Hai nguyên nhân to lớn nhất dẫn đến khoảng thời gian ôn tập của học sinh, sinh viên trở nên khó khăn trước hết bắt nguồn từ cảm xúc căng thẳng khi kỳ thi sắp đến, đồng thời một núi kiến thức quá tải phải học khiến bản thân trở nên kiệt quệ. Thậm chí ngay cả việc thư giãn cùng bạn bè biết đâu cũng gợi nhớ cho ta về những công việc còn đang dang dở. Lý do thứ hai cho vấn đề này có lẽ là sự nhàm chán đi kèm áp lực trước cảnh tượng vùi đầu vào sách vở trong tuần tới, tháng sau, hay sáu tuần nữa.

Tất nhiên chúng ta sẽ có những ngày ôn bài mà bản thân cho là thú vị, chẳng hạn như lúc mình tiếp thu được nhiều thông tin bổ ích hàng ngày, hoặc khi tích hợp các môn học lại với nhau và cuối cùng cũng “đả thông tư tưởng” sau hàng tháng trời vật vã với môn học ấy. Nhưng phần lớn những ai đã hoặc đang trải qua quãng đời học sinh đều có những ngày tồi tệ bởi một chủ đề nghiên cứu đặc biệt khó, khiến cho tiến độ của mình chậm như rùa, thậm chí không thể tập trung. Và các phương pháp học tập thông thường dường như chẳng thể áp dụng vào những ngày như thế. Cá nhân tôi nhận định cách học qua thẻ ghi nhớ hoặc nghỉ xả hơi thường xuyên trong thời gian căng thẳng đầu óc không phải là phương án dài lâu. 

Vì vậy, nếu cách học trước đó không hiệu quả và khiến bạn gần như bỏ cuộc để rồi đắm chìm vào các tập phim của Breaking Bad cả buổi chiều thì một số lời khuyên vừa quen vừa lạ dưới đây có thể giúp bản thân tăng khả năng tập trung cũng như tìm lại động lực học. Những mẹo chúng mình chuẩn bị tìm hiểu chưa chắc đã hiệu quả với một số bạn, nhưng có sao đâu khi ta thử cách thức học tập khác.

Tập trung và ghi nhớ

Một giáo viên cũ của tôi đã rất tự tin với thói quen học tập đặc biệt mà cô ấy biết (và theo tôi thì ý tưởng này hoàn toàn liều lĩnh). Cô ấy chia sẻ rằng: Nếu bạn đọc một điều gì đó quá ba lần, não bạn sẽ tiếp thu tất cả thông tin cần thiết qua lần đọc thứ ba một cách hoàn hảo. Đối với cô giáo, cách học trên có hiệu quả - cô ấy có thể tập trung “nhâm nhi” một chương sách giáo khoa đến tận ba lần và sau đó trả lời được kha khá câu hỏi liên quan đến phần kiến thức vừa rồi. Ngược lại, đây là cách mà tôi ít tín nhiệm nhất. Với một người có trí nhớ ngắn hạn tựa như não cá vàng thì dù tôi đọc mớ tri thức kia đến lần thứ năm, sáu hay bảy cũng sẽ như mới mà thôi. 

Mắt tôi chắc chắn sẽ lướt qua những dòng chữ, nhưng tâm trí của tôi hoàn toàn đặt ở nơi khác, ví dụ như “Trưa nay mình ăn gì nhỉ?”, “Những tình tiết của chương trình Made in Chelsea vào đêm qua”, “Ôn tập môn gì tiếp theo đây?”, hoặc nỗi kinh hãi về kỳ thi đến gần luôn quẩn quanh trong trí óc. Ngay cả khi tôi cố gắng ghi nhớ ý chính của một đoạn văn, thì đến ngày hôm sau đâu lại vào đấy. Trong trường hợp tôi có cơ hội ghi nhớ điều gì đó lâu hơn mười phút, tôi phải biến việc học trở thành một quá trình tích cực. Dưới đây là một số kinh nghiệm xương máu mà tôi đúc kết được, các bạn đừng thấy bài viết dài mà nỡ bỏ qua nhé:

