: https://bit.ly/ToMo-hiring.