Tư duy nguyên bản, hay lý luận từ những nguyên lý cơ bản là một trong những chiến lược hiệu quả nhất được sử dụng để phá vỡ những vấn đề phức tạp và tìm ra giải pháp. Đó cũng là một trong những cách tốt nhất để học được cái “nghệ” của lối suy nghĩ rõ ràng.

Lý luận từ Tư duy nguyên bản đã được sử dụng trong nhiều năm qua bởi rất nhiều người thành công như John Boyd (nhà chiến lược quân sự), Johannes Gutenberg (nhà phát minh), và Aristotle (nhà triết học cổ đại). Tuy nhiên, vẫn chưa có ai thể hiện được những lợi ích của Tư duy nguyên bản trong xã hội ngày nay tốt hơn Elon Musk. 

Ở tuổi 46, Elon Musk đã xây dựng 3 tổ chức trị giá hàng tỷ đô la, thực hiện cách mạng hóa thế giới - Tesla Motors (Tự động hóa), PayPal (Dịch vụ tài chính), và SpaceX (Hàng không vũ trụ). Thành công của ông gắn liền với khả năng giải quyết những vấn đề phức tạp và tinh thần làm việc đáng kinh ngạc. 

Dẫu tinh thần làm việc đóng vai trò quan trọng trong việc làm chủ hành động và đạt được thành công, thì vẫn còn nhiều điều khác phải nhắc đến. Nói đến thành công, không còn quá quan trọng việc bạn dành bao nhiêu thời gian để làm điều gì mà hơn hết là cách thức mà bạn thực hiện điều đó.

Hãy đọc tiếp và tìm hiểu cách Tư duy nguyên bản giúp bạn giải quyết những nan đề, tăng năng suất và giúp bạn đạt được những mục tiêu lớn nhất.

MỤC LỤC

1. Tư duy nguyên bản là gì?

2. Ví dụ về Tư duy nguyên bản: Elon Musk và SpaceX

3. Sức mạnh của Tư duy nguyên bản

       Tư duy đột phá khi giải quyết vấn đề.

       Áp dụng cho những vấn đề hàng ngày.

4. Làm thế nào để làm chủ và tinh thông Tư duy nguyên bản

       1. Xác định các giả định.

       2. Phân tích vấn đề.

       3. Đưa ra những giải pháp mới.

5. Kết luận

   
   

TƯ DUY NGUYÊN BẢN LÀ GÌ?

Nguyên lý cơ bản là một mệnh đề hay một giả định hợp lý. Tóm gọn lại, nó không thể được suy luận sâu thêm nữa. Gần hai nghìn năm trước, nhà triết học cổ đại Aristotle đã nhận định rằng Nguyên lý cơ bản là cơ sở để xác định, nhận biết một điều gì đó. Đây là một nhận định mà các nhà khoa học đã sử dụng, công nhận trong nhiều năm. Nghiên cứu cho thấy các nhà khoa học để cố hết sức để loại bỏ những hình thức mang tính thành kiến khỏi nghiên cứu của họ.

Một số câu hỏi mà họ tự hỏi bao gồm: 

• Điều gì đã được chứng minh?

• Chúng ta chắc chắn được điều gì là đúng?

Tư duy nguyên bản buộc bạn phải đào sâu tìm hiểu để tìm ra chân lý của điều gì đó. Nhà triết học người Pháp René Descartes đã áp dụng phương pháp tư duy này với Cartesian Doubt, lối suy nghĩ buộc ông nghi ngờ vào mọi thứ một cách có hệ thống cho đến khi ông tìm ra chân lý thuần túy không thể chối cãi.

Trong xã hội ngày nay, bạn không nhất thiết phải đào sâu đến tận cùng để có thể hiểu mọi vấn đề mà bạn đang gặp phải. Bạn chỉ cần đi sâu, mổ xẻ vấn đề thêm một hoặc hai tầng cấp độ nữa so với những người khác. Ở mỗi một cấp độ, bạn sẽ tìm được những giải pháp khác nhau.

John Boyd, một chiến lược gia quân sự nổi tiếng đã sáng tạo một loại thử nghiệm, nó sẽ giúp bạn học cách sử dụng tư duy nguyên bản trong cuộc sống đời thường của mình:

Tưởng tượng rằng bạn có những thứ này:

• Một chiếc xe tăng quân sự

• Một chiếc xe đạp

Bạn có thể chia nhỏ những vật này thành những bộ phận cấu tạo nên chúng:

• Xe tăng quân sự - Tấm giáp bằng thép, bệ đỡ kim loại, và súng.