Đặt câu hỏi cho bản thân

Lịch sử, Tiếng Anh, Nghiên cứu Tôn giáo, Tâm lý học hay Sinh học đều là những môn học bắt buộc bạn phải đọc và tìm hiểu những đoạn văn bản dài ngoằng, do đó hãy làm cho việc học trở nên hiệu quả bằng cách chuyển kiến thức thành các câu hỏi. Tách văn bản thành nhiều phần nhỏ hoặc chia 500 từ cho một đoạn mỗi trang giấy. Tiếp đến, hãy ghi năm câu hỏi mà bạn cảm thấy thầy cô sẽ kiểm tra về phần này. Sau đó, bạn viết ra các câu trả lời cho những câu hỏi trên. Bạn nên suy nghĩ kỹ lưỡng và dung nạp các kiến thức cô đọng nhất trong một bài học. Với cách thức này, người học thậm chí có thể viết lại câu hỏi và đáp án lên thẻ ghi nhớ để xem lại khi cần.

Học thầy không tày học bạn 

Một nhóm các bạn học có thể phân tách một đề tài (hoặc nhiều hơn một) thành các mục kiến thức nhỏ lẻ, mỗi cá nhân được phân công tìm hiểu kỹ một mục. Cuối cùng, các thành viên sẽ chia sẻ hoặc trao đổi cùng nhau các câu hỏi, bài tập và tài liệu học tập. Sẽ tuyệt vời hơn nữa nếu mỗi bạn chuẩn bị trang trình chiếu (Powerpoint) và tài liệu phát tay, đặt câu hỏi và yêu cầu các thành viên khác trong nhóm cùng nhau giải đáp thắc mắc. Phương pháp ôn tập này hiệu quả vì một số lý do. Đầu tiên, bạn buộc phải tìm hướng giải quyết các các vấn đề thay vì bỏ qua chúng và phải làm sao để truyền tải kiến thức mà mình hiểu đến những người xung quanh. Bên cạnh đó, học nhóm khá thú vị và cũng giúp từng cá nhân cải thiện kỹ năng mềm. Việc hỗ trợ lẫn nhau luôn luôn phù hợp với tất cả các môn học, kể cả môn Kinh tế học hoặc Lịch sử. Mỗi học sinh đưa ra đáp án của riêng mình cho một câu hỏi bất kỳ và thảo luận với các bạn khác. Giả dụ, bạn phụ trách việc tóm tắt các tác phẩm văn học còn những thành viên khác làm nhiệm vụ khác, hay như bạn bè giúp nhau lấp lỗ hổng kiến thức môn Toán hoặc Khoa học. 

“Dẹp” sách vở sang một bên

Một số học sinh thể hiện rất tốt trong các kỳ thi mà không cần ghi chép cũng như đọc sách, mà thay vào đó, các bạn ấy ôn tập thông qua những bài báo phân tích hoặc bài nghiên cứu khoa học đã xuất bản và trả lời tất cả các câu hỏi trong đấy. Ở bước tiếp theo, họ phân tích thang đánh giá và chấm điểm, sau đó đọc qua các câu trả lời sẵn có rồi tìm ra cách ăn điểm hoặc lỗi sai cho từng câu. Tôi đã từng sử dụng phương pháp này trong các môn học như Toán và Hóa học. Lần đầu tôi thử nghiệm cách học tập trên nhưng chỉ nhận về điểm số trung bình cho bài kiểm tra, nhưng tôi thấy đáng kinh ngạc khi có bao nhiêu câu hỏi được lặp đi lặp lại với câu chữ khác nhau từ những bài báo mà tôi đọc. Không chỉ vậy, tôi đã cải thiện kết quả học tập qua từng ngày.

Chưa hết, tôi lại sử dụng các bước tương tự mỗi lần tôi đọc qua câu trả lời mẫu của thang chấm điểm. Tôi dần tự tin hơn và làm quen với những vấn đề đặt ra của bài báo. Tuy nhiên, phương pháp học trên sẽ dễ dàng hơn nếu tôi sử dụng ghi chú vì tôi luôn so sánh các câu trả lời với kết quả cũ. Theo kinh nghiệm của tôi, nếu bạn phân vân đáp án nào đó và cuối cùng làm sai, bạn có thể rút kinh nghiệm cho lần tới. Hiển nhiên với cách học tập này, chúng ta không những phải chú ý đến sự thay đổi trong chương trình học mà còn có khả năng bỏ sót vài phần kiến thức quan trọng. Nhưng đây là một bí kíp tuyệt vời để cải thiện việc ôn tập và nó có thể kết hợp với các phương pháp khác. 

Lưu ý nho nhỏ: Hãy làm bài trong khoảng thời gian giống với kỳ thi thật nhé.

Hãy thử một điều mới

Ngày nay, các chương trình radio và podcast mọc lên như nấm. Tôi đã ôn tập về chủ đề “Shakespeare” bằng cách nghe một podcast hữu ích trên iTunes. Chỉ với một cú nhấp chuột, hàng trăm bài kiểm tra liên quan tới kỳ thi IB, A-level và GCSE sẽ xuất hiện. Tuy nhiên, đừng chỉ nên giới hạn vùng kiến thức mà mình học trên trường. Bạn có thể tìm hiểu thông tin mới nhằm nâng cao điểm số và mang lại lợi thế cho kỳ thi của bạn nhờ những chủ đề bạn quan tâm. Tải các chương trình về máy và nghe những chia sẻ bổ ích sẽ cung cấp cho chúng ta góc nhìn mới mẻ hoặc thông tin về một chủ đề bất kỳ. Ngoài ra, đây là một mẹo ôn tập đơn giản. Ai cũng có thể nghe podcast khi đang đi bộ đến trường, ngồi trên tàu điện ngầm hoặc thư giãn vào buổi tối.

Sáng tạo từ những gì mình có

Tôi biết một học sinh nọ đã đúc kết được vài điều về chu trình Quang hợp cho môn Sinh thái học nhờ một bài rap thú vị. Và một sinh viên khác đã làm những tấm áp phích lộng lẫy đẹp mắt kèm tất cả những thông tin mà cô ấy muốn nhớ về Thế chiến thứ hai trên bản đồ Châu Âu. Nếu bạn đặc biệt sáng tạo hoặc học tốt thông qua các giác quan, bạn có thể áp dụng ưu điểm của bản thân sao cho phù hợp với cách mình học. Tạo từ viết tắt, vần hoặc thậm chí phác họa để ghi nhớ chúng tốt hơn chẳng hạn. 

LUÔN TẬP TRUNG VÀ DUY TRÌ ĐỘNG LỰC

Hãy bắt đầu lại vào thời điểm mới 

Có lẽ bạn đang thực sự tuyệt vọng khi đọc bài viết này. Chắc bạn cũng hiểu quy luật “Vật cực tất phản”. Nếu quá phụ thuộc vào những chỉ dẫn thì sẽ sinh ra hệ quả khó tin. 

Khi tôi gặp khủng hoảng về bài luận hoặc kỳ thi sắp đến nhưng tôi lười bắt tay vào học, tôi hoàn toàn thay đổi thói quen của mình và thức dậy lúc 3:30 sáng để làm việc hoặc ôn tập. Tôi thực sự không thể tập trung vào buổi tối, làm việc sau 6 giờ tối thật khổ sở và ngột ngạt. Những lúc như thế, tôi làm việc rất chậm chạp và kém hiệu quả. Nếu tôi đi ngủ thực sự sớm (ví dụ như 9 giờ tối), tôi sẽ thức dậy lúc nửa đêm (và một khi tôi đã uống một ly cà phê đậm đặc) thì não bộ sẽ sảng khoái, cùng với đó tôi có thể hoàn thành những công việc còn tồn đọng. Bắt đầu ngày mới đúng cách như thế đấy! Hơn nữa, tâm trí ít có sự sự xao lãng vào thời điểm đó trong ngày  vì bạn không có gì vướng bận, không có ai để gặp gỡ uống cà phê và Facebook cũng không cập nhật nhiều tin tức giật gân. Thêm vào đó, cảm giác thỏa mãn khi thức dậy và làm việc trong khi cả thế giới vẫn đang say giấc nồng sẽ giúp bạn tăng năng suất của bản thân lên mức tối đa.

Cách này có lẽ không phù hợp với những bạn không thể ngủ dậy sớm. Bạn có thể tham khảo biện pháp cú đêm và hãy chắc chắn rằng bản thân tận dụng triệt để thời gian mà mình có một cách hợp lý. 

Phá bỏ rào cản

Nhiều người trong số các bạn chắc hẳn ngán đến tận cổ khi được yêu cầu lập kế hoạch ôn tập. Cá nhân tôi không quá thích thời gian biểu bởi hình thức rập khuôn của nó cũng như cảm giác thù địch ngày một lớn về sự kém cỏi của bản thân lúc đối mặt với các mục tiêu chưa thực hiện được. Mặt khác, bạn dễ dàng mệt mỏi với việc học tập, lo sợ kiến thức không được tiếp thu nhanh chóng hoặc đã bỏ lỡ điều gì đó trong quá trình ôn lại bài cũ. Thật không may khi phải nói với bạn rằng cảm xúc tiêu cực này là cần thiết cho các đợt kiểm tra. Tuy nhiên, mẹo sau sẽ đảm bảo bạn theo kịp tiến độ trên lớp và xem xét liệu mình có đang đặt ra những mục tiêu thiếu thực tế hay không, đồng thời thúc đẩy động lực, giúp bạn lấy lại hứng thú học tập trong nhiều giờ. 

Thử chia nhỏ vùng kiến thức ôn tập. Khi bạn đã hoàn thành một phần, hãy tự thưởng cho mình món quà nhỏ. Một người bạn mà tôi quen sẽ thưởng cho mình chiếc túi Maltesers đi kèm với 2 khẩu phần ăn; người khác thì xem một video trên YouTube; có đứa thì lướt Facebook trong năm phút và người bạn thứ tư lại dành vài phút để đấm vào bao cát tập boxing! Hãy đặt ra quy định phải hoàn thành mười nhiệm vụ nhỏ mà bạn đề ra trước khi rời khỏi thư viện thôi nào. 

Tập thể dục hàng ngày cùng người thân, bạn bè

Những ai thích dành thời gian cày phim trong phòng khách hơn là đi dạo hoặc chơi tennis liệu có biết rằng tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sự tập trung không nhỉ? Ngay cả khi chúng ta bế quan học tập, làm việc cả ngày, hàng tuần hoặc thậm chí hàng tháng mà không có tương tác xã hội cũng ảnh hưởng rất xấu đến tinh thần, hiệu suất công việc và sự tập trung. Tạm gác việc học để vận động thể chất và vui chơi cùng bạn bè xung quanh nhé. Hồi tôi chuẩn bị cho chương trình Siinh vật học, tôi và đám bạn thường đi bơi khoảng một tiếng trước giờ ăn tối. Đây là dịp tốt để bạn bè tụ tập chơi bời, than vãn chuyện học hành và lên kế hoạch cho các buổi đi "quẩy" tiếp theo. 

----------
Tác giả: Unknown

Link bài gốc: How to study when you've lost Motivation: 8 Sharp Tips to get back on Track

Dịch giả: Ngô Phương Liên - ToMo - Learn Something New

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Ngô Phương Liên - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày.

(***) Trở thành Tình nguyện viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: https://bit.ly/ToMo-hiring.