Mối quan hệ giữa các cá nhân với nhau tạo nên một phần lớn và quan trọng trong cuộc sống của bạn. Những mối quan hệ này có thể từ gần gũi và thân thiết đến xa cách và đầy thử thách. Không quan trọng bản chất của mối quan hệ, các loại mối quan hệ khác nhau giúp tạo nên mạng lưới hỗ trợ xã hội quan trọng cho hạnh phúc về thể chất và cả tinh thần của bạn.

Để hiểu rõ hơn và thảo luận chính xác về các mối quan hệ này, có thể hữu ích khi tìm hiểu thêm về các loại mối quan hệ khác nhau mà một người có thể có.

Mối quan hệ là gì?

Mối quan hệ là bất kỳ mối liên hệ nào giữa hai người, có thể tích cực hoặc tiêu cực. Bạn có thể có mối quan hệ với nhiều người, bao gồm cả gia đình và bạn bè. Cụm từ "đang ở trong một mối quan hệ", trong khi thường được liên kết với các mối quan hệ lãng mạn, có thể ám chỉ nhiều loại liên kết mà người này có với người khác.

"Ở trong một mối quan hệ" không phải lúc nào cũng có nghĩa là phải có sự gần gũi về thể xác, gắn bó tình cảm hoặc cam kết. Mọi người tham gia vào nhiều kiểu quan hệ khác nhau có những đặc điểm riêng biệt.

Các loại mối quan hệ cơ bản

Các mối quan hệ thường thuộc một trong một số loại khác nhau (mặc dù chúng đôi khi có thể trùng lặp):

• Quan hệ gia đinh
• Tình bạn
• Những người quen
• Mối quan hệ lãng mạn
• Mối quan hệ tình dục
• Mối quan hệ công việc
• Mối quan hệ mập mờ (hay mối quan hệ “trên tình bạn dưới tình yêu")

Những hình thức quan hệ khác nhau này có thể khác nhau rất nhiều về mức độ gần gũi, và cũng có những kiểu quan hệ phụ khác nhau trong mỗi kiểu cơ bản này. Một số kiểu quan hệ khác nhau mà bạn có thể trải qua vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời bao gồm những mối quan hệ sau đây.

1. Mối quan hệ thuần túy

Một mối quan hệ thuần túy là một loại tình bạn bao gồm một mối quan hệ chặt chẽ, thân mật mà không có tình dục hay sự lãng mạn. Các mối quan hệ này có xu hướng được đặc trưng bởi:

• Thật thà
• Sự hiểu biết
• Kính trọng
• Quan tâm
• Hỗ trợ
• Trung thực
• Chấp thuận

Mối quan hệ Platon có thể xảy ra trong nhiều bối cảnh và có thể liên quan đến tình bạn đồng giới hoặc khác giới. Bạn có thể hình thành một mối quan hệ thân thiết với một người bạn cùng lớp hoặc đồng nghiệp hoặc bạn có thể kết nối với một người trong một môi trường khác, chẳng hạn như câu lạc bộ, hoạt động thể thao hoặc tổ chức tình nguyện mà bạn tham gia.

Loại mối quan hệ này có thể đóng một vai trò thiết yếu trong việc cung cấp hỗ trợ xã hội, điều cần thiết cho sức khỏe và hạnh phúc của bạn. Nghiên cứu cho thấy rằng tình bạn thuần khiết có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, giảm nguy cơ trầm cảm hoặc lo lắng và tăng cường khả năng miễn dịch của bạn.

Mối quan hệ thuần túy là những mối quan hệ bao gồm sự gần gũi và tình bạn mà không có tình dục. Đôi khi các mối quan hệ thuần túy có thể thay đổi theo thời gian và chuyển thành một mối quan hệ lãng mạn hoặc tình dục.

2. Mối quan hệ lãng mạn

Mối quan hệ lãng mạn là những mối quan hệ được đặc trưng bởi cảm giác yêu thương và hấp dẫn đối với một người khác. Mặc dù tình yêu lãng mạn có thể khác nhau, nhưng nó thường bao gồm cảm giác say mê, thân mật và cam kết.

Các chuyên gia đã đưa ra nhiều cách khác nhau để mô tả cách mọi người trải nghiệm và thể hiện tình yêu. Ví dụ, nhà tâm lý học Robert Sternberg gợi ý ba thành phần chính của tình yêu: đam mê, thân mật và quyết định / cam kết. Anh giải thích, tình yêu lãng mạn là sự kết hợp của đam mê và sự gần gũi.

Các mối quan hệ lãng mạn có xu hướng thay đổi theo thời gian. Khi bắt đầu một mối quan hệ, mọi người thường trải qua cảm giác đam mê mạnh mẽ hơn. Trong giai đoạn say mê ban đầu này, não tiết ra các chất dẫn truyền thần kinh cụ thể (dopamine, oxytocin và serotonin) khiến con người cảm thấy hưng phấn và "yêu".

Theo thời gian, những cảm giác này bắt đầu giảm bớt cường độ. Khi mối quan hệ trưởng thành, mọi người phát triển mức độ gần gũi và hiểu biết sâu sắc hơn về tình cảm.

Các mối quan hệ lãng mạn thường bùng cháy vào thời gian đầu. Trong khi cảm giác đam mê ban đầu thường giảm dần sức mạnh theo thời gian, cảm giác tin cậy, tình cảm thân thiết và cam kết lại phát triển mạnh mẽ hơn.

3. Mối quan hệ đồng phụ thuộc

Mối quan hệ đồng phụ thuộc là một kiểu quan hệ không cân bằng, rối loạn chức năng, trong đó một đối tác có sự phụ thuộc về tình cảm, thể chất hoặc tinh thần vào người kia.

Việc cả hai đối tác phụ thuộc lẫn nhau cũng là điều bình thường. Cả hai có thể thay phiên nhau thực hiện vai trò người chăm sóc, luân phiên giữa người chăm sóc và người nhận chăm sóc.

Các đặc điểm của mối quan hệ đồng phụ thuộc bao gồm:

-Đóng vai trò là người cho trong khi người kia đóng vai trò là người nhận

-Cố gắng hết sức để tránh xung đột với người kia

-Cảm giác như bạn phải xin phép để làm mọi việc

-Phải cứu hoặc giải cứu người kia khỏi hành động của chính họ

-Làm những điều để khiến ai đó hạnh phúc, ngay cả khi họ làm bạn khó chịu

-Cảm giác như bạn không biết bạn là ai trong mối quan hệ

-Nâng cao người khác lên ngay cả khi họ không làm gì để nhận được thiện chí và sự ngưỡng mộ của bạn

Tuy nhiên, không phải tất cả các mối quan đồng hệ phụ thuộc đều giống nhau. Chúng có thể khác nhau về mức độ nghiêm trọng. Sự phụ thuộc vào mã có thể ảnh hưởng đến tất cả các loại

các mối quan hệ bao gồm mối quan hệ giữa bạn đời lãng mạn, cha mẹ và con cái, tình bạn, các thành viên khác trong gia đình và thậm chí cả đồng nghiệp.

Các mối quan hệ đồng phụ thuộc được đồng xây dựng. Trong khi một đối tác có vẻ "thiếu thốn" hơn, thì đối tác kia có thể cảm thấy thoải mái hơn khi được cần.

Ví dụ, một người nào đó cảm thấy thoải mái hơn khi được cần, có thể tránh tập trung vào nhu cầu của bản thân bằng cách chọn một đối tác luôn cần họ.

4. Mối quan hệ ngẫu nhiên

Các mối quan hệ ngẫu nhiên thường liên quan đến các mối quan hệ hẹn hò, có thể bao gồm quan hệ tình dục mà không có kỳ vọng về chế độ một vợ một chồng hoặc cam kết. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng thuật ngữ này mơ hồ và có thể có nghĩa khác nhau đối với những người khác nhau.

Theo các tác giả của một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tình dục Con người Canada, các mối quan hệ ngẫu nhiên có thể bao gồm các tình huống như: 

• Tình một đêm
• Cuộc gọi đêm khuya
• Bạn thân "tình dục"
• Bạn bè với những lợi ích

Những mối quan hệ như vậy thường tồn tại một cách liên tục, khác nhau về mức độ thường xuyên của liên lạc, loại liên hệ, mức độ tiết lộ cá nhân, thảo luận về mối quan hệ và mức độ của tình bạn. Nghiên cứu cho thấy những người có nhiều kinh nghiệm tình dục hơn có khả năng xác định các định nghĩa của các nhãn này tốt hơn so với những người có ít kinh nghiệm tình dục hơn.

Những mối quan hệ ngẫu nhiên thường phổ biến ở những người trẻ tuổi. Miễn là các mối quan hệ ngẫu nhiên được đánh dấu bằng giao tiếp và sự đồng ý, chúng có thể có một số lợi ích tích cực về tình dục. Họ có thể thỏa mãn nhu cầu về tình dục, sự gần gũi, kết nối và bầu bạn mà không cần đến nhu cầu tình cảm và sự cam kết năng lượng của một mối quan hệ nghiêm túc hơn.

Các mối quan hệ ngẫu nhiên có xu hướng phổ biến hơn ở những người trẻ tuổi, nhưng mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể tham gia vào kiểu quan hệ này. Sự đồng ý và giao tiếp là chìa khóa.

5. Mối quan hệ mở

Quan hệ cởi mở là một loại quan hệ không phải một vợ một chồng đồng thuận, trong đó một hoặc nhiều bạn tình có quan hệ tình dục hoặc quan hệ với người khác. Cả hai người đều đồng ý quan hệ tình dục với người khác trong một mối quan hệ cởi mở nhưng có thể có những điều kiện hoặc hạn chế nhất định.

Mối quan hệ cởi mở có thể diễn ra trong bất kỳ loại quan hệ lãng mạn nào, dù là thông thường, hẹn hò hay đã kết hôn.

Có xu hướng kỳ thị xung quanh các mối quan hệ không một vợ một chồng. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy khoảng 21% đến 22% người trưởng thành sẽ tham gia vào một số kiểu mối quan hệ cởi mở vào một số thời điểm trong cuộc đời của họ.

Khả năng tham gia vào một mối quan hệ cởi mở cũng phụ thuộc vào giới tính và xu hướng tình dục. Đàn ông cho biết có nhiều mối quan hệ cởi mở hơn so với phụ nữ; những người xác định là đồng tính nam, đồng tính nữ và song tính so với những người xác định là dị tính có nhiều khả năng báo cáo đã từng tham gia vào các mối quan hệ mở.

Những mối quan hệ như vậy có thể có những lợi ích, bao gồm tăng cường tự do tình dục và những cạm bẫy như ghen tuông và đau đớn về tình cảm. Các mối quan hệ cởi mở sẽ thành công hơn khi các cặp vợ chồng thiết lập ranh giới cá nhân, tình cảm và tình dục và trao đổi rõ ràng cảm xúc và nhu cầu của họ với nhau.

Mối quan hệ cởi mở là một hình thức của chế độ hôn nhân không đồng thuận một vợ một chồng. Mặc dù có mối liên hệ chính yếu về tình cảm và thường là thể xác giữa hai người trong mối quan hệ, nhưng họ đồng ý thân mật với những người khác bên ngoài mối quan hệ.

6. Mối quan hệ độc hại

Mối quan hệ độc hại là bất kỳ loại mối quan hệ giữa các cá nhân với nhau trong đó tình cảm, thể chất hoặc tâm lý của bạn bị tổn hại hoặc bị đe dọa theo một cách nào đó. Những mối quan hệ như vậy thường khiến bạn cảm thấy xấu hổ, bẽ mặt, hiểu lầm hoặc không được hỗ trợ.

Bất kỳ loại mối quan hệ nào cũng có thể độc hại bao gồm tình bạn, mối quan hệ gia đình, mối quan hệ lãng mạn hoặc mối quan hệ tại nơi làm việc.

Các mối quan hệ độc hại được đặc trưng bởi:

• Thiếu sự hỗ trợ
• Đổ lỗi
• Năng lực cạnh tranh
• Kiểm soát hành vi
• Không tôn trọng
• Không trung thực
• Gas Lighting (Thao túng tâm lý nạn nhân)
• Thù địch
• Lòng ghen tị
• Hành vi hung hăng thụ động
• Giao tiếp kém
• Căng thẳng

Đôi khi tất cả những người trong một mối quan hệ đều có vai trò tạo ra độc tính này. Ví dụ: bạn có thể góp phần gây ra độc tính nếu bạn luôn tỏ ra không ngoan, hay chỉ trích, không an toàn và tiêu cực.

Trong các trường hợp khác, một người trong mối quan hệ có thể cư xử theo những cách tạo ra cảm giác độc hại. Điều này có thể là cố ý, nhưng trong những trường hợp khác, mọi người có thể không hiểu hết cách họ đang ảnh hưởng đến người khác. Vì những kinh nghiệm trong quá khứ với các mối quan hệ, thường là khi lớn lên trong gia đình, họ có thể không biết cách hành động và giao tiếp nào khác.

Điều này không chỉ tạo ra sự bất mãn — các mối quan hệ độc hại có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bạn. Ví dụ, theo một nghiên cứu, căng thẳng do các mối quan hệ tiêu cực gây ra có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tim mạch. Cảm thấy bị cô lập và hiểu lầm trong một mối quan hệ cũng có thể dẫn đến cô đơn, điều này đã được chứng minh là có tác động bất lợi đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

Các mối quan hệ độc hại có thể gây căng thẳng, có hại và thậm chí là lạm dụng. Nếu bạn đang ở trong một mối quan hệ độc hại với ai đó trong cuộc sống của bạn, hãy cố gắng tạo ra những ranh giới mạnh mẽ để bảo vệ chính bạn. Nói chuyện với chuyên gia sức khỏe tâm thần hoặc cân nhắc việc chấm dứt mối quan hệ nếu điều đó đang gây tổn hại cho bạn.

Nếu bạn hoặc người thân là nạn nhân của bạo lực gia đình, hãy liên hệ với Đường dây nóng Quốc gia về Bạo lực Gia đình theo số 1-800-799-7233 (Việt Nam: (024) 3333 55 99) để được hỗ trợ bí mật từ những người ủng hộ đã được đào tạo.

Để biết thêm các nguồn thông tin về sức khỏe tâm thần, hãy xem Cơ sở dữ liệu về đường dây trợ giúp quốc gia của chúng tôi.

Lời khuyên chân thành

Bất kể bạn có mối quan hệ nào với (những) người khác, điều quan trọng là mối quan hệ đó phải là mối quan hệ lành mạnh. Các mối quan hệ lành mạnh được đặc trưng bởi sự tin tưởng, tôn trọng lẫn nhau, cởi mở, trung thực và tình cảm. Giao tiếp tốt cũng là dấu hiệu của một mối quan hệ lành mạnh.

Bạn có thể thực hiện các bước để cải thiện mối quan hệ của mình với người khác. Đảm bảo rằng bạn cho người khác biết bạn quan tâm và thể hiện sự đánh giá cao của bạn là hai chiến lược có thể hữu ích.

Nhưng nếu một mối quan hệ đang gây ra căng thẳng hoặc có dấu hiệu độc hại, hãy tìm cách thiết lập ranh giới rõ ràng, nói chuyện với bác sĩ trị liệu, hoặc thậm chí cân nhắc việc chấm dứt mối quan hệ nếu nó quá không lành mạnh.

Các mối quan hệ xã hội rất quan trọng và chúng có tất cả các loại khác nhau. Có nhiều mối quan hệ với những người khác nhau có thể đảm bảo rằng bạn có được sự hỗ trợ và kết nối cần thiết cho sức khỏe tinh thần và hạnh phúc của mình.

 ----------------

Tác giả: Kendra Cherry

Link bài gốc:  6 Types of Relationships and Their Effect on Your Life

Dịch giả: Linh Mike - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Linh Mike - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày.

(***) Trở thành Tình nguyện viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: https://bit.ly/ToMo-hiring.