• Xe đạp - Bánh xe, yên xe, bánh răng, và ghi-đông.

Bạn có thể sử dụng từ bộ phận này để tạo ra một cái gì đó khác biệt mà đặc biệt. Đây là cách mà bạn sử dụng nguyên tắc của những yếu tố căn bản. Bạn phân tích, chia nhỏ một tình huống thành từng phần cốt lõi và ghép chúng lại theo một cách thức khác tốt hơn. Tóm lại, đó là giải cấu trúc để tái tạo lại vấn đề.

VÍ DỤ VỀ TƯ DUY NGUYÊN BẢN: ELON MUSK VÀ SPACEX

Điều đáng chú ý nhất ở Elon Musk không phải là điều mà ông nghĩ mà là cách ông nghĩ điều đó. Ông đã từng nói:

“Tôi nghĩ rằng quá trình tư duy của mọi người đang bị ràng buộc quá mức bởi sự quy ước tồn tại sẵn hoặc bởi phép loại suy (*)… Bạn phải xây dựng những lý luận từ cơ sở thấp nhất - ‘theo Nguyên lý cơ bản’ là cụm từ được sử dụng trong vật lý. Bạn xem xét những nguyên tắc cơ bản và xây dựng lý luận của mình từ đó, sau đó bạn hãy xem liệu kết luận của bạn có hiệu quả hay không, có khác biệt với những gì mọi người nhận định trong quá khứ hay không.”

(*) phép loại suy: so sánh những điểm tương đồng của 2 đối tượng để đưa ra kết luận

Để hiểu được thực tiễn, ông ấy bắt đầu từ những sự thật - chứ không phải trực giác. Trong khi chúng ta nghĩ rằng bản thân ta đã hiểu rất nhiều thứ, nhưng sự thật là chúng ta không biết nhiều đến vậy. Nghiên cứu chỉ ra rằng việc ra quyết định sẽ hiệu quả nhất khi ta sử dụng các chiến lược. Do đó, việc dựa vào trực giác của ta chưa hẳn là một ý tưởng sáng suốt khi giải quyết những vấn đề phức tạp và khó khăn.

Cách suy nghĩ của Musk khác biệt hoàn toàn so với quá trình tư duy của một người bình thường. Ông bắt đầu bằng việc tập trung vào điều mà ông muốn đạt được - chẳng hạn như chế tạo một chiếc tên lửa. Sau đó ông đi sâu vào những nguyên tắc cơ bản của vấn đề.

Tên lửa rất đắt tiền. Và đây chính là một trong những vấn đề ông phải đối mặt khi mong muốn thành công đưa con người đặt chân lên sao Hỏa. Không có đủ nguồn lực để mua tên lửa, ông đã tự đặt câu hỏi: “Tên lửa được làm bằng gì?” Và ông đã tìm ra câu trả lời - sợi carbon, đồng, hợp kim nhôm cấp hàng không vũ trụ và titan.

Sau đó ông tự hỏi, “Giá của những vật liệu này trên thị trường là gì?” Ông nhận thấy rằng những vật liệu này có giá bằng 2% giá của một chiếc tên lửa.

Vậy, tại sao việc phóng một tên lửa lên sao Hỏa lại tốn kém? Bởi Musk dành phần lớn thời gian trong đời cho việc học, ông đã bắt đầu tìm hiểu về khoa học tên lửa. Ông nhận ra rằng việc làm ra một chiếc tên lửa chỉ đắt vì mọi người không biết cách sử dụng Tư duy nguyên bản. Sau đó, ông tiếp tục tạo ra SpaceX để xem liệu có thể chế tạo tên lửa từ con số 0 hay không.

Trong một buổi phỏng vấn với Kevin Rose, ông tổng kết lại cách tiếp cận của ông rằng:

“Tôi nghĩ lý luận từ những nguyên tắc cơ bản quan trọng hơn sử dụng phép loại suy… Nguyên lý cơ bản là một dạng nhìn nhận thế giới theo hướng vật lý, bạn đúc kết mọi thứ thành chân lý cơ bản nhất và nói, ‘vậy những điều sẵn có liệu có đúng đắn hay không?’... và cứ tiếp tục lý luận từ đó.”

SỨC MẠNH CỦA TƯ DUY NGUYÊN BẢN

Hầu hết mọi người đều dùng kiểu tư duy truyền thống để lý giải tình huống và giải quyết những nan đề. Lối suy nghĩ truyền thống đó bao gồm sử dụng trực giác và phép loại suy. Mặc dù chúng ta muốn mọi vấn đề được giải quyết nhanh chóng và hiệu quả, sự thật là vẫn còn nhiều thứ mà chúng ta chưa nắm bắt được. Do vậy, việc phụ thuộc vào trực giác của ta có thể làm cho việc hiểu và giải quyết một vấn đề trở nên khó hơn bao giờ hết.

Một khía cạnh khác mà bạn cần lưu ý là phép loại suy không bao giờ có thể thay thế được sự hiểu biết. Mặc dù bạn có thể dễ dàng suy luận với phép loại suy, nhưng câu trả lời tốt hơn sẽ đến khi bạn nắm bắt được Tư duy nguyên bản.

Tư duy đột phá khi giải quyết vấn đề

Lý luận từ những nguyên tắc cơ bản sẽ giúp bạn thoát khỏi lối mòn và khám phá ra những khả năng mới. Khi bạn hiểu được nguyên tắc cơ bản, mọi thứ sẽ bắt đầu rõ ràng hơn.

Tư duy nguyên bản sẽ hữu ích khi bạn:

• Giải quyết một vấn đề phức tạp.

• Thử sức làm điều gì đó lần đầu tiên

• Cố hết sức để lý giải một nan đề.

Khi thực hiện 3 điều trên, tư duy của bạn sẽ rõ ràng hơn nhiều nếu bạn tránh thiết lập các giả định hoặc để người khác xử lý, giải quyết vấn đề cho bạn.

Hầu hết mọi người tin rằng khả năng sáng tạo là điều bẩm sinh, chỉ dành cho một số ít người - cho dù bạn có nó hay không. Các nghiên cứu chỉ ra rằng điều này hoàn toàn không đúng.

Mỗi người đều có sáng tạo. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu đời, cha mẹ và thầy cô có thể khiến ta thui chột khả năng đó. Và khi ta trưởng thành, ta sẽ bắt đầu suy nghĩ theo lối mòn bởi vì nó dễ dàng hơn việc bắt đầu tư duy từ những nguyên tắc cơ bản. Khi bạn sử dụng lối Tư duy nguyên bản, mọi thứ sẽ trở nên khả thi.

Áp dụng cho những vấn đề hàng ngày

Tư duy nguyên bản không chỉ áp dụng cho việc giải quyết vấn đề khoa học tên lửa hay các phương trình khoa học phức tạp. Bạn có thể dùng nó để giải quyết những vấn đề trong đời sống thường ngày của bạn.

Dưới đây là 2 ví dụ:

Giả định 1: Tôi cần rất nhiều tiền để phát triển việc kinh doanh của tôi.

Tư duy nguyên bản:

• Bạn yêu cầu điều gì để phát triển kinh doanh? Bạn sẽ cần bán các sản phẩm hoặc dịch vụ cho càng nhiều khách hàng.

• Bạn có cần phải đầu tư thật nhiều tiền để bán sản phẩm hay dịch vụ cho khách hàng mới không? Không hẳn. Tuy nhiên, bạn sẽ cần kết nối được với những khách hàng này bằng công cụ giá rẻ.

• Ai có thể giúp bạn kết nối tới nhóm khách hàng này? Và làm cách nào để bạn có thể đưa ra một “win-win deal” cho đôi bên? Bạn có thể cân nhắc hợp tác với những doanh nghiệp để tìm kiếm khách hàng và chia lợi nhuận.

Giả định 2: Tôi phải dành rất nhiều thời gian và công sức để trở thành một nhà văn lớn

Tư duy nguyên bản:

• Bạn cần điều gì để sáng tạo nội dung hay và kiếm sống với tư cách là một nhà văn? Bạn sẽ cần một lượng lớn đối tượng khách hàng những người công nhận tác phẩm của bạn và sẵn sàng bỏ tiền ra để mua bài viết của bạn.

• Bạn cần gì để có một lượng độc giả lớn hơn? Bạn cần tìm hiểu thêm về những phương pháp marketing hiệu quả nhất. Hãy tập trung vào việc bán tác phẩm của bạn để nâng tầm cuộc sống độc giả, bạn sẽ gặt hái thành công.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ LÀM CHỦ VÀ TINH THÔNG TƯ DUY NGUYÊN BẢN

Tư duy nguyên bản sẽ giúp bạn khai thác một cái nhìn khác về thế giới và giải quyết mọi nan đề theo cách mà không ai có thể hiểu được. Đây là 3 bước đơn giản mà Elon Musk khuyên bạn nên sử dụng:

1. Xác định các giả định

Chúng ta đều đưa ra giả định ở nhiều giai đoạn khác nhau trong cuộc đời. Một số giả định phổ biến bao gồm:

‘Tôi cần đầu tư vào những thiết bị đắt tiền để nâng cao năng suất của mình. Tôi không có thời gian để thực hiện những dự án khó…’

Lần tiếp theo khi bạn đối mặt với một nan đề, hãy viết xuống mọi giải định mà bạn nghĩ đến. Bạn sẽ phải bất ngờ bởi phương pháp này đấy. 

2. Giải quyết vấn đề

Như đã nói trước đó, những nguyên tắc cơ bản là yếu tố tạo nên chân lý của một sự vật, sự việc gì đó. Để khám phá được sự thật này, bạn cần đặt ra những câu hỏi mang sức nặng cho bản thân.

Dưới đây là một ví dụ tuyệt vời mà Elon Musk đã sử dụng trong buổi phỏng vấn với Kevin Rose:

“Ai đó có thể nói, ‘Các bộ pin rất đắt tiền và chúng sẽ luôn đắt như vậy thôi. Từ trước, nó có giá $600 mỗi kilowatt/giờ. Trong tương lai cũng sẽ chẳng có giá nào tốt hơn đâu.’

Với nguyên tắc cơ bản, tôi nói rằng, ‘Những thành phần nào cấu tạo nên cục pin? Giá trị trên thị trường chứng khoán của chúng là bao nhiêu?’ Nó bao gồm coban, niken, nhôm, cacbon, một số polime để phân tách và một nắp nhựa.

Phân tích điều đó trên cơ sở thành phần và nói, ‘nếu chúng ta mua tại Sàn Giao dịch Kim loại London, mỗi vật liệu đó sẽ tốn bao nhiêu tiền?’ Nó sẽ vào khoảng $80 mỗi kilowatt/giờ.

Kết luận? Bạn chỉ cần nghĩ một cách khôn ngoan hơn để có được những vật liệu đó, ghép chúng thành một chiếc pin, và bạn có thể có được chiếc pin với giá rẻ bất ngờ.

Bạn không nhất thiết phải tuân theo một quy tắc tư duy thông thường nào để đạt được mục tiêu của mình. Cách tốt nhất là nghĩ khác đi.

3. Đưa ra những giải pháp mới

Sau khi xác định và phân tích các giả định thành những chân lý cơ bản, bạn cần tạo ra những giải pháp sâu sắc hơn. Dưới đây là một ví dụ để hướng dẫn bạn:

Giả định: Tôi không có thời gian để tập thể dục và đạt được mục tiêu sức khỏe của mình.

Tư duy nguyên bản: 

• Bạn cần điều gì để đạt được mục tiêu sức khỏe đó? Bạn cần phải tập thể dục 5 tiếng/tuần (1 tiếng/ngày).

• Liệu tôi có thể đạt được mục tiêu bằng cách tập thể dục ít hơn không? Có thể! Bạn có thể tập trong 15 phút và 3 ngày/tuần. Tập luyện theo chế độ cường độ cao toàn thân (HIIT) sẽ giúp bạn đạt được mục tiêu sức khỏe dễ hơn và nhanh hơn.

  
  

KẾT LUẬN

Khi bạn nỗ lực để đạt được mục tiêu, bạn sẽ phải đối mặt với rất nhiều vấn đề. Não bộ của bạn sẽ luôn tạo ra những giả định khi bạn cố gắng giải quyết một vấn đề nào đó.

Phân tích những vấn đề này, khám phá chân lý được ẩn giấu sẽ giúp tìm ra giải pháp tưởng chừng như bất khả thi. Học cách phát triển Tư duy nguyên bản sẽ mang lại hiệu quả nhanh chóng về lâu về dài. Bạn có thể áp dụng Tư duy nguyên bản vào đời sống thường ngày của bạn một cách dễ dàng.

----------

Tác giả: Leon Ho

Link bài gốc: Think Like Elon Musk With First Principles Thinking

Dịch giả: Trần Quỳnh Anh - ToMo - Learn Something New 

(*) Bản quyền bài dịch thuộc về ToMo. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là "Dịch Giả: Trần Quỳnh Anh - Nguồn: ToMo - Learn Something New". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: "Theo ToMo" hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

(**) Follow Facebook ToMo - Learn Something New để đọc các bài dịch khác và cập nhật thông tin bổ ích hằng ngày.

(***) Trở thành Tình nguyện viên, Thực tập sinh Part-time tại ToMo để rèn luyện ngoại ngữ và đóng góp tri thức cho cộng đồng tại: https://bit.ly/ToMo-hiring